Greenacre Park

Við eigum þess líka kost að ljúka ferðinni á annan hátt. Þá beygjum við til hægri eftir 57th Street og göngum suður 3rd Avenue. Þegar við komum að 51st Street, beygjum við til vinstri. 

Þar vinstra megin götunnar er garðurinn Greenacre Park, örlítill að flatarmáli eins og áðurnefndur Paley Park. Þar getum við hvílst á stólum við lítil borð innan um tré og með notalegan foss að bakgrunni. Rennandi vatnið drekkir umferðarhávaðanum í kring.

Roosevelt Island

Loks eigum við þess kost að ganga 57th Street alla leið vestur að 2nd Avenue og beygja þar til vinstri. Við 60th Street komum við að endastöð Roosevelt Island Tramway, opnaður 1976.

Gaman er að skreppa með skartlitum loftvíravögnum yfir vesturkvísl East River og njóta útsýnisins. Athugið að hafa með ykkur farseðil neðanjarðarlestakerfisins, því að miðar eru ekki seldir á þessari stöð.

Ferðin út í Roosevelt Island, sem er eyja í miðri East River, tekur aðeins fjórar mínútur. Þar í eyjunni hefur verið skipulagt nýtízku íbúðahverfi án bílaumferðar. Af bökkum eyjarinnar er gott útsýni til miðbæjarins.

Þar með lýkur göngum okkar um Manhattan, nafla alheimsins.

Góða ferð!

AT&T

Við snúum á hæli sömu leið út á Park Avenue og höldum enn áfram göngu okkar til norðurs. Á vinstri hönd verður fyrir okkur einn allra nýjustu skýjakljúfa borgarinnar, AT&T, frá 1984. Hann er teiknaður af Philip Johnson og John Burgee, auðþekkjanlegur af Chippendale-stólbaksstíl toppsins. Um leið er hann einn umdeildasti turn borgarinnar.

AT&T er eitt helzta dæmið um fráhvarf nútímans frá modernisma. Hliðar skýjaklúfsins eru virðulega klæddar rauðleitum marmara, en ekki áli, gleri eða stáli. Í heild minnir turninn á ímyndaða ævintýrahöll, sem andinn í lampa Aladíns hefur flutt hingað fyrir misskilning.

Skýjakljúfur þessi stendur á risaháum súlum yfir eins konar almenningsgarði, þar sem franskir garðstólar og kaffiborð eru á víð og dreif. Að því leyti minnir AT&T á Citicorp Center

Madison Avenue

Þegar við komum á hornið, þar sem Park Avenue mætir verzlanagötunni 57th Street, eigum við kost á þremur leiðum. Hin fyrsta liggur til vinstri eina húsaröð eftir 57th Street og síðan til hægri inn í Madison Avenue.

Sú gata gengur næst 5th Avenue og 57th Street sem hin þriðja af fínustu verzlanagötum borgarinnar. Allt frá 57th Street norður að 72nd Street er óslitin röð verzlana og listsýningarsala.

Madison Avenue er að öðru leyti þekktust sem miðstöð auglýsinga- og áróðursfyrirtækja í borginni.

Næstu skref

Lever Building

Lever Building

Eftir að hafa virt fyrir okkur Madison Avenue, förum við til baka út á Park Avenue og höldum hana áfram til norðurs. Brátt komum við á vinstri hönd að Lever House, sem er auðþekkjanlegt vegna dimmbláa litarins á glerveggjunum.

Lever House var reist 1952 eftir hönnun Skidmore, Owings og Merrill í hreinræktuðum módernisma að hætti Bauhaus. Skýjaklúfurinn er sérstakur að því leyti, að hann nýtir loftrýmið ekki út í yztu æsar og leyfir sólarljósinu að streyma niður í kringum sig.

Lever House nýtur svo mikils álits í sögu byggingarlistar, að það fellur undir húsfriðunarreglur borgarinnar. Húsinu má ekki breyta að neinu leyti.

Citicorp

Citycorp Center

Við förum 54th Street til austurs frá Park Avenue ti
l Lexington Avenue. Þar á horninu blasir við okkur einn  hinna yngri skýjakljúfa borgarinnar, Citycorp Center, frá 1977, teiknaður af Hugh Stubbins, afar sérkennilegur útlits bæði neðst og efst.

Skýjakljúfurinn þekkist langt að vegna bratta skúrhallans, sem er á toppi hans. Upphaflega áttu þar að vera lúxusíbúðir, sem ekki voru leyfðar, og síðan sólarorkustöð, sem ekki reyndist framkvæmanleg. En hallinn þykir vera turninum til fegurðarauka.

Niðri hvílir turninn á voldugum, níu hæða súlum, sem standa ekki undir hornunum, heldur miðjum hliðunum. Fyrir bragðið næst rými á horninu við gatnamótin fyrir kirkjuna St Peter´s, sem kúrir hér undir, í skemmtilegri þversögn við himinháan turn hins veraldlega valds.

Undir Citycorp Center er kjallaragarður. Þaðan er gengt inn í óvenju skemmtilega og líflega verzlunar- og veitingamiðstöð, sem er allt í kringum garðinn. Garðurinn heitir The Market og er þægilegur hvíldarstaður.

Næstu skref

St. Bartholomew’s Church

Síðan förum við framhjá hótelunum Intercontinental og Waldorf Astoria og komum að kirkju sömu megin götunnar. Kirkjan er afar skrautleg, í býzönskum stíl, rauðleit á litinn, frá 1919. Við hana er lítill garður, sem stingur í stúf við kuldalega skýjakljúfana í kring. Það gerir raunar einnig kirkjan sjálf.

Dagar kirkjunnar kunna að vera taldir, því að söfnuðurinn er fremur blankur og fær í sífellu girnilegri tilboð í lóðina frá æstum athafnamönnum, sem vilja reisa þar enn einn skýjakljúfinn

Villard Houses

Villard Houses í skjóli skýjakljúfa

Ef við förum til vinstri inn 51st Street, komum við á næsta horni, við Madison Avenue, að Villard Houses. Það eru þrjú hús frá 1884, hönnuð á þann hátt, að þau líta sameiginlega út eins og ítölsk endurreisnarhöll að utanverðu. Að innan eru þau með skreytingum í svifstíl eða rókokkó.

Þessum byggingarsögulega merku húsum í miðri skýjakljúfaþyrpingunni var bjargað með þeim hætti, að hóteleigandinn Helmsley gerði þau að anddyri, börum og veitingasölum hótelhallar, sem hann reisti að baki.

Næstu skref

Grand Central Terminal

Örlitlu lengra eftir götunni, einnig vinstra megin hennar, komum við að framhlið Grand Central Terminal, aðaljárnbrautarstöðvar borgarinnar. Þetta feiknarflykki frá árunum 1903-1913 rúmar brautarteina, vegi og göngupalla á mörgum hæðum. Hálf milljón manna fer um stöðina á hverjum virkum degi.

Framhliðin er í Beaux Art stíl og ber um fjögurra metra breiða klukku. Inni er mikið, 10 hæða anddyri, þar sem 38 metrar eru upp í hvelfingu, lengra en í Notre Dame í París. Hvelfingin er skreytt stjörnumerkjum.

Niðri í kjallara er Oyster Bar, eitt allra skemmtilegasta veitingahús borgarinnar.

Pan Am Building

Park Avenue, PanAm í bakgrunni

Við förum úr járnbrautarstöðinni til norðurs gegnum Pan Am Building, sem ekki er lengur eign samnefnds flugfélags. Efst í skýjakljúfnum er bar, og þaðan gott útsýni suður til niðurbæjarins og austur til aðalstöðva Sameinuðu þjóðanna.

Þegar við förum úr Pan Am Building að norðanverðu og göngum út á Park Avenue, lítum við til baka. Við sjáum hvernig sveigður skýjakljúfurinn situr klofvega á brautinni. Hann var hannaður 1963 af hinum frægu arkitektum Walter Gropius, Pietro Belluschi og Emery Roth, þótti lengi fremur ljótur, en hefur nú öðlazt virðulegri sess í sögu byggingarlistar.

Park Avenue

Við göngum norður eftir Park Avenue, einu langbraut  Manhattans, sem hefur gróðureyju í miðjunni endilangri, og tökum eftir, hvernig komið hefur verið fyrir risastórum glerhýsum og innigörðum á neðstu hæðum skýjaklúfanna austan megin götunnar.

Næstu skref

United Nations – hæstu skýjaklúfarnir að baki eru Empire State vinstra megin og Chrysler fyrir miðju

United Nations

Við hefjum þessa lokakafla göngunnar um Midtown á horni 1st Avenue og 43rd Street, við aðalstöðvar Sameinuðu þjóðanna á bakka East River. Aðalstöðvarnar eru einna glæsilegastar séðar frá þessu sjónarhorni.

Þær voru reistar 1947-1953, hannaðar af nefnd heimskunnra arkitekta á borð við Le Corbusier, Oscar Niemeyer og Sven Markelius. Ytra útlit er talið að mestu leyti verk Corbusiers. Skýjaklúfurinn er hinn fyrsti í borginni, sem er alglerjaður að utanverðu. Í honum eru skrifstofur Sameinuðu þjóðanna.

Chrysler Building neðarlega fyrir miðju & PanAm bak við hana

Sérkennilega, lága húsið fyrir framan, þar sem fánaborgin er, hefur að geyma fundarsal Allsherjarþingsins. Að baki þess eru lágreist hús með ýmsum öðrum fundarsölum. Flesta merkustu salina má sjá, þegar fundir standa ekki yfir. Gengið er inn að norðanverðu, frá 45th Street.

Andspænis aðalstöðvunum, milli 43rd og 44th Streets, er einn af fegurstu skýjakljúfum borgarinnar, UN Plaza hótelið, með veitingasalnum Ambassador Grill í kjallaranum.

Chrysler Building

Við göngum 42nd Street frá aðalstöðvum Sameinuðu þjóðanna. Senn verður fyrir okkur á hægri hönd hinn gamli skýjaklúfur frá 1930, Chrysler Building. Hann var hannaður í art decco stíl og undir áhrifum frá bílahönnun þess tíma, þar á meðal turninn, sem minnir á vatnskassa úr módel 1929.

Um skeið, þótti þetta ljótur skýjakljúfur, en á síðustu árum hefur fólk á ný farið að meta hann sem einn hinn fegursta í borginni. Þetta var um skamman tíma hæsta hús í heimi. Ljósaskreytingin í turninum var endurnýjuð fyrir nokkrum árum.

Næstu skref

57th Street

Grand Army Plaza

57th Street er álíka fín verzlunargata og 5th Avenue. Þar eru kunnar tízkuverzlanir í röðum, þar á meðal áðurnefndar Bergdorf Goodman og Henri Bendel, svo og gjafavörubúðin Tiffany. En gatan er jafnfræg sem gata listmunasala. Tízkuverzlanirnar eru á jarðhæð húsanna, en listaverkasalirnir á efri hæðum.

Í næsta nágrenni horns 57th Street og 5th Avenue eru ýmis þekkt hótel og veitingahús.

Grand Army Plaza

Milli 58th og 59th Street er Grand Army Plaza, virðulegt torg með dýrum verzlunum og hótelum á alla vegu, svo og boðflennu General Motors hússins. Á miðju torginu er Pulitzer minningarbrunnurinn. Hér bíða hestvagnarnir eftir viðskiptavinum, sem vilja — eins og í Hollywood-bíómyndunum — fá sér ökutúr um Central Park

Museum Mile

Norðan við Grand Army Plaza tekur við Museum Mile. Það er sá hluti 5th Avenue, sem liggur meðfram Central Park. Þar eru söfnin í röðum, fyrst Frick Collection, síðan Metropolitan Museum, Guggenheim og Cooper-Hewitt. Aðeins innar er svo Whitney við Madison Avenue.

Næstu skref

5th Avenue

Trump Tower

Við erum komin í þungamiðju hins fína verzlunarhverfis Manhattan. Hér við 5th Avenue rekur hver tízkubúðin aðra, Cartier, Botticelli, Lapidus og Gucci.

Einmana bókabúð er þó vinstra megin, milli 52nd of 53rd Streets. Það er Dalton. Síðast, þegar við vorum þar, var Johnny Cash að árita nýju bókina sína um Pál postula. Uppi yfir búðinni gnæfir turn, sem hefur heimilisfangið 5th Ave
nue 666. Þar uppi er ágætur útsýnisbar, sem heitir Top of the Sixes.

Síðan halda tízkubúðirnar áfram. Við sjáum nöfnin Elizabeth Arden, Godiva og náum hámarki í Tiffany  og Bergdorf Goodman á horninu, þar sem 5th Avenue mætir 57th Street.

Trump Tower

Við hliðina á Tiffany hefur nýlega verið reistur sérkennilegur turn með skemmtilega gróðursælu stallaflúri á neðstu hæðum. Það er skýjakljúfurinn Trump Tower með sex hæða meginsal dýrra tízkuverzlana neðst og gífurlega dýrum lúxusíbúðum þar fyrir ofan.

Næstu skref

St. Patrick’s Cathedral

Við göngum til baka Channel Gardens og snúum til norðurs eftir 5th Avenue. Andspænis er tízkuverzlunin Saks. Hérna megin götunnar er International Building með hinni frægu styttu af Atlasi eftir Lawrie fyrir framan.

Paley Park

Handan götunnar er höfuðkirkja kaþólikka í borginni, St Patrick’s Cathedral, reist 1879. Hún var langt uppi í sveit, þegar hún var reist, en er nú eins og dvergur á milli skýjakljúfanna. Samt er hún ellefta stærsta kirkja í heimi. Í höfuðdráttum er hún í gotneskum stíl, þótt svifsteigurnar vanti.

Endalausum skrúðgöngum írskra landnema lýkur við kirkjuna á degi heilags Patreks. Þá er allt á hvolfi í bænum og allar krár fullar af þyrstu fólki.

Paley Park

Við göngum til hægri inn í 53rd Street. Þar er á vinstri hönd auð lóð, sem hefur verið gerð að yndislegum, litlum garði, Paley Park. Þar drekkja fossaföllin umferðarhávaðanum og þar er hægt að fá sér eina með öllu og kók. Paley Park er skólabókardæmi um, hversu vel er hægt að nýta lítið svæði. En við förum til baka út á 5th Avenue.

Við 53rd Street, handan 5th Avenue, er Museum of Modern Art, höfuðsafn borgarinnar.

Næstu skref

Diamond Row

Channel Gardens, Rockefeller Center

Við höldum áfram norður 5th Street. Við beygjum til vinstri inn í 47th Street. Kaflinn milli 5th Avenue og 6th er kallaður Diamond Row, af því að þar eru gimsteinsalar í röðum. 80% allrar heildsölu skartgripa í Bandaríkjunum fara fr
am á þessum hundrað metrum.

Heildsalan fer fram í bakhúsum og á efri hæðum, en smásalan við götuna. Sumir kaupmennirnir eru með gimsteinana í vösunum og gera út um viðskiptin úti á gangstétt. Þau eru handsöluð án þess að peningar sjáist fara á milli.

Channel Gardens

Við förum áfram 5th Avenue framhjá mörgum söluskrifstofum flugfélaga og vaxandi fjölda frægra tízkubúða.

Rockefeller Center

Milli 49th og 50th Streets, andspænis tízkuverzluninni Saks, förum við til vinstri inn í Channel Gardens, þar sem söluskrifstofa Flugleiða var lengi á vinstri hönd. Channel Gardens er notaleg gróðrar- og lækjarbunuvin í stál- og glerfrumskógi miðborgarinnar, kjörinn staður til að mæla sér mót. Þetta er eins konar Austurvöllur borgarinnar, því að þar er sett upp jólatré borgarinnar.

Rockefeller Center

Framundan er Rockefeller Plaza á lægra gólfi, þar sem skautað er að vetrarlagi og drukkið kaffi á sumrin. Yfir torginu vakir gullhúðuð bronzstytta af Prómeþeifi.

Þetta er miðja Rockefeller Center, sem aftur á móti er af mörgum talin vera miðja New York. Turnarnir við torgið voru reistir í Art Decco stíl árin fyrir síðari heimsstyrjöldina. Þeir eru tengdir saman neðanjarðar um Rockefeller Plaza. Þar niðri eru verzlanir og veitingahús á fjörlegu neðanjarðarsvæði.

Tignarlegastur turnanna í Rockefeller Center er RCA-höllin, sem gnæfir í 70 hæðir yfir torginu. Þar uppi er ágætt útsýni frá þaksvölunum. Að baki RCA-hallarinnar er Radio City Music Hall, stærsta tónlistarhöll heims, með sætum fyrir 6.000 manns.

Næstu skref