Amsterdam walks

Ferðir

Grachten
By taking a comfortable boat trip on the Amsterdam “grachten”, or canals, we are introduced to the city from the natural viewpoint, as sailing visitors saw it. It is also a suitable way to understand the layout of the city and the relative locations of places of interest. The canals are like horseshoes circling the center, crossed by streets that radiate from the center.
From the boat we get acquainted with gable house architecture and its variants. The history of the architecture, condensed in the narrow gables, blends with the beauty of numerous arched bridges over the canals and of proud trees on the banks. All this makes a whole that is best enjoyed from a canal boat.
Many companies run sightseeing boats and have departure piers all over the center. It does not matter what company we use or where we start the route which takes one hour. The boats are almost identical, the price and itinerary too.
We start our guidance at Singel, the innermost of the horseshoe canals.

Singel
(B1).
The innermost of the horseshoe canals around the old city center is Singel on this side of Amstel river and Oudeschans on the other side. This was the original ditch outside the city walls and continued to be so until the golden age of Holland and Amsterdam started around 1600.
We notice the narrowest house in town, at Singel 7. It is as narrow as the front door. Just a little farther up the canal we reach the first bend of the canal and see a quaint little jail inside the bridge we are going under. The jail could only be entered from the water.
We take a conduit canal to the next main canal, Herengracht.

Herengracht
(A2).
The name means the canal of gentlemen. In the beginning of the 17th C. it became the venerable address in Amsterdam. The richest merchants built their houses on the banks, vying with each other in elegance.
These houses still stand, proud as ever, but now inhabited by head offices of banks and concerns. The most refined houses are at the second bend of the canal, the Golden Bend, at around no. 390 where Nieuwe Spiegelstraat meets the canal. Just above the third bend, at no. 502, is the residence of the city mayor.
We take a side canal to the third main canal, Keizersgracht.

Keizersgracht
(A2).
Named after the Habsburg emperor Maximilian I who ruled Holland in the beginning of the 16th C. We notice that the houses are not as ostentatious as those at Herengracht are. This was the quarter of not-so-rich merchants and well-off industrialists. Also here the 17th C. houses are still here.
Next is the turn of the fourth horseshoe canals around the center, Prinsengracht.

Prinsengracht
(A2).
Relatively modest homes and many warehouses from the Golden Age surround this canal. Many of these storehouses have been converted into luxury flats, though the facades are still the same, as the houses are mostly certified historical monuments.
Outside this part of the city, built in the 17th C., new city walls were erected. Inside the former wall is the fifth horseshoe canal, Lijnbaansgracht, and outside the wall the last horseshoe canal, Singelgracht.
We arrive at the Singelgracht.

Singelgraacht
(A3).
Originally a real city wall ditch. Late in the 19th C. the walls were demolished and valuable space became available for traffic, gardens, squares, official buildings and museums.
It is quite romantic to repeat this canal trip during the evening and night when the beautiful bridges are lit by an enormous number of bulbs. At that time of the day the city looks like a landscape from a fairy tale.

East center
(B2).

Our second trip and first real walk leads us through the eastern part of the old center, the areas around Oudekerk, Nieuwmarkt, Waterlooplein and Rembrandtsplein. It includes the red light district of the center.
We begin at the Dam square, the starting point of all our walks in central Amsterdam.

Dam
(B2).
The central square of Amsterdam, in front of Koninklijk Paleis. It has always been the center of the city, the site of the first dam of Amstel river in the 13th C. At that time the name of the city was Amsteldamme. A harbor grew at the dam and slowly the fishing village grew into a merchant town. Its landmarks now are the Royal Palace, the Nieuwe Kerk and hotel Krasnapolsky.
Dam is lively, attracting crowds to look on or participate in happenings. There are meetings of Christian sects with preaching and singing and dancing. Also musicians, folk singers and other typical outdoor artists, performing and collecting tips. Formerly hippies slept at the national war monument in front of Krasnapolsky, but they were driven out in 1970.
Dam is also the venue of noisy traveling circuses, a traffic center for trams and taxis, and the preferable location of department stores. The Dam-Leidseplein pedestrian and shopping axis starts here. De Wildeman, a quaint little pub, is beside Krasnapolsky in the oldest house at the square, from 1632.
We start our walk in front of Krasnapolsky and walk into Warmoesstraat, the street between the hotel and Bijenkorf department store.

Warmoesstraat
(B1).
The oldest street in the city. The top class lived there in the 15th C. When it moved to Herengracht in the 17th C. this street became the main street of shops and hotels, as Damrak and Rokin had not yet been filled in. The Count of Alba lived here when he tried to subjugate the Dutch.
Two coffee shops bring alive memories from older times, Thee en Koffiehandel at no. 102 and Geels & Co. at no. 67. The same goes for the student hostel at no. 87, reminding of the primitive guest houses of earlier centuries.
In this street we also observe how the narrow gable-houses in Amsterdam actually slope forward over the street. They are built that way on purpose. At the top there is a beam and a block with a rope or a chain. Thus heavy articles can be taken up to the higher floors without bumping into the gable. It is not possible to carry cumbersome things up the steep stars inside.
We continue on the street to Oudebrugsteeg to the left. We have a short look there, as it has many small hotels, bars and shops. Then we turn back a short way along Warmoesstraat until we wee the church Oudekerk on our left.

Oudekerk
(B1).
We notice the small houses nestling in the nook of the church to save space. Also we are surprised that the half-clad and fat ladies in the red-light windows are pursuing their occupation just under the walls of the church.
It is the oldest church in the city, from about 1300. It is a Romanesque brick church. In spite of that it has large, stained-glass windows like a Gothic church. The tower is younger, from the middle of the 16th C., in a mixture of Gothic and Renaissance styles.
The tower is really unusual. The bottom platform is massive and four-sided, with a clock on each side. A portico of high and narrow columns rises on it. Then comes a turnip roof. The case is not closed as on top of that there is another portico and finally another golden turnip at the very top.
We continue to the canal side of the church. We are at Oudezijds Voorburgwal.

Oudezijds Voorburgwal
(B1).
This is the center of prostitution along with the next door Oudezijds Achterburgwal. In many of the houses along these two canals the harlots sit in big shop windows and wait for customers.
We turn left to the north along the bank and soon notice the narrowest street in the city, between nos. 54 and 62. It has no name and leads to red lights. A little farther on alongside the canal we arrive at Museum Amstelkring at no. 40.

Amstelkring
Oudezijds Voorburgwal 40. Phone: 624 6604. Hours: Open Monday-Saturday 10-17, Sunday 13-17. (B1).
A secret Catholic church has been in the attic here since 1663. It was in use as a church for two centuries when the Dutch Calvinism was at its most severe. It is believed that sixty such churches were in the city. This is the only one left in original condition.
It is accommodated in the top floors and the attic of three family houses. It is three stories in height. Churchgoers went through a small door from a side alley and climbed narrow and complicated stairs. We see how worn the steps are.
The church is exhibited and also the lower floors which have been converted into a museum showing the living quarters and furniture of the kind of people who had a church built in their attic.
We continue north along the canal and see Sint Nicolaaskerk in front of us. Our walk leads us on Sint Olofssteeg.

Sint Olofssteeg
(B1).
Small groups of unemployed people from former colonies of Holland are at the corner of Sint Olofssteeg and the famous street Zeedijk, some of them in a stupor. They are considered harmless, but still the police are often in the background.
We walk to the bridge and take in the view back along Oudezijds Voorburgwal and also in the other direction, along Oudezijdskolk canal with the back of Sint Nicolaaskerk in the midst of old warehouses. Then we turn away from the bridge and walk westward Zeedijk a short way to Prins Hendrikkade, where we see Beurs on or left side, behind the tourist boat harbor along Damrak.

Beurs
Damrak 243. Phone: 627 0466. (B1).
An unusual Art Nouveau palace, built by Berlage around the turn of this century, considered a scandal at that time, as it still is in the opinion of die-hards. Outside it is heavy-looking, at its best from this direction. It was built as an exchange and has now been converted into the concert hall of the state Philharmonic Orchestra and an art center, entered from Damrak.
Art Noveau was born at the end of the 19th C., when architects had grown tired of copying old styles, tired of new Greek, new Roman, new Romanesque, new Gothic. They threw away some old rules and introduced free styling. This architectural style did not last, as it was followed between the two world wars with the sober Bauhaus style and related movements in art.
From this viewpoint it is difficult to believe that a kind of a sober style with inner lightness reigns inside, where giant beams of steel frame a vast exchange court under equally huge roof windows. The older exchange that burned down was built here in 1611. It was designed to allow ships to sail into its middle under a roof. Shops were on two floors on both sides.
In the other direction, to the right, we see the Centraalstation.

Centraalstation
(B1).
Designed in the Neo-Gothic style of the 19th C. by the same Petrus Cuypers who also designed Rijksmuseum. The central railway station is built on man-made islands and rests on 8687 wooden pillars. It is out in the sea water as there really was not any other space available for it.
In front of the station is a lively, little, white wooden building, Smits Koffiehuis, housing a restaurant and the tourist information service of the city.
We walk on Prins Hendrikkade to the front of Sint Nicolaaskerk.

Sint Nicolaaskerk
(B1).
The main catholic church, about 100 years old. Nicolaas is the saint of sailors and children.
Tradition has it in Amsterdam that at the end of November each year a white-bearded man comes to the city. His name is Sinterklaas. He visits the mayor and confers with him on the behavior of the children in town to ascertain whether they deserve Christmas gifts.
The name of him had changed from Sint Nicolaas to Sinterklaas and later to Santa Claus of whom many children have heard. He originates from Amsterdam. And this is his church.
We follow the turn of Prins Hendrikkade and at once see Schreierstoren on our right.

Schreierstoren
(B1).
A tower from 1482, a part of the city walls. AT that time the harbor ended here. The story says that women and children came here to wave and cry when the sailors left over the ocean.
From the tower we see behind the water the extensive buildings of Scheepvaart Museum.

Scheepvaart Museum
Kattenburgerpein 1. Phone: 523 2222. Hours: Open Tuesday-Saturday 10-17, Sunday 12-17. (C2).
Erected in 1656 as a naval warehouses on 18,000 pillars in the harbor. It now houses Scheepvaart Museum, the Dutch maritime museum, with uncountable ship models, maps, globes and other memorabilia from the sea. Recently a 25 minutes multimedia show has been added, detailing life on board of a life-size replica of a 17th C. merchant ship.
It is also a Dutch history museum, as the history of Holland is an history of sailing. When Amsterdam was one of the great powers of the world the Dutch managed to take over most of the shipping in Western and Northern Europe. They improved older designs of ships and invented new ones
Wherever they went they pumped new blood into industry and business. Everywhere they were well received except at the courts of kings trying to centralize power and build monopolies in trade.
If we are not going to the museum this time we turn right along the east bank of Geldserkade. The third street on the left is Binnenbantammerstraat.

Binnen Bantammerstraat
(B1).
This is the center of Chinatown. Chinese restaurant line the street. This is the district of the best possibilities to get a decent restaurant meal at the lowest price.
We turn back and walk over Geldserkade canal, then turn right along the other bank. Then we turn the next side street to the left, Waterpoortsteeg, and almost at once come to Zeedijk for the second time on this walk.

Zeedijk
(B1).
The traditional sailor street. The bars and hangouts are side by side and the streets are crowded during the evening and night. In the morning the street is on the other hand stone dead and the hash odor is almost gone.
We turn right along the street. At the end we arrive at Nieuwmarkt.

Nieuwmarkt
(B2).
Once the fish market of Amsterdam. As a relic of those times some good shops are still selling fish, meat, cheese, wine and other delicacies. There is also a small flower market on the square, not to forget a lively antiques market on Sunday.
We observe the tower of Waag in the middle of the market square.

Waag
Hours: Open 9:30-17, Sunday 13-17. (B2).
Once a gateway in the city walls. Its name was Sint Anthoniespoort, but for a long time it has been called Waag, as it housed the official weights guaranteeing transactions of goods. It is now a Jewish historical museum. On show are many holy articles and recollections from the occupation during the 2nd World War.
Waag has seven smaller towers and many doors, built in 1488. for most of its life it was the residence of artisan guilds, each guild having its own door.
Among them was the guild of surgeons, which made it possible for Rembrandt to paint here two famous pictures named Lessons in Anatomy. The painting of dr. Tulp is in Mauritshuis in Haag and the painting of dr. Deijman is in Rijksmuseum in this city.
From the square we heed south along the canal Kloveniersburgwal, first on the right bank, but on the first bridge we move over to the left bank. On the right side we see at no. 26 a narrow house, Mr. Tripp’s coachman’s house.

Kleine Trippenhuis
(B2).
The story behind the name of house no. 26 at Kloveniersburgwal is that the coachman of Mr. Tripp wished to own a house even if it was no broader than the door to his master’s house. The latter heard the wish and fulfilled it, -literally.
We turn left into Zaandstraat and arrive at Zuiderkerk.

Zuiderkerk
(B2).
Built in 1611 by the known architect Hendrick de Keyser, the first city church in Calvinist style. Its main decoration is the tower which is said to have inspired Christopher Wren’s church towers in the City of London.
We continue on Zaandstraat and pass the bridge over Oudeschans. From the bridge we have a good view to the left to Montelbaanstoren.

Montelbaanstoren
(C2).
One of the city wall towers from the 15th C. In 1606 Hendrick de Keyser added a 50 meter spire to it. Many consider this to be the most beautiful tower in Amsterdam, and in fact it is often seen on paintings and photos.
On the other side of the bridge we come on the right side to Rembrandthuis.

Rembrandthuis
Jodenbreestraat 4-6. Phone: 624 9486. Hours: Open Monday-Saturday 10-17, Sunday 13-17. (B2).
The house with red shutters is where the master painter lived during his period of success, from 1639 to 1658, when he became bankrupt. Here he painted many of his best known works.
Now it is a Rembrandt museum. His printing machine can be seen there and over 250 of his etchings. The furniture is not his but from some of his contemporaries. The address is 4-6 Jodenbreestraat which reminds us that this street was the focus of the Jewish quarter up to the 2nd World War.
We continue on Jodenbreestraat to the square Visserplein. At the end of the street on our right side we arrive at the back end of Mozes en Aaronkerk.

Mozes en Aaronkerk
(B2).
Once a Catholic church, but now converted into a social center. This is now a haven for traveling youths and foreign workers. Soft drinks and snacks are for sale. There are exhibitions of handicraft, art and Third World problems. Specialized pop services for young people are on Sunday. Thus it is the most lively church in town.
On the other side of Visserplein we see the Portugese Synagoge.

Portugese Synagoge
Hours: Open 10-15, Sunday 10-13, closed Saturday. (C2).
The main Jewish synagogue in Amsterdam, built in 1675. At that time many Jews had fled persecution by the Catholic church in Spain and Portugal to the religious freedom and upswing in Amsterdam.
The synagogue is supposed to be in some kind of a Ionic style and is meant to be designed after the temple of Salomon in Jerusalem. Inside there are twelve massive columns under the women’s gallery. We observe the giant chandeliers carrying thousand candles that all are lit during services on Saturday.
From the square we walk Nieuwe Amstelstraat to the Amstel. When we come to the bridge we turn right to Waterlooplein in front of the recent Stadhuis building.

Waterlooplein
(B2).
The flea market has been moved back from Valkenburgerstraat to its original venue on Waterlooplein after extensive building activity in the area. The junk is getting a little better and the atmosphere is getting a little more touristy. Still it is common for sellers to ask for prices 50-100% higher than they are willing to settle for.
You can have everything here from mink coats to screws, from antiques to boat lanterns. And do not forget the cheap bicycles for a few healthy traveling days in central Amsterdam.
The new buildings around the flea market are the City Hall and the Muziektheater, specializing in ballet, tel. 625 5455.
We return to the Amstel bridge, Blauwbrug.

Blauwbrug
(B2).
An imitation of Pont Alexander III in Paris, built in 1880, decorated with ornate lampposts with globes. From the bridge we have a good river view to the white Magere Brug.
We see a strange houseboat on the canal on our side of the bridge.

Bulgar
(B2).
Owned by the artist Bulgar, one of over 2000 houseboats in the canals of Amsterdam. About half of them are without a permit, but city authorities cannot evict them because of ensuing demonstrations. Some of these boats are slums and other are luxury boats with electricity and other amenities from the city. But all of them use the canals as sewers.
We cross Blauwbrug, the blue bridge, and walk right along Amstel to Magere Brug.

Magere Brug
(B3).
The most famous and beautiful of city bridges, almost 300 years old and especially enchanting at night when it is lit with bulbs. This narrow wooden bridge is a major traffic obstacle. Its protection thus shows the respect of Amsterdammers for their past history.
From Magere Brug, the narrow bridge, we return along Amstel to Herengracht. There we turn left on the right bank. We soon arrive at Museum Willet-Holthuysen at Herengracht 605.

Museum Willet-Holthuysen
Herengracht 605. Phone: 523 1870. Hours: Open Tuesday-Sunday 11-17. (B2).
Built in 1687 as the home of a rich merchant. Now it is a museum describing the life in such houses in those days. Everything is so natural that it almost seems like the family and household went out an hour ago and not almost 300 years ago.
Behind the house there is a good example of a back garden of the type that were in fashion with rich burghers of the 17th and 18th C., who had little space but tried to emulate the gardens of the French aristocracy.
We walk along Herengracht farther on to Thorbeckeplein and go to the middle of the Herengracht bridge. From there we have a view to many bridges over Herengracht and Reguliersgracht. Then we walk north Thorbeckeplein, past some nightclubs, to Rembrandtsplein.

Rembrandtsplein
(B2).
Once Rembrandsplein was the central square of pleasure. For many years it landed on the skids and was filled up with porno cinemas and nightclubs. In the last years the square and the streets around it have fought back to regain some of its heyday atmosphere. The garden in the center makes the whole place rather friendly in spite of glaring neon signs.
In the northeast corner of the square is a tiny, former police stations between Reguliersbreestraat and Halvemannsteeg, said to be the smallest in the world. There we leave this square that once was the butter and cheese market of the city.
We walk north Halvemannsteeg, cross the Amstel on a bridge, continue on Kloveniersburgwal until we reach the first bridge over the canal. There we turn right on Staalstraat to Groenburgwal.

Groenburgwal
(B2).
The bridge that we come upon here is one of the graceful old iron drawbridges that replaced the wooden drawbridges like Magere Brug. From this bridge we have a good view to Zuiderkerk.
We return and cross the iron drawbridge over Kloveniersburgwal. There we turn right along the left bank of the canal. Soon we catch sight of a narrow alley on our left and enter it. That is Oudemanhuispoort.

Oudemanhuispoort
(B2).
The long and narrow passage is really the main entrance to the traditional university of Amsterdam. On one side there are stalls of booksellers and on the other side the entrance. Here students can buy used textbooks and tourists can buy old books, maps and etchings. The passage leads between the canals Kloveniersburgwal and Oudezijds Achterburgwal.
This was once the entrance to the municipal almshouse.
Upon leaving Oudemanhuispoort we cross the bridge in front. Straight ahead we see the house of three canals. The nicer part of the exterior is on the other side. We cross the first canal, Oudezijds Achterburgwal, turn the corner around the house and cross Oudezijds Voorburgwal. We continue along Grimburgwal on our left side.

Grimburgwal
(B2).
A small and quiet canal with university buildings on the other side. A small group of old houses are on our side between the canal and the street. One of them is the tiny Upstairs pancake house.
We return to Oudezijds Voorburgwal and stroll a short distance along its left bank. We pass Damstraat and then turn left into the next alley, Pijlsteeg. We continue through that alley, past the jenever tavern Wijnand Focking, and go all the way to Dam square where we started this walk.

South center

This walk takes us through the pedestrian shopping axis of the city, between the squares Dam and Leidseplein. It continues through the quarter of cultural institutions and famous museums, such as the Rijksmuseum.
We begin at the Dam square, the starting point of all our walks in central Amsterdam. This time we first have a look at the Koninklijk Paleis.+

Koninklijk Paleis
Hours: Open 12:30-16 in summer, same hours on Wednesday in winter. (B2).
Built in 1655 as the town hall of Amsterdam. It was designed by Jacob van Campen in late Dutch Renaissance style, often called Palladian style. We can observe the exact forms of the front, so typical of the classical and mathematical thinking in architecture at that time. The front is divided into horizontal and vertical sections. The facade could do with a cleaning.
The palace is a perfect example of a period in architecture. It has similarities to other town halls of the 16th C. For example all the middle section is really one enormous, bright hall, which for a long time was the biggest in the world. Inside there are some of the best examples of Empire furniture, left there when king Louis Bonaparte had to escape in a hurry.
This solid palace, built on 13,659 pillars in a swamp, was probably the most important center of the Dutch empire for a century and a half. Then Napoleon made his brother king of Holland, and since then is has been the royal palace of Holland. The Queen does not live there as there are noisy traffic lanes on all sides. She lives in Haag and only comes here for receptions.
We leave the palace. Before we go into Kalverstraat we can take a detour have a look into Madame Tussaud vax museum in the Peek & Cloppenberg building. Otherwise we enter the crowd and let it carry us into Kalverstraat.

Kalverstraat
Hours: Shops are closed Sunday. (B2).
The biggest crowds are in this pedestrian shopping street. The throng and commotion is such that it resembles an outdoor market of the more refined type. Once it was the elegant shopping street of the city. Now it has changed into a street of shops selling jeans and junk for rather low prices. In between there are still some of the expensive fashion and diamond shops.
Usually pedestrian streets have space for sidewalk cafés. But not in this narrow artery. He who intends to walk at leisure and observe the tumult must soon quicken his steps to follow the stream.
We turn right into Sint Luciensteeg.

Sint Luciensteeg
(B2).
We catch sight of some house marking stones on a wall to the left side. Those were a kind of a coat of arms, cut in stone, playing in olden times the role of modern street numbers. Every house of standard had one like that. On our walks in the city center we can see many of them, but here we see a collection from demolished houses.
We continue through the alley and arrive at Nieuwezijds Voorburgwal.

Postzegelmarkt
(B2).
This part of the street is the venue of a stamp market on Wednesday and Sunday afternoons, in Nieuwezijds Voorburgwal, where the street broadens just south of the Royal Palace. Coins are also sold here.
We return via Sint Luciensteeg to Kalverstraat and then turn right. After a few meters we come at no. 92 to the entrance to Historisch Museum.

Historisch Museum
Kalverstraat 92. Phone: 523 1822. Hours: Open Monday-Friday 10-17, Saturday-Sunday 11-17. (B2).
An excellent museum for those who dislike museums, well arranged, showing clearly the remarkable history of the city.
We take our time to learn a little about the history of Amsterdam.

History
(B2).
The first dam on the river Amstel was built in the 13th C. where now is the Dam, the main square in front of the Royal Palace. The river Amstel and the dam gave the city its original name, Amsteldamme. A harbor grew around the dam and slowly the former fishing village grew into a merchant town. The rulers were absent counts and princes and finally the kings of Spain.
National and religious revolts against Spanish rule started in the 16th C. In 1568 the Eighty Years War started between Holland and Spain. In 1588 the Spanish Armada was destroyed and the Golden Age of Holland begun. Commerce exploded and the Dutch East India Company was established in 1602. The plan of the present canal system of central Amsterdam was drawn up in 1609.
In the 17th C. Amsterdam was a world center of learning and culture. Scholars immigrated to the freedom of the city. Famous painters such as Rembrandt had customers in the wealthy “burghers” or citizens of the city. Four wars were fought with the English for control of world trade in the latter half of the 17th C. and in the 18th C. Amsterdam gave way to London as the world center.
A renewed prosperity in Amsterdam was the result of the construction of the North Sea Canal. The prosperity has since then generally been on the increase. The Dutch are great holders of shares in transnational companies such as Philips, Shell and Unilever. In the last decades the most obvious achievement of the Dutch is an enormous technology in building dams.

Begijnhof
(B2).
We leave the past and enter modern times again for a short time in Kalverstraat, which we continue southwards, then turn right into Begijnensteeg and go through the Begijnhof entrance. We could also have come this way directly through the back door of the museum, by going through the high glass-roofed hall of guards.
There are few tourists here, as the entrances are not conspicuous. This is a silent sanctuary in the middle of the hustle and bustle of a world city. Small houses cluster together around a garden and a church. This was for centuries the home of Christian women which had not taken the oath as nuns. Such religious women villages have only survived here and in Breda.
But this is just the right and calm haven from the clamor and crowding of the surroundings. it is especially tranquil to come here on a Sunday morning when the church organ is being played. If Shangri La is somewhere it could be just here. The oldest house is no. 31, a wood house from 1478, more than 500 years old. Some house marking stones are in the corner behind the house.
We take a closer look upon the church in the center.

Engelsche Kerk
(B2).
The Protestant church is called the English Church. It is a venue for music concerts. Opposite it the Catholic church is a part of the house line, at no. 31. That is the real church of the Begijnen.
After resting in Begijnhof we leave from the south end of it through a tiled corridor which leads out to Spui square. Then we return to Kalversstraat, which passes through the eastern part of the square. Continuing to the end of that street we then turn right into Heiligeweg and in direct continuation along Koningsplein and Leidsestraat.

Leidsestraat
(A2).
A pedestrian street, full of people during all the hours of the day, and the night also for that matter. We cross Herengracht, Keizersgracht and Prinsengracht on bridges and are unlucky if we do not see one of the landmarks of Amsterdam, the hand-driven and colorful street-organs.
We stop at the bridge over Herengracht and observe the golden bend on the south side to its right. Those are the finest addresses in town, formerly the homes of the richest burghers and now of the most venerable banks.
We now arrive at Leidseplein. We have been following the shopping axis of Amsterdam that started at the Dam end of Kalverstraat and will continue on the far side of Leidseplein in P.C. Hooftstraat and van Baerlestraat. First we have a look around at Leidseplein.

Leidseplein
(A3).
The focus of culture and night life in Amsterdam. Many important theaters, museums, restaurants, pubs and nightclubs are around the square and in the streets leading to it. The square is dominated by the Stadsschouwurg, which houses the city theater, the state opera and ballet. There are only a few steps to the famous youth centers of Melkweg and Paradiso.
Usually there is something happening on the square itself, but on a smaller scale than on Dam. There are musicians, singers and contortionists. And a lot of sidewalk cafés. Café Americain is best known of those, with Parisian Left bank atmosphere. Some travelers stay at the American hotel and see no reason to leave the Leidseplein area.

We take a look at the Stadsschouwburg.
Stadsschouwburg
Leidseplein 26. Phone: 624 2311. (A3).
The city theater building dominates Leidseplein square. It is an ornate palace in a Neo-Renaissance Historical style
Formerly it also housed the state opera and the state ballet. The Netherlands opera has got its own venue at the Muziektheater in the new complex on Waterlooplein. Some ballet performances are in the new location and some are still here.
We cross Singelgracht and turn left. On that corner we meet another landmark of Amsterdam, a herring stall, where people stand around and eat cured herring, a more civilized sight than hot-dog eaters. We walk through the canal garden and along Stadhouderskade until we come to Hobbemastraat to the right. From it we take a right turn into Hooftstraat.

Hooftstraat
(A3).
The elegant part of the shopping axis we have been following. Here are the fashion shops and specialty sops with expensive goods.
On the corner of this street and Constantijn Huygenstraat we turn right and go into Vondelpark

Vondelpark
(A3).
A lively green park, much used by joggers, cyclists and drug users.
We return the same way on Huygenstraat and continue on Van Baerlestraat all the way to Concertgebouw, which is on the right side of the street.

Concertgebouw
Van Baerlestraat 98. Phone: 671 8345. (A3).
The famous symphony orchestra with this same name has its own concert hall opposite Museumplein in the museum district. The recently refurbished building seats 2200 people and has unusually good acoustics. It has a classic repertoire and a constant stream of outside conductors, musicians and orchestras.
Beyond Museumplein we see the imposing state museum of art, Rijksmuseum, and on the left the city museum of art, Stedelijk Museum, and Rijksmuseum Vincent van Gogh.
The Netherlands Philharmonic Orchestra plays in the Beurs van Berlage.
We go back a few steps on Van Baerlestraat, cross the street and enter the new wing of Stedelijk Museum.

Stedelijk Museum
Paulus Potterstraat 13. Phone: 573 2911. Hours: Open 11-17. (A3).
The museum for 20th C. painting. On the walls are works by Cézanne, Picasso, Renoir, Monet and Manet, also Cagall, Malevich, Kandinsky and Mondrian, even by the younger Cobra group. We also see the newer styles, pop art, conceptual art and whatever they are called now.
The museum has earned respect by constantly buying new works and arranging almost 30 special exhibitions each year.
On leaving the museum we turn right and then right again into Paulus Potterstraat and pass by the older wing of the museum. Next we come to Rijksmuseum Vincent van Gogh on the same side of the street.

Rijksmuseum Vincent van Gogh
Paulus Potterstraat 7. Phone: 570 5200. Hours: Open 10-17. (A3).
The building is from 1973, quite a noteworthy age in this city. It houses one of the most interesting art museums in the world. Nowhere else is there as complete a collection of the paintings of one world famous artist.
Here 200 paintings by van Gogh are exhibited in correct historical order. You can follow his career month after month and in his increasing madness at the end, when he committed suicide at the age of 37 years in 1890. There are also 500 of his sketches.
Most of his other paintings are also in Holland, not far from Amsterdam, in the Kröller-Müller Museum in Hoge Veluwe. Thus Holland has a near monopoly on van Gogh, envied by art lovers elsewhere. The reason behind the concentration is that no one wanted to buy Gogh’s paintings when he was working in France. Later his relatives arranged for the junk to be sent home to Holland.
We continue on Paulus Potterstraat to Rijksmuseum. At the end of the street we enter the diamond shop of Coster on the left side.

Coster
(A3).
Many good diamond cutters and merchants are in town, showing diamond cutting to tourist groups, and Coster is one of the best. It does not cost anything to watch the old specialist practice this precise art with suitable machinery. But if you want to buy, just name the amount. No matter how high, Coster has something for you.
We now go to the Rijksmuseum. The heavy palace sits on Museumsstraat which passes through its middle. We go to the front side where the entrance is.

Rijksmuseum
Stadhouderskade 42. Phone: 422 0471. Hours: Open 10-17, Sunday 13-17. (A3).
The museum is not really on par with Louvre, Uffizi or Prado, but does come a long way to compare. Its jewel is of course Rembrandt. Then come other Dutch painters such as Frans Hals and Vermeer. The great Dutch painters lived in the 17th C, the golden age of Holland, when authorities and individuals had enough money to pay artists well. Art followed profits.
It is difficult to guide you through the museum. It would take a whole day to see it all. To help those that do not have the time or the inclination, the most famous paintings are exhibited in the central galleries on the left side.
We take a special look at the most famous painting by Rembrandt.

Rembrandt
The focal point of the museum is the giant painting by Rembrandt of the guard patrol of Frans Banning cock and Willem van Ruytenburgh, usually called the Night Watch. Two guards keep an eye on the painting, which really shows a Day Watch, as was discovered when it was cleaned shortly after World War II.
On leaving the museum we walk straight across Singelgracht and Weteringschans, and then continue along Lijnbaansgracht.

Nieuwe Spiegelstraat
(A3).
We are in the district of antique dealers. They are around Spiegelgracht, this part of Prinsengracht and Keizersgracht, and most concentrated in Nieuwe Spiegelstraat, which is a direct continuation of Spiegelgracht. On the short block between Prinsengracht and Keizersgracht there is a solitary wine merchant in the middle of more than two dozens of antique shops.
This concentration is convenient for antiques collectors. They can find here specialists in the most important branches of antiques. And on sale are not only Dutch antiques but also from other countries. French and British objects are prominent in many shops.
When we come to Keizersgracht we turn right along the canal and pass the traffic street Vijzelstraat to arrive at Museum Van Loon at Keizersgracht 672.

Museum Van Loon
Keizersgrach 672. Phone: 624 5255. Hours: Open Sunday 13-17, Monday 10-17. (B3).
A family museum of the Van Loons who have often been prominent in public Amsterdam life. A pretty little garden is behind the house.
We have to make a detour over the bridge to get to Museum Fodor which is opposite Museum van Loon, at Keizersgracht 672.

Museum Fodor
(B3).
The avant-garde museum of art in Amsterdam. It exhibits the works of those who are not yet famous enough to get their works into Stedlijk Museum. Art lovers go here to acquainted with new waves in painting.
The division of work between three great museums is that Fodor exhibits today’s art, Stedelijk 20th C. art, and Rijksmuseum the art of earlier centuries.
We return to Viezelstraat, an ugly street with an ugly bank. On the bridge over Herengracht we stop for a moment to look at the golden bend from a different angle this time. Then we continue to Bloemenmarkt on the Singel.

Bloemenmarkt
(B2).
Holland being a country of flowers, here is the world famous flower market floating on Singel canal, from Muntplein to Leidsestraat. For two centuries boats have been moored at the bank, full of the brilliant colors of flowers. Even during high winter flowers are sold here outdoors.
We go back to Viezelstraat and turn left into Muntplein.

Munttoren
(B2).
The square is named after the Munttoren. That tower is from the old city walls. Its name was Reguliers, but it got a new name, when the city minted its own coins in the tower for a while. In the 17th C. it partly burned down and got a new upper half.
The square itself is the main car traffic square in the city.
We continue into Rokin avenue.

Rokin
(B2).
Beyond Rokin we see the palace of Europe with restaurant Excelsior and its chefs working in the cellar almost underwater. On our side of the street there are many diamond jewelers.
We finally arrive by Rokin into the square Dam where we started this walk.

West center

This short walk leads us through the northwestern part of the city center, ending at Anne Frank Huis and Westerkerk.
We again start at Dam. First we take a closer look at Nieuwe Kerk, beside the royal palace.

Nieuwe Kerk
Hours: Open 12-16, Sunday 13-17. (B1).
In spite of its name it is one of the oldest churches in Amsterdam, erected in the 15th C. It is maybe best known for being without a tower. A slender spire was put on the crossing in the 19th C. In the middle of the 17th C. the city fathers had debated whether to build a church tower or a town hall. The latter was decided.
It is actually the Westminster Abbey of Holland, the crowning church of the royal dynasty. There three queens have been crowned in succession, Wilhelmine in 1898, her daughter Juliana in 1948 and granddaughter Beatrix in 1980. The dynasty of Oranje-Nassau has thus been dominated by women for a century. But now Beatrix has reared a crown prince to take over in due time.
Some amusing alleys are behind the church. Gravenstraat is next to it.

Gravenstraat
(B1).
The street is typical of the alleys that criss-cross the district north off Nieuwe Kerk.
At no. 28 is a quaint little cheese shop, Crignon, that cannot take much more than one customer inside at a time, but in spite of that offers over 100 different cheeses from many countries. A cheese restaurant is behind the shop. The old jenever tasting house, Drie Fleschjes, is in the same street. So is the brown pub, Pilserij, and hotel Classic.
We continue on Gravenstraat until we arrive at Nieuwendijk where we turn left.

Nieuwendijk
(B1).
This narrow pedestrian street is a kind of a continuation of Kalverstraat on the north side of Dam, a shopping street, crossed by many passages and alleys. The standards and prices are lower than in Kalverstraat.
As we continue northwards the number of amusement places increases and that of shops decreases. The street makes a sharp turn to the west and ends at Singel.
We take a short detour south along the left bank of Singel both to have a look at the narrowest house in town, at no. 7, and to inspect Ronde Luterse Kerk.

Ronde Luterse Kerk
(B1).
Two million bricks were used to erect this domed Baroque church from 1671. Copper for the roof came from Charles XI, king of Sweden and supporter of Lutheran causes. It has a height of 150 meters. It was deconsecrated and turned into a warehouse until the Renaissance hotel resurrected it as a congress venue.
On our way back we take a better look at Singel no. 7.

Singel 7
(B1).
The narrowest house in Amsterdam, having the width of the front door. We also cross Singel where it meets Nieuwendijk and make a detour into Harlemmerstraat where the narrowest restaurant in the world is at no. 43. It is Groene Lanterne in 17th C. style with waitresses in national costumes.
We return the same way, turn right into Singel and then again right along Brouwersgracht.

Herenmarkt
(B1).
Here at Brouwersgracht the well-known horseshoe canals begin, Herengracht, Keizersgracht and Prinsengracht. Here the canal atmosphere is at its best. We take notice of an unusually well renovated warehouse at no. 118.
Herenmarkt is the central magnet of Brouwersgracht. It is a comfortable square, with old people sitting and children playing.
When we come to Prinsengracht we turn left along its right bank and visit Noorderkerk and the market area around it.

Noorderkerk
(A1).
Built in 1623 and has a ground plan of a Greek crucifix.
We next browse in the Noordermarkt.

Noordermarkt
(A1).
Recently the market around Noorderkerk has taken up real competition with the traditional flea market on Waterlooplein. It now extends far into Westerstraat and there becomes a clothes market. But it is open only on Monday.
The importance of this market increased as the quarter around, Jordaan, came into fashion. Many middle-aged hippies from the students’ protests of 1968 have now become well-off burghers who can afford to convert old warehouses into modern homes.
The choice and variety is greater here than it is on Waterlooplein, both at the junk end and at the adequate end of the spectrum. On Saturday this is the venue of an amusing bird-market.
We walk south along Prinsengracht and have a glimpse into the side streets to the right. We are in the district Jordaan.

Jordaan
(A1).
Originally this was a slum of French Huguenots who came here as fugitives. Now it has been restored by middle-aged former hippies who have designed and built expensive homes in old warehouses.
We turn right into Egelantiersgracht, a friendly canal which is an example of how well the restoration of Jordaan has succeeded. Of its 8000 houses 800 have been put under official protection.
We return on the other bank of Egelantiersgracht and continue along Prinsengracht which we cross at the next bridge. Then we continue on the left bank and soon arrive at Anne Frank Huis at 263 Prinsengracht.

Anne Frank Huis
263 Prinsengracht. Phone: 626 4533. Hours: Open Monday-Saturday 9-17, Sunday 10-17. (A1).
Anne Frank lived here with seven other Jews in hiding from 1942 until they were betrayed into the hands of the Nazis in August 1944. Here she wrote the diary which has become famous the world over. We see here the bookcase which was at the same time the door to the fugitives’ hiding place.
We also see the magazine clippings that the girl glued to the wall over her bed. There is a picture of Diana Durbin and other of Princess Margaret. By chance all this was found and among other things her diary.
Readers of four million copies of the diary of Anne Frank can here feel the book in a more dramatic way. Most of the editions are on exhibition here. This is certainly one of the most touching museums in the city.
Just a little farther to south along Prinsengracht we come to Westerkerk.

Westerkerk
(A1).
Erected in 1631 by father and son, Hendrick and Pieter de Keyser, in clean forms and mathematical proportions. It has two short transepts and a quadrangular tower. It is a typical Calvinist church with no chapels in the aisles and with a short chancel in order to shorten the distance between the preacher and the congregation.
The tower is the highest one in Amsterdam, 85 meters, and offers a striking view in good weather for energetic people who are willing to walk the stairs. In the tower there is a bell combination by Francois Hemony who has arranged such combinations in other towers of Amsterdam. These bells play cheerful tunes which the traveler hears in his ears a long time after leaving.
The French philosopher Descartes lived for a while on the square in front of the church, at no. 6. There he wrote in a letter: “In what country would there be found such perfect freedom?” By these words he pointed out that Holland with Amsterdam at the helm has for centuries been a sanctuary for fugitives and others who did not feel that they fit in at home.
From here we can cross Prinsengracht again and learn to know the Jordaan quarter better. A special guidance is not necessary for such an exploration. But if you have got enough of footwork for the time being, we can go via Raadhuisstraat to the east until we reach the former town hall and present royal palace at Dam, from where we started this walk.

1996
© Jónas Kristjánsson

Amsterdam amusements

Ferðir

Boston Club
1 Kattengat. (B1).
One of the best discos for fashion-conscious grown ups is in the Renaissance hotel near the central railway station. You can even be seen there with a tie.

Melkweg
Lijnbaansgracht 234. Phone: 624 1777. (A2).
Behind Stadsschouwburg and Leidseplein is a disused milk factory behind a canal and a drawbridge. It is now an art center for young people. The door is locked so you must knock, but it is easy to buy a cheap 3-month membership card.
Inside there are exhibitions, plays, noise production, dancing and the technically best cinema outfit in town. Besides there are a few restaurants, for example one for vegetarians. Also a book market, a flea market, a bar and a tearoom.
People wander around until they find something to their liking. If everything is too far out, it is always possible to browse in the book market. The spot is open on full blast 21-01 and disco is after that.

Paradiso
Weteringschans 6. Phone: 623 7348. (A3).
A disused church, now a youth center, 100 meters from Leidseplein. It has for many years been a focus for modern popular music. At first there was pop, then punk, heavy rock and the newest waves. Sometimes the groups are unknown, sometimes world-known. It is not a spot for a quiet evening.

Shaffy
Keizersgracht 324. (A2).
A multi-culture center, avant-garde in theater, films, art, music and dance. You don’t have to know what is going on, just arrive and have a look. Some of the happenings will probably be tempting enough for you to stay on.

Drie Fleschjes
Gravenstraat 16. (B1).
Behind Nieuwe Kerk, a few steps from Dam, a sympathetic jenever tasting pub from 1650, old and worn, popular with businessmen from the neighborhood. Some companies have their private jenever casks on these premises. An amusing private closet for two in a corner.

Hoppe
Spui 20. (A2).
The first and original Hoppe, on Spui square, well known for important guests effortlessly and democratically mingling with the lower classes. It still has sawdust on the floor, completely tasteless furnishings and is almost always full to the brim.

Pilsener Club
Begijnensteeg. (B2).
In an alley leading off Kalversstraat to the Begijnhof garden, catering to bridge players from all social classes. It has sand on its white floor. The bridge players surprisingly sometimes are more noisy than other guests.

Pilserij
Gravenstraat 10. (B1).
In an alley behind Nieuwe Kerk, a few steps off Dam and Damrak, a dark and romantic pub in Art Noveau style, with a high ceiling and a balcony with hanging greenery over the rear saloon.

Wijnlokaal Mulliner’s
Kleine Lijnbaansgracht 267. (A3).
There is more than coffee to the Leidseplein area. Also some wine bars where Amsterdammers have a sip after work and before going home or to some entertainment venue. One of the best ones is Wijnlokaal Mulliner’s, 100 meters from Leidseplein.
It specializes in port wine of all ages, up to a little over half a century old. The bar is in almost a full circle in the middle. Customers stand at the bar or sit at small tables in the corners.

Wynand Fockink
Pijlsteeg 31. (B2).
In a narrow alley leading from Dam past the Krasnapolsky, this is an interesting jenever tasting pub in Amsterdam, tendered by the talkative philosopher Gijsberti Hodenpijl. This local with shuttered windows has remained unchanged for more than three centuries. Old wine bottles grace the walls. The bar counter is looking very old.
There are no seats. You just stand at the bar, bend down with your hands behind your back and take the first sip from the almost overflowing glass. These places are not meant for lingering, you just step in, take your drink and get lost.

Cafes

Bakke Grond
Nes 43. (B2).
A comfortable Belgian café on an alley leading off Dam, 200 meters from the square, connected with a Flemish cultural center, popular with theater spectators. It specializes in Belgian beer.

Blincker
St. Barbarenstraat 7. Hours: Opens 17:00. (B2).
In a maze of alleys south of Dam and east of Rokin, on two levels, with lots of glass and greenery, decorated with masks. It is convenient for theater spectators.

Café Americain
Leidsekade 97. (A3).
An important café in the city, at the main square of sidewalk cafés, Leidseplein. It is on the ground floor of the American hotel and is the best known part of its Art Noveau style. The decorations have official protection, including the strange chandeliers, beams and arches, velvet fabrics and stained windows.
Spioness Mata Hari celebrated her wedding here. For years this has been the place where local and foreign artists sit and talk for hours. In addition to coffee and cakes there are available inexpensive courses of the day, some snacks and a tourist menu.
The outdoor chairs are popular with tourists who meet here after shopping, but the real atmosphere is inside.

Café de Jaren
Nieuwe Doelenstraat. (B2).
Newspaper reading cafés are numerous and popular with the locals. This is beside hotel Doelen in the university area. It is a big room with a high ceiling, full of university students, some reading text books or magazines and others talking at full blast. A big balcony is on the Amstel river side. Many newspapers and magazines are in the English language.

Eijlders
Korte Leidsedwarstraat 47. (A2).
Two steps off Leidseplein, a café that doubles as a modern art gallery, still patronized by local artists. The tables are worn after the elbows of generations. It is happily more patronized by locals than by tourists.

Engelbewaarder
Kloveniersburgwal 59. Phone: 625 3772. (B2).
A simple and comfortably run-down café with wood floors, one of the main literary cafés in Amsterdam, with scheduled readings and Sunday afternoon jazz. It is a nice reading room on a rainy day.

Het Hok
Leidsekruisstraat. (A3).
Two chess cafés are side by side on the corner of Lange Leidsdwarsstraat, just 100 meters from Leidseplein. This is on the corner and the other is Domino. This one has more atmosphere. It is spacious and well patronized by regulars. Such chess cafés have for decades been a hallmark of Amsterdam.

Land van Walem
Keizersgracht 449. Phone: 625 3544. (A2).
Very popular and busy reading café on a canal a few steps from Leidsestraat. Its choice of foreign newspapers is unusually great, attracting travelers.

Morlang
Keizersgraacht 451. Phone: 625 2681. (A2).
A quiet and relaxing reading café just a few steps off Leidsestraat.

Pieper
Prinsengracht 424. (A2).
A typical pub near Leidsegracht, rustic and dark, accidentally furnished and comfortable, with a long history of fame.

Reijnders
Leidseplein 6. (A2).
One of the best known cafés in town, at Leidseplein, for a long time an artists’ hangout, but now just a place where local people meet over coffee while waiting to go somewhere else. There are some sidewalk tables. Inside there are lots of old wooden tables and chairs, rather unorganized. A billiard table is at the rear.
This is a folksy, dingy place with lots of good local atmosphere. Few tourist are seen there in spite of the location.

Scheltema
Nieuwezijds Voorburgwal 242. (B2).
Almost immediately behind the Koninklijk Paleis, this cellar pub with creaking floors in former days attracted neighboring journalists with its fireplace and a big reading table in the center. It still is charming.

Upstairs
Grimburgwal 2. (B2).
Pannekoekenhuis, or pancake houses are typically Dutch cafés, offering big pancakes in endless variants. Ginger pancakes are the traditional ones. This pancake house is on the first floor of an extremely narrow house a few steps from Rokin. It can take only twelve guests at a time and they have to brave the almost vertical staircase. Picturesque, this one.

Albert Cuypstraat
(B3).
The main victuals market in the city, extending a few blocks to the east from the corner of Ferdinand Bolstraat. It has grown in later years because of the influx of Surinamese coming from the former colony of Dutch Guyana and of other people from afar, who have settled down in the Pijp quarter around the market.
Here you can get the most strange and exotic spices, fish and vegetables, fruit and flowers. The colors are brilliant, the choices are immense and inexpensive. The redolence is both exotic and charming. For example the flavor of pancakes, filled with meat and vegetables. Or of Barras, which is a type of pea dumplings.
The market is closed Sundays.

Artis Zoo
Plantage Kerklaan 40. Phone: 523 3400. (C3).
Founded in 1838 this spacious zoo has more than 900 animal species, in addition to plants in three spacious greenhouses. It also incorporates an excellent Aquarium, containing almost 500 species; a Planetarium; and a Geological Museum.

1996
© Jónas Kristjánsson

Amsterdam restaurants

Ferðir

Bistro la Forge
Korte Leidsedwarsstraat 26. Phone: 624 0095. Price: DFl.100 ($60) for two. All major cards. (A3).
A few steps from the lively Leidseplein square. (Shortlisted for evaluation and inclusion)
Blauwe Parade
Nieuwezijds Voorburgwal 178. Phone: 624 0047. Fax: 622 0240. Price: DFl.90 ($54) for two. All major cards. (B1).
Good value at the Port van Cleve hotel, with delftware, a few steps from the royal palace. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Bols Taverne
Rozengracht 106. (A2).
This tasting local of the biggest jenever company is a combined pub and restaurant near Westerkerk and Anne Frank Huis, offering at least 100 different spirits. It has some garden tables outside. The offerings of the day are chalked on billboards. This place is unusually bright and unusually free of dust.

Café Roux
Oudezijds Voorburgwal 197. Phone: 555 3560. Price: DFl.100 ($60) for two. All major cards. (B2).
In the charming Grand hotel, in the university district. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Chez Georges
Herenstraat 3. Phone: 626 3332. Hours: Closed Wednesday. Price: DFl.140 ($84) for two. All major cards. (A1).
A French restaurant near the Anne Frank house. (Shortlisted for evaluation and inclusion)
Christophe
Leliegracht 46. Phone: 625 0807. Fax: 638 9132. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.220 ($132) for two. All major cards. (A1).
A simple, split-level dining room behind huge shop windows, offering some of the best French cuisine in Amsterdam, 500 meters from Dam square. Jean-Christophe Royer from Toulouse cooks in the style of Southwestern France.
The softly pink walls are bare and the tables are unusually well spaced, enhancing a feeling of emptiness, if it were not for the huge flower arrangement in the middle. This is a culinary temple, not a decoration temple. Three menus, a four-course menu for DFl. 95, a three-course menu for DFl. 75 and a four-course vegetarian menu for DFl. 75.
• Wild mushroom paté with green vegetable sauce.
• Softly grilled salmon on green beans and red tomato sauce.
• Sweetbreads on stewed duck with mashed potatoes.
• Pear and raspberry soup with red wine sorbet.

Dynasty
Reguliersdwarsstraat 30. Phone: 626 8400. Fax: 622 3038. Hours: Closed Tuesday & January. Price: DFl.210 ($126) for two. All major cards. (B2).
A classy and smart Chinese spot in a quality restaurant street leading off Leidsestraat, with an open-air terrace in the back.
It is decorated with lots of parasols, matching paintings on the walls, busloads of flowers, showy curtains and carpets and a nice table service. The service is exemplary. The offerings are less standard and more interesting than those at the run-of-the-mill Chinese places, also relatively expensive.
There is a variety of set menus, offering samples of Chinese and also Thai and Vietnamese cooking. The good wine list fits the cuisine.

Edo
Dam 9. Phone: 554 6096. Fax: 639 3146. Price: DFl.180 ($108) for two. All major cards. (B2).
On a long shopping corridor behind the Krasnapolsky lobby, inside the hotel, offering Hibachi cooking, in which the chef stands at the guests’ table and does all the cooking from raw materials.
Guests sit on bar seats at a wooden table surrounding a stove on three sides. Seven can sit at each table. The materials arrive raw and sliced on trays. Then the cook starts his action, partly showing off. It inspires trust to see the gleaming, fresh food in front of you and to observe the simple pan-frying with as little oil as possible, retaining original flavors.
Lunch menus cost around DFl. 45, dinners around DFl. 70. The lunch menus can include items such as squid, coated in ginger and mustard sauce; fried onion and cucumber in garlic; scallops, mushrooms and prawns; beef slices, bean sprouts, paprika, potatoes, aubergines and rice with eggs. Everything is light on the stomach and correspondingly healthy.

Haesje Claes
Spuistraat 273. Phone: 624 9998. Fax: 627 4817. Price: DFl.85 ($51) for two. All major cards. (A2).
The premier Dutch restaurant in the city center has been a few steps from the Spui Square since the end of the 19th century. The Dutch even order here lots of hot chocolate with piles of whipped cream as a starter. Just forget calorie-counting.
This large restaurant, divided into smaller sections, is decorated in a cozy Dutch burgher style. The wood decorations are dark and heavy, partly carved. Frilled lampshades characterize the place, that is just as popular with traveling Dutchmen as it is with traveling foreigners who arrive here by the busloads.
• Kaassoufflé = cheese soufflé.
• Haring = herring.
• Kippensoep = chicken soup.
• Biefstuk = chopped beef.
• Hutspot = meat pot.
• Stoopwafels = waffels with syrup.

Indrapura
Rembrandtsplein 42. Phone: 623 7329. Fax: 622 3038. Price: DFl.100 ($60) for two. All major cards. (B2).
It is at one of the main squares in the center. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Kantjil
Spuistraat 291. Phone: 620 0994. Fax: 623 2166. Price: DFl.95 ($57) for two. All major cards. (B2).
Comparatively inexpensive, plainly decorated, popular and authentic Indonesian restaurant in the city center, a few steps from the Historisch Museum, popular with young people.
It is large and divided into parts, including no-smoking areas. Furnishings are spare and no linen on tables. Service is good, though. Rijsttafel was priced at DFl. 40 upwards. Most people order something less, such as a luxury edition of Nasi Goreng at DFl. 20. The crispy prawn bread is abundant.
• Crispy prawn bread.
• Chicken soup with sliced egg.
• Rijsttafel = rice table.
• Nasi Goreng = small rice table.

Kopenhagen
Enge Kapelsteeg 1, Rokin 84. Phone: 624 9376. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.120 ($72) for two. All major cards. (B2).
A few steps from Rokin, 300 meters from Dam square, in a cellar with tiny windows. It offers rather good Danish cooking and as a special tourist menu at a reasonable price.
The decorations are eccentric. A comic strip on pirates is painted on the walls. Candles and oil lamps on the tables, rigging and tackle in the ceiling. This is the place for “smørrebrød”, Danish sandwiches, and for seafood rather than meat.
• Hovmestersild = a tray with six types of cured herring and smoked mackerel.
• Griet = Grilled brill with pan-fried potatoes and salad.
• Coffee with chocolate and mint.

Lucius
Spuistraat 247. Phone: 624 1831. Hours: Closed lunch & Sunday. Price: DFl.150 ($90) for two. All major cards. (A2).
A modern seafood restaurant very centrally located 400 meters from Dam. Its clientele consists mainly of young and cheerful people, served by equally young and cheerful people.
The dining room is long, with goldfish in aquariums. The menu is chalked on the walls among seafood posters. The tables are dense and the atmosphere is full of vitality. There is always one meat dish on the extensive menu.
• Trout paté with dill.
• Poached salmon with mushroom sauce and ham slices.
• Deep-fried cheese with almond flakes.
• Swordfish.

Manchurian
Leidseplein 10 a. Phone: 623 1330. Fax: 626 2105. Price: DFl.120 ($72) for two. All major cards. (A2).
On the central Leidseplein itself, one of the best Chinese restaurants in the center. The large restaurant has a few tables in a glass enclosure on the pavement. It is heavily decorated in a Chinese way, including lanterns and complicated wall pictures.
The tables are luxuriously made up and the service is exemplary. A Chinese version of Rijsttafel offers 18 courses for DFl. 30. Other items are more interesting, such as a lotus and dates soup as a starter and a steamed sole with strange spices, served in the stock, as a main course.

Mirafiori
Hobbemastraat 2. Phone: 662 3013. Hours: Closed Tuesday dinner. Price: DFl.120 ($72) for two. All major cards. (A3).
The best Italian eatery for several years, on the road from Leidseplein to Rijksmuseum, about 200 meters from the latter.
The mild paneling is old and simple as the worn parquet on the floor. White linen covers the worn tables. Dusty wine bottles are in cupboards and on shelves all over the place. A whole wall is covered with photos of Italian guests. Italian music was augmented by the singing of the waiters.
• Prosciutto crudo San Daniele = raw ham from the Venetian area, with salad and butter.
• Stracciatella alla romana = egg soup.
• Zuppa di pesce = fish soup, a Thursday and Friday specialty.
• Scaloppina al marsala = veal in marsala wine sauce.
• Osso Buco = stewed veal shank with rice.
• Saltimbocca = veal slices with ham, sage and wine.
• Bel Paese = smooth cheese.
• Gorgonzola = blue-veined cheese from Lombardy.
• Real Italian coffee.

Oesterbar
Leidseplein 10. Phone: 623 2988. Fax: 623 2199. Price: DFl.150 ($90) for two. All major cards. (A2).
The traditional oyster bar is on the centrally located Leidseplein square, opposite the ballet and opera palace. There is a glass enclosure on the pavement in front of the restaurant. A conventional dining room is on the first floor, but the real action and atmosphere is on the ground floor.
The restaurant is coolly decorated with large, white porcelain tiles and seafood posters on the walls at one side of a narrow room; and large fish tanks at the other side. The service is Italian and efficient. The guests, mainly local people, sit in comfortable chairs on the marble floor or take a seat at the bar to watch the cooks at their work.
The long menu covers many types of fish. Simpler preparations are preferable to the more complicated ones. Try six oysters, pan-fried Dover Sole with lemon and hollandaise sauce and pan-fried potatoes; steamed turbot with white potatoes.

Pêcheur
Reguliersdwardstraat 32. Phone: 624 3121. Fax: 624 3121. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.160 ($96) for two. All major cards. (B2).
One of many restaurants in a street leading off pedestrian Leidsestraat, between Leidseplein and Konningsplein. It is the best seafood restaurant in central Amsterdam. The Dutch have always been a seafaring nation and have an affinity with seafood. Fish cooking is probably the best part of Dutch cooking traditions.
It is a comfortably small dining room with a French look, with a marble floor, parasols above mirrors, Art Noveau chandeliers, potted plants between tables, and comfortable cane chairs.
• Shrimp salad with small shrimp and avocado.
• Scallops with salmon caviar.
• Poached turbot.
• Steamed sole on pasta.
• White chocolate cake with mint sauce.
• Cinnamon ice cream with cranberry sauce.

Poort
Nieuwezijds Voorburgwal 178-180. Phone: 624 4860. Price: DFl.140 ($84) for two. (B1).
The traditional steak and pea soup house in the city center, just behind the Royal Palace.
The large and airy dining room has been a restaurant since 1870. Before that it was a beer brewery. The wall paintings are from that time. The furnishings are suitably old-fashioned. The porcelain tiles from Delft are famous. The clientele is divided between the home team and the foreign team in equal numbers.
Sausages float in the pea soup in the Dutch manner. The beef steak is served with fried potatoes. Brussels sprouts and cauliflower are typical vegetables. Dessert may be a Dutch sand cake with vanilla ice cream, red currants and whipped cream.

Prinsenkelder
Prinsengracht 438. Phone: 626 7721. Hours: Closed Monday, lunch. Price: DFl.230 ($138) for two. All major cards. (A2).
In the cellar of the Dikker en Thijs confectionery shop on the pedestrian Leidsestraat, entered from the canal side.
It is a low and a narrow cellar room with marble on the floor, rustic furniture, beams, brass and copper, and excellent tableware. The dishes are beautifully arranged and taste like Nouvelle Cuisine.
• Fowl liver paté with berries.
• Partridge with salad.
• Dutch ewe cheese

Quatre Canetons
Prinsengracht 1111. Phone: 624 6307. Fax: 638 4599. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.180 ($108) for two. All major cards. (B3).
For decades one of the best French restaurants in town, modern in design, situated 200 meters from Magere Brug on the Amstel.
The bar is at the front, then the kitchen and a spacious restaurants in the rear, divided into two parts by a light partition. The paintings are made to fit. The professional service is excellent and the food is delicious.
• Marbré van ganzelever en vijgen met Sauternes gelei op een kruidensalade = marbled terrine of foie gras with a fig in the center and Sauternes gelé.
• Gamba’s in een knapperig aardappelkontje, gegarnered met gefrituurde dille = prawns in a crispy jacket of grated potato threads, with deep-fried dill.
• Carpaccio van ganzelever en Schotze zalm met een salade van Opperdoejer aardappel, gegarnered met truffeldressing = carpaccio of foie d’oie and Scotch salmon with potato salad and truffle dressing.
• Gebakken zwegerich met gamba’s en roergebakken groenten = fried sweetbreads with prawns and stir-fried vegetables.
• Eendebost in gekaramelliseerde boter gebakken met een saus van gemarineerde peperframbozen = breast of duck sautéed in caramelized butter with a sauce of marinated pepper-rapsberries.
• Kleine selectie kaazen = Bresse de Bleau and Swiss cheese.
• Dessert Les Quatre Canetons = marinated plum pie.

Radèn Mas
Stadhouderskade 6. Phone: 685 4041. Hours: Closed Saturday & Sunday lunch. Price: DFl.170 ($102) for two. All major cards. (A3).
The poshest scene for Indonesian feasts is almost beside the Marriott hotel, in the same block as Barbizon Centre, only 200 meters from Leidseplein. It one of the most extremely designed restaurant in Holland, covered with mirrors, with several floor levels, decorated in various green colors and looks like a fantasy.
The cutlery is sparkling golden and the service is of the highest class. Of course this is an expensive place, where a normal Rijsttafel costs DFl. 68. It tastes good, albeit a little more westernized than usual. There is a lot of style but less of substance, but you also come here mainly for the style.
• Rijsttafel.

Rive
Professor Tulpplein 1. Phone: 622 6060. Fax: 622 5808. Hours: Closed Saturday & Sunday lunch. Price: DFl.270 ($162) for two. All major cards. (C3).
Luxury restaurant in the Amstel hotel, with canal view. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Road to Manila
Geldserkade 23. Phone: 638 4338. Price: DFl.80 ($48) for two. All major cards. (B1).
A Philippine restaurant on the edge of the red light district in the center. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Roode Leeuw
Damrak 93. Phone: 555 0666. Fax: 620 4716. Price: DFl.100 ($60) for two. All major cards. (B1).
A landmark of Dutch design and cooking, directly on the Damrak, a few steps from Dam square, famous for its 3-course menu of typical Dutch food, “Hollands Keuze Menu” for DFl. 46.
The wood-carved four giant horse-wagons hanging from the beamed ceiling dominate the comfortable and spacious dining room with nice furniture of round tables. The walls are heavily paneled, alternately hung with old and young paintings.
Hollands Keuze Menu:
• Haring met roggebrood = herring on black bread.
• Ragût van Hollandse garnalen = ragout of Dutch shrimp.
• Gefrituurde Goudse kaasschijf = fried slice of gouda cheese.
• Nagelhoutham mt Hollandse meloen = dried beef with Dutch melon.
• Capucijners met alles erop en eraan = marrowfat peas with garnish.
• Sudderlapjes met garnitur = braised Dutch beef Haarlem style.
• Grootmoeders kip in’t pannetje = pork chops, granny’s style.
• Gestoofde kabeljauw met mosterdsaus = braised salt-cod with mustard sauce.
• Zuurkool met kuitham = sauerkraut with bone-ham.
• Gegrilde zalmfilet met bieslooksaus = grilled salmon with chives.
• Boerenjongens met vanilleijs = ice-cream with liquored raisins and whipped cream.
• Amsterdamse boterkoek met slagroom = Amsterdam buttercake with whipped cream.
• Vers gestoofde peertjes met slagrrom = fresh stewed pears with whipped cream.
• Maastrichtse appelepröl = apple cake from Maastricht.
• Bitterkoekjespudding = maccaroon pudding.

Sama Sebo
P. C. Hooftstraat 31. Phone: 662 8146. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.105 ($63) for two. All major cards. (A3).
The undisputed king of Rijsttafel and Indonesian cuisine is 500 meters from Leidseplein and 100 meters from Rijksmuseum. The owner, Sebo Woldringh, takes care of keeping up standards in the kitchen, but lets the service more or less have its own way. With or without reservations you have to wait in the adjoining pub for your coveted table in this crowded and happy restaurant.
The efficient waiters dance around. Decorations are cheerful, including flowers and lamps. The cane chairs are comfortable. The beer flows freely and the small room is soon filled with laughter. Most people seem to order the 25 course Rijsttafel at DFl. 37, but some make to do with fewer courses, such as a seven-course Nasi Goreng or a six-course Bami Goreng at DFl. 18.
The dishes are kept warm on candle trays. You bring one course at a time to your own plate and eat it with steamed rice and spices. There is chicken soup, spiced salad, crispy prawn bread, soy bean cake, sweet potatoes, pan-fried sprouts, chopped peanuts, pork in soy sauce, mutton in madura, fried chicken, mixed grill, prawns, grilled coconuts, fried bananas etc.

Sancerre
Reestraat 28. Phone: 627 8794. Fax: 623 8749. Price: DFl.150 ($90) for two. All major cards. (A2).
A French restaurant in the charming Pulitzer hotel. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Seepaerd
Rembrandtsplein 22. Phone: 622 1759. Price: DFl.130 ($78) for two. All major cards. (B2).
Right on Rembrandtsplein, this restaurant offers a worthy example of Dutch seafood cooking.
Comfortable cane chairs, sewing-machine tables, aquariums, fish posters and old steering wheels. A fireplace is at the far end of the ground floor dining room, very romantic in the evening. The first floor dining room is not as cozy.
• Viessoep = fish soup.
• Scholfilets = pan-fried sole fillets with deep-fried potatoes and salad.
• Sliptongetjes = pan-fried Dover sole fillets with deep-fried potatoes and salad.
• Fresh fruit and ice cream.

Sichuan Food
Reguliersdwarsstraat 35. Phone: 626 9327. Fax: 627 7281. Price: DFl.125 ($75) for two. All major cards. (B2).
A Chinese restaurant in the main restaurant street in the center. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Silveren Spiegel
Kattengat 4. Phone: 624 6589. Hours: Closed Sunday & lunch. Price: DFl.165 ($99) for two. All major cards. (B1).
In two houses from 1614, serving as a restaurant for the last two centuries, opposite the Renaissance hotel, nestling under Ronde Luterse Kerk, 400 meters from the Damrak avenue, decorated in old Dutch style.
The bar is on the ground floor and the intimate and original dining room is upstairs. It has a low ceiling and the floor is not quite horizontal. Beams are in walls and the ceiling. The curtains and tablecloths and checkered. This is a cozy place with comfortable atmosphere and excellent service.
• Clear fish soup with vegetables, shrimps and mussels.
• Entrecote steak.
• Profiteroles.

Speciaal
Nieuwe Leliestraat 142. Phone: 624 9706. Hours: Closed lunch. Price: DFl.80 ($48) for two. All major cards. (A1).
An economical Indonesian restaurant. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Swarte Schaep
Leidsedwarsstraat 24. Phone: 622 3021. Fax: 624 8268. Price: DFl.180 ($108) for two. All major cards. (A3).
Stylish restaurant in a corner building from 1687 overlooking Leidseplein square, emphasizing pleasant, romantic and Dutch decorations, offering surprisingly good food in spite of that. Chef de Bogard even has a gastronomic menu that creates a romantic banquet. The menu changes frequently.
We have to climb steep and narrow stairs to reach a small and elegant dining room on the second floor. There are extensive chandeliers, dark and heavy paneling, stained windows, copper kettles and polished antiques. The best tables are beside the windows. Table service is elegant.
• Smoked salmon with avocado and fowl liver paté.
• Lamb soup with coriander.
• Snail ravioli in balsamico.
• Lobster paté and partridge on red cabbage.
• Veal cutlet and lamb saddle in rosemary.
• Mixed desserts.

Tom Yam
Staalstraat 22. Phone: 622 9533. Fax: 420 1388. Price: DFl.160 ($96) for two. All major cards. (B2).
A Thai restaurant a few steps from the Waterlooplein opera. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Tout Court
Runstraat 13. Phone: 625 8637. Fax: 625 4411. Price: DFl.200 ($120) for two. All major cards. (A2).
French quality cuisine emanates from a small restaurant in a side street parallel to Leidsegracht and 200 meters from Leidsestraat. It is the home base of chef John Fagel and recently popular with Dutch celebrities.
The 1st floor dining room is tight and crowded, rather comfortable but not very stylish. Service is smiling in a happy atmosphere. Several four and six course menus are offered.
• Monkfish with leeks in lobster gelé.
• Clear chicken soup.
• Aubergines and crab meat in saffron sauce with rice.
• Apple wine and calvados sorbet.
• Wild duck with mushrooms, cherries and cherry sauce.
• Cheeses and desserts from trolley.

Treasure
Nieuwezijds Voorburgwal 115. Phone: 623 4061. Fax: 640 1202. Price: DFl.160 ($96) for two. All major cards. (B1).
One of the best Chinese restaurants is just a few steps from the Koninklijk Paleis and Nieuwe Kerk, exactly in the city center. It is heavily decorated in modern Chinese, with a pagoda roof inside, a waterfall in the lobby, paintings, flowers and an aquarium.
The specialty are dim sum for lunch, available in many variants. One of them includes deep-fried prawns with wonton soup and warm dragon cookies; steamed rice in vine leaves; and a few varieties of meat and fish balls. Such a lunch came to Fl. 65 for two.
• Dim Sum.

Tuynhuys
Reguliersdwarsstraat 28. Phone: 627 6603. Fax: 627 6603. Hours: Closed Saturday & Sunday lunch. Price: DFl.170 ($102) for two. All major cards. (B2).
Very attractive eatery in the main quality restaurant street crossing Leidsestraat, with an open-air terrace at the rear. This warm place has a singular atmosphere of Portuguese sunshine. It offers a 3-course dinner for DFl. 58 and a 4-course dinner for DFl. 79. Try to book on the main floor rather than on the upstairs balcony.
The decorations are simple and effective, evoking memories of Mediterranean villas. The main dining room has a high ceiling, lots of large plants and a few round columns. The functional furniture of graceful, wrought iron in chandeliers and candelabras, tables and chairs fits the spacious surroundings. The service is unusually friendly.
• Gemarineerde tonijn op kruidensalade met Provençalse vinaigrette = delicately marinated tuna in herb salad with Provence style vinagrette.
• Gebakken gambas met knoflookgras = Dublin prawns with tai soi sauce.
• Dorade met brandade van stokvis en paprikaravioli’s = sea bream with brandade of salt cod and sweet pepper raviolis.
• Hazerijfilet met eekhoorntjesbrood en wilde rijst risotto = saddle of hare with boletus and wild rice risotto. Terrine van mundolees met sjalotten en bospaddestoelen = beef terrine with shallots and wild mushrooms. Gebraden fazant met in champagne gestoofde zuurkool = roasted pheasant with sauerkraut stewed in champagne.
• 3 soorten kaas met notebrood = a selection of three cheeses with bread.
• Dessert naar keuze = dessert of you choice.
• Parfait van Mandarine Napoléon met Italiaans schwin = mandarin parfait.
• Gegratineerde ananas met passiervrudensabajon en cocosijf = gratinated pinapple with passion fruit.

Tÿrkiye
Nieuwezijds Voorburgwal 169. Phone: 622 9919. Hours: Closed at lunch. Price: DFl.140 ($84) for two. All major cards. (B2).
A good representative of the Eastern Mediterranean and the Middle East, only 50 meters from the Dam square, offering a Turkish band and a belly dancer in addition to food.
It is a big room, all in red. The ceiling is red, the carpet is red, the linen is red, the waiter shirts are red. Wall carpets, palm trees and multicolored lamps. The waiters wear embroidered vests.
• Thick bean soup.
• Saddle of lamb with saffron rice, potatoes, vegetables salad and two sauces.
• Turkish caramel pudding.
• Strong Turkish coffee.

Vermeer
Prins Hendrikkade 59. Phone: 556 4885. Fax: 624 3353. Hours: Closed Saturday lunch, Sunday. Price: DFl.230 ($138) for two. All major cards. (B1).
Very cozy, tastefully furnished in an old house, incorporated into the Barbizon Palace hotel, beside the St Nicolas church and opposite the central railway station. The well-known Ron Schouwenburg is in charge in the kitchen.
The dining room is bright and simple, sparkling with quality table service, surrounding flower arrangements. The chairs are comfortable and some of the furniture is antique. A daily dinner of DFl. 120, including a new wine with every course; and a daily gourmet course of five courses, also for DFl. 120. The service is good and the wine list is extensive.
• Feuilleté of sautéed chicken livers, ham and warm oysters, served with braised endive and apple dressing.
• Salmon confit with wilted cos lettuce and sautéed chanterelles.
• Steamed fillet of turbot served with mushrooms, fennel cream and a plantain galette.
• Monkfish medallion roasted on sea salt and served with basil flavored eggplant capote and peppers.
• Roast wild duck with braised celery and gingered corn fritters.
• Souffle chaud au mascarpone = basil flawored mascarpone soufflé with Cavaillon melon.
• Compote de fruits d’ete sous sa croute croustillante accompagné de glace a la crème fraiche = fruit crumble with crème fraiche ice-cream.

Vijff Vlieghen
Spuistraat 294. Phone: 624 8369. Hours: Closed lunch. Price: DFl.200 ($120) for two. All major cards. (A2).
The famous Amsterdam restaurant has been operating in the same place since 1627, 400 meters from Dam square. It is in four adjoining houses. One of the dining rooms, called the Rembrandt room, has etchings that are said to be made by him. The restaurant offers 50 different genevers.
The furnishings are sometimes as old as the four houses themselves. The wooden paneling is dark and heavy. The wooden chairs and banks are not always comfortable. Big brass chandeliers, paintings, antique books, brass and bottles decorate the several small dining rooms. It would be fun to sit there even if the food were inferior. But it is not.
• Cold partridge with rhubarb mousse.
• Halibut paté with salmon sauce.
• Game soup with egg and capers.
• Poached redfish with lobster sauce and spinach.
• Lemon and chablis sorbet.
• Sweetbreads with salad.
• Kiwi fruit in kiwi sauce.

1996
© Jónas Kristjánsson

Amsterdam hotels

Ferðir

Agora
Singel 462. Phone: 627 2200. Fax: 627 2200. Price: DFl.190 ($114) with breakfast. All major cards. 12 rooms. (A2).
An inexpensive hotel well placed on the Singel canal just a few steps off Konningsplein.
The front door is always locked and the guests receive a key. The lounge and breakfast room are tastefully decorated, with a big window to a small garden. Friendly owners. No elevator.
Room no. 27 is rather small, with old-fashioned furniture, including an inlaid writing table. Everything functions well and the shower is unusually powerful.

Ambassade
Herengracht 341. Phone: 626 2333. Fax: 624 5321. Price: DFl.275 ($165) with breakfast. All major cards. 52 rooms. (A2).
Perfectly situated, on a relatively quiet part of the Herengracht canal 400 meters from Dam square and 200 meters from Spui square. The romantic hotel does not have an elevator and is thus not for the handicapped or elderly.
An old grandfather clock in the agreeable lobby gives the tone, continued in antiques of the first floor sitting room. It gives the feeling of a 17th C. home of a rich merchant, full of antique furniture. Part of the aura consists in steep and narrow stairs. Willing and friendly staff toil with the luggage. Guests get keys to the front door.
Room no. 28 is on the third floor. It has the width of a whole canal house and has a marvelous view from three large windows to the canal. It is ample and amongst other things equipped with an old chest of drawers and an old dining room chair. The bathroom is fully tiled and well appointed.

American
Leidsekade 97. Phone: 624 5322. Fax: 625 3236. Price: DFl.475 ($284) with breakfast. All major cards. 188 rooms. (A3).
This delightful, castle-like Art Nouveau hotel is well placed at Leidseplein itself. The city theater is next door and all around are the cafés and restaurants. On the other side of Singelgracht are the world famous museums of Amsterdam and the Concertgebouw. The guests are late risers and breakfast hours take that into account.
This is the traditional home away from home of artists, entertainers and art lovers. It was erected in 1897 in free-rein Art Nouveau or Jugendstil, resembling a Disney castle. It has become famous in the history of architecture and is classified as a protected monument. The interior decoration of Café Americain on the ground floor is famous.
Room no. 416 is on the Singelgracht side and has a beautiful view through massive trees. The room is of medium size, well equipped and has a good bathroom. Livelier rooms overlook Leidseplein and the sidewalk café of the hotel, but then you have to accept the noise, at least when the windows are open. Some of these rooms have balconies and some are round turret rooms.

Amstel
Professor Tulpplein 1. Phone: 622 6060. Fax: 622 5808. Price: DFl.825 ($494) without breakfast. All major cards. 58 rooms. (C3).
The grand hotel of Amsterdam on the river Amstel. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Ascot
Damrak 95. Phone: 626 0066. Fax: 627 0982. Price: DFl.390 ($234) with breakfast. All major cards. 109 rooms. (B1).
A convenient and smart hotel overlooking the Damrak avenue, 50 meters from the Dam itself.
It has excellent furnishings and friendly staff in the lobby. Breakfast was rather badly done and the breakfast room staff not trained at all. The breakfast room itself is attractive, done in a marbled brasserie style.
Room no. 311 is rather big and cozy, furnished with light blue bed covers and curtains and had an exceptional view down to the avenue. The quality bathroom was all in marble.

Avenue
Nieuwezijds Voorburgwal 27. Phone: 623 8307. Fax: 638 3946. Price: DFl.210 ($126) with breakfast. All major cards. 50 rooms. (B1).
A spotless hotel of small rooms, recently renovated in detail, 500 meters from the central railway station. It is in a brick warehouse, formerly owned by the East India Company.
The breakfast room adjoining the lobby is simple and tasteful, but the tiny bar behind the lobby is rather gloomy.
Room no. 230 is samll, attractively decorated in style. It has too small a wardrobe. The bathroom is small, but practically designed, fully tiled and agreeable. The sound insulation is perfect.

Barbizon Palace
Prins Hendrikkade 59. Phone: 556 4564. Fax: 624 3353. Price: DFl.500 ($299) without breakfast. All major cards. (B1).
Opposite the central railway station. (Shortlisted for evaluation and inclusion)
Canal Crown
Herengracht 519. Phone: 420 0055. Fax: 420 0993. Price: DFl.300 ($180) with breakfast. All major cards. 67 rooms. (B2).
On a traffic artery near Muntplein. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Canal House
Keizersgracht 148. Phone: 622 5182. Fax: 624 1317. Price: DFl.230 ($138) with breakfast. All major cards. 26 rooms. (A1).
A sympathetic and personal hotel of antiques in a few canal-side houses 10 minutes from Dam square. No TV sets are in the hotel and children are not accepted.
The front door of this warm hotel is always locked and guests carry a key to let themselves in. A small lobby, a mirrored bar and a beautiful breakfast room with a piano lounge are on the ground floor. The guest rooms are strewn about the upper floors, mingled with short steps and long corridors, full of antique furniture and dresses.
Room no. 3 is rather small, cozy and quiet, with a view into a well maintained back garden. It has two bare brick walls, spacious cupboards and antique furniture, including a lamp sculpture. The bathroom is fine, well tiled and has an efficient shower cabin.

Citadel
Neuwezijds Voorburgwal 100. Phone: 627 3882. Fax: 627 4684. Price: DFl.200 ($120) with breakfast. All major cards. 38 rooms.
(B1).
Centrally located near the royal palace. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Classic
Gravenstraat 14-16. Phone: 623 3716. Fax: 638 1156. Price: DFl.225 ($135) with breakfast. All major cards. 33 rooms. (B1).
Straight in the center, in a quiet, pedestrian alley behind Nieuwe Kerk, 100 meters from Dam and just a few steps from noisy Damrak. It has modern furnishings of a jenever distillery from 1880 at the side of the Drie Fleschjes “proeflookal”.
Everything is small here except the guest rooms. The ground floor is modern, with a small lobby including a bar corner, opening into the breakfast room. You cannot hear the city noise in here. But acoustics on the floors are a problem.
Room no. 110 is rather big and had windows in two directions. It has solid and tasteful cane furniture. The bathroom is fully tiled.

Dikker en Thijs
Prinsengracht 444. Phone: 626 7721. Fax: 625 8986. Price: DFl.375 ($225) with breakfast. All major cards. 25 rooms. (A2).
A small hotel in an Art Decco building straight on the pedestrian shopping street Leidsestraat, on the corner of Prinsengracht canal, 100 meters from lively Leidseplein. It is above the famous Dikker en Thijs confectionery shop. The well-known Prinsenkelder restaurant is in the cellar.
The lobby is just a little nook behind the shop, entered from Prinsengracht. Opposite the lobby Café du Centre doubles as a breakfast room. A little foyer fronts four rooms on each floor, enhancing the atmosphere of a private house. The best rooms are high up on the canal side.
Room no. 504 is modern in style and had a bowl of fresh fruit. The white, plastic furniture gave a cold impression. Two armchairs are at an outsize window opening out to a tiny balcony. The double glazing prevents the Leidseplein noise to enter. The bathroom is fully tiled, well furnished, also with a large outside window.

Doelen
Nieuwe Doelenstraat 24. Phone: 622 0722. Fax: 622 1084. Price: DFl.375 ($225) with breakfast. All major cards. 85 rooms. (B2).
An old and an old-fashioned hotel at an imposing and a central location at the confluence of river Amstel and canal Kloveniersburgwal, 200 meters from Muntplein and 300 meters from Rembrandtsplein. It is long and narrow, squeezed between the canal and the street.
In the narrow northern end this faded hotel has probably the best known hotel and piano bar in town. Half the rooms look out to the canal and those are preferable to the other half. The stairs are of marble and the candelabras of copper. Try to get rooms with an Amstel view.
Room no. 218 is spacious, well equipped in an old-fashioned and an impersonal way. It has two big windows and a balcony overlooking the Amstel river.

Estheréa
Singel 305. Phone: 624 5146. Fax: 623 9001. Price: DFl.355 ($213) with breakfast. All major cards. 75 rooms. (A2).
Centrally located a few steps from the historical museum. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Europe
Nieuwe Doelenstraat 2. Phone: 623 4836. Fax: 624 2962. Price: DFl.610 ($365) with breakfast. All major cards. 100 rooms. (B2).
This fine hotel in town has an excellent location sitting on the confluence of Amstel river and Rokin and Singel canals, facing Muntplein, 600 meters from Dam and 300 meters from Rembrandtsplein. The hotel was built in 1896 and resembles a giant, floating cake. The illuminated basement kitchen evokes the interest of passers-by, as the chefs seem to work underwater.
This old hotel of nobility is venerable without being snotty. It has been renovated from top to bottom. In the technical respect it is on par with hotels that have been built recently. Personal service is better than it is at similarly priced chain hotels. Guests are quickly remembered by name. It takes no time to get whatever you want, a midnight snack or a rented car.
Room no. 316 is exactly as the public rooms, decorated in white and a soft, greenish blue in a French style, with matching period furniture. It is immense and has a window that can be completely opened for an excellent view directly to Muntplein and the tourist boat traffic on the Amstel. The bathroom is laid in marble, well equipped with large towels and bathrobes.

Grand
Oudezijds Voorburgwal 197. Phone: 555 3111. Fax: 555 3222. Price: DFl.625 ($374) without breakfast. All major cards. 155 rooms. (B2).
A recent hotel in a historic building in the center. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Krasnapolsky
Dam 9. Phone: 554 9111. Fax: 622 8607. Price: DFl.475 ($284) with breakfast. All major cards. 4213 rooms. (B2).
One of the landmarks of Amsterdam, a hotel palace opposite the Royal Palace at Dam square. The hotel has been here since 1866 and has in recent years expanded into neighboring houses. This location is as central as possible. Short distances to all directions in the center.
Guests breakfast in a famous Belle Epoque winter garden, Wintertuin. It can be difficult to find one’s way in the hotel. Corridors and elevators are strewn around. It is wise to try to get a room in the oldest part, with a view over the square to the Koninklijk Paleis. The outfit of those rooms has been renovated.
Room no. 2032 has the expected view to the Dam, where happenings of entertainers, religious groups and protesters enliven the view from morning to night. This is a perfect observation point. The room is daringly designed with colors in black, white and silver in dramatic combinations. Everything functions perfectly in the room and the bathroom.

Marriott
Stadhouderskade 21. Phone: 607 5555. Fax: 607 5511. Price: DFl.460 ($275) with breakfast. All major cards. 392 rooms. (A3).
The top chain hotel stands opposite Leidseplein on the other side of Singelgracht, 200 meters away, and has a good view from the front side over the city center.
The lobby is busy as a railway station. Guests are coming and leaving all the time. It is more quiet behind the lobby, in the peaceful hotel bar of several levels, decorated in a library theme. A disco is downstairs, Windjammer Club.
Room no. 307 has a view to Leidseplein. It is spacious, equipped with heavy furniture, matching in style with the colorful curtains and courageous wallpaper. Strangely the well appointed bathroom is wallpapered, not tiled.

Mercure Arthur Frommer
Noorderstrat 46. Phone: 622 0328. Fax: 620 3208. Price: DFl.255 ($153) with breakfast. All major cards. 90 rooms. (B3).
A colorful hotel 500 meters from Rembrandstplein, designed in an 18th C. housing development for thirteen weavers.
There is no room service in this otherwise winsome hotel and the basement breakfast room is rather uninviting.
Room no. 214 has eccentric furniture, including carved armchairs and a rocking chair, thick bedspreads and a small bathroom with a sunken shower. The furniture is starting to fade a little.

Owl
Roemer Visscherstraat 1. Phone: 618 9484. Fax: 618 9441. Price: DFl.190 ($114) with breakfast. All major cards. 34 rooms. (A3).
A cheap and quiet hotel in a small street of affordable hotels behind the Marriott, 300 meters from Leidseplein, near the main museums, offering warm welcome to travelers.
It has friendly staff and a nicely decorated breakfast room and a smart bar in the basement. A beautiful garden is in the back.
Room no. 444 looks out to the back garden. It is small, pleasantly furnished and has a fully tiled bathroom, but is not soundproof enough.

Parkzicht
Roemer Visscherstraat 33. Phone: 618 1954. Price: DFl.150 ($90) with breakfast. All major cards. 14 rooms. (A3).
A small and cozy hotel.
Some of the rooms overlook Vondelpark.
Room no. 5 is appointed with old furniture in good condition. The bathroom is satisfactory.

Port van Cleve
Nieuwezijds Voorburgwal 178. Phone: 624 4860. Fax: 622 0240. Price: DFl.325 ($195) with breakfast. All major cards. 99 rooms. (B1).
Centrally located behind the royal palace, 100 meters from the Dam, alongside the former central post office that has been transformed into a mall of boutiques, Magna Plaza.
This small and comfortable hotel has friendly staff and one of the best known traditional Dutch restaurants in Amsterdam, the Poort. Ask for a renovated room.
Room no. 518 is one of the renovated ones and overlooks nearby rooftops. It is big and stylish, with a fully tiled and well equipped bathroom.

Pulitzer
Prinsengracht 323. Phone: 523 5235. Fax: 627 6753. Price: DFl.500 ($299) with breakfast. All major cards. 230 rooms. (A2).
About 700 meters from Dam, occupying a whole block of houses between Prinsengracht and Keizersgracht, most rooms facing Prinsengracht. The lobby is on that side but from the other side you enter the hotel bar and restaurant Goedsbloem. On the outside there is little indication that this is an hotel or rather a travel sanctuary inside.
When indoors, the lobby looks smallish and unpretentious and the staff are pleasant and relaxed. All the hotel is furnished with exquisite taste in modern style in seventeen adjoining houses. Most of them are from the early 17th C. and some from around 1600. The hotel is full of corridors and small stairs between the individual houses and there is no elevator.
Room no. 419 is unusually aesthetic, with all modern comforts under the bare beams of the old structure, extending to the width of a canal house, looking out to Prinsengracht. Brick and beams are more prominent in some other rooms. Sunny and harmonious colors of the decorations accent the summer feeling. Everything is comfortable and solid in the room and bathroom.

Rembrandt
Herengracht 255. Phone: 622 1727. Fax: 625 0630. Price: DFl.300 ($180) with breakfast. All major cards. 111 rooms. (A2).
Perfectly situated 400 meters from Dam, in a big house facing Herengracht canal and three small houses facing Singel canal.
The lobby is small and modest, but the rooms are stylish and enjoyable, particularly up in the attic where the structural beams are much in evidence.
Room no. 407 is spacious and bright. The beams dominated the decoration. The fixtures of the room and bathroom are solid. And it was an extra convenience to have an electric trouser press.

Renaissance
Kattengat 1. Phone: 621 2223. Fax: 627 5245. Price: DFl.395 ($237) with breakfast. All major cards. 425 rooms. (B1).
Very central, on the corner of Spui and Kattengat, 300 meters from the central railway station, in an area with many restaurants and some new hotels. It is built with style and personality in concert with the city environment protection authorities. Thirteen houses from the 17th C. were incorporated into a new building designed with traditional gables.
A pedestrian subway connects the hotel with its conference facilities in the Ronde Luterse Kerk, a former, circular Lutheran church. The hotel is a world in itself, with shops and restaurants, and some commotion in the lobby. A well-known disco is in the hotel, Boston Club. It also spawned some new restaurants and bars in the formerly run-down neighborhood of storehouses.
Room no. 806 is commodious, well furnished and comfortable. It has a thick, red carpet. All the furniture matches in style. The bathroom is fully tiled and perfectly fitted. Other rooms have good outside views.

Rho
Nes 11. Phone: 620 7371. Fax: 620 7826. Price: DFl.200 ($120) with breakfast. All major cards. 105 rooms. (B2).
A comfortable hotel built into an old brewery from 1908, a few steps off the Dam square, in a pedestrian alley, offering value for money and quiet abodes right in the center of Amsterdam.
The vaulted lobby, Art Nouveau in style, is spacious and airy, the most attractive element of the hotel.
The rooms are rather small but well furnished in modern business style and have all the usual conveniences, including a coffee set. The bathroom is fully tiled.

Roode Leeuw
Damrak 93-94. Phone: 555 0666. Fax: 620 4716. Price: DFl.295 ($177) with breakfast. All major cards. 80 rooms. (B1).
A small hotel with a good staff above a restaurant with the same name right on the Damrak avenue just a few steps from Dam square, as central a location as possible in Amsterdam.
The lobby is small and the rooms are of different sizes. The heavily decorated ground-floor restaurant with woodcarvings in the ceiling, offering traditional Dutch specialities at lunch and dinner, also serves as a breakfast room. A street-front café adjoining the restaurant offers a convenient observation point of the heavily pedestrian Damrak.
Room no. 102 is large, with almost an empty look in spite of sporting an extra sofa and two easy-chairs and an ample writing-desk. It has two large windows opening out to the Damrak, but is quiet when the windows are closed. The furniture is modern and straightforward. The bathroom is well and simply equipped, with a linoleum floor and papered walls.

Victoria
Damrak 1. Phone: 623 4255. Fax: 625 2997. Price: DFl.410 ($246) with breakfast. All major cards. 305 rooms. (B1).
A solid and almost staid Neo-Classical hotel at the northern end of Damrak, opposite the central railway station. This is a traditional first class railway hotel that has been renovated and expanded into new buildings.
The public rooms are gracefully decorated in pine and paintings. The hotel also boasts of a pool.
Room no. 411 is spacious and a little bare, as the furniture does not fill it up properly. A view to the station through two windows, but traffic din does not reach the room. The bathroom has good fixtures.

Vondel
Vondelstraat 28. Phone: 612 0120. Price: DFl.275 ($165) with breakfast. All major cards. 28 rooms. (A3).
Just behind Marriott hotel, 200 meters from Leidseplein, a snug hotel with friendly staff.
There is no elevator.
Room no. 5 is big, has a sitting area and extra room for a third bed. The furniture is old and clean and the bathroom is tiled.
1996

© Jónas Kristjánsson

Amsterdam introduction

Ferðir

Gables

Houses in Amsterdam are built narrow and high as the city tax of the owners was based on the width of the canal front. The personality of the building owner then expressed itself in the detailed design of the gable.
The brick of the gables has many colors. Some houses are light gray, other brownish, yellow, pink or even purple. The tops are different, partly because of changes in fashion in the 17th and 18th C. Each tended to become more elaborate as the wealth of merchants increased.
The gables are not straight. They slope forwards over the street or the canal, as if they were on the verge of collapsing. This is done on purpose as heavy furniture had to be transported through the gable windows as the inner stairs were usually too steep and narrow. At the top is a beam and a block with a rope or a chain. The beams are still evident all over the city.

Life

Live and let live may have originated as a Dutch motto. Behind the conservative appearance of a merchant city of laced curtains there reigns an unusual and for many an unbelievable liberalism, that reaches from prostitutes in shop windows to the free distribution of drugs to patients in doctors’ waiting rooms and to teenagers in official recreation centers.
Tolerance and diversity has for centuries been the hallmark of Amsterdam. The freedom to worship attracted Portuguese Jews, French Huguenots and German Protestants. The freedom of scholarships attracted Descartes and other thinkers to the city. In modern times young from all over the world still flock to Amsterdam to taste the liberalism of the city.
Amsterdam is built on wooden poles sunk into water-soaked marsh, prone to flooding. Its existence is based upon canal technology. The city is a child of engineering civilization and its fate is intertwined with the fate of civilization. Amsterdam is a Modern Times descendant of the Italian Renaissance city states.

Sights

Central Amsterdam is probably the largest museum in the world, a unique haven of thousands of houses and hundreds of bridges from the 17th C., the Golden Age of Dutch shipping and commerce. Around 7000 houses in the center have been put under official protection, so that the 17th C. could stay forever.
Mile after mile nothing disturbs the harmony of narrow gables, arched bridges and leafy trees. The canals are longer and wider than those in Venice and create a viewing and breathing space in a city that is otherwise closely built. The only discord in the picture comes from the cars on the congested streets and canal banks.
Amsterdam has lots of museums with memories from the Golden Age, when the city was competing with London as the commercial center of the world. But travelers do not really have to visit the museum to meet the 17th C. You have the atmosphere all around you, both outdoors and indoors.
Many hotels have been carved out of the narrow, 300-350 year old canal houses. Still more restaurants are in such old houses, many of them decorated with antiques from the 17th C. Let us not forget the pubs, many of them are still today the same as they were centuries ago.

Embassies

Argentina
Herengracht 94. Phone: 623 2723
Australia
Carnegielaan 10-14, Den Haag. Phone: (70) 310 8200
Austria
Weteringschans 106. Phone: 626 8033
Brazil
Reimersbeek 2. Phone: 301 5555
Canada
Sophialaan 7, Den Haag. Phone: (70) 361 4111
Chile
Stadhouderskade 2. Phone: 612 0086
Czechia
World Trade Center, Strawinskylaan 509. Phone: 575 3016
Denmark
Radarweg 503. Phone: 682 9991
Egypt
Borweg 1, Den Haag. Phone: (70) 354 2000
Finland
Paalbergweg 2-4. Phone: 567 2672
France
Vijzelgracht 2. Phone: 624 8346
Germany
De Lairessestraat 172. Phone: 673 6245
Greece
Keizersgracht 411. Phone: 624 3671
Hungary
Hogeweg 14, Den Haag. Phone: (70) 355 3319
Iceland
Prinsengracht 729. Phone: 638 0370
India
Den Haag. Phone: (70) 346 9771
Indonesia
Asserlaan 8, Den Haag. Phone: (70) 310 8100
Ireland
Dr. Kuyperstraat 9, Den Haag. Phone: (70) 363 0993
Israel
Buitenhof 47, Den Haag. Phone: (70) 364 7850
Italy
Herengracht 609. Phone: 624 0043
Japan
Phone: 624 3581
Luxembourg
Reimersbeek 2. Phone: 301 5622
Malaysia
The Hague. Phone: (70) 350 6506
Mexico
Phone: 301 5545
New Zealand
Carnegielaan 10, Den Haag. Phone: (70) 346 9324
Norway
Keizersgracht 534. Phone: 624 2331
Pakistan
Den Haag. Phone: (70) 364 8948
Philippines
Herengracht 37. Phone: 622 8580
Poland
Alexanderstraat 25, Den Haag. Phone: (70) 360 2806
Portugal
Rotterdam. Phone: (10) 411 1540
Saudi Arabia
Alexanderstraat 19, Den Haag. Phone: (70) 361 4391
South Africa
Wassenaarseweg 40, Den Haag. Phone: (70) 392 4501
Spain
Frederiksplein 34. Phone: 620 3811
Sweden
Neuhuyskade 40, Den Haag. Phone: (70) 324 5424
Switzerland
Johan Vermeerstraat 16. Phone: 664 4231
Turkey
Rotterdam. Phone: (10) 413 2270
United Kingdom
Koningslaan 44. Phone: 676 4343
United States
Museumplein 19. Phone: 664 5661. (A3).

Accident
Phone: 06 11

Ambulance
Phone: 06 11

Complaints
Phone: 06 340 340 66. (B1).
Try the Amsterdam Tourist Authority at Noord-Zuid Hollandsch Koffiehuis, Stationsplein 10, in front of the central railway station.

Dentist
Phone: 664 2111
This number gives information on emergency dental care.

Fire
Phone: 06 11

Hospital
The main hospital is the Academisch Medisch Centrum, Meibergdreef 9, phone 566 3333 for emergencies, 566 9111 for other purposes.

Medical care
Phone: 664 2111
This number gives information on services of medical doctors.

Pharmacy
Phone: 664 2111
Ask for the address of the nearest pharmacy on night duty.

Police
Phone: 06 11
Dutch policemen are seldom seen and are not especially helpful.

Precautions
Drugs are illegal in Holland, even if it condoned in some places. Drugged people can be dangerous. Holland has few crimes, either petty or big. Don’t take photos of prostitutes in the red light district. Beware of taxis speeding through narrow canal fronts

Banks
The official and fair GWK currency exchanges at the central railway station and at Schiphol airport are open day and night. Other banks are open Monday-Friday 9-16. Do not bring bank cheques to Holland, use only cash, travelers’ cheques or plastic. Algemene Bank Nederland does not gladly cash its own cheques.

Children
Amsterdam is difficult for people with small children. The cobbled streets are not suited to prams. Boat cruises are always popular. A restaurant caters specially for children, Kinderkok Kafe, Oudezijds Achterburgwal 193, tel. 625 3257. The Amsterdam Zoo at Artis is good, the oldest one in Europe and includes a Planetarium.
There are tow theaters for children, Elleboog, Passeerdersgracht 32, tel. 626 9370, and Krakeling, Nieuwe Passeerderstraat 1, tel. 624 5123.
Babysit Centrale Kriterion provides 24 hour child care, phone 624 5848 17:30-19.

Credit cards
Credit cards are accepted in hotels, restaurants and shops. Visa and Eurocard (Access, MasterCard) have the largest circulation.
For lost or stolen cards phone: American Express: 642 4488. Diners Club: 06 0334. Eurocard / Mastercard / Access: 010 2070 789. Visa: 06 022 4176.

Electricity
Dutch voltage is 220V, same as in Europe. Plugs are continental.

Hotels
Amsterdam hotels are generally clean and well maintained, including plumbing. Small hotels can be very good, even if they do not have TV sets in guest rooms. Some of them are exquisite gems and some have a canal view. A bathroom is taken for granted nowadays.
We include hotels with private bathrooms only, and in most cases we also demand a direct telephone line, working air-condition, and peace and silence during the night. Only hotels in the city center are included as we want to avoid long journeys between sightseeing and our afternoon naps.
The price ranges from DFl. 110 to DFl. 400, including a substantial breakfast. Low season rates are sometimes available in July-August and November-March.
We checked all the hotels in this database during the winter of 1995-1996 as everything is fickle in this world. We have also tested some other hotels that are not included as they were not on par with the best in each price category. Some expensive hotels in Amsterdam are in fact no better than our selection of small canal-side hotels.

Money
The currency in Holland is the Florin, DFl., usually called Guilder, divided into 100 centimes. There are DFl. 1000, 250, 100, 50, 25 and 10 notes, and coins for DFl. 5, 2,50 and 1 and for 25, 10 and 5 cents.

Prices
Prices are stable in Holland.

Shopping
Most shops are open Monday-Saturday 9-18 and Thursday -21. Many are closed on Monday morning. Shopkeepers in the center are allowed to keep open 7-22 all days.
Non-residents of the European Union get a VAT refund on goods from shops with the sign: “Tax free for tourists”. You get a form there that has to be stamped at customs when you leave the country. From home you post this stamped form to the shop to get a refund. This is too much bother unless you have bought something expensive.
Dutch specialities are wooden clogs, Droste chocolate pastilles, fresh flowers, Gouda cheese, beer and genever, diamonds and Delft or Makkum porcelain.

Street numbers
Canal streets have odd numbers on the downtown side, starting from the north. Other streets are numbered in the direction from the city center.

Tipping
Service is included in hotel and restaurant bills and on taximeters. Some restaurant customers even amounts up to the nearest 5 or 10 DFl. Seat attendants get 1 DFl., also porters who call a taxi.

Toilets
You can use the toilets in cafés and pubs as these are public places.

Tourist office
Stationsplein 10. Phone: 06 340 340 66. Hours: Open Monday-Friday 9-23, Saturday 9-21, Sunday 10-13:30 & 14:30-17:30. (B1).
The information service of the Amsterdam Tourist Authority is at Noord-Zuid Hollandsch Koffiehuis in front of the central railway station.
The Amsterdam pass for tourists includes 25 vouchers, giving free entrance or discounts on entrance to many museums, including other discounts. It costs DFl. 30 at the tourist office.

Water
Believe it or not, Amsterdam tap water is quite drinkable.

Accommodation
Noord-Zuid Hollandsch Koffiehuis, Stationsplein 10. Phone: 06 340 340 66. Hours: Open Monday-Friday 9-23, Saturday 9-21, Sunday 10-13:30 and 14:30-17:30. (B1).
The Amsterdam Tourist Authority in Noord-Zuid Hollandsch Koffiehuis in front of the central railway station finds hotel rooms for travelers. Rooms on the outside are often more bright and airy, and sometimes have a view to a canal, but can also be more noisy that those on the inside

Airport
Phone: 06 350 340 50
The bus to Schiphol airport leaves every 15 minutes from the central railway station. The trip takes just under half an hour. Dial 511 0432 for current information on flight arrivals and departures.
Schiphol airport has for years been generally considered to be the most user-friendly airport in the world.

Boats
Canal boats leave from 11 piers for one-hour sightseeing on the canals. The comfort and prices of the boat companies are similar.

Cycles
(B1).
A centrally located bicycle rental is Koenders, 33 Stationsplein, at the central railway station.

News
International newspapers are readily available in Amsterdam. Some English channels are usually on TV sets in hotels. Information on what is on in the city is in the monthly Amsterdam Times or in Time Out Amsterdam and What’s On.

Phone
The Dutch country code is 31 and the local code for Amsterdam is 20. The foreign code from Holland is 00.

Post
Singel 250-256. Phone: 556 3311. Hours: Open Monday-Friday 9-18, Saturday 9-13. (B2).

Railways
The Dutch railway is quick, efficient and cheap. The trains are clean as Holland is on the whole.

Taxis
Phone: 677 7777
Dial the number or walk to the nearest taxi stand. You wave a cab down when the roof-light is on.

Traffic
Cheap two-day, three-day and four-day tickets with unlimited access to all lines of buses, trams and the underground metro are available at the information service of the Amsterdam Tourist Authority at Smits Koffiehuis, Stationsplein 10, in front of the central railway station. Most routes start and end at the central railway square.
Cycles are the easiest and quickest way to get around in central Amsterdam.

Bruine kroegs
The Dutch pub specialty are the “bruine kroegs”, that are on most street corners in central Amsterdam. They are usually small, and also dark, owing to small windows and dark wood in the furnishings. Thence their generic name, that means: “brown pubs”.

Cuisine
As the British the Dutch have a substantial breakfast. At lunch they make do with small things, possibly a Koffietafel at a Broodjeswinkel, that is coffee and bread at a corner bakery. The main meal is dinner and then people eat heartily.
Starters are: Kaassoufflé, deep-fried cheese; Haring, their type of herring, sold from stands at street corners; and Aal Gestoofd, spiced eel. Soups are: Erwtensoep, a thick pea soup of port stock; Kippensoep, a thick chicken and vegetable soup; Groentensoep, a clear vegetable soup; and Aardappelsoep, a potato soup.
Fish courses are: Gebakken Zeetong, pan-fried sole; Gerookte paling, smoked eel; and Stokvis, poached saltfish. Meat courses are: Stamppot, everything in one pot; Biefstuk, chopped beef; Boerenkool met worst, cabbage and potatoes with smoked sausage, served with mashed potatoes; Gehaktballjes, small meat dumplings; and Hutspot, beef, carrots and onions in a pot.
Desserts are: Appeltaart, a cinnamon spiced apple pie; Stoopwafels, waffles with syrup; Pannekoeken, big pancakes; and Flensjes, a heap of pancakes with jam between layers. Among Dutch cheeses Edam, Gouda and Leiden are famous. The national drink is Jenever or Genever, either drunk Jonge, young, or Oude, old. From Jenever many liqueurs are made, spiced or sweet.
Jenever
The national alcoholic drink is Jenever, either drunk Jonge, young, or Oude, old. From Jenever many liqueurs are made, spiced or sweet.
The well-known Dutch distilleries have small tasting outlets in the center of Amsterdam, called “proeflookale”, usually with standing room at the bar only.

Restaurants
The Dutch take their meals early. Usual lunch hours are 12:15-13:30, dinner hours 19-21. Waiters speak excellent English and Dutch restaurants are generally spotless.
The Dutch have not accepted French cuisine as completely as their neighbors. They still keep to their old-fashioned cooking and like to dine in snug and cozy rooms with traditional Dutch antiques and traditional Amsterdam atmosphere.
A Dutch restaurant specialty are the Petits Restaurants serving simple and solid lunches without pretensions. Another specialty are the Brodjewinkels or sandwich corners. A third one are the Pannekoekenhuis, that sell big pancakes with different spreads such as honey and cinnamon.

Rijsttafel
The Dutch were the colonial power in Indonesia. Many Indonesians have therefore settled in Holland. They have introduced their national cuisine and made Indonesian restaurants a cornerstone of modern Dutch cooking, especially in Haag and Amsterdam. The Dutch specialty of Indonesian cuisine is Rijsttafel or rice table. The best Rijsttafel in the world is in Amsterdam.
It consists of 14-24 small dishes, kept on warm plates. They surround Nasi, steamed rice, which guests put in small amounts on the soup-plate. Then they bring the side courses to the plate, one at a time. They are eaten separately in order to preserve the special taste of each one. The braves put Sambal, hot pepper, on the edge. On the side they have Krupuk, crispy prawn bread.
Often there is soup, Sajor, usually made of chicken stock. Among the vegetable dishes are: Sambal Goreng Sajoran, a salad with a strong taste; Sambal Goreng Tahu, a soy-bean cake; Sambal Goreng Kering, sweet potatoes; Gado Gado, pan-fried vegetables, mainly sprouts, with chopped peanuts; and Atjar, vegetables in a sour sauce.
Meat dishes are Babi Ketjap, port in soy sauce; Daging Madura, mutton in madura sauce; Ayam Bali, fried chicken in a complex sauce; Sateh, mixed grill on skewers, often pork, when it is called Sateh Babi. Other dishes are: Udang, big prawns; and Dadar Jawa, an omelet. Desserts are: Serundeng, grilled coconuts; Pisang Goreng, fried bananas; and Katjang, chopped peanuts.

Dublin walks

Ferðir

The center of Dublin is so small that we have only a short walk between most of the interesting sights, pubs, restaurants and hotels. We can even thread most of the sights upon one long string of pearls. We then start from the Viking church of St Michan’s in the northwest to the music pubs of Baggot Street in the southeast.

We can plan to take this walk in one day, if we have to. Of course it would be more relaxing to take more time to linger in museums or pubs or to prolong a good lunch. Dublin is a place for relaxing and trying to let the easy-going atmosphere seep into the mind.

The city center covers less than 2 km in radius from College Green. The center is mainly on the southern bank of Liffey, around Dublin castle, the pedestrian Grafton Street and St Stephen’s Green. This is the oldest part of the city and the most beautiful part. The houses are low and the atmosphere is relaxed.

We start this walk on the northern side of Liffey, in Church Street that leads from the river to the left of Four Courts. On the west side of the street there is St Michan’s.

St Michan’s

Church Street. Hours: Open Monday-Friday 10-12:45 & 14-16:45, Saturday 10-12:45. (A1).

The oldest church in town, built in Romanesque style by Danish Vikings 1095, rebuilt in 1686, when it got its present look. The tower is still the original Viking-church tower.

Travelers have a look at mummified corpses from the end of the 17th C., exhibited in the cellar. The limestone of the church walls draws humidity from the atmosphere and prevents the decomposition of the dead.

We walk on Church Street 150 meters down to Liffey and take a 100 meter detour to the left along Inns Quay to inspect Four Courts.

Four Courts

Inns Quay. (A1).

The city courthouse was built in 1786-1802. It carries an immense dome of copper, which rises above a circular colonnade. The river front has a majestic and graceful Corinthian portico of six slender columns under a pediment.

It was burnt down in a cannon attack in the civil war of 1922. The national archives in the palace were destroyed. The palace itself was restored in the original style.

We retrace our steps on Inns Quay, cross the Liffey and have a beer in the oldest pub in the center, the river-front Brazen Head. Then we walk 100 meters uphill Bridge Street and turn right into Cook Street. We are walking under the remains of the old city walls. Above it we see the St Audoen’s churches. We enter the gate from 1275 and walk the steps up to the churches.

St Audoen’s

(A1).

The smaller St Audoen’s in one of the oldest churches in Dublin, built in the 12th C. in Gothic style by Normans from Rouen. The western front and the tower are from that time, the nave is from the 13th C. and its windows from the 15th C.

Before we inspect the nearby Christ Church we take a detour from the church fronts in High Street, walk less than 100 meters over the square in the direction of the Cornmarket street, but turn from the square to the left into John Dillon Street. From that street we can enter the market buildings.

Iveagh Markets

(A2).

Liberty and Iveagh Markets are the main flea markets in town, both in extensive buildings at John Dillon Street. The main items are second-hand clothes and home utensils.

We continue about 200 meters along the rest of John Dillon Street, then turn left and arrive after 50 meters at the garden of St Patrick’s Cathedral.

St Patrick’s

Patrick Street. Hours: Open Monday-Friday 9-18:15, Saturday 9-17, Sunday 10-16:30. (A2).

One of the oldest churches in Dublin and the largest church in Ireland, built in English Gothic style in 1254, with a tower from 1370. The church has gone through several renovations, the last one in the 19th C., but still retains its Gothic appearance.

In the garden there is a spring which St Patrick is said to have used when he baptized people in the 5th C. There are also memorials of the Irish Nobel laureates in literature and of some of Ireland’s other main writers.

The oldest public library in Ireland is also on the church grounds, Marsh’s Library, from 1710, where valuable books are chained to the desks.

From the western front of the church we walk north Patrick Street and Nicolas Street and continue down Winetavern Street under a delicate, enclosed walkway between Christ Church and the ecclesiastical council house. On the other side of the walkway we turn left to the entrance of Dublinia in the ecclesiastical council house.

Dublinia

(A1).

A multimedia exhibition of life in the Medieval Dublin from the Norman invasion in 1170 to 1540. It tries and succeeds moderately in showing a real picture of artisans and noblemen in that period, partly played by actors on screen, with smells and noises. In the main hall there is a big model of Medieval Dublin, lit by spotlights in accord with a canned description.

The Viking Adventure exhibition that was here until recently has been closed down, to open later again at a central address, probably in conjunction with a modernizing destruction of Temple Bar.

We walk directly from inside Dublinia over the enclosed walkway to Christ Church, a visit to which is included in the entrance fee.

Christ Church

(A1).

One of the oldest churches in Dublin, built in 1230 in a mixture of Late Romanesque and Gothic style, and drastically changed in 1875. Original are the northern wall of the nave with its flying buttresses, the transepts and the western part of the choir.

We leave the church by the Romanesque grand southern door. Outside there are remains of a chapter house from 1230.

A wooden Viking church, built in 1038 was where Christ Church is now. The vandals of City Hall built horrible office buildings a few years ago upon the Viking ruins to the north of Christ Church and destroyed part of the oldest Dublin.

We walk west from the church on Christ Church Place and Lord Edward Street, in all about 200 meters, to City Hall.

City Hall

Hours: Open Monday-Friday 9-13 & 14:15-17. (A1).

Built in 1769-1779 as the stock exchange of Dublin and converted into a city hall in 1852. Powerful Corinthian columns guard entrances on all four sides of the building. In the domed rotunda there are frescoes showing the history of Dublin.

We walk uphill past City Hall to Dublin Castle, which is directly behind City Hall, go under an overpass into the upper court of the castle.

Dublin Castle

Hours: Open Monday-Friday 10-12:15, & 14-17. Saturday-Sunday 14-17. (A1).

Built in 1204 in defense of the English occupation of Ireland. Gradually the castle became a government palace. The present buildings are partly from the latter half of the 17th C. and partly from the middle of the 18th C.

Opposite us, when we enter the court, are the State Apartments, open to the public, entered from the lower court.

Behind us is Castle Hall, a beautiful building with a high tower from 1750. The crown jewels were stolen from the tower in 1907 and have never been found again.

We walk down from the upper court to the lower court with the Most Holy Trinity church.

Church of the Most Holy Trinity

(A1).

The Most Holy Trinity church is in the lower yard.

Behind the church is Powder Tower, the oldest part of the castle, from 1202-1228.

We walk from the lower court past City Hall to Dame Street, cross that street, turn right a few steps and then left into Sycamore Street, on which we walk 150 meters downhill to Temple Bar, where we turn right.

Temple Bar

Temple Bar. (A1).

The liveliest street of pubs, cafés and restaurants in Dublin. It is a narrow pedestrian street with several side alleys teeming with live. Somehow this street has until now evaded the vandalism of Dublin city planners, but probably not much longer. For the moment it is an oasis in the wilderness.

From Temple Bar we turn left on Merchant’s Arch, walk to the river and arrive at the Ha’penny pedestrian bridge.

Ha’penny Bridge

(A1).

The name of Ha’penny Bridge derives from the bridge toll that was collected from its users up to 1919. This bridge of wrought iron is the most beautiful one of the Liffey river bridges.

We cross the river on the bridge and turn right on the northern bank and walk on Bachelors Walk less than 300 meters to O’Connell Street where we turn left.

O’Connell Street

O’Connell Street. (B1).

Broad sidewalks and a wide central island give space to trees, sculpture and people. This was once the promenade of Dublin and there are still some cinemas and fast food joints. But boring airline offices have moved in and pedestrian street life has crossed the river to Grafton Street.

We walk about 200 meters into O’Connell Street to arrive at the General Post Office on our left.

General Post Office

O’Connell Street. (B1).

The main post office is in a large palace from 1814, with an impressive Ionic colonnade in front.

It got its fame in the Easter Uprising of 1916. The Declaration of the Republic was read from its steps. It was then the headquarters of the rebels and was pounded by the English soldiers. It still has scars from that time, but most of the damage has been repaired.

We turn on our heels, return to the river, turn left on this side of it and walk 300 meters on Eden Quay to Custom House.

Custom House

Custom House Quay. (B1).

A low and sleek palace from 1791 with a dome and a Doric colonnade in front, often considered to be the most beautiful building in town.

It was first a customs building but is now a government office. It has been restored after it was severely damaged in a fire in 1921.

We return on the river bank to O’Connell Street. There we turn left over O’Connell Bridge, a bridge that is broader than its length. On the other side into Westmoreland Street.

Westmoreland Street

(B1).

A broad traffic avenue connecting the thoroughfare of O’Connell Street north of the river with the traffic square of College Green south of the river.

We walk 200 meters on Westmoreland Street until we arrive at College Green, where we have Bank of Ireland on our right side.

Bank of Ireland

Hours: Open Monday-Friday 10-12:30 & 13:30-15. (B1).

The round palace was formerly the parliament of Ireland, mostly built in 1728. The old entrance is on the south side, from a courtyard surrounded with Ionic colonnades. The circular lines of the palace flow from this courtyard, that has been changed into a backyard.

Bank of Ireland moved in 1803. The House of Lords is still intact as are the fine carpets.

We leave the bank, go into College Green and walk to the west until we come to the first street to the left, St Andrew Street. We go up that street 50 meters to arrive at St Andrew’s.

St Andrew’s

(B1).

The church is where once was the center of the Vikings when they governed in Dublin ten centuries ago. Their “tingmot” assembly of free men was held here.

We return downhill, turn right into College Green. On the other side of the square we come to Trinity College, opposite the Bank of Ireland.

Trinity College

(B1).

Founded in 1592 as the Theology School of the Anglican Church, now a general university of 7000 students. We enter by the main entrance from 1755-1759 and arrive at 16 hectares of gardens and cobbled yards, surrounded with several university palaces.

We cross the yard to a severe-looking building on the right side of the central green. It is the university library, housing the Book of Kells. We go to the entrance on the other side.

Book of Kells

Hours: Monday-Friday 9:30-16:45, Saturday 9:30-12:45. (B1).

The library building was originally lighter in style when it had a colonnade on the ground floor. It is one of four main libraries in the country.

The famous Irish manuscripts are kept here. Most famous is the Book of Kells, a beautifully drawn New Testament in Latin on calf hides at the beginning of the 9th C. The book is exhibited along with several other gems, such as the Book of Durrow from the beginning of the 8th C., the Book of Dimma and the Book of Armagh.

The main hall of the library is also interesting. It is long, narrow and high, on two storeys.

We return the same way, by the main entrance to Trinity College, then turn left and walk along the university for 100 meters, cross Nassau Street and enter Grafton Street.

Grafton Street

Grafton Street. (B2).

This main pedestrian street of central Dublin runs from Trinity College to St Stephen’s Green and is the real axis of the city. From this street we have the shortest way to go to the major attractions of the center. And the street itself is the liveliest one in town. The original Bewley’s café is the center of the street.

Musicians try to earn some tips, flowers are sold on corners. Most of the fashion shops are here and a few department stores of the more expensive type. The street is a river of humanity from morning to evening.

From Grafton Street we enter a narrow alley to the right just south of Bewley’s and arrive at the back of Powerscourt Centre. Out of the alley we turn left, cross the street and enter the shopping center on its southeastern corner.

Powerscourt Townhouse

(A2).

A palace from 1771 and its court have been delicately and tastefully converted into a shopping center on three floors under a light central construction of wood and glass, loaded with balconies, some of them of 200 year old wood.

Quaint boutiques are here, also a few good restaurants, including the seafood Periwinkle and vegetarian Blazing Salads. On the top floor is a handicraft shop run by the Irish Board of Handicrafts. At lunchtime classical music is often performed on a stage in the middle of the court. Here we can linger the whole day if we are relaxed enough.

We return either the same way to the Grafton Street or by the shopping alley of the Westbury hotel. We cross Grafton Street, go into Lemon Street and walk 100 meters to arrive at the Hibernian Way shopping center.

Hibernian Way

(B2).

Some of the finest fashion shops in town are in this modern shopping center.

We exit the Hibernian Way on the other side and are in Dawson Street, where we turn right and walk 100 meters to Mansion Hall.

Mansion House

Dawson Street. (B2).

Built in 1705 and made the Mayor’s Residence in 1715. The largest banqueting hall in Dublin is behind the mansion, built in 1821. The first parliament of Ireland met there in 1919 to vote on the Declaration of Independence.

We continue on Dawson Street about 100 meters to St Stephen’s Green and enter the park.

St Stephen’s Green

St Stephen’s Green. (B2).

Nine hectares of an English park, the largest park in the center, freely landscaped with ponds and bridges, fountains and ducks, oceans of flowers and mowed greens, children’s playground and statues. It was fenced in 1663 and then opened to the public in 1877. Now it is the most hospitable part of central Dublin.

Some famous palaces are on the Green, among them the Shelbourne hotel on this side and the Foreign Office in the Iveagh House on the other side.

From the corners of St Stephen’s Green well known streets lead through central Dublin, among them Grafton Street to the north from the northwestern corner, and Merrion Row to the east from the northeastern corner.

We exit the green on the north side where we entered it. We then go to the Shelbourne hotel and at its side turn left into Kildare Street, which we walk for 150 meters to the entrance of the National Museum of our right side.

National Museum

Kildare Street. Hours: Open Tuesday-Saturday 10-17, Sunday 14-17. (B2).

This is literally a gold mine, containing a treasure of Pre-Historical and Celtic jewelry, necklaces, bracelets, chalices and toys. Many items are from the 1st C. B.C. but the most brilliant jewels are from the 8th C., from just before the Viking raids in 795.

The exhibits are well spaced and most of them can be seen from all sides, lessening the crowding around. The museum is small and there are plans to move a part of the exhibits elsewhere.

There is a good cafeteria in the museum, not a common find in museums.

At the entrance there is a fence. Through it we can see the National Library opposite the National Museum, and between them on the right the Leinster House.

Leinster House

(B2).

Leinster House is the seat of the Irish Parliament, built in 1745 and converted into parliament seat in 1922. The audience balconies can be visited and there are guided tours when the parliament is in recess.

We continue on Kildare Street about 50 meters to the entrance of the National Library.

National Library

(B2).

The library is mainly of interest to the Irish and to those who are looking for their ancestors in Ireland. It contains more than million books and many ancient manuscripts, in addition to geographic maps and old newspapers.

The furnishings are of dark wood and the lampshades are green.

We continue 100 meters on Kildare Street, turn right into Leinster Street and its continuation in Clare Street, walk about 200 meters and then turn right into West Merrion Square, where we walk 100 meters to the entrance of the National Gallery.

National Gallery

Merrion Square. Hours: Open Monday-Saturday 10-18, Sunday 14-17. (B2).

A traditional museum of art, with an emphasis on European painting, containing works by English, Dutch and Italian masters of former centuries. It also exhibits works by Jack B. Yeats, the main Irish painter and brother of writer William Yeats.

When leaving the gallery we enter the green on the other side of the street.

Merrion Square

Merrion Square. (B2).

One of the most beautiful greens in the center, laid out in 1762, a peaceful oasis in the central traffic. It is surrounded by graceful houses, many of them with the world-famous brightly painted front doors of Ireland.
Sidewalk artists exhibit their work on the pavement at the northern end of the green.

We leave the garden, cross the street, turn left and walk 100 meters to the entrance of the Museum of Natural History.

Natural History Museum

Merrion Square. Hours: Open Tuesday-Saturday 10-17, Sunday 14-17. (B2).

Skeletons of the extinct deer of Ireland, of whales and other typical items of such museums. The exhibit is old-fashioned.

We continue on Upper Merrion Street past the Government Buildings palace.

Government Building

Upper Merrion Street. (B2).

The white palace houses many government offices.

We continue on Upper Merrion Street to the next corner, where Merrion Row and Lower Baggot Street meet.

Baggot Street

(B2).

The two streets, Merrion Row and its continuation in Lower Baggot Street, are the prime streets of music pubs in Ireland, a special attraction of the country. Some famous pubs are Donoghue’s and Foley’s at Merrion Row and Doheny & Nesbitt, Baggot Inn and Toner’s at Lower Baggot Street. Some good restaurants are also here, including Ante Room.

We walk Lower Baggot Street to the east and turn right into Lower Pembroke Street, which we walk 150 meters to Fitzwilliam Square.

Fitzwilliam Square

Fitzwilliam Square. (B2).

The best preserved green from the Georgian period, laid out in 1825, surrounded by tasteful houses of that period, many of them with brightly painted front doors, Dublin style.

This is the end of our walk through the city center. We end by returning to Lower Baggot street to have a pint and a rest in one of its pubs.

1996

© Jónas Kristjánsson

Feneyjar veitingar

Ferðir

Hádegisverðartími er 12:30-14, kvöldverðartími 19:30-22. Yfirleitt skilur eigandinn eða einhverjir þjónar ensku. Feneysk veitingahús eru yfirleitt lítil og hreinleg, stundum tilviljanalega innréttuð. Þau hafa yfirleitt lín á borðum og línþurrkur, oftast hvítar.

Hvergi í heiminum er þjónusta betri en á Ítalíu. Þjónar eru yfirleitt fljótir og afkastamiklir. Þeir fylgja vel eftir með nýjum réttum, þangað til þú ert kominn í síðasta rétt. Þá hægir á öllu. Ítalir virðast vilja snæða hratt og fara sér síðan hægt yfir vínglasi eða kaffi. Snör þjónusta þýðir ekki, að þjónninn vilji losna við þig.

Matarvenjur

Ítalir borða ekki mikið á morgnana. Þeir fá sér espresso eða cappucino og cornetto smjördeigshorn á kaffihúsi götuhornsins. Hádegismatur í Feneyjum hefst oftast kl. 13 og kvöldverður kl. 20. Bæði hádegisverður og kvöldverður eru heitar máltíðir og jafn mikilvægar. Ítölum geðjast að mat og innbyrða hann svikalaust.

Þeir fara hins vegar varlega með vín og sumir drekka aðeins vatn. Kranavatn er drykkjarhæft í Feneyjum. Í veitingahúsum drekka samt flestir vatn af flöskum, aqua minerale, kallað frizzante, ef það er sódavatn.

Matreiðsla

Útlendingar halda oft, að ítölsk matreiðsla felist aðallega í pöstum á pöstur ofan. Í rauninni er málið flóknara. Ítalir tala ekki um ítalska eldamennsku, heldur feneyska, toskanska, lígúrska, latneska og svo framvegis. Feneyska eldamennskan leggur mikla áherzlu á hrísgrjón og sjávarfang og er undir meiri austrænum áhrifum en önnur eldamennska á Ítalíu.

Matseðlar

Dæmigerður ítalskur matseðill er í fimm köflum: Antipasti = forréttir; pasti eða asciutti eða primi piatti = pastaréttir eða hrísgrjónaréttir; secundi piatti = fiskur eða kjöt; contorni eða verdure = grænmeti og salöt; dolci og frutti og formaggi = eftirréttir, ávextir og ostar.

Engar reglur eru um fjölda eða röð rétta á matseðli. Sumir fá sér forrétt og síðan tvær pöstur, hverja á fætur annarri. Venjulegastir eru þrír réttir. Er þá til dæmis byrjað á forrétti eða pöstu og endað á síðari rétti með hliðarrétti. Eða byrjað á pöstu og endað á síðari rétti með hliðarrétti. Eða byrjað á pöstu, farið í síðari rétt og endað á eftirrétti.

Verð forréttar, pöstu eða flösku af víni hússins er yfirleitt nálægt því að vera tvöfalt verð hliðarréttar eða eftirréttar; og verð aðalréttar er venjulega þrefalt verð þeirra rétta. Verðið hér er yfirleitt miðað við forrétt, aðalrétt, hliðarrétt, eftirrétt, flöskuvatn og kaffi. Allt verð er gefið upp fyrir tvo.

Sérgreinar

Sjávarfang er merkilegast í matreiðslu Feneyinga. Að öðru leyti er ein helzta matarsérgreinin Polenta = maísþykkni, oft skorið í sneiðar og grillað. Önnur er Fegato alla veneziana = pönnusteikt kálfalifur með lauk. Vinsælt er Carpaccio = næfurþunnar sneiðar af hráu nautakjöti með olífuolíu og salati. Sígilt er Insalata mista = blandað hrásalat, yfirleitt frábært.

Frægasti eftirréttur Feneyja er Tiramisù, eins konar ostatertubúðingur, kryddaður með kaffi og súkkulaði. Hann kemur frá Miklagarði og hefur breiðst frá Feneyjum út um Evrópu. Ostar frá héraðinu eru Asiago, Fontina og Montasio. Flest veitingahús hafa líka Grana, Taleggio og Gorgonzola á boðstólum.

Sjávarréttir

Mörg feneysk veitingahús leggja áherzlu á Antipasto di frutti di mare = blandaða sjávarrétti í forrétt. Þar er hægt að bragða ýmislegt frábært, svo sem Aragosta = humar; Calamari og Seppie = smokkfisk; Cappe og Vongole = skelfisk; Cappesante = hörpufisk; Folpi og Polipo = kolkrabba; Gamberi = mjög stórar rækjur; Granceola = kóngulóarkrabba; og Scampi = stórar rækjur.

Vinsæll af heimamönnum er Baccalà mantecata = plokkaður saltfiskur, vel útvatnaður og blandaður olífuolíu, steinselju og hvítlauk.

Algengir fiskar úr Adríahafi eru Branzino = barri; Rospo = skötuselur; Orata = brassi; Rombo = þykkvalúra; San Pietro = Pétursfiskur; Sogliola = koli; og Spigola = barri. Yfirleitt eru þeir beztir grillaðir.

Kaffi

Ítalir eru fremstu kaffimenn heims. Þeir drekka kaffið nýmalað úr espresso vélum. Oftast drekka þeir það espresso eða caffé = mjög sterkt, eða doppio = tvöfalt magn af mjög sterku kaffi. Á morgnana drekka sumir þeirra cappucino = espresso blandað loftþeyttri mjólk. Slæmt kaffi fyrir ferðamenn er kallað americano. Ítalir drekka kaffið standandi við barinn.

Vín

Vín hússins eru yfirleitt vel valin og hagkvæm, annað hvort bianco eða rosso, hvít eða rauð. Vínáhugafólk getur litið í vínlistann til að leita að einhverju nýstárlegu, því að ekkert land í heimi hefur eins mörg mismunandi merki. Ítalskt vín er yfirleitt gott, heilbrigt og einfalt, en nær sjaldnast frönskum upphæðum. Ítalir taka vín ekki eins alvarlega og Frakkar.

Vínhéruðin norðan og vestan Feneyja eru Veneto og Friuli. Beztu vínin tilgreina vínsvæði og þrúgutegund á flöskumiða. Á Colli Euganei svæðinu er ræktað mikið af Merlot. Önnur góð svæði í Veneto eru Breganze, Gambellara, Pramaggiore, Conegliano-Valdobbiadene og Piave. Í Friuli eru Aquileia, Collio Goriziano, Colli Orientali, Grave del Friuli, Isonzo og Latisana.

Aðeins vestar, í hæðunum við Verona eru enn þekktari vínsvæði, svo sem Bardolino, Valpolicella, Soave og innan þeirra enn þrengri og betri svæði, kölluð Superiore og Classico, þar sem bezt er.

A la Vecia Cavana

(Rio terra SS. Apostoli, Cannaregio 4624. Sími: 523 8644. Lokað þriðjudaga. Verð: L.116000 (4907 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B1)

Vandaður matgæðingastaður um 600 metra frá Rialto-brú. Frá austurenda brúarinnar er farin merkt leið í átt til Ferrovia (brautarstöðvar). Eftir 500 metra er komið að kirkjunni Santi Apostoli. Þar er beygt til hægri meðfram vinstri hlið kirkjunnar eftir götunni Salizzada del Pistor. Þegar komið er að Giorgione hóteli, er beygt til hægri götuna á enda og þar beygt til vinstri.

Farið er framhjá forréttaskenki, þar sem leiðir skiptast um rómanskan múrboga til tveggja bjartra matsala. Innréttingar eru vandaðar, með miklum viði í veggjum og nútímamálverkum, þéttum trébitum í lofti, stórum gluggum, flísagólfi, blómum, kertaluktum og gulu líni á borðum. Auk sérrétta er hér boðið upp á fjögurra og fimm rétta máltíðir af ýmsu tagi.

• Antipasto misto di pesce Vecia Cavana = rauðar rækjur litlar og gráar rækjur stórar, hálfur kolkrabbi og sneiddur smokkfiskur. • Insalata di polipi e sedano = blaðselju- og kolkrabbasalat. • Penette di grancio = krabbakjöts-pasta. • Insalata mista = blandað hrásalat með miklum kaffifífli. • Gamberi imperiali alla griglia = grillaðar fjórar risarækjur með haus og hala. • Filetto di San Pietro = grillaður Pétursfiskur. • Parmigiano e gorgonzola = tveir ítalskir ostar, annar harður og hinn blár. • Macedonia di frutta fresca = ferskir ávextir sneiddir, með þeyttum rjóma.

Agli Alboretti

(Rio Terra Sant’Agnese. Dorsoduro 882. Sími: 523 0058. Lokað í hádegi og miðvikudaga. Verð: L.150000 (6345 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B2)

Matgæðingastaður tilraunamatseðla í gömlu og brakandi húsi við hlið aðalsafnsins í Feneyjum, Accademia. Frá bátastöðinni framan við safnið er farið hliðargötuna vinstra megin við það. Veitingahúsið er við götuna, við hlið samnefnds hótels, um 100 metra frá stöðinni.

Salurinn er tiltölulega einfaldur matsalur hótels, með þéttum bitum í lofti, frekar vönduðum innréttingum, þar á meðal renndum stólbökum, hvítum þiljum, listsýningaplakötum á veggjum, flísagólfi og ljósbláu líni. Þegar við vorum þar síðast, var þar Ísraelsvika með gömlum hebreskum uppskriftum úr bókinni: “La cucina nelli tradizione ebraica”.

• Uova ripiene de avocado = soðnar eggjahvítur, fylltar með lárperumauki í stað rauðu, bornar fram með smásöxuðum tómati og gúrku. • Falaffel con houmus e theina = snarpheitar, kringlóttar baunabollur, harðar utan, mjúkar innan, með heilsoðnum lauk og sesamfræjamauki. • Zuppa di pesce = fiskisúpa. • Mazzancolle in salsa verde = stórar rækjur í grænni sósu. • Avocado gratinado con scampi e curry = Ostbökuð og karríkrydduð lárpera með stórum rækjum. • Carciofi alla giudia = olíudjúpsteiktir ætiþistlar að hætti gyðinga. • Gnochi de zucca con ricotta affumicata = graskerjabollur með reyktum ricotta osti. • Arista di aiale al latte = bakaður svínabógur með mjólkursósu. • Manzo a la greca = nautasmásteik með graskeri og ætiþistlum. • Selvaggina di valle in salme = villibráðarpottur lónsins. • Frutta di stagione = epli, pera og kiwi. • Golosità al Muffato della Sala = harðar og vínvættar Feneyjakökur. • Kaffi hússins í glasi.

Ai Gondolieri

(Fondamenta Zorzi Bragadini, Dorsoduro 366. Sími: 528 6396. Lokað þriðjudaga. Verð: L.170000 (7191 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B2)

Skemmtileg veitingastofa í gömlu húsi á fallegum stað í Dorsoduro, á leiðinni milli Accademia og Santa Salute, um 300 metrum frá Accademia. Frá bátastöðinni er farið vinstra megin við Accademia og beygt þar til vinstri eftir vegvísum til Cini og Guggenheim safna. Um leið og komið er að skurðinum Rio della Torreselle er farið til hægri yfir brú að dyrum veitingastofunnar.

Frá barnum frammi við dyr eru nokkur þrep upp í lítinn og annasaman matsal með terrazzo-gólfi og listrænum plakötum á alþiljuðum veggjum, kertaljósum og blómaskreytingum. Fremst er borð með girnilegum tertum. Víður glervasi, fullur af hráu og fallegu grænmeti ósneiddu er borinn á borð meðan beðið er eftir matnum. Hópar eru settir í þröngan hliðarsal.

• Sformati = hrátt grænmeti, tvenns konar pipar, gúrka, kaffifífill, seljustönglar og fleira. • Petto de pollo tartufo con radiccio = kjúklingabrjóst með svartsveppum, kaffifífli og örlitlum tómötum. • Tagliere de polenta con funghi freschi = maísgrautar-pasta með sveppum. • Risotto di secole = smásaxað nautakjöt á hrísgrjónabeði að Feneyjahætti. • Verdure freschedi stagione = fjölbreytt hrásalat. • Specialità del giorno = léttsöltuð lambalærissneið þykk með léttsýrðu súrkáli og tærri grænmetissósu. • Filetto de angus ai ferri = ofnsteikt nautahryggsneið. • Scelta di formaggi freschi = þrír harðir ostar, grana og taleggio. • Varietà di dolci della casa = tertur af vagni hússins.

Al Campiello

(Calle dei Fuseri, San Marco 4346. Sími: 520 6396. Fax: 520 6396. Lokað mánudaga. Verð: L.180000 (7614 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B2)

Leikhúsgestastaður milli Markúsartorgs og Rialto brúar, um 300 metra frá torginu, nálægt Fenice og enn nær Goldoni leikhúsinu, heitir raunar eftir þekktasta gamanleik Goldoni. Frá vesturenda Markúsartorgs er gengið að verzlunargötunni Frezzeria, hún farin til hægri, áfram yfir brú og beint áfram eftir Calle dei Fuseri, þar sem beygt er til vinstri inn í húsasund.

Nútímalegur veitingastaðurinn er í þremur hlutum með opnunum á milli. Ljósrautt og ljósbrúnt veggfóður er á tómlegum veggjum og sums staðar nútímamálverk. Með veggjum eru vel fóðraðir bekkir og á grænu terrazzo-gólfi eru þægilegir og vandaðir stólar með bogadregnu baki. Þjónar í svörtum reykjökkum kunna vel til verka.

• Polenta con porcini e gorgonzola = sveppir með maísgraut, blönduðum gorgonzola-osti. • Mazzancolle con porcini all’aceto balsamico = stórar rækjur með porcini sveppum og kryddediki. • Crépes ai formaggio = ostur í eggjaköku. • Risotto di seppie = smokkfiskur á hrísgrjónum. • Fegato alla veneziana con polenta = kálfalifur með lauk og maísgraut að Feneyjahætti. • Insalata capricciosa = blandað hrásalat. • Coda di rospo alla siciliana = pönnusteiktur skötuselur með pönnusteiktu grænmeti, tómati, olífum og kartöflum. • Rombo alla griglia = grilluð þykkvalúra. • Frutta fresca di stagione = niðursneiddar melónur og perur. • Dolci al carrello = eftirréttir af vagni.

Al Conte Pescaor

(Piscina San Zulian, San Marco 544. Sími: 522 1483. Lokað sunnudaga. Verð: L.120000 (5076 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. C2)

Skemmtilega rómantískur fiskréttastaður rétt við Markúsartorg, 200 metra frá torginu. Farið er meðfram Markúsarkirkju norðanverðri og beygt til vinstri í Calle dei Specchieri, farið framhjá bakhlið San Zulian kirkju og beint áfram, unz komið er að veitingastaðnum. Hann er í tveimur húsum og á stétt fyrir framan annað húsið. Við förum í húsið, þar sem stéttin er ekki fyrir framan.

Innan við anddyrið eru freistandi forréttaskenkir. Innra er snyrtilegur, vinkillaga salur með ljósum veggjum, fagurlega skreyttum miklum fjölda fornra nytjagripa. Yfir borðum hanga fallegar smíðajárnsluktir niður úr dökkum bitum í lofti. Fagurlitar flísar eru í gólfi og hvítt lín á borðum. Gestir sitja á bekkjum við veggi eða í renndum stólum á móti, sums staðar í básum.

• Gamberetti olio e limone = rauðar rækjur í olíu og sítrónusafa. • Cicale di mare e cappesante = stórar rækjur og hörpufiskur. • Zuppa di pesce e crostini = fisk- og skelfisksúpa. • Risotto con gli scampi = stórar rækjur á hrísgrjónum. • Insalata verde = grænt hrásalat. • Orata ai ferri = pönnusteiktur brassi. • Scampi alla griglia = grillaðar rækjur stórar. • Fegato alla veneziana con polenta = kálfalifur með lauk og maísgraut að feneyskum hætti. • Macedonia di frutta fresca = ferskir ávextir niðurskornir.

Al Graspo de Ua

(Calle Bombaseri, San Marco 5094. Sími: 520 0150. Fax: 523 3917. Lokað mánudaga og þriðjudaga. Verð: L.160000 (6768 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B1)

Annasamur fjörstaður nokkur skref frá Rialto-brú. Frá suðurhlið brúarinnar er gengið yfir á austurbakkann, beint inn í sundið Bembola og svo beygt strax til hægri inn í næsta sund. Innan við innganginn er skenkur með soðnu grænmeti í hitakössum, sem við þurfum ekki að panta. Í stóru kæliborði er fallegt grænmeti og ávextir annars vegar og hins vegar ýmsir eftirréttir.

Opið er inn í eldhúsið. Veitingarýmið er á þrjá vegu handan skenksins, að hluta á upphækkuðum pöllum. Hangandi vínflöskurekkar og stórir svartir bitar í lofti einkenna staðinn, málaðir gylltum spakmælum. Parkett er á tveimur veggjum, lítil málverk mörg og þétt saman á einum vegg, annars staðar málverk og tilviljanakenndar ljósmyndir. Þjónar eru duglegir og óformlegir.

• Avocado con gamberetti in salsa rosa = lárpera og rækjur í kokkteilsósu. • Granceola de bragoseto al limone = sítrónuvætt krabbakjöt. • Tagliolini alla pescatora = skelfisk-pasta. • Insalatina = hrásalat. • Coda di rospo al forno = ofnsteiktur skötuselur með hvítum kartöflum og bökuðum tómati. • Sogliola di porto ai ferri = ofnsteiktur koli í portvíni. • Frutta del bosco = hindber og brómber. • Sacher mandorla = austurrísk súkkulaðiterta.

Alla Madonna

(Calle della Madonna, San Polo 594. Sími: 522 3824. Fax: 521 0167. Lokað miðvikudaga. Verð: L.115000 (4864 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B1)

Afar góður og annasamur matstaður, mikið sóttur af heimafólki, aðeins um 100 metra frá Rialto-brú. Gengið er frá vesturenda brúarinnar til vinstri eftir Riva del Vin og síðan beygt inn í sund, þar sem veitingastofan er á vinstri hönd.

Þröngt og þétt er setið í mörgum litlum herbergjum. Staðurinn er einfaldur að sniði, með miklum fjölda málverka á ljósum veggjum, þægilegum stólum og hvítu líni á borðum. Fljótvirkir og kunnáttusamir þjónar verða að þræða í króka milli borðanna, þar sem hávaðasamir gestir masa út í eitt. Stemmningin er lystaukandi.

• Gamberetti = rauðar rækjur í olíu og sítrónusafa. • Zuppa di pesce = fiskisúpa. • Sarde in saor = sýrðar sardínur. • Risotto pescatore = sjávarréttir á hrísgrjónum. • Pasta e fagioli = baunapasta. • Insalata mista di stagione = blandað hrásalat árstíðarinnar. • Rospo alla griglia = grillaður skötuselur. • Rombo alla griglia = grilluð þykkvalúra. • Macedonia di frutta = sneiddir ávextir ferskir.

Antica Bessetta

(Calle Savio, San Polo 1395. Sími: 72 1687. Lokað þriðjudaga og miðvikudaga. Verð: L.95000 (4018 kr) fyrir tvo. Greiðslukort ekki tekin. A1)

Eitt bezta og viðkunnanlegasta veitingahús borgarinnar er á afskekktum stað í San Polo, um 200 metra frá bátastöðinni Riva del Biasio. Frá stöðinni er farið eftir bakkanum til vinstri á enda, beygt þar til hægri og gengin Rio Terrà á enda, þar beygt aftur til hægri og síðan strax til vinstri inn í Salizzada Zusto. Matstofan er þar sem gatan endar í vinkli við Calle Savio.

Volpe-hjónin reka staðinn, hún í eldhúsinu og hann í hreinlegum og látlausum salnum, þar sem tugir margs konar málverka hanga á veggjum. Hún eldar hefðbundna sjávarrétti Feneyja. Matseðill er ekki á staðnum, heldur segir herra Volpe, sem talar litla sem enga ensku, frá því, sem er á boðstólum hverju sinni.

• Antipasto misto di pesce = tvær tegundir skelfisks, stór rækja, tveir litlir kolkrabbar, smokkfisksneiðar og sardína. • Risotto al pesce = skelfiskur á hrísgrjónum. • Moleche = djúpsteiktir fjörukrabbar. • Insalata mista = blandað hrásalat. • Rospo ai ferri = ofnsteiktur skötuselur. • Brizzola alla griglia = grillaður bassi. • Tiramisù = feneysk, kaffivætt ostakaka með stráðu súkkulaði. • Frutta fresca di stagione = ferskir ávextir árstíðarinnar.

Antica Carbonera

(Calle Bembo, San Marco 4648. Sími: 522 5479. Lokað þriðjudaga. Verð: L.125000 (5287 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B1)
Líflegt og alþýðlegt veitingahús 200 metra frá Rialto brú. Frá austurenda brúarinnar er farið suður bakkann Riva del Ferro og síðan beygt til vinstri í sundið Calle Bembo, þar sem staðurinn er hægra megin.

Innan dyra er skenkur, hlaðinn mat og víni. Að baki hans og vinstra megin eru borðin, sum í básum á pöllum við veggina og önnur á miðju gólfi. Básabökin eru lóðrétt og ekki þægileg, en stólbökin eru góð. Vönduð viðarþil ná upp á miðja veggi með ljósmyndum af frægu fólki á staðnum og tilviljanalegum málverkum. Gamlir, haltir og góðir þjónar eru afslappaðir og fjölskyldulegir.

• Granceola = kóngulóarkrabbakjöt borið fram í krabbaskel með sítrónu og rauðkáli. • Gamberetti alla limone = rauðar rækjur með sítrónu. • Scampi alla griglia = risarækja í skelinni. • Risotto di pesce = skelfiskréttir á hrísgrjónum. • Spaghetti alla seppie = smokkfiskur á spaghetti. • Legume di stagione = pönnusteikt grænmeti fjölbreytt. • Coda di rospo alla griglia = grillaður skötuselur. • Rognoncino trifolato = söxuð nýru í víni. • Fegato alla veneziana = kálfalifur og laukur. • Parmigiano = grana-ostur frá Parma. • Frutta fresca = epli og pera og klementínur.

Antica Locanda Montin

(Fondamenta di Borgo, Dorsoduro 1147. Sími: 522 7151. Fax: 520 0255. Lokað þriðjudaga og miðvikudaga. Verð: L.120000 (5076 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. A2)

Gamalkunnugt og afskekkt, en samt ekki nema 400 metra frá höfuðlistasafninu Accademia. Frá bátastöðinni við Accademia er farin merkt leið til vesturs í átt til Piazzale Roma. Eftir um 300 metra er merkt leið til vinstri um sund, sem farið er til skurðarins Rio della Eremite, þar sem beygt er til vinstri meðfram skurðinum.

Viðkunnanlegur veitingasalurinn er langur. Að baki innri enda hans er bakgarður, þar sem matast er í góðu veðri. Ljósir veggir ofan viðarþilja eru þétt setnir hverju málverkinu upp af öðru. Bleikt lín er á mörgum smáborðum, sem raðað er saman eða sundur eftir stærð gestahópa. Þjónusta er góð, en fjölskylda eigandans hangir aðgerðalítil við fremsta borðið upp við barinn.

• Granceola all’olio e limone = rifið krabbakjöt, blandað grænmeti, borið fram í krabbaskel. • Insalata di gamberoni e rucola = rækjusalat. • Rigatoni ai quattro formaggi = riffluð pastarör með ferns konar osti. • Insalata mista = blandað hrásalat í miklu magni. • Branzino ai ferri = pönnusteiktur barri. • Orata della corona ai ferri = pönnusteiktur brassi. • Bocconcini di pollo al curry con riso = smásaxaður kjúklingur í karrí á hrísgrjónum. • Formaggi = ostarnir gorgonzola, taleggio og grana. • Macedonia di frutta fresca = epli, vínber og kiwi. • Tiramisù = feneysk ostakaka kaffikrydduð.

Arcimboldo

(Calle dei Furlani, Castello 3219. Sími: 528 6569. Lokað þriðjudaga. Verð: L.190000 (8037 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. C2)

Skemmtilega innréttað og afskekkt fiskréttahús í rúmlega eins kílómetra fjarlægð frá hertogahöllinni. Genginn er lónsbakkinn Riva degli Schiavoni um 600 metra leið, unz komið er að Pietà kirkjunni. Handan hennar er beygt til vinstri og haldið norður ýmis sund, unz komið er að Calle del Lion, þar sem beygt er til hægri og haldið áfram yfir brú á Calle dei Furlani.

Á veggjum eru stórar eftirprentanir málverka eftir Arcimboldo, sem gerði mannsandlit í líki grænmetis og ávaxta á 16. öld. Grænir og bólstraðir sófar eru meðfram veggjum og stólar úti á flísagólfi. Loftið er grænt og línið er bleikt. Í miðju er langborð með forréttum og eftirréttum. Við salarenda er fallega útskorinn skenkur. Þjónusta er skóluð og góð og gestir ítalskir.

• Scampi in saor = legnar rækjur stórar með súrkáli. • Folpetti alla veneziana = kolkrabbi í súpu. • Zuppa di cozze e vongole in crosta = skelfisksúpa með brauðskorpu. • Insalata verde = grænt hrásalat. • Branzino alla griglia = grillaður bassi með grilluðu eggaldini, graskeri og rauðpipar. • Sogliola ai ferri = pönnusteiktur koli. • Sorbetto alla frutta = ávaxta-kraumís. • Frutti = ferskir ávextir í skál.

Cipriani

(Isola della Giudecca 10. Sími: 520 7744. Fax: 520 3930. Verð: L.340000 (14381 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. 92 herbergi. C2)
Eitt bezta veitingahús borgarinnar, á hóteli úti á eyjunni Giudecca, sem er handan San Marco lónsins andspænis borgarmiðjunni. Frá bátastöðinni Zitelle er gengið til vinstri lónsbakkann nánast alla leið á enda og þar beygt til hægri inn í húsasund að hótelinu, sem er á austurenda eyjarinnar, andspænis eyjunni San Giorgio Maggiore. Einnig er hægt að panta hótelbátinn.

Hótelið lætur mjög lítið yfir sér að utanverðu, en er glæsilegt að innan. Á kvöldin er borðað í virðulegum og spegilklæddum matsal í suðurenda hótelsins, en í hádeginu á opnum palli við friðsælan sundlaugargarðinn. Andrúmsloftið er rólegt og þjónustan kurteis með afbrigðum.

• Crespelle ai asparagi e taleggio = pönnukaka með ferskum spergli og osti. • Cozze in salsa piccante = hörpufiskur í ansjósu- og hvítvínssósu. • Tagliatelle con salsa di noci = pastaræmur með valhnetusósu. • Sogliole al marsala = smjörsoðinn koli í marsala rauðvíni. • Nocette di agnello = pönnusteikt lambakjöt. • Sorbetto di frutta = ávaxtakraumís. • Fragole di bosco con panna = skógartínd jarðarber með rjóma.

Corte Sconta

(Calle del Pestrin, Castello 3886. Sími: 522 7024. Lokað sunnudaga og mánudaga. Verð: L.170000 (7191 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. C2)

Látlaust matargerðarmusteri fyrir heimamenn á afskekktum stað um einn kílómetra frá hertogahöllinni. Farinn er lónsbakkinn Riva degli Schiavoni framhjá Pietà kirkjunni, yfir næstu brú, framhjá langri siglingahöllinni, síðan beygt til vinstri inn sundið Calle del Forno og framhald þess í Calle del Pestrin, sem gengið er alla leið til veitingahússins á hægri hönd.

Fyrir innan barinn eru nokkur borð, enn fleiri í hliðarherbergi samsíða barnum og flest í sal innan þess. Staðurinn er alþýðlegur, en hreinlegur. Öldruð borðin eru ber, með pappírsmottum og -þurrkum. Svartar veggþiljur eru neðan við nakta og skrautlausa veggi. Enginn er matseðillinn, en húsfreyja lætur strax bera húsvín á borð og segir frá helztu réttum dagsins.

• Zuppa di vongole = skeljar í súpu. • Antipasto misto di pesce = grillaðir sjávarréttir, tvenns konar sardínur, risarækja, rauðar rækjur, smokkfisk- og kolkrabbabitar. • Gnochi di gamberetti e asparagi = pasta með rækju og spergilbollum. • Insalata mista = blandað hrásalat. • Secundo = risarækjur, koli og skötuselur, allt grillað. • Triglie alla griglia = grillaður sæskeggur. • Tiramisù = feneysk ostakaka. • Grana = harður, ítalskur ostur með rifsberjum. • Kaffi hússins í glasi.

Da Silvio

(Calle San Pantalon, Dorsoduro 3748-3818. Sími: 520 5833. Lokað sunnudaga. Verð: L.80000 (3384 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. A2)

Látlaus hverfismatstofa matgæðinga í hópi heimafólks er á leiðinni milli kirknanna Santa Maria Gloriosa dei Frari og San Pantalon. Frá Frari er farið annað sundið vinstra megin við Scuola Grande di San Rocco og gengin 100 metra leið næstum alla leið að San Pantalon. Staðurinn er vinstra megin sundsins.

Fremri matstofan er einföld, lítil og notaleg, en hin innri til hliðar er fremur berangursleg. Í fremri stofunni er vönduð veggklæðning. Aftan við salina er bakgarður með nokkrum borðum. Hvítt lín er á borðum og munnþurrkur úr pappír.

• Sfilacci di cavallo = rauðir kryddpylsuþræðir með salatblöðum. • Breasola con scaglie di parmigiano = þurrkað saltkjöt með parma osti. • Spaghetti alla vongole = skelfiskur á spaghetti. • Insalata capricciosa = ferskt hrásalat. • Sogliola ai ferri = pönnusteiktur koli. • Braciola ai ferri = pönnusteikt rifjasteik. • Scaloppe parmigiana = kálfasneiðar undir bráðnu ostþaki. • Frutta di stagione al pezzo = tvenns konar epli, mandarínur og vínber. • Parmigiano = parma ostur.

Do Forni

(Calle dei Specchieri, San Marco 457/468. Sími: 523 7729. Fax: 528 8132. Lokað fimmtudaga. Verð: L.170000 (7191 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. C2)

Vel þekkt veitingahús í tveimur sölum rétt við Markúsartorg. Gengið er meðfram norðurhlið Markúsarkirkju og síðan beygt til vinstri sundið Calle dei Specchiere, sem liggur að veitingahúsinu.

Salirnir eru misjafnir, annar sveitalegur, með fornum nytjahlutum á veggjum, og hinn nútímalegur, einfaldur í sniðum. Þjónustan er hröð og nokkuð góð, en líður fyrir, hversu stór staðurinn er. Fordrykkur er gefinn í upphafi máltíðar og sætar kökur með kaffinu.

• Prosciutto San Daniele = hráskinka frá San Danieli. • Baccalà mantecato con polenta = plokkaður saltfiskur með maísgraut. • Risotto di frutti di mare = sjávarréttir á hrísgrjónum. • Tagliolini all’astice = pasta með humarsósu. • Insalata verde = grænt hrásalat. • Scampi giganti alla griglia = grillaðar rækjur stórar. • Branzino al forno con patate = ofnsteiktur brassi með kartöflum. • Lamponi = hindber

Fiaschetteria Toscana

(San Crisostomo, Cannaregio 5719. Sími: 528 5281. Lokað þriðjudaga. Verð: L.140000 (5922 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B1)

Góður og skemmtilegur matstaður á gönguleiðinni milli Rialto og Ferrovia, um 300 metra frá Rialto brú. Gengið er frá austurenda brúarinnar merkta leið til Ferrovia. Eftir um 300 metra er komið að kirkjunni San Crisostomo, sem er nokkurn veginn andspænis veitingastofunni við götuna.

Bezt er að vera á jarðhæðinni, þar sem innréttingar eru skemmtilegar. Innan við dyrnar er forrétta-, eftirrétta- og borðvínsskenkur að ítölskum hætti. Borðin eru til beggja hliða og fyrir innan. Röð sívalra marmarasúlna skiptir staðnum í tvennt. Á veggjum er mörgum smámyndum raðað saman í ramma. Þjónar eru misjafnir, sumir ekki yfir það hafnir að koma með aðra en umbeðna rétti.

• Moscardini con polenta = litlir kolkrabbar í sósu á maísgraut. • Schie condite con polenta = gráar rækjur með maísgraut. • Rombo al burro nero e capperi = pönnusteikt þykkvalúra með svartsmjöri og kapers og kartöflum. • Caparozzoli alla marinara = skelfiskur með steinselju og hvítlauk. • Tagliolini con la granzeola = krabbakjöt á pasta. • Anguilla alla griglia = grillaður áll. • Filetto al barolo = rauðvínskryddaður nautahryggvöðvi. • Formaggi = gorgonzola, taleggio og montasio ostar. • Tiramisù = feneysk ostakaka með kaffidufti.

Galuppi

(Via Galuppi, Burano. Sími: 73 0081. Lokað fimmtudaga. Verð: L.116000 (4907 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. )

Fjörugur og vinsæll veitingastaður við aðalgötuna á Burano. Frá bátastöðinni er genginn götustúfur að megingötunni, sem liggur til vinstri í átt til kirkjunnar. Staðurinn er miðja vega á þeirri leið, hægra megin götunnar.

Langur og mjór, snyrtilega innréttaður og mikið skreyttur málverkum upp um alla veggi. Gestir sitja mest í plastklæddum básum. Þrátt fyrir ferðamannaflauminn er mest af heimamönnum hér.

• Gamberi = rækjur í olíu og sítrónusafa. • Scampi e calamari fritto = djúpsteiktar rækjur stórar og smokkfiskur. • Risi e bisi = þykk Feneyjasúpa með skinku, lauk, baunum, hrísgrjónum og grana osti. • Tagliatelle verdi con funghi = grænar pastaræmur með sveppum. • Polenta e fontina in torta = ofnsteikt lög af maísgraut og osti. • Polipo alla luciana = soðinn kolkrabbi. • Tiramisù = feneysk ostakaka með kaffidufti.

Gritti

(Campo Santa Maria del Giglio, 2467. Sími: 79 4611. Fax: 520 0942. Verð: L.280000 (11843 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. 93 herbergi. B2)

Eitt bezta veitingahúsið er í gömlu hallarhóteli við bakka Canal Grande, um 100 metra frá bátastöðinni Santa Maria del Giglio. Farið er sundið frá bakkanum, beygt til hægri við fyrsta tækifæri og síðan aftur til hægri.

Meðfram endilangri jarðhæðinni eru breiðar kaffisvalir við Canal Grande. Að baki þeirra er virðulegur matsalur í hreinum svifstíl. Stólar, rammar og vegglampar eru í sama stílnum. Í lofti eru skrautmálaðir burðarbitar og í gólfi gljáandi marmari. Djúpar sessur eru í hægindastólum við borðið. Hvítt lín er á borðum. Þjónusta er afar fáguð. Reyktur lax léttir skoðun matseðils.

• La breasola con rucoletta e cetriolo = loftþurrkað nautakjöt með rucola salati og litlum gúrkuteningum. • Il capricio di mozzarella con pomodoro e basilic fresco = mozzarella ostur með tómati. • Il risotto al nero di seppia = kolkrabbi í svartri sósu á hrísgrjónum. • Le insalate preparate del carello = hrásalat blandað af vagni. • Gli scampi al forno con carciofi = smjörsteiktar rækjur á pönnu með hvítum kartöflum, strengbaunum og ætiþistli. • I calamari al vapore con sedano, cetrioli e crema di melanzane = gufusoðinn kolkrabbi með seljustönglum, gúrku og eggaldinkremi. • La pescatrice alla brace con verdure e salsa tatara = grillaður skötuselur með steiktu grænmeti og tartarsósu. • Frutti di bosco = villijarðarber, ræktuð jarðarber og kirsuber með rjóma. • Semifreddo alle zabaione = ís með þeyttum eggjarauðum rauðvínsblönduðum.

Harry’s Bar

(Calle Vallaresso, San Marco 1323. Sími: 528 5777. Fax: 520 8822. Lokað mánudaga. Verð: L.360000 (15227 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B2)

Frægasti bar heimsins er einnig veitingahús, steinsnar frá suðvesturhorni Markúsartorgs. Farið er inn götuna Salizzada San Moisè og beygt inn fyrsta sund til vinstri. Barinn er þar frammi á bakka vinstra megin. Stemmning staðarins byggist annars vegar á stöðu hans í bókmenntasögu aldarinnar og á yfirstétt Feneyja, sem hefur gert hann að stefnumótsstað sínum.

Vel stæðir Feneyingar eru hér fjölmennari en bandarískir ferðamenn, sem eru að endurlifa skáldsögu Hemingways, “Yfir ána og inn í skóginn”. Bezt er að borða við sófaborðin niðri á einföldum og látlausum barnum á jarðhæðinni, fremur en í hversdagslegum og þéttskipuðum veitingasölum á efri hæð. Vel er tekið á móti tilviljanagestum og þeim er ekki skipað í óæðri flokk.

• Spremuta di pesce = pressaður fiskisafi. • Asparagi = grænn spergill með eggjasósu. • Carpaccio alla Cipriani = kryddlegið nautakjöt. • Tagliolini con prosciutto = pastaræmur með reyktu svínakjöti. • Tagliatelle seppie = pastaræmur með smokkfiski. • Tournedos rossini = nautaturnbauti með gæsalifrarkæfu.

Hemingway: “Then he was pulling open the door of Harry’s bar and was inside and had made it again, and was at home” (Across the River and Into the Trees).

La Caravella

(Calle larga 22. Marzo, San Marco 2396. Sími: 520 8901. Verð: L.200000 (8460 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B2)

Glæsilegur veizlusalur á bezta stað í bænum, við aðalgötuna, sem liggur frá suðvesturhorni Markúsartorgs í áttina til Accademia-brúar. Veitingastofan er hægra megin aðalgötunnar, þar sem hún er breiðust og hátízkuverzlanirnar dýrastar. Ráðlegt er að panta með góðum fyrirvara.

Eftirlíking veizlusalar í feneyskri galeiðu, með eðalviði í hólf og gólf, með sjóminjum á veggjum, steindum gluggum, stýri og mastri á miðju gólfi, kompási, bjöllu og öðru slíku. Staðurinn er jafnan sneisafullur og fólk á barnum að bíða eftir plássi. Þjónar þjóta fram og aftur í þrautskipulögðu kerfi, sem hvergi ber skugga á. Þetta er fínn staður og ekki mjög dýr.

• La zuppe di pesce alla peccatora = tær sjávarréttasúpa með skelfiski, rækju og fiski. • La breasola della valtellina con rucola = þurrkað saltkjöt með salati. • Le linguine alle cappesante = hörpufiskur á pastaþráðum. • I gnochette al gorgonzola = gráðostbollur. • Insalata servita con crostacei e pesce = hefðbundið hrásalat. • Gli scampi giganti ai ferri salsa lucifero = bakaðar risarækjur. • Il rombo ai ferri al burro fuso e capperi = þykkvalúra með hvítum kartöflum. • Il filetto di bue all’arancio alla bigarade = nautahryggsneið með appelsínubarkarsósu. • Formaggi = gorgonzola, taleggio og bel paese ostar. • Il sottobosco di stagione = fimm tegundir af skógartíndum berjum. • Il gelato allo champagne = kampavínsís.

La Colomba

(Piscina di Frezzeria, San Marco 1665. Sími: 522 1175. Fax: 522 1468. Lokað miðvikudaga. Verð: L.270000 (11420 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B2)

Virðulegt veitingahús með listaverkum þekktra nútímamálara rétt hjá Markúsartorgi. Frá vesturenda torgsins er gengið 50 metra vestur að Frezzeria, beygt þá götu til hægri og síðan til vinstri í Campo di Piscina, sem fljótlega heitir Piscina di Frezzeria, þar sem staðurinn er á hægri hönd.

Húsbúnaður er vandaður, smekklegur og þægilegur. Málverk eru um alla veggi í nokkrum björtum stofum. Fyrir framan eru allmörg borð úti á stétt. Þjónusta er vel skóluð og vel klædd.

• Baccalà mantecato con polenta = plokkaður saltfiskur, blandaður eggjum og jurtum, borinn fram með pönnusteiktum maísgraut, skornum í ferninga. • Seppioline alla griglia con polenta = grillaður smokkfiskur með maísgraut. • Tagliolini con scampi e zucchine = pastaræmur með stórum rækjum og graskeri. • Legumi di stagione = hrásalat árstíðarinnar. • Coda di rospo alla Colomba = pönnusteiktur skötuselur. • Tagliata di bue con verdure alla griglia = grilluð nautahryggsneið með grilluðum sneiðum af kartöflum, eggaldini, graskeri og tómati. • Frutta di stagione = ferskir ávextir árstíðarinnar. • Macedonia di frutta fresca = sneiddir ávextir ferskir.

La Fenice

(Campiello de la Fenice. Sími: 522 3856. Lokað mánudagshádegi og sunnudaga. Verð: L.250000 (10574 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B2)

Inni- og útiveitingastaður á litlu torgi við hlið Fenice óperuhússins, í sama húsi og samnefnt hótel, um 500 metra frá suðvesturhorni Markúsartorgs. Þaðan er farin Salizzada San Moisè og síðan Calle larga 22. Marzo, þaðan sem beygt er til hægri eftir sundinu Calle delle Veste inn á Campo San Fantin framan við leikhúsið. Loks er farið hægra megin við leikhúsið.

Veitingahúsið er gamalkunnugt, nokkuð stórt og fremur venjulegt að búnaði. Mikill hluti rýmisins er úti á stétt, þar sem er rýmra og þægilegra að vera. Þjónusta er dálítið skipulagslítil, en allir eru alténd á þönum að reyna að gera sitt bezta.

• Gamberetti di laguna = rækjur í olíu og sítrónusafa. • Contorni insalate = blandað hrásalat. • Tournedos all’americana = nautahryggsteik vafin með skinku. • Dolci dal carrello = tertur af vagni.

La Furatola

(Calle lunga Santa Barnaba. Dorsoduro 2870a. Sími: 520 8594. Lokað miðvikudaga og fimmtudaga. Verð: L.110000 (4653 kr) fyrir tvo. Greiðslukort ekki tekin. A2)

Afar góður hverfismatstaður heimamanna í Dorsoduro, í næsta nágrenni Ca´ Rezzonico bátastöðvar, tæplega 400 metra leið. Frá stöðinni er farin gatan Calle dei Traghetto til torgsins Campo San Barnaba og beint áfram eftir Calle lunga Santa Barnaba, þar sem staðurinn lætur lítið yfir sér á hægri hönd.

Skemmtilegar ljósmyndir frá gömlu Feneyjum hanga á veggjum innan um safngripi af ýmsu tagi. Fyrir enda salarins er opið inn í eldhús, þar sem Bruno sér um matreiðsluna og þaðan sem góða matarlykt leggur um salinn. Sandro er í salnum og sér um, að gestir fái sitt og þeim líði vel. Gult lín er á borðum. Frammi við dyr eru forréttir á borði og Sandro sýnir okkur þá fiska, sem í boði eru.

• Canoice, gamberetti, polpielle = stórar rækjur, rauðar rækjur, kolkrabbi og fiskur, borið fram kalt. • Spaghetti con salsa di pesce = smábitar af fiski í brúnni fisksósu á spaghetti. • Insalate miste di stagione = grænt hrásalat árstíðarinnar. • Orata alla griglia = grillaður brassi, seldur eftir þunga. • Branzino alla griglia = grillaður bassi, seldur eftir þunga. • Il formaggio delle colline venete = úrval osta frá upphéruðum Feneyja og Friuli. • La frutta di stagione = ávextir árstíðarinnar.

Locanda Cipriani

(Torcello. Sími: 73 0150. Fax: 73 5433. Lokað þriðjudaga. Verð: L.220000 (9306 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. )

Heimsfrægur og lágreistur matgæðingastaður í gróðursælu umhverfi á gönguleiðinni frá bátastöð Torcello-eyjar að hinni ævafornu Santa Maria dell’Asunta. Veitingastaðurinn sendir hraðbát eftir þér til bátastöðvarinnar við Markúsartorg og tekur ferðin þá 35 mínútur. Áætlunarbáturinn er mun lengur á leiðinni, en hentar vel, ef um dagsferð er að ræða.

Þetta er fyrst og fremst hádegisverðarstaður. Mest er snætt í stórum bakgarði, sem liggur aftan eldhússins við hlið þekkts grænmetisgarðs hússins. Framan við eldhúsið er bar fyrir þreytta ferðamenn, er hafa verið að skoða fornmenjar eyjarinnar. Frá veitingagarðinum er gott útsýni til kirknanna tveggja, sem eru aðdráttarafl eyjarinnar.

• Fritto misto = blandaðir sjávarréttir djúpsteiktir. • Risotto alla Torcello = grænmeti úr garðinum á hrísgrjónabeði. • Scampi alla griglia = grillaðar rækjur stórar. • Rombo ai ferri = pönnusteikt þykkvalúra. • Crostata di frutti = ávaxtabaka.

Poste Vecie

(Pescheria di Rialto, San Polo 1608. Sími: 72 1822. Fax: 91 3955. Lokað þriðjudaga. Verð: L.160000 (6768 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B1)

Sameinar vinsældir og gæði, afar vel í sveit sett, beint fyrir framan fiskmarkað borgarinnar. Til markaðarins Pescheria er um 400 metra leið frá vesturenda Rialto brúar eftir markaðsgötunni Ruga degli Orefici og Ruga degli Speziali í framhaldi af henni. Frá Pescheria er farið yfir einkabrú að dyrum veitingastaðarins.

Borðað er í tveimur snyrtilega innréttuðum stofum. Heljarmikill arinn er í fremri stofunni. Viðarþiljur eru langt upp eftir veggjum og veggmálverkalengjur þar fyrir ofan. Þjónusta er ágæt.

• Fritto misto di mare = blandaðir sjávarréttir djúpsteiktir. • Vongole alla marinare = skelfiskur með steinselju og hvítlauk. • Tagliolini di pesce = sjávarrétta-pasta. • Baccalà alla vicentina = ofnbakaður saltfiskur með lauk, tómati, gúrku, kapers og olífum. • Rombo al forno = ofnsteikt þykkvalúra. • Dolci al carrello = eftirréttir af vagni.

Rivetta

(Ponte San Provolo, Castello 4625. Sími: 528 7302. Lokað mánudaga. Verð: L.80000 (3384 kr) fyrir tvo. Greiðslukort ekki tekin. C2)

Einn skemmtilegasti og vinsælasti hverfismatstaður heimamanna er falinn undir brú að baki Danieli hótels. Frá lónsbakkanum Riva degli Schiavoni er gengið vinstra megin við gömlu aðalbyggingu hótelsins inn sundið Calle delle Rasse og beygt til hægri við fyrsta tækifæri í Salizzada San Provolo. Þegar sú gata mætir fyrstu brú, er staðurinn hægra megin við brúna.

Borð eru ekki tekin frá og oft er þröng á þingi í anddyrinu, þar sem fólk bíður eftir sæti og sýpur hvítvín, sem vertinn býður. Staðurinn er þétt skipaður borðum og stólum, en snyrtilegur, með ljósum viði í veggjum og töluverðu af málverkum. Marglitar ungstílskrónur varpa ljósi á staðinn. Verðið er eitt hið lægsta í borginni af matstöðum með hágæða matreiðslu.

• Antipasto di pesce = kryddlegnir sjávarréttir, tvenns konar rækjur, síld, sardínur, kolkrabbi, smokkfiskur og tvenns konar fiskur. • Pasta e fagioli = bauna-pasta. • Spaghetti al nero di seppia = svart spaghetti með kolkrabbasósu. • Insalata mista = blandað hrásalat. • Gamberoni ai ferri = stórar rækjur grillaðar á teini. • Scampi griglia = grillaðar rækjur stórar. • Costata di bue alle griglia = grilluð nautasteik. • Scaloppe di vitello al marsala = kálfalærissneið í marsala-rauðvíni. • Formaggi = taleggio, gorgonzola og grana ostar. • Tiramisù = feneysk ostakaka kaffikrydduð.

Terrazza

(Riva degli Schiavoni, Castello 4196. Sími: 522 6480. Fax: 520 0208. Verð: L.270000 (11420 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. C2)

Virðulegur útsýnismatstaður á efstu hæð hins sögufræga Danieli-hótels, tæplega 100 metra frá sjálfri hertogahöllinni.
Einfaldur og glæsilegur vinkillaga salur, með stórum gluggum og svölum fyrir framan, er hvítur og bjartur. Þykkt teppi er á gólfi og feneysk svifstílsljós í lofti. Hér er í boði lúxusmatur og lúxusþjónusta og lúxusverð að hætti hússins.

• Medaglioni di astice su soncino all’olio di tartufo = humar á salati með svartsveppaolíu. • Insalatina di carciofi rucola e code di scampi = ætiþistils-salat með stórum rækjum. • Vermicelli alle vongole veraci = skelja-spaghetti. • Tagliatelle alla buranella = eggja-pasta með kolaflaki, rækjum og hvítri sósu. • Risotto del pescatore = sjávarréttir á hrísgrjónabeði. • Tortino caldo di verdure e ricotta su salsa di pomodoro = soðin grænmetisterta með ricotta osti og tómatsósu. • Varietà di insalate miste = blandað hrásalat. • Scampi giganti al profumo di prezzemolo = risarækjur með steinselju. • Grigliata di pesci e crostacei dell’Adriatico = grillaður fiskur og skelfiskur úr Adríahafi. • Ventaglio di manzo al dragoncello = þunnar nautahryggsneiðar með tarragon-sósu. • Carrello di formaggi assortiti = ostavagn. • Carrello dei dolci = tertuvagn. • Crespelle del doge alla fiamma = eldsteiktar pönnukökur.

Tiepolo

(Calle larga 22. Marzo, San Marco 2159. Sími: 520 0477. Fax: 523 1533. Verð: L.240000 (10152 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B2)

Virðulegur matsalur Europe e Regina hótels með útsýnisgluggum út að Canal Grande. Frá suðvesturhorni Markúsartorgs er farið eftir Salizzada San Moise, yfir brúna og til vinstri ómerkta leið framhjá gondólaræðurunum til að komast að hótelanddyrinu. Andspænis móttökunni er reyksalur og úr honum er gengið í matsalinn.

Salurinn er stílhreinn og bjartur, plöntum skrýddur. Þjónusta er afar góð, svo sem við er að búast í þessum háa verðflokki. Hægt er fá matseðil dagsins á mun mildara verði, L. 150000 fyrir tvo.

• Affettato di cervo e cinghiale affumicato = reykt hjartar- og villisvínakjöt. • Breasola della valtellina con rucola e spicchi di pompelmo = saltað nautakjöt með salati og greipaldini. • Bigoli in salsa = feneyskt spaghetti með lauk og ansjósusósu. • Tagliolini verdi al granchio = grænt pasta með krabbakjöti. • Insalatine degli orti veneti = grænt Feneyjasalat. • Filetti di orata al tartufo nero = brassaflak með svartsveppum. • Tagliata de manzo ai profumi di stagione = nautahryggvöðvi með grænmeti árstíðarinnar. • Scelta di formaggi tipici del carrello = ostaval héraðsins af vagni. • Assortimento di frutta di stagione = ávextir árstíðarinnar.

Vini da Gigio

(Fondamenta di Chiesa, Cannaregio 3628a. Sími: 528 5140. Lokað mánudaga. Verð: L.116000 (4907 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B1)

Skemmtileg og heimilisleg hverfismatstofa í Cannaregio-hverfinu, steinsnar frá breiðgötunni milli Ferrovia og Rialto, Strada Nova, um 1 km. frá Rialto. Þegar komið er að kirkjunni San Felice er beygt til hægri meðfram kirkjunni og verður þá strax fyrir veitingastofan.

Staðurinn er svo vinsæll, að hann fyllist um leið og opnað er í hádeginu. Flestir gestir virðast þekkja starfsfólkið og heilsa með ítölskum fagnaðarlátum. Staðurinn er í nokkrum stofum, einföldum og snyrtilegum. Opið er inn í eldhúsið. Í lofti eru fornir bitar og steinflísar eru á gólfi, eins og víðast hvar í veitingahúsum Feneyja.

• Baccalà mantecato con polenta = plokkaður saltfiskur með grillaðri maísgrautarköku að feneyskum hætti. • Cappesante alla veneziana = hörpudiskur borinn fram í skeljum með kryddsmjöri. • Antipasto di verdure = grænmetisforréttur. • Insalata mista = blandað hrásalat. • Anguilla alla griglia = grillaður áll með sítrónu og maísgraut. • Fegato alla veneziana con polenta = kálfalifur og laukur með maísgraut. • Filetto di manzo = nautahryggsneið. • Castelmagno con miele di Corbezzolo = hunangsterta hússins. • Fantasia di formaggi = fimm ostar.

Florian

(Lokað miðvikudaga. B2)

Elzta kaffihús borgarinnar, frá 1720, frægast í heimi næst á eftir Caffè Greco í Róm. Það er í nokkrum samhliða smástofum við suðurhlið Markúsartorgs. Innréttingarnar eru frá 19. öld, óteljandi speglar og veggmyndir undir gleri í veggjum og lofti. Gestir sitja á fremur slitnum, rauðbólstruðum bekkjum við marmaraborð á marmarafæti á parkettgólfi og sötra 300 króna kaffi.

Fyrrum var þetta samkomustaður menningarvita hvaðanæva að úr heiminum, sem margir dvöldust langtímum saman í Feneyjum. Utan ferðamannatímans er notalegt að kaupa sér dagblöðin í nágrenninu og fá sér morgunhressingu með lestrinum á Florian. Andrúmsloftið er þá friðsælt og aldagamlir straumar liggja í loftinu. Þetta er bezti letistaður borgarinnar.

Quadri

(Lokað mánudaga. B2)

Annað af hinum tveimur heimsfrægu kaffihúsum við Markúsartorg. Þetta er fínlegra og ódýrara kaffihúsið, við norðanverða torghliðina, með dúkuðum borðum og stólum um allt gólf, en bólstruðum og dúnmjúkum bekkjum með veggjum. Sívalar súlur skipta stofunni í tvennt. Einkenni staðarins eru skrautmálaðir veggir og veggspeglar. Þjónusta er afar góð inni, en síður úti.

1996

© Jónas Kristjánsson

Feneyjar útrásir

Ferðir

Padova

Gamall háskólabær með fjörlegri borgarmiðju, einkum að morgni dags á markaðstorginu Piazza delle Erbe við Palazzo della Ragione. Í nágrenni þess eru ýmsar sögufrægar byggingar, svo sem Battistero við dómkirkjuna og hallirnar Corte Capitano og Loggia della Gran Guardia. Önnur torg á þessu svæði eru Piazza dei Frutti og Piazza dei Signori.

Caffé Pedrocchi er einnig í þessari gömlu borgarmiðju, miðstöð menningarvita. Stúdentar setja mikinn svip á miðbæinn, enda er háskólinn sá annar elzti á Ítalíu, stofnaður 1222. Í miðbænum er fullt af kaffihúsum, veitingastofum og sérverzlunum með mat.

Við leggjum bílnum á bílageymslusvæði við Via Gaspare Gozzi rétt við norðausturhorn umferðarhringsins um miðborgina. Stæðið er í króknum milli Via Trieste og skurðarins Giotto Popolo og verður tæpast nær miðbænum komizt með góðu móti. Þaðan göngum við á brú yfir skurðinn inn í miðbæinn og verður þá strax fyrir okkur lystigarður borgarinnar á vinstri hönd.

Giardini dell’Arena

(Corso Garibaldi. )

Leifum gamla borgarmúrsins hefur á þessum hluta verið breytt í lystigarð, sem nær frá borgarskurðinum upp að Cappella degli Scrovegni og Museo Civico Eremitani. Þar er til sýnis nýtízkulegur skúlptúr.

Þegar við vorum þar síðast, var La Foresta di Birnam (sbr. Macbeth eftir Shakespeare) eftir Pino Castagna beint fyrir framan Cappella degli Scrovegni.

Til þess að komast inn í kapelluna þurfum við að fara inn um innganginn að safninu, sem er í suðvesturhorni garðsins.

Cappella degli Scrovegni

(Piazza Eremitani. Opið 9-18. )

Reist 1303 í rómönskum stíl til sáluhjálpar okrara að nafni Scrovegni, einn geimur að innanverðu, allur þakinn steinmálverkum eftir Giotto, máluðum 1303-1305. Bezt er að skoða kapelluna að morgni dags, þegar farþegarúturnar eru enn ekki komnar.

Giotto var fyrsti afburða listmálari Ítalíu, merkisberi hins líflega gotneska stíls, þegar hann tók við af hinum stirða býzanska stíl í upphafi fjórtándu aldar. Hann var fátækur bóndasonur, en varð snemma mikilvirkur í starfi og miðpunktur í hópi ítalskra menningarvita þess tíma. Málverkin í þessari kapellu eru það, sem bezt hefur varðveitzt af verkum hans.

Málverkin í kapellunni eru á fjórum hæðum. Í neðstu röð eru myndir, sem sýna dyggðir og lesti. Síðan koma tvær raðir með myndum af lífi og dauða Krists. Efst er röð mynda úr lífi Maríu meyjar. Innan á kapellustafni er risamynd af dómsdegi og er hún nær býzanska stílnum en hinar.

Við skoðum næst söfnin við kapelluna.

Museo Civico Eremitani

(Piazza Eremitani. Opið mánudaga-laugardaga 8:15-12 & 15:30-18:30 (-17:30 að vetri), sunnudaga 9-12 & 15:30-17:30 (-17 á veturna). )
Í klaustrinu við hlið kapellunnar eru nokkur söfn, svo sem fornminjasafn, myntsafn og listasögusafn. Klausturhúsin eru frá 1276-1306.

Merkasti hluti fornminjasafnsins er grafhýsi Volumni-ættar frá 1. öld. Þar eru líka steinfellumyndir frá rómverskum tíma. Í myntsafninu er nánast heilt safn feneyskrar myntar. Listasögusafnið er í mótun og á að sýna þróun myndlistar Feneyjasvæðisins. Verk eftir Giotto skipa þar virðingarsess.

Við förum vestur yfir Piazza Eremitani, förum norður fyrir hornið á húsaröðinni og göngum síðan 600 metra til suðurs eftir Via Cavour, þar sem við komum að Caffè Pedrocchi hægra megin götunnar.

Caffè Pedrocchi

(Via 8. Febbraio 2. Lokað mánudaga. )

Risastórt kaffihús frá 1831 í nýgnæfum stíl, einn helzti hornsteinn menningar- og stjórnmálalífs Ítalíu á sameiningarárum landsins, þegar það brauzt undan veldi austurríska keisaradæmisins. Þar héldu til ýmsar helztu frelsishetjur landsins. Þetta er núna í senn veitingahús og kaffihús, spila- og setustofa, þungamiðja alls þess, sem gerist í Padova.

Frá suðurdyrum kaffihússins förum við til hægri 50 metra eftir Via Cesare inn á Piazza dei Frutti við hlið borgarhallarinnar. Við göngum fyrir austurenda hennar inn á Piazza delle Erbe og virðum hana fyrir okkur.

Palazzo della Ragione

(Piazza dei Frutti. )

Reist 1218 sem dómhöll og ráðhús borgarinnar.

Hún hefur að geyma stærsta miðaldasal Evrópu, 80 metra langan, 27 metra breiðan og 27 metra háan. Veggir salarins eru skreyttir 333 freskum eftir Nicola Miretto, frá 1420-1425. Þær komu stað fyrri steinmálverka eftir Giotto, sem eyðilögðust í bruna 1420.

Við göngum vestur úr torginu tæplega 100 metra leið eftir Via Manin og beygjum til vinstri inn á Piazza del Duomo, þar sem dómkirkjan blasir við. Hægra megin torgsins er miðaldahöll.

Palazzo del Monte di Pietà

(Piazza del Duomo. )

Höllin sjálf er frá miðöldum, en bogagöngin framan við hana eru frá 16. öld.

Milli hallar og dómkirkju er skírnhús.

Battistero

(Piazza del Duomo. )

Rómanskt skírnhús stílhreint frá 4. öld, leifar kirkju, sem hér stóð, áður en 16. aldar dómkirkjan var reist. Inni í því eru fjörlegar freskur eftir Giusto de’Menabuoi frá síðari hluta 14. aldar.

Michelangelo hóf hönnun dómkirkjunnar, sem breyttist töluvert í höndum eftirmannanna.

Við förum frá torginu 50 metra leið norður eftir Via Monte di Pietà að Piazza dei Signori. Gamla herlögreglustöðin er við vesturenda torgsins.

Palazzo del Capitaniato

(Piazza dei Signori. )

Reist 1599-1605 fyrir herlögreglu borgarinnar. Í turninum er stjörnuúr frá 1344.

Við torgið eru fögur boga- og súlnagöng með sérverzlunum og kaffistofum.

Við vesturenda suðurhliðar torgsins er hásúlnahöll.

Loggia della Gran Guardia

(Piazza dei Signori. )

Höll höfðingjaráðsins, reist 1523 í endurreisnarstíl með háu og grönnu súlnaporti, núna notuð sem ráðstefnumiðstöð.

Við höfum lokið skoðun, förum austur úr Piazza dei Signori eftir Via San Clemente og síðan Piazza dei Frutti og Via Oberdan, samtals um 300 metra leið. Á horninu við Caffè Pedrocchi beygjum við til vinstri í Via Cavour og förum norður hana 600 metra að lystigarðinum, sem við göngum langsum til að komast yfir brúna að bílastæðinu. Næst könnum við gististaði í miðborginni.

Hótel

(Padova. )

Miðborgargistingu má fá 50 metrum sunnan við Piazza delle Erbe, í 29 herbergja Majestic Toscanelli, Via dell’Arco 2, sími 663 244, fax 876 0025, verð L. 190000 með morgunverði.

Eða við hlið Caffè Pedrocchi, í 22 herbergja Leon Bianco, Piazzetta Pedrocchi 12, sími 875 0814, fax 875 6184, verð L. 157000.

Næst beinum við sjónum okkar að völdum veitingahúsum miðborgarinnar, sem heimamenn nota sjálfir.

Veitingahús

(Padova. )

Miðborgarveitingar má fá 100 metrum norðan við Piazza dei Signori, í Belle Parti-Toulá, Via Belle Parti 11, sími 875 1822, verð fyrir tvo L. 160000, lokað sunnudaga og í hádegi mánudaga.

Einnig 50 metrum norðan þess, í Isola di Caprera, Via Marsilio da Padova 11/15, sími 876 0244, verð fyrir tvo L. 120000, lokað sunnudaga.

Eða við vesturenda borgarhallarinnar, í Cavalca, Via Manin 8, sími 876 0061, verð fyrir tvo L. 90000, lokað þriðjudagskvöld og miðvikudaga.

Við höldum svo úr bænum áleiðis til Vicenza, um 40 km leið.

Vicenza

Frægust er borgin fyrir arkitektinn Andrea Palladio, sem var uppi 1508-1580. Hann fæddist í borginni og hannaði ýmsar frægustu byggingar miðbæjarins, svo sem Basilica Palladiana, Loggia del Capitaniato, Palazzo Valmarana, Teatro Olimpico og Palazzo Chiericati. Margir telja miðbæ Vicenza einn fegursta miðbæ Ítalíu, enda er hann að mestu leyti frá endurreisnartímanum.

Palladio nam rómverska byggingarlist keisaratímans í Róm. Síðan hannaði hann mörg sveitasetur feneyskra aðalsmanna í nágrenni borgarinnar og nokkrar hallir í Feneyjum sjálfum, kirkjuna Redentore á Giudecca-eyju, svo og klaustrið og kirkjuna á San Giorgio eyju. Flest eru verk hans þó í heimaborginni.

Hér skoðum við ekki aðeins verk Palladio, heldur einnig mannlífið á torgunum umhverfis Basilica Palladiana.

Við komum frá Padova úr austri, förum inn á umferðarhring borgarinnar og inn úr honum eftir Contrà porta Padova, yfir brú og beygjum strax til vinstri inn á torgið fyrir framan Palazzo Chiericati, þar sem eru bílastæði.

Palazzo Chiericati

(Piazza Matteotti. Opið þriðjudaga-sunnudaga. )

Reist 1550 af Andrea Palladio.

Höllin er núna borgarminjasafn, Museo Civico. Þekktasta listaverkið er sólarvagn Giulio Carpione. Þar eru einnig nokkrar gotneskar altaristöflur.

Við göngum af torginu yfir Corso Andrea Palladio og í Teatro Olimpico.

Teatro Olimpico

(Corso Andrea Palladio. Opið á sumrin 9:30-12:20 & 15-17:30, á veturna 14-16:30. )

Elzta leikhús Evrópu undir þaki, reist 1579-1585, hannað af Palladio og lærisveini hans, Vincenzo Scamozzi.

Áhorfendasalurinn myndar hálfan hring í líkingu við útileikhús Grikkja og Rómverja, en trébekkir koma í stað steinbekkja og eins konar himinn er málaður í loftið. Sviðsmyndin er föst, með Þebustrætum máluðum í þrívídd.

Ödipus konungur eftir Sófókles var fyrsta verkið, sem sýnt var í leikhúsinu. Grísk leikskáld fornaldar skipa fastan sess í sýningarskrá leikhússins.

Frá leikhúsinu förum við upp Corso Andrea Palladio um 200 metra og beygjum til vinstri í Contrà Santa Barbara, þar sem við komum eftir 100 metra að Piazza dei Signori. Þar blasir við borgarturninn mikli.

Torre di Piazza

(Piazza dei Signori. )

Óvenjulega grannur múrsteinsturn, reistur á 12. öld og hækkaður á 14. og 15. öld, svo að hann er nú 82 metra hár.

Hann gnæfir yfir Piazza dei Signori, sem er umkringt 15. aldar höllum, þar á meðal Basilica Palladiana. Torgið er líflegt markaðs- og kaffihúsatorg.

Við beinum athygli okkar að basilíkunni.

Basilica Palladiana

(Piazza dei Signori. )

Rétt nafn borgarhallarinnar með sívala koparþakið er Palazzo della Ragione, en oftast er hún kennd við höfund súlnaganga hennar, arkitektinn Palladio. Sjálf höllin er frá 15. öld og var farin að gefa sig, þegar hann var fenginn til að styrkja hana með tveggja hæða súlnagöngum árið 1549. Ofan á súlnagöngunum eru marmarastyttur grískra og rómverskra guða.

Myndastytta af Palladio er undir suðvesturgafli hallarinnar.

Norðan torgsins er lögreglustöðin gamla.

Loggia del Capitaniato

(Piazza dei Signori. )

Palladio reisti höllina 1571. Fyrst var hún lögreglustöð borgarinnar, en nú er borgarráðssalurinn þar til húsa.
Vinstra megin við höllina er þekktasta veitingahús borgarinnar, Gran Caffè Garibaldi á 2. hæð, sími 544 147, verð fyrir tvo L. 110000.

Hægra megin við hana er gatan Contrà del Monte. Framhald hennar handan Corso Andrea Palladio er Contrà Porti. Við þá götu eru nokkrar gotneskar hallir í feneyskum stíl og nokkrar hallir eftir Palladio í palladískum endurreisnarstíl.

Ef við höfum tíma, getum við gengið frá suðvesturenda basilíkunnar um Calle Muscheria og Contrà Garibaldi tæplega 200 metra leið að dómkirkjunni.

Duomo

(Piazza Duomo. )

Kirkjukórinn, sem snýr að torginu, er upprunalegur, sem og útveggir kirkjunnar. Að öðru leyti skemmdist dómkirkjan mikið í síðari heimsstyrjöldinni.

Frá dómkirkjutorginu göngum við norðvestur Via Battisti rúmlega 100 metra leið og beygjum til hægri í Corso Andrea Palladio. Á norðurhorni gatnamótanna er Palazzo Valmarana, ein af höllum Palladio, frá 1566. Síðan förum við Corso Andrea Palladio til norðausturs 600 metra leið til Piazza Matteotti, þar sem er bílastæðið okkar. Næst beinum við athyglinni að gististöðum í miðborginni.

Hótel

(Vicenza. )

Miðborgargistingu má fá 300 metrum suðvestan dómkirkjunnar, í 35 herbergja Campo Marzio, Viale Roma 21, sími 545 700, fax 320 495, verð L. 250000 með morgunverði.

Eða 300 metrum vestan við suðvesturenda Corso Andrea Palladio í 33 herbergja Cristina, Corso Santi Felice e Fortunato 32, sími 323 751, fax 543 656, verð L. 165000 með morgunverði.

Næst beinum við sjónum okkar að völdum veitingahúsum miðborgarinnar, sem heimamenn nota sjálfir.

Veitingahús

(Vicenza. )

Miðborgarveitingar má fá 100 metrum sunnan austurenda Piazza dei Signori, í Scudo di Francia, Contrà Piancoli 4, sími 323 322, verð fyrir tvo L. 130000, lokað sunnudagskvöld og mánudaga.

Einnig 200 metrum vestan dómkirkjunnar, í Agli Schioppi, Contrà del Castello 26, sími 543 701, verð fyrir tvo L. 110000, lokað laugardagskvöld og sunnudaga.

Eða 50 metrum norðan Piazza dei Signori, í Tre Visi, Contrà Porti 6, sími 324 868, verð fyrir tvo L. 150000, lokað sunnudagskvöld og mánudaga.

Við höldum svo úr bænum áleiðis til Verona, um 40 km leið.

Garibaldi

(Piazza dei Signori. Lokað miðvikudaga. Verð: L.110000 (4653 kr) fyrir tvo. Öll helztu greiðslukort. B2)

Gamalfínt veitingahús á annarri hæð fyrir ofan pizzustofu við hlið Loggia del Capitaniato við Piazza dei Signori.

Frekar fínlegur, en víðáttumikill staður með flísagólfi og tágasetum á tréstólum. Þjónusta er kurteis.

• Olive farcite all’ascolani = djúpsteiktar olífur á salatbeði. • Petto d’oca affumicato con crostini = reykt gæsabrjóst. • Filetto di manzo con tartufi = ungnauta-hryggsteik með soðnu grænmeti.

Verona

Frægust er borgin sem sögusvið leikrits Shakespeare um Rómeó og Júlíu, elskendur frá 1302. Enn eru mörg hús gamla miðbæjarins frá þeim tíma og sum raunar eldri, þar á meðal hið fræga, tuttugu alda gamla hringleikahús. Borgin var 1263-1387 ein af endurreisnarborgum Ítalíu, undir stjórn Scaligeri hertoganna og undir stjórn feneyska heimsveldisins 1405-1814.

Ferðamenn koma til Verona til að komast í stemmningu á söngleik undir berum himni og til að kynnast borg, sem blandar saman endurreisnarstíl meginlands Ítalíu og hinum austræna stíl frá Miklagarði, sem einkennir nágrannaborgina Feneyjar. Gott er að skoða miðbæinn, því að hann er samanrekinn á eins ferkílómetra svæði, sem er vafið fljótinu Adige á þrjá vegu.

Í borginni eru fræg torg, Piazza Brà, Piazza delle Erbe og Piazza dei Signori; frægar hallir, Palazzo del Comune, Palazzo di Cangrande; og frægar kirkjur, Santa Anastasia og Duomo; svo og Péturskastali og gamli borgarkastalinn. Þar eru einnig háloftagrafhýsi Scaligeri-hertoganna og rómverskt útileikhús, auk hringleikahússins fræga.

Við byrjum borgarskoðun á torginu framan við hringleikahúsið.

Piazza Brà

Stærsta torg miðborgarinnar, útisamkomustaður borgarinnar og forgrunnur hins mikilfenglega hringleikahúss frá fornöld. Það er varðað nýgnæfum byggingum frá 19. öld og fornminjasafninu Museo Lapidario Maffeiano, á nr. 28.

Hringleikahúsið gnæfir austan við torgið.

Arena

(Piazza Brà. Lokað mánudaga. )

Byggingu þriðja stærsta hringleikahúss veraldar lauk árið 30. Það er 139 metra langt og 110 metra breitt og rúmar 25.000 áhorfendur í 44 sætaröðum. Það hefur varðveitzt nokkurn veginn í heilu lagi, að öðru leyti en því, að yzta byrðið er að mestu horfið.

Efst uppi er á góðum degi fagurt útsýni yfir borgina og til fjalla. Á sumrin eru haldnar þar miklar tónlistarhátíðir.

Frá hringleikahúsinu norðanverðu förum við inn í Via Mazzini.

Via Mazzini

Göngugata og eins konar miðbæjarás, sem tengir helztu torg miðborgarinnar, Piazza Brà og Piazza delle Erbe. Helztu tízkuverzlanir borgarinnar eru við þessa 500 metra löngu götu, sem liggur um gamalt hverfi þröngra göngugatna.

Úr norðausturenda götunnar komum við í suðurenda gamla miðbæjartorgsins.

Piazza delle Erbe

Fagrar byggingar frá endurreisnartíma einkenna þetta langa og mjóa torg, sem hóf göngu sína sem Rómverjatorg, Forum, og hefur verið lifandi borgartorg í tuttugu aldir. Það er nú markaðstorg, þakið sólhlífum torgsala, umkringt listsýningarsölum, tízkuverzlunum og gangstéttarkaffihúsum, af sumum talið eitt fegursta borgartorg Ítalíu.

Á torginu miðju er gosbrunnur með rómverskri höggmynd, sem táknar verzlun, venjulega kölluð Madonna di Verona. Í norðurenda þess er súla frá 1528 með ljóni heilags Markúsar, tákni Feneyjaveldis.

Við norðurendann er Palazzo Maffei, hlaðstílshöll frá 1668, með tízkuverzlunum og lúxusíbúðum.

Við austanverðan syðri hluta torgsins er kastali.

Palazzo del Comune

(Piazza delle Erbe. )

Ráðhúsið í borginni er gluggalítill miðaldakastali, sem ber strangan svip við torgið.

Sömu megin götunnar gnæfir hár turn yfir torgið.

Torre Lamberti

(Piazza delle Erbe. )

Háreistur turn frá 1172, 84 metra hár, með miklu útsýni. Inngangur í turninn er úr porti, sem við skoðum í þessari gönguferð.

Sömu megin torgsins, aðeins norðar er skrautleg höll.

Casa dei Mazzanti
(Piazza delle Erbe. )

Höll frá 1301, að utanverðu skreytt veggmálverkum, sem hafa verið gerð upp.

Við förum um sund norðan Torre dei Lamberti undir steinbogann Arco della Costa inn á annað myndarlegt torg.

Piazza dei Signori

Ferhyrnt torg með feneyskum svip. Á miðju torginu er stytta af rithöfundinum Dante Aligheri, sem bjó í borginni í skjóli Scaligeri-hertoganna, meðan hann var í útlegð frá Flórenz 1301-1304. Hann tileinkaði Scaligeri-hertoganum Cangrande I lokakafla meginverks síns, La Divina Commedia.

Norðan torgsins er höllin Loggia del Consiglio, austan þess er höllin Palazzo di Cangrande, og í suðurhorninu er höllin Palazzo di Ragione, sem er raunar bakhlið hallarinnar Palazzo del Comune.

Í suðausturhorninu hefur verið grafið niður á leifar hellulagðrar brautar, sem var rómverski þjóðvegurinn inn í borgina.

Við lítum fyrst inn í hallarport Palazzo di Ragione.

Scala della Ragione

(Piazza dei Signori. )

Portið var á miðöldum helzti markaður borgarinnar. Af torginu og upp að þáverandi dómsölum borgarinnar liggja voldugar tröppur í síðgotneskum Feneyjastíl, reistar 1446-1450. Sjálf höllin er frá 14. öld.

Við förum aftur úr portinu og skoðum höllina við norðurenda torgsins.

Loggia del Consiglio

(Piazza dei Signori. )

Fögur tengihöll frá 1493 í feneyskum endurreisnarstíl með háum og grönnum súlnasvölum við torgið og veggfreskum yfir svölunum. Á þakskeggi eru styttur af rómverskum frægðarmönnum, sem voru fæddir í Verona, svo sem Catullusi skáldi, Pliniusi náttúruvísindamanni og Vitruviusi byggingameistara.

Hornrétt á tengihöllina er önnur höll.

Palazzo di Cangrande

(Piazza dei Signori. )

Höllin er kennd við Cangrande I, þekktasta hertoga Scaligeri-ættarinnar, sem stjórnaði borginni 1263-1387. Hún er núna lögreglustöð.
Við förum með suðurhlið hallarinnar nokkra metra að litlu torgi með miklum minnisvörðum.

Arche Scaligere

(Santa Maria in Chiavica. )

Hér eru steinkistur Scaligeri-hertoganna hátt á stalli undir berum himni í tilkomumiklum 14. aldar turnum í gotneskum stíl með oddhvössum spírum framan við framhlið Palazzo di Cangrande. Þess háttar greftrun er einsdæmi í miðaldasögu Ítalíu.

Scaligeri-hertogarnir höfðu svo mikið sjálfsálit, að þeir vildu hvíla nær guði en aðrir höfðingjar, sem yfirleitt hvíla í kirkjuhvelfingum.

Að baki kistuturnanna er lítil, rómönsk kirkja frá 7. öld, Santa Maria Antica. Hún var ættarkirkja Scaligeri-hertoganna. Kistuturn Cangrande I er beint fyrir framan kirkjudyrnar.

Við förum norður með austurhlið Palazzo di Cangrande 100 metra eftir götunni Cavaletto og beygjum til hægri í Corso Sant’Anastasia, sem liggur að einni höfuðkirkju borgarinnar, aðra 100 metra til viðbótar.

Sant’Anastasia

(Piazza Sant’Anastasia. )

Voldug og háreist klausturkirkja Dóminíkusarmunka í rómönskum stíl frá 1290, með gotneskum inngangi, skreyttum veggfreskum frá 15. öld.

Frá bakhlið kirkjunnar förum við norður og niður brekkuna að ánni Adige, yfir hana á rómversku brúnni Ponte della Pietra og suður með bakkanum hinum megin að rómverska leikhúsinu, alls um 400 metra leið.

Teatro Romano

(Rigaste Redentore. Lokað mánudaga. )

Rómverskt leikhús frá 1. öld fyrir Krist, tíma Ágústusar keisara, og er enn notað til leiksýninga. Áður voru þar sýnd leikverk eftir Plautus, en nú er þar haldin árleg Shakespeare-hátíð. Leikhúsið er byggt inn í árbakkann og veitir gott útsýni frá heillegum áhorfendapöllum yfir ána til miðborgarinnar.

Frá leikhúsinu er farið í lyftu upp í klaustrið fyrir ofan.

Castel San Pietro

(Rigaste Redentore. Lokað mánudaga. )

Klaustrinu ofan við rómverska leikhúsið hefur verið breytt í fornminjasafn með frábæru útsýni yfir borgina og héraðið. Í safninu eru meðal annars fornar steinfellumyndir.

Við förum til baka yfir rómversku brúna og upp brekkuna handan hennar að dómkirkjunni. Við afturenda kirkjunnar förum við hjá anddyri biskupsgarðsins.

Palazzo di Vescovo

Gotneskur inngangur hallar dómkirkjubiskupsins.

Við förum fram fyrir kirkjuna og inn á torgið fyrir framan hana.

Duomo

Dómkirkjan hefur verið gerð upp og geislar hinum mildu steinlitum, sem hún bar upprunalega. Elzti hluti hennar er frá 12. öld og framhliðin er í rómönskum langbarðastíl, hönnuð af Nicolò.

Bleikar súlur halda uppi kirkjuþakinu. Helzta meistaraverk kirkjunnar er Upprisan eftir Tiziano, frá 1535-1540, í fyrstu kapellunni vinstra megin.

Frá kirkjunni er innangengt í skírnhúsið, sem raunverulega er 8. aldar múrsteinskirkja, San Giovanni in Fonte, með 12. aldar framhlið úr marmara.

Við förum frá kirkjunni til baka eftir Via Duomo, beygjum til hægri og förum 1200 metra eftir Corso Cavour að gamla borgarkastalanum.

Castelvecchio

(Corte Castelvecchio. Lokað mánudaga. )

Fagurlega hannaður kastali Scaligeri-hertoganna, reistur 1355-1375, á valdatíma Cangrande II, enn í góðu ástandi og hýsir nú glæsilega skipulagt listasögusafn, sem auðvelt er að skoða í réttri tímaröð. Það spannar síðrómverska list, frumkristna list, miðaldalist og list endurreisnartímans, þar á meðal verk Giovanni Bellini, Tiziano og Veronese.

Handan vopnadeildar safnsins er göngubrú, sem veitir gott útsýni til brúarinnar Ponte Scaligero.

Ponte Scaligero

Miðaldabrú, reist 1354-1376, á valdaskeiði Cangrande II, helzti vettvangur gönguferða borgarbúa nú á tímum. Brúin skemmdist í heimsstyrjöldinni síðari, en hefur verið gerð upp að nýju.

Frá Castelvecchio er bein, 600 metra leið eftir Via Roma til Piazza Brà, þar sem við hófum þessa gönguferð um Verona. Næst beinum við athygli okkar að gististöðum í miðborginni.

Hótel

(Verona. )

Í húsasundi út frá Corso Porta Nuova, alls um 200 metra frá megintorginu Piazza Brà, er 41 herbergja lúxushótelið San Luca, Vicolo Volto San Luca 8, sími 591 333, fax 800 2143, verð L. 260000 með morgunverði. Í þvergötu, nokkrum skrefum frá miðbæjarásnum Via Mazzini, er 93 herbergja Accademia, Via Scala 12, sími og fax 596 222, verð L. 300000 án morgunverðar.

Í þvergötu, nokkrum skrefum frá Corso Cavour, er 38 herbergja Victoria, Via Adua 6, sími 590 566, fax 590 155, verð L. 240000 án morgunverðar. Nokkrum skrefum austan við hringleikahúsið er 30 herbergja Giulietta e Romeo, Vicolo Tre Marchetti 3, sími 800 3554, fax 801 0862, verð L. 170000 með morgunverði.

Nokkurn veginn á sama stað er 49 herbergja Milano, Vicolo Tre Marchetti 11, sími 596 011, fax 801 1299, verð L. 150000 án morgunverðar. Um 200 metrum austan við borgarkastalann er 17 herbergja Cavour, Vicolo Chiodo 4, sími 590 166, verð L. 100000 án morgunverðar, en þar er ekki tekið við plastkortum.

Næst beinum við sjónum okkar að völdum veitingahúsum miðborgarinnar, sem heimamenn nota sjálfir.

Veitingahús

(Verona. )

Bezta veitingahúsið, um 300 metra beint suður af Piazza dei Signori, er Il Desco, Via Dietro San Sebastiano 7, sími 595 358, fax 590 236, verð L. 230000 fyrir tvo, lokað sunnudaga. Næst kemur afar gamalt og fagurt Dodici Apostoli, í húsasundi í elzta hluta borgarinnar, rúmlega 200 metrum vestur frá Piazza delle Erbe, við Corticella San Marco 3, sími 596 999, fax 591 530, verð L. 220000 fyrir tvo, lokað sunnudagskvöld og mánudaga.

Bezta fiskréttahúsið, nokkrum skrefum frá Arche Scaligeri, er Arche, Via Arche Scaligeri 6, sími 800 7415, verð L. 200000 fyrir tvo, lokað sunnudaga og í hádegi mánudaga. Bezti hótelsalurinn, nokkrum skrefum frá Via Mazzini, er Accademia, Via Scala 10, sími og fax 800 6072, lokað sunnudagskvöld og miðvikudaga. Nokkrum skrefum norður frá Piazza Brà er Torcolo, Via Cattaneo 11, sími 803 0018, fax 801 1083, verð L. 130000 for two, lokað mánudaga.

Aðeins 200 metrum framan við Anastasíu-kirkju er Trattoria Sant’Anastasia, Corso Sant’Anastasia 27, sími 800 9177, verð L. 110000 fyrir tvo, lokað sunnudaga og miðvikudaga. Nokkrum skrefum austan við hringleikahúsið er Tre Marchetti, Vicolo Tre Marchetti 19/b, sími 803 0463, verð L. 120000 fyrir tvo, lokað sunnudaga.

Þar með lýkur ferð okkar til Verona og dvöl okkar á Feneyjasvæðinu. Ef við ætlum til Feneyja, er gott að vita, að þangað eru 114 km á hraðbrautinni.

1996

© Jónas Kristjánsson

Feneyjar inngangur

Ferðir

Jónas Kristjánsson ritstjóri

Feneyjar engu líkar

Leiðsögurit fyrir

íslenzka ferðamenn

Bókarstefna

Við höfum lesið bækurnar, sem ekki taka tillit til, að mikill hluti ferðamanna ver nokkrum hluta tímans á hóteli og í veitingahúsum og hefur þess á milli töluverðan áhuga á að skemmta sér og líta í búðarglugga, en er ekki allan sólarhringinn að skoða söfn og merka staði. Við viljum taka tillit til þessa og reyna að semja raunsæja bók.

Við höfum líka lesið bækurnar, sem leggja dóm á hótel, veitingahús, verzlanir og skemmtistaði, en eru þá fremur að þjónusta þessar stofnanir en lesendur. Við teljum svo eindregið, að upplýsingar af því tagi eigi að vera óháðar, að við prófuðum allar þessar stofnanir og komum hvarvetna fram sem venjulegir gestir, greiðandi almennt og afsláttarlaust verð og gáfum okkur ekki fram fyrr en að reikningum greiddum. Á þann hátt teljum við mestar líkur á, að reynsla lesenda komi heim og saman við þá reynslu, sem hér er lýst.

Þá höfum við skoðað bæklinga hótela, veitingahúsa og ferðamálaráða og fundizt myndirnar falsaðar. Innanhúss eru þær stúdíóteknar og sýna ekki raunveruleikann, hvað þá þegar þær eru teknar í hótelsvítu, en viðskiptavinurinn fær venjulegt herbergi. Utanhúss er beðið dögum saman eftir réttri birtu og réttu birtuhorni og myndirnar sýna ekki þungskýjaðan raunveruleika ferðamannsins.

Við höfnuðum öllum gjafamyndum af slíku tagi, tókum okkar eigin og teljum þær gefa raunhæfari mynd en glansmyndir áróðursbæklinga.

Jónas Kristjánsson

Feneyjar eru einstæðar. Helzta umferðaræðin er stórfljót með röðum glæsihalla á bakkanum. Bátar eru farartæki allra vöruflutninga og almenningssamgangna. Að öðru leyti er umferðin fótgangandi. Engin hávaða- eða loftmengun er frá bílum, sem engir eru. Hressandi sjávarloftið í borginni fyllist ölduniði náttúrunnar og orðaniði mannlífsins. Streita nútímans á hér hvergi heima.

Þótt borgin sé orðin að safni um stórveldistíma liðinna alda, búa þar enn tugir þúsunda, um helmingur af því, sem mest var. Annað eins kemur af fólki af landi til starfa á morgnana og hverfur heim til sín á kvöldin. Þar við bætast ferðamennirnir. Feneyjar eru lifandi borg, þótt henni hafi hnignað á síðustu öldum. En hún er ekki fjörug, heldur bæði morgunsvæf og kvöldsvæf.

Borgin er samfellt listaverk og samfelld listasaga. Hver kirkja er full af dýrgripum gömlu meistaranna. Sumar gömlu hallirnar eru orðnar að listasöfnum og önnur að hótelum. Hún er full af veitingahúsum, sem bjóða gott sjávarfang úr Adríahafi. Hún er full af bátum, allt frá einærum gondólum yfir í hraðskreiða leigubáta. Hún er menningarsinnuðum ferðamanni samfelld slökun.

Saga

Feneyingar eru að stofni afkomendur Veneta, sem bjuggu á óshólmum Pó-dals á valdatíma Rómverja. Árásir þjóðflutningatímans hröktu fólkið út á fenjamiðju, þar sem borgin var stofnuð á rúmlega hundrað hólmum, árið 421 samkvæmt bókum Feneyinga. Þeir ráku staura niður í leðjuna, reistu hús sín á þeim og tengdu smám saman tugi hólma með skurðum og brúm, sem æ síðan hafa einkennt borgina.

Feneyingar horfðu út á hafið og urðu smám saman miklir sjómenn og kaupsýslumenn. Ófærir óshólmar vörðu borgina landmegin og skipakostur þeirra sjávarmegin. Þeir hófu snemma viðskipti við Miklagarð, helztu stórborg þess tíma og urðu fyrir miklum áhrifum frá býzanskri list. Á miðöldum juku þeir sæveldi sitt um austanvert Miðjarðarhaf og unnu sigur á Miklagarði 1204.

Meðan aðrar borgir Ítalíu sættu borgarastyrjöldum á endurreisnartíma, bjuggu Feneyingar við vel skipulagt lýðveldi um það bil 2000 höfðingja, sem kusu sér hertoga. Þetta höfðingjaveldi stóðst áfallalítið í ellefu aldir, unz Napóleon batt enda á það án vopnaviðskipta í lok 18. aldar. Feneyjum byrjaði að hnigna á 16. öld, þegar Atlantshafið tók við af Miðjarðarhafi sem heimshafið.

Verndun

Feneyjar hafa verið að síga í sæ, aðallega á síðustu áratugum. Stafar það einkum af uppþurrkun lands vegna útþenslu iðnaðar í nágrannaborgunum Mestre og Porto Marghera og vegna óhóflegrar notkunar á tilbúnum áburði í Pó-dal. Þá hefur notkun vélbáta valdið ókyrrð í síkjum og veikt undirstöður húsanna. Með ýmsum aðgerðum hefur landsigið hægt á sér, en alls ekki stöðvazt.

Eldhætta er mikil í borginni vegna hins takmarkalitla kæruleysis, sem einkennir borgarstjórnina eins og fleiri slíkar á Ítalíu. Ómetanleg listaverk, margra alda og þúsund ára gömul eru í stöðugri hættu vegna afleitra eldvarna í borginni. Þetta kom vel í ljós, þegar óperuhúsið Fenice brann í ársbyrjun 1996.

Hallir

Hundruð halla þekja síkisbakka Feneyja. Þær snúa yfirleitt fögrum framhliðum að vatninu og einföldum bakhliðum að göngugötum. Oftast eru þær fjórar hæðir. Neðst voru vörugeymslur og skrifstofur. Þar fyrir ofan voru stofur á helztu glæsihæðinni, piano nobile. Þriðja hæðin var íbúðarhæð fjölskyldunnar og á fjórðu hæð bjuggu þjónarnir.

Elztu og fegurstu hallir Feneyja eru frá 13. öld. Þær eru í býzönskum stíl með léttum og háum bogariðum á grönnum súlum, sem ná þvert yfir veizlustofuhæð framhliðarinnar. Palazzo Loredan er gott dæmi. Flestar eru gotnesku hallirnar, frá 13.-15.öld og einkennast of oddbogum, oddmjóum gluggum og blúndugluggum. Palazzo Foscari er gott dæmi um þennan stíl.

Frá 15.-16.öld eru þyngri hallir í endurreisnarstíl, samhverfar og mælirænar, með riffluðum súlum og kórinþskum súluhöfðum. Ca’Grande er gott dæmi. Frá 17. öld eru svo þunglamalegar hlaðstílshallir með ýktu skrautflúri og djúpum gluggum á framhliðum. Ca’Pesaro er gott dæmi um þann stíl.

List

Feneyskir málarar, fæddir þar eða búsettir, voru allar aldir meðal fremstu listamanna Ítalíu. Þeir kynntu ekki nýjungar á borð við gotneskan stíl og endurreisnarstíl, en þeir tóku þær upp og gerðu þær að hefð. Róm og Flórenz eru frægari fyrir einstök tímabil ítalskrar listar, en Feneyjar eiga mikla listamenn frá öllum þessum tímabilum. Og málverk þeirra eru enn í Feneyjum.

Feneysk list fæddist af meiði Miklagarðs og blandaði saman býzönskum stíl og gotneskum. Mósaík og gullinn litur einkennir fyrstu listamenn Feneyja, svo sem frændurna Paolo og Lorenzo Veneziano. Síðan komu Jacopo Bellini, bræðurnir Gentile og Giovanni Bellini, Andrea Mantegna, Bartolomeo Vivarini og Vittoro Carpaccio með skarpar myndir á frumskeiði endurreisnartímans.

Háskeið endurreisnartímans endurspeglast svo í leik ljóss og skugga í málverkum Tiziano, Tintoretto og Paolo Veronese. Helztu fulltrúar Feneyja frá tímum hlaðstíls og svifstíls voru svo Canaletto, Pietro Longhi og frændurnir Giambattista og Giandomenico Tiepolo. Í nánast hverri af hinum mörgu kirkjum Feneyja má finna málverk eftir þessa heimsfrægu meistara.

Gondólar

Gondólar eru eitt helzta einkennistákn Feneyja, smíðaðir í 1000 ára gömlum stíl, breiðari öðrum megin til að vega upp á móti einni ár. Gondólarnir eru allir svartir, 11 metra langir, vandlega smíðaðir úr níu viðartegundum og kosta yfir eina milljón króna hver. Þegar þeir voru helzta samgöngutæki borgarinnar, voru þeir um 10.000, en núna eru þeir 400.

Þegar Feneyjar urðu ferðamannaborg, breyttust gondólarnir úr hversdagslegu samgöngutæki yfir í rómantískan unað, þar sem ræðarinn söng aríur fyrir ástfangin farþegapör. Þriðja stigið kom svo með japönskum ferðamönnum, sem fara fjölmennir saman í gondólum um Canal Grande og hafa með sér harmoníkuleikara og aríusöngvara. Sú er helzt notkun gondóla nú á tímum.

Kjötkveðjuhátíð

Karnívalið í Feneyjum er elzta og sögufrægasta kjötkveðjuhátíð heims og hófst á 11. öld. Framan af var það tveggja mánaða veizla, en stendur núna í tíu daga fyrir föstubyrjun í febrúar. Fólk klæðist grímubúningum, fer í skrúðgöngur og reynir að sleppa fram af sér taumunum. Margir búningarnir eru stórkostlegir og grímurnar eru ein helzta ferðamannavara borgarinnar.

Bankar

Bankar eru opnir mánudaga-föstudaga 8:30-13:30 og 14:30-15:30. Skiptu peningum í bönkum eða gjaldeyrisstofum, cambio, en ekki á hótelum. Sumir bankar skipta gjaldeyri bara á morgnana. Á Marco Polo flugvelli við Feneyjar er gjaldeyrisstofa opin allan daginn.

Ferðir

Uffici Informazioni, Piazza San Marco 71c. Sími: 522 6356.

Flug

Leigubíll er 15 mínútur frá Marco Polo flugvelli til Piazzale Roma í Feneyjum. Áætlunarbíll er 30 mínútur og kostar L. 5000. Almenningsbátur, vaporetto, er 50 mínútur til San Marco og kostar L. 15000. Leigubátur er 25 mínútur til hvaða staðar sem er í borginni og kostar 130000. Síminn á Marco Polo er 260 9260.

Fréttir

International Herald Tribune og brezku blöðin fást í sumum blaðsöluturnum á ferðamannaslóðum í Feneyjum. Helztu blöðin í Feneyjum eru Gazzettino og Nuova Venezia. Þrjár rásir eru í ríkissjónvarpinu, Uno, Due og Tre, og auk þess kapalsjónvarp á mörgum hótelherbergjum, þar með talið CNN. Upplýsingar um atburði í Feneyjum fást í ókeypis bæklingi, Un Ospite di Venezia.

Götunúmer

Engin götunúmer eru í Feneyjum, ólíkt öðrum borgum Vesturlanda. Húsin eru númeruð eftir hverfum, en samstæð númer eru oftast í sömu götu. Þetta getur orðið ókunnugum til vandræða, nema hann hafi við hendina hverfisheiti, götunafn og hverfisnúmer staðarins, sem hann er að leita að. Þetta er svipað kerfi og er í Japan.

Hótel

Ferðamálaskrifstofur á Marco Polo flugvelli við Feneyjar og við Piazzale Roma bílageymsluhúsið í Feneyjum útvega ferðamönnum gistingu. Herbergi með “twin beds” eru oft stærri en herbergi með “double bed”. Herbergi sem snúa út að síki eru oft kyrrlátari og bjartari en þau, sem snúa út að götu. Herbergi í Feneyjum eru dýrari en utan borgar, en þú sparar tíma og flutningskostnað.

Járnbrautarlestar

Ítalskar lestir eru ódýrar og stundvísar. Ferrovia Santa Lucia lestarstöðin í Feneyjum er rétt við Piazzale Roma við vesturenda Canal Grande, sími 71 5555. Þaðan liggja allar bátaleiðir um borgina.

Krítarkort

Krítarkort eru almennt tekin á hótelum, veitingahúsum og verzlunum. Visa og Eurocard eru útbreiddust. Græn neyðarsímalína beggja er 167 82 80 47.

Kvartanir

Það er tímasóun að kvarta á Ítalíu. Reyndu heldur að sjá björtu hliðarnar.

Leigubátar

Leigubátar eru fljótasti og dýrasti ferðamátinn í Feneyjum, sími: 522 2303.

Lyfjabúð

Opnar mánudaga-föstudaga 8:30-12:30 & 16-20, laugardaga 9-12. Í gluggum lyfjabúða er vísað á nálægar lyfjabúðir með helgarvakt. Vaktþjónusta er einnig skráð í Un Ospite di Venezia. Mörg minni háttar lyf fást afgreidd án lyfseðils.

Læknishjálp

Sími: 118.

Löggæzla

Sími: 112.

Borgarlögreglan, Vigili urbani, er í bláum einkennisbúningum á veturna og hvítum á sumrin. Ríkislögreglan, La Polizia, er í bláum búningum með hvítum beltum og húfum. Herlögreglan, Carabineri, er í rauðröndóttum buxum. Þú getur leitað til allra um aðstoð.

Peningar

Líra (L.) heitir mynt Ítalíu. Einkum eru notaðir seðlar, 1000, 2000, 5000, 10000, 50000 og 100000 líru seðlar og fara stækkandi eftir upphæð. 1000 lírur samsvara um 50 krónum. Mynt nemur 50, 100, 200 og 500 lírum.

Póstur

Ítalska póstkerfið er lélegt og seinvirkt. Aðalpósthúsið í Feneyjum er í höllinni Fondaco dei Tedeschi við hlið Rialto-brúar.

Rafmagn

Rafmagnsspenna er sama og á Íslandi, 220 volt, og rafmagnsklær eru eins.

Salerni

Nokkur almenningssalerni eru í miðbænum. Salerni kaffihúsa eru stundum léleg, en yfirleitt í lagi á veitingahúsum. Sum þeirra eru ekki ætluð til setu. Taktu pappír með, ef þú ert ekki á veitingahúsi.

Samgöngur

Einfaldast er að fara fótgangandi um Feneyjar. Borgin er aðeins 5 km á langveginn og 2 km á þverveginn. Kerfi almenningsbáta er það næsteinfaldasta. Leið 1 fer um Canal Grande og stanzar næstum á hverri stöð. Þriggja daga kort með öllum leiðum kostar L. 30000 og sjö daga kort kostar L. 55000. Rómantíska samgöngutækið eru gondólar, sem kosta L. 70000-90000 í 50 mínútur.

Sími

Landsnúmer Ítalíu er 39 og svæðisnúmer Feneyja er 41. Millilandanúmerið frá Ítalíu er 00.

Sjúkrabíll

Sími: 523 0000.

Sjúkrahús

Ospedale Civile, Campo Santi Zanipolo. Sími: 523 0000.

Slys

Sími: 113.

Slökkvilið

Sími: 115.

Vatn

Kranavatn er yfirleitt hreint og gott í Feneyjum. Á veitingahúsum drekka menn þó yfirleitt lindarvatn af flöskum.

Verðlag

Verðlag í Feneyjum er hátt í samanburði við aðra hluta Ítalíu og fer hækkandi í takt við verðlag í Vestur-Evrópu.

Verzlun

Verzlanir eru yfirleitt opnar á veturna 9-12:30 & 15:30-19:30, á sumrin 9-12:30 & 16-20. Stundum er þeim lokað fyrr á laugardögum. Margar ferðamannaverzlanir eru opnar allan daginn og einnig á sunnudögum.

Þjórfé

Þjónusta er yfirleitt innifalin í reikningum veitingahúsa. Sumir skilja eftir nokkur þúsund lírur til viðbótar. Ræðarar gondóla búast ekki við þjórfé. Leigubílstjórar reikna með 10% þjórfé frá útlendingum. Burðarmenn gera ráð fyrir L. 1000 á tösku.

Öryggi

Notaðu ekki handtösku. Hafðu peninga innan klæða. Notaðu plastkort sem mest. Hafðu skilríki ekki á sama stað og peninga. Skildu ekki eftir verðmæti í læstum bíl. Vasaþjófnaðir eru algengir í Feneyjum, en ofbeldisglæpir fátíðir.

1996

© Jónas Kristjánsson

Feneyjar göngur

Ferðir

Piazza San Marco

(C2) Fyrsta gönguleið okkar um Feneyjar er stutt. Hún liggur um Piazza San Marco = Markúsartorg og mannvirkin umhverfis það. Þetta er þungamiðja Feneyja, glæsilegt torg framan við Markúsarkirkju, 175 metra langt og 58-82 metra breitt, lagt stórum marmaraflísum með reitamynztri, að jafnaði fjölskipað ferðamönnum.

Þar leika hljómsveitir fyrir kaffihúsagesti og þaðan er gengið inn í Markúsarkirkju, Campanile, Torre dell’Orologio og nokkur söfn að auki. Í bogagöngunum, sem umlykja torgið, eru tízkuvöru- og minjagripabúðir. Þar eru frægustu kaffihús borgarinnar, Florian og Quadri. Rétt hjá torginu eru matstaðirnir Al Conte Pescaor, La Colomba, Do Forni, Harry’s Bar and Rivetta.

Í flóðum rennur sjór inn á torgið. Þá eru settar upp göngubrautir kruss og þvers, svo að fólk geti gengið um þurrum fótum. Þá er líka beztur friður fyrir þúsundum útbelgdra dúfna, sem eru helzta myndefni ferðamanna í Feneyjum.

Við byrjum á því að skoða Markúsarkirkju.

San Marco

(Piazza San Marco. Opið mánudaga-laugardaga 9:45-17, sunnudaga 14-17. C2)

Ævintýrahöll úr Þúsund og einni nótt, austræn kirkja í vestrænni kristni, reist 1063-1094 í býzönskum stíl, jafnarma kross að grunnfleti, með fimm hvelfingum á þaki. Hún er bezta dæmi Feneyja um hin miklu og aldalöngu sambönd borgríkisins við hinn gríska eða býzanska heim, löndin um austanvert Miðjarðarhaf og Miðausturlönd.

Öldum saman var hún hlaðin skarti og dýrgripum að innan sem utan. Þó varð hún ekki dómkirkja Feneyja fyrr en 1807, en hafði fram að því verið einkakirkja hertogans, oft notuð við móttöku sendiherra og annarra borgaralegra athafna. Í henni var val nýs hertoga kynnt fyrir borgurunum og frá henni var farið í skrúðgöngur um víðáttumikið Markúsartorg.

Steinfellumyndir einkenna kirkjuna að utan og innan, í veggjum, lofti og jafnvel gólfi. Þær eru frá ýmsum tímum, en flestar þó frá miðöldum, yfirleitt eftir óþekkta listamenn. Núverandi útlit fékk kirkjan á síðari hluta 15. aldar og fyrri hluta 16. aldar. Fræg eru bronzhrossin, sem voru áður yfir aðalinngangi, en eru nú geymd í hliðarsal að baki núverandi eftirlíkinga.

Gengið er inn í kirkjuna um miðdyrnar að framanverðu.

San Marco interior

(San Marco. C2)

Markúsarkirkja breytist að innan í sífellu eftir því, hvaðan birtan fellur á steinfellumyndirnar. Bezt er að skoða þær af kirkjusvölunum. Hvelfingin, sem sést bezt þaðan er Hvítasunnuhvelfingin með elztu steinfellumyndunum, frá 12. öld. Upprisuhvelfingin í kirkjumiðju er frá 13. öld.

Steinfellumyndirnar þekja samtals heila ekru. Þær eru líflegar og sýna samskipti fólks, greina kirkjuna frá hinum stirðnuðu býzönsku fyrirmyndum, þar sem hver persóna lifir í eigin heimi. Þannig marka þær upphaf þeirrar forustu, sem feneyskir listamenn tóku í málaralist Vesturlanda og héldu um nokkrar aldir.

Eftir að hafa skoðað okkur um í kirkjunni förum við inn að kórbaki til að skoða gullbríkina miklu.

Pala d’Oro

(San Marco. C2)

Við kórbak er gullbríkin, altaristafla kirkjunnar, gerð á 10. öld af feneyskum gullsmiðum, þrír fermetrar að stærð, þakin 250 smámyndum, sem hver um sig er skreytt dýrindis eðalsteinum og glerungi. Þessi altaristafla er einstök í sinni röð í heiminum og án efa sú verðmætasta. Napóleon rændi nokkrum eðalsteinum úr henni, en að öðru leyti hefur hún varðveitzt.

Stundum er erfitt að greina á milli sökudólga og fórnardýra í ránum og gripdeildum veraldarsögunnar. Glerungnum í gullbríkinni rændu Feneyingar í Miklagarði 1204, þar sem þeir rændu líka hrossunum á kirkjuloftinu. Napóleon rændi síðan hrossunum af þaki Markúsarkirkju 1797, en þeim var síðan skilað, þegar hann hafði hrökklazt frá völdum.

Helgustu minjum kirkjunnar, jarðneskum leifum Markúsar guðspjallamanns, rændu Feneyingar raunar í Alexandríu 828 og voru stoltir af. Raunar gilti um þá eins og Víkinga og fleiri siglingaþjóðir, að oft var skammt milli kaupsýslu og gripdeilda á sjóferðum þeirra. Feneyingar sneru til dæmis fjórðu krossferðinni upp í að rústa og ræna keppninaut sinn í Miklagarði.

Við höldum áleiðis úr kirkjunni. Sunnan við innganginn innanverðan eru tröppur upp á kirkjusvalirnar. Þaðan er gengið inn í fjársjóðastofuna og í bronzhrossastofuna og út á svalirnar fyrir ofan anddyri kirkjunnar. Við lítum fyrst út á svalirnar.

Equini San Marco

(San Marco. C2)

Hrossastytturnar fjórar ofan við innganginn eru eftirlíkingar þeirra, sem þar stóðu í hartnær sex aldir, frá 1204, þegar Feneyingar rændu þeim úr Miklagarði, og til 1797, þegar Napóleon rændi þeim frá Feneyjum og flutti til Parísar. Af svölunum er ágætt útsýni niður á Markúsartorg og byggingarnar umhverfis það.

Í stofu að baki svalanna eru hinar upprunalegu hrossastyttur úr bronzi varðveittar úti í horni. Þær voru upphaflega við keisarastúku paðreimsins í Miklagarði. Margt hafa þær séð um dagana, en núna á elliárunum hafa þær ekkert útsýni.

Áður en við yfirgefum kirkjuna getum við minnzt þess, að hér varð tónskáldið Monteverdi kórstjóri árið 1613 og varð þar með upphafsmaður forustu Fenyja á sviði tónsmíða, sem náði hámarki á upphafi næstu aldar, þegar Vivaldi varð tónstjóri Pietà kirkjunnar hér í nágrenninu.

Eftir að hafa skoðað fjársjóðastofuna förum við niður tröppurnar aftur og höldum út á torgið. Við förum til vinstri suður fyrir kirkjuna. Á miðri þeirri hlið er lágmynd á kirkjuhorni af rómversku fjórkeisurunum.

Di Tetrarci

(Piazzetta. C2)

Fræg lágmynd úr dílagrjóti, sem talin er sýna fjórkeisarana Díókletíanus, Maximíanus, Galeríus og Konstantíus, sem stjórnuðu Rómarveldi í lok þriðju aldar. Faðmlög þeirra eru hugnæm og í samræmi við raunveruleikann, því að þeir stóðu saman um stjórn ríkisins.

Við lágmyndina er inngangurinn í hertogahöllina.

Palazzo Ducale

(Piazzetta. Opið á sumrin 9-19, á veturna 9-16. C2)

Hertogahöllin er einkennistákn Feneyja, enda nýtur hún þess að vera til sýnis á lónsbakkanum framan við kirkjuna. Hún er mannvirkið, sem heilsar ferðamönnum, sem koma sjóleiðina til Markúsartorgs. Hún var öldum saman stjórnmálamiðstöð Feneyja, heimili hertogans, fundarstaður ríkisráðsins og öldungaráðsins, aðsetur yfirdómstólsins og leynilögreglunnar.

Í núverandi mynd er hún leikandi léttbyggð og leiftrandi fögur gotnesk höll frá 14. öld og upphafi 15. aldar. Hún er afar sérstök, byggð á tveimur hæðum súlnaganga, sem ná eftir öllum torghliðum hallarinnar, þeirri efri í blúndustíl, sem víða má sjá í Feneyjum. Ofan við súlnagöngin eru fagurlega mynztraðir og ljósir veggir úr marmara frá Verona.

Nú á tímum er hún safn. Til sýnis er íbúð hertogans og fundarsalir ríkisráðs og öldungaráðs, svo og ríkisfangelsið. Þessi glæsilegu salarkynni gefa góða hugmynd um stórveldistíma Feneyja, þegar borgin atti kappi við stórveldi á borð við Austrómverska keisaradæmið og síðar Tyrkjaveldi um yfirráð á austanverðu Miðjarðarhafi.

Inn í hallargarðinn er farið um gotneskt hlið milli hennar og Markúsarkirkju, Porta della Carta. Þegar komið er inn í portið, er sigurbogi á vinstri hönd, Arco Foscari. Framundan eru miklar tröppur, stigi risanna.

Scala dei Giganti

(Palazzo Ducale. C2)

Tröppurnar miklu inn í höllina voru hannaðar af Antonio Rizzo og reistar á síðari hluta 15. aldar. Nafn þeirra stafar af risavöxnum styttum eftir Sansovino efst í stiganum, af Neptúnusi og Marz, guðum láðs og lagar.

Tröppurnar voru notaðar við hátíðleg tækifæri. Í þeim voru nýir hertogar jafnan krýndir frýgversku húfunni með toppi að aftanverðu, sem minnir dálítið á kórónu Neðra-Egyptalands hins forna.

Við förum inn í höllina og að stiganum, sem liggur upp af Scala dei Giganti innan veggja hallarinnar, gullstiganum.

Scala d’Oro

(Palazzo Ducale. C2)

Logagyllti stiginn liggur upp á þriðju hæð hallarinnar, þar sem voru salir stjórnvalda og íbúð hertogans. Stiginn var gerður af Sansovino 1554-1558, með miklu gullflúri eftir Alessandro Vittoria í bogadregnum hvelfingum. Hann hefur án efa verið tilkomumikil sjón ókunnugum sendiherrum erlendra ríkja.

Við förum um tilkomumikla sali hallarinnar. Meðal annars förum við yfir lokuðu göngubrúna, Ponte dei Sospiri, sem tengir höllina við dómhöllina til hliðar. Hástigi nær hallarskoðunin í sal ríkisráðsins.

Sala del Maggior Consiglio

(Palazzo Ducale. C2)

Risastór fundarsalur tæplega 2000 manna ríkisráðsins og veizlusalur borgarinnar á sjálfstæðistíma Feneyja. Eitt stærsta málverk heims, Paradís eftir Tintoretto, rúmlega 180 metrar að flatarmáli, prýðir hásætisenda salarins. Veggir og loft hans eru þaktir málverkum, meðal annars eftir Veronese.

Hér voru teknar formlegar ákvarðanir um samninga og stríð Feneyinga við Tyrki og við ítalska keppinauta þeirra í Genova. Hér var lagður grundvöllurinn að sjóorrustunni við Lepanto, þar sem Feneyjar, Genova og fleiri vestræn ríki stöðvuðu sigurgöngu Tyrkja á Miðjarðarhafi 1571 undir forustu Feneyinga.

Við yfirgefum höllina, göngum kringum hana og upp á brúna Ponte della Paglia, þaðan sem við sjáum brú, sem tengir höllina við dómhöllina við hliðina. Það er hin fræga stunubrú.

Ponte dei Sospiri

(Palazzo Ducale. C2)

Stunubrúin, sem tengir hertogahöllina við dómhöllina handan síkisins, var reist á síðari hluta sextándu aldar. Nafnið stafar af stunum fanga, sem leiddir voru til dómhallar og sáu gegnum litla glugga til lífsins í Feneyjum í síðasta sinn, eftir því sem sagan segir.
Við höldum til baka meðfram höllinni og komum aftur inn á Piazzetta, torgið milli hallarinnar og Libreria Sansovina. Nálægt lónsbakkanum eru tvær sögufrægar súlur heilags Markúsar og heilags Theódórs.

Colonne di San Marco e San Teodoro

(Piazzetta. C2)

Helzta borgarhlið Feneyja í gamla daga, þegar aðeins varð komizt þangað sjóleiðina. Þeim var eins og mörgu öðru rænt í Miklagarði. Auk þess að vera borgarhlið voru þeir einnig aftökustaður borgarinnar fram á miðja 18. öld.

Á eystri súlunni er bronzlíkan af vængjuðu ljóni heilags Markúsar. Það er aðflutt og talið vera kínverskrar ættar. Á vestari súlunni er marmarastytta af heilögum Theódór, sem var verndardýrlingur Feneyja áður en jarðneskum leifum Markúsar var stolið í Alexandríu og smyglað til Feneyja árið 828.

Vestan styttanna er fornbókasafnið Libreria Sansovina. Þar er einnig inngangurinn í forngripasafnið, sem annars snýr sýningarsölum sínum á annarri hæð inn að Markúsartorgi.

Museo Archeologico

(Piazzetta. Opið 9-14. C2)

Lítið og rólegt safn listmuna frá rómverskum tíma, einkum frá 2. öld, tilvalinn griðastaður, þegar mannhafið á torgunum í kring er að verða yfirþyrmandi.

Við förum aftur út á Piazzetta og beinum athygli okkar að hinum frístandandi turni Markúsarkirkju.

Campanile

(Piazza San Marco. Opið 9:30-19. C2)

Turninn er frá 1902-1912, nákvæm eftirlíking af turni frá 1173, sem hrundi 1902. Hann er 98,5 metra hár, upprunalega innsiglingarviti, en síðar einnig ríkisturn og kirkjuturn. Fimm klukkur eru í turninum og gegndi hver sínu hlutverki á lýðveldistímanum, ein kallaði öldungaráðsmenn til fundar, önnur ríkisráðsmenn, hin þriðja tilkynnti aftökur og tvær gáfu upplýsingar um tíma.

Lyfta hefur verið sett í turninn fyrir ferðamenn til að auðvelda þeim að komast upp á útsýnispallinn, sem veitir frábært útsýni yfir Feneyjar. Oft er löng biðröð við lyftuna um hádaginn, svo að bezt er að vera þar sem fyrst að morgni eða síðla dags.

Turnhúsið er hannað af 16. aldar arkitektinum Jacopo Sansovino, sem einnig hannaði Libreria Sansovina hér til hliðar og hallirnar Ca’Grande og Palazzo Manin-Dolfin við Canal Grande. Öll þessi mannvirki eru í endurreisnarstíl þess tíma.

Úr turninum förum við yfir Markúsartorg framan við kirkjuna að tímaturninum, sem er felldur inn í húsaröðina norðan torgsins.

Torre dell’Orologio

(Piazza San Marco. Lokað vegna viðgerða. C2)

Turninn er þekktastur fyrir bronzstyttur Máranna tveggja á þakinu, sem hringja klukkunni á heilu tímunum, og stafa vinsældirnar mest af því, að þeir eru ekki í neinu að neðan. Efst á turnveggnum er lágmynd af vængjuðu ljóni heilags Markúsar. Þar fyrir neðan er líkneski af Maríu mey og hreyfilíkön af vitringunum þremur, sem færa jesúbarninu gjafir.

Merkasti hluti turnsins er þar fyrir neðan. Það er tímatalsklukka með gyllingu og bláum glerungi. Hún sýnir stjörnuhimininn og kvartilaskipti tunglsins.

Við göngum langsum yfir torgið að höllinni Ala Napoleonica við austurenda þess. Þar er gengið upp steintröppur í borgarlista- og -minjasafnið.

Museo Correr

(Piazza San Marco. Opið miðvikudaga-mánudaga 10-17. B2)

Málverkin í safninu eru í tímaröð, svo að unnt er að sjá, hvernig stíllinn breyttist með menningarskeiðunum. Tvö málverk Carpaccio eru einna þekktust: Ungur maður með rauðan hatt, og Tvær Feneyjafrúr. Í safninu eru einnig kort, vopn og myntir frá sögu Feneyja.

Í safninu er meðal annars stórt líkan af einkar skrautlegu hefðarskipi hertogans, Bucintoro. Það var meðal annars notað á hverjum uppstigningardegi til að flytja hertogann út á Adríahaf, þar sem hann fleygði gullhring í sjóinn og mælti: “Desponsamus te mare in signum veri perpetuique dominii” til marks um hjónaband sitt og hafsins og yfirráð Feneyja á hafinu.

Við ljúkum þessari gönguferð um næsta nágrenni Markúsartorgs með því að fá okkur kaffi á Florian eða Quadri.

Canal Grande

Breiðstræti og aðalgata borgarinnar er í rauninni fljót. Þar sem Canal Grande bugðar sig núna, var áður fyrr áll í Feneyjalóni. Á bökkum hans varð borgin til og frá upphafi hefur hann verið helzta samgönguæð hennar. Hann er varðaður um það bil 200 margra alda gömlum höllum á tæplega 4 kílómetra leið sinni um borgina.

Canal Grande er iðandi af lífi frá morgni til kvölds. Almenningsbátar og leigubátar, lögreglubátar og sjúkrabátar, flutningabátar og útfararbátar, sorpbátar og gondólar eru sífellt á ferðinni fram og aftur. Á bökkunum bíður fólk eftir fari yfir vatnsgötuna eins og á rauðu ljósi í öðrum borgum.

Bátaleið 1 stanzar á flestum viðkomustöðum við Canal Grande. Flestar leiðarlýsingar hér eru miðaðar við bátastöðvarnar. Og fáir staðir í Feneyjum eru í meira en eins kílómetra göngufjarlægð frá einhverri bátastöðinni.

Við siglum frá járnbrautarstöðinni Santa Lucia, sem tengir Feneyjar við meginlandið, og ætlum til Markúsartorgs. Við förum auðvitað með leið 1, svokallaðri hraðferð, Accelerato, sem þekkist á því, að hún er hægari og kemur víðar við en aðrar leiðir. Fyrst förum við undir Ponte Scalzi.

Ponte Scalzi

(Canal Grande. A1)

Hér var áður smíðajárnsbrú yfir Canal Grande, en 1934 var þessi steinbrú lögð.

Brátt komum við að breiðum skurði vinstra megin, Canale di Cannaregio. Við hann, nálægt horninu er fyrsta höllin, sem við ræðum hér.

Palazzo Labia

(Fondamenta Labia. A1)

Labiarnir voru auðug kaupmannaætt, sem keypti sig inn í aðalinn á sautjándu öld. Höll þeirra er frá lokum aldarinnar.
Giambattista Tiepolo skreytti danssal hallarinnar veggmálverkum um miðja átjándu öld. Þau er unnt að sjá með því að fara á hljómleika í höllinni.

Framan við höllina er San Geremia, grísk krosskirkja, sem geymir jarðneskar leifar heilagrar Lúsíu.

Næst komum við að lágri og breiðri höll á hægri bakkanum.

Fondaco dei Turchi

(Salizzada dei Fondaco dei Turchi. Opið þriðjudaga-sunnudaga 9-13 . B1)

Býzönsk höll frá 13. öld, ein elzta og fegursta og lengi ein stærsta höllin við Canal Grande, tveggja hæða með turnum beggja vegna. Býzanski stíllinn sést vel á grönnum súlum og háum súlnabogum.

Á 17. öld komst hún í eigu Tyrkja og var vöruhús þeirra, gistiheimili og ræðismannssetur. Frá þeim tíma stafar nafn hennar. Fondaco er raunar afbökun úr arabiska orðinu funduk, sem þýðir krá eða gistihús.

Nú er náttúrusögusafn Feneyja í höllinni.

Aðeins lengra á leið okkar komum við að mikilli höll vinstra megin, merktri Casino Municipale á rauðu pelli yfir aðaldyrum.

Palazzo Vendramin Calergi

(Calle larga Vendramin. B1)

Þriggja hæða höllin er frá upphafi endurreisnartímans, hönnuð af Mauro Coducci og reist um 1500, afar stílhrein með rómönskum bogum og hringgluggum.

Hún er núna spilavíti á vegum borgarinnar, opið á veturna.

Aðeins ofar við Canal Grande komum við að kirkju og bátastöð á vinstri bakkanum.

San Stae

(Campo San Stae. Opið 9-12, 16-18. B1)

Marmarahvít hlaðstílskirkja frá upphafi 18. aldar með styttum skreyttri hásúlna-framhlið.

Í kórnum eru listaverk eftir Tiepolo og Piazzetta.

Frá bakkanum framan við kirkjuna er ágætt útsýni yfir Canal Grande til hallanna fyrir handan.

Enn höldum við áfram og komum hægra megin að voldugri og hvítri höll.

Ca’ Pesaro

(Calle Pesaro. Opið þriðjudaga-sunnudaga, Galleria 10-17, Museo 9-14 . B1)

Þetta er dæmigerð hlaðstílshöll, hönnuð af Baldassare Longhena, reist á síðari hluta 17. aldar í grófum stórgrýtisstíl að neðan og ríkulega skreyttri framhlið með súlum og súlnapörum.

Hún hýsir nú nútímalistasafnið, Galleria D’Arte Moderna og Austurlandasafnið, Museo Orientale. Í listasafninu eru meðal annars verk eftir Miró og Matisse, Klee og Kandinsky.

Handan Canal Grande sjáum við rauðgula glæsihöll.

Palazzo Fontana Rezzonico

(Strada Nova. B1)

Þessi höll er þekktust fyrir að vera fæðingarstaður Rezzonico greifa, sem varð síðar fimmti páfinn frá Feneyjum. Hún er tímalaus að stíl, minnir mest á býzanska stílinn með háum og grönnum rómönskum bogum, en samt engum bátasvölum á neðstu hæð. Aðalsmerki hennar er rauðguli liturinn.

Aðeins ofar, sömu megin er ein fegursta höll Feneyja, Gullhöllin.

Ca’ d’Oro

(Strada Nova. Opið 9-13:30. B1)

Blúnduhöll frá 15. öld í gotneskum stíl, með þakskeggsprjónum, s-laga bogum að arabískum hætti og flóknum marmaraskreytingum. Framhliðin var upprunalega máluð í rauðu og bláu og skreytt gulllaufum, sem gáfu henni nafn.

Höllin er núna málverkasafn. Þar eru meðal annars verk eftir Mantegna og Sansovino, Carpaccio og Tiziano, Giorgione og Guardi.

Aðeins ofar, sömu megin, er rauðgul höll.

Palazzo Sagredo

(Campo Santa Sofia. B1)

Blanda af býzönskum og gotneskum stíl. Háar og grannar súlur annarrar hæðar eru býzanskar, en oddbogar og blúndugluggar þriðju hæðar eru gotneskir.

Handan Canal Grande er fiskmarkaðshöll Feneyja.

Pescheria

(Campo della Pescheria. B1)

Sjálf höllin er 20. aldar stæling á gotneskum stíl. Jarðhæðin er opin í gegn og þar er meginhluti fiskmarkaðarins til húsa, þótt hann flói líka út í næstu götur.

Hann hefur verið á þessum stað í sex aldir og er enn líflegur sem fyrr. Skemmtilegast er að vera þar á morgnana, þegar húsfreyjur Feneyja gera innkaupin.

Við skoðum hann betur í síðari gönguferð. Við nálgumst nú sveigju á Canal Grande og komum að afar gamalli höll vinstra megin.

Ca’ da Mosto

(Calle della Posta. B1)

Ein af elztu höllunum, frá 13. öld, gott dæmi um býzanska hallarstílinn í Feneyjum.

Á átjándu öld var þetta fínasta hótelið í Feneyjum, meðal annars dvalarstaður Austurríkiskeisara.

Þegar við erum alveg að koma að Rialto-brú, er breið og ljósgul höll á vinstri hlið.

Fondaco dei Tedeschi

(Calle de Fontego dei Tedeschi. B1)

Ein stærsta höll Feneyja, byggð 1505, með 160 herbergjum á fjórum hæðum umhverfis lokaðan garð, fyrr á öldum verzlunarmiðstöð, vörulager og gistiheimili þýzkra kaupmanna.

Nú er hún aðalpósthúsið í borginni.

Andspænis höllinni, við hinn sporð Rialto-brúar er önnur umfangsmikil höll.

Palazzo Camerlenghi

(Ruga degli Orefici. B1)

Byggð 1528, einföld í sniðum, með háum býzönskum bogagluggum, löngum aðsetur fjármálaráðuneytis Feneyja. Jarðhæðin var notuð sem fangelsi.

Næst beinum við athygli okkar að brúnni miklu yfir borgarmóðuna.

Ponte di Rialto

(Canal Grande. B1)

Elzt og merkust þriggja brúa yfir Canal Grande, reist þar sem þungamiðja athafnalífsins hefur jafnan verið, miðja vega milli járnbrautarstöðvarinnar og Markúsartorgs. Á þessum stað hefur verið brú síðan í lok 12. aldar, en þessi brú er frá 1588-1591, hönnuð af Antonio da Ponte, sem sigraði í samkeppni við hina heimsfrægu Michelangelo, Palladio og Sansovino.

Brúin spannar fljótið í einum boga. Hvor brúarstöpull um sig hvílir á 6000 lóðréttum eikarbolum, sem voru reknir niður í botninn. Hún er svo breið, að hún rúmar tvær lengjur af sölubúðum með göngutröppum á milli og til beggja hliða.

Umhverfis brúna er mesta verzlunarlífið, tízkubúðir austan brúar og markaðsbúðir vestan hennar. Bakkinn suður frá vesturenda brúarinnar heitir Riva del Vin og er miðstöð gangstéttar-veitingahúsa í borginni. Frá brúnni er mikið og gott útsýni til suðurs eftir Canal Grande.

Við höldum áfram og komum næst að ljósri höll, sem er á vinstri hönd aftan við Rialto bátastöðina.

Palazzo Manin-Dolfin

(Calle larga Mazzini. B1)

Einföld og stílhrein endurreisnarhöll með grískum veggsúlnariðum, byggð af þekktasta arkitekti Feneyja, Sansovino, árin 1538-1540, heimili síðasta hertogans í Feneyjum, Ludovico Manin.

Við hliðina er rauðgul höll.

Palazzo Bembo

(Riva del Carbon. B1)

Fagurlega hönnuð gotnesk höll frá 15. öld með tvöföldum gluggaknippum í miðjunni.

Aðeins ofar, einnig vinstra megin, komum við að einna elztu og fegurstu höllum þessarar leiðar, Loredan og Farsetti.

Palazzo Loredan

(Riva del Carbon. B1)

Léttu tvíburahallirnar eru frá lokum 12. aldar eða upphafi 13. aldar. Loredan er sú bjartari, sem er vinstra megin, afar býzönsk að stíl, með háum og nettum skeifusúlnariðum, sem ná eftir endilangri framhlið tveggja neðstu hæðanna og mynda þar svalir.

Við hlið hallarinnar er tvíburahöll frá sama skeiði byggingasögunnar.

Palazzo Farsetti

(Riva del Carbon. B1)

Þessi er heldur breiðari og dekkri en tvíburahöllin við hliðina. Hún er líka frá upphafi 13. aldar, í tærum býzönskum stíl, skólabókardæmi um Feneyjaútgáfu þess stíls. Há og nett skeifusúlnariðin ná einnig hér eftir endilangri framhliðinni.

Borgarráð Feneyja er til húsa í þessum tveimur höllum.

Aðeins ofar komum við að svartflekkóttri marmarahöll.

Palazzo Grimani

(Calle Grimani. B2)

Dæmigerður endurreisnarstíll einkennir þessa höll, sem væri mjög fögur, ef framhliðin væri hreinsuð. Hún er afar formföst og nákvæm í hlutföllum með grískum súlum og rómverskum bogum, skörpum skilum milli hæða og miklu þakskeggi. Dyraumbúnaðurinn á jarðhæð, með stórum dyrum í miðju og minni dyrum til hliðar, er kenndur við Feneyjar.

Á hinum bakkanum, vinstra megin við San Silvestro bátastöðina, er höll með útskoti á jarðhæð.

Palazzo Barzizza

(Corte Barzizza. B1)

Býzönsk 13. aldar höll með upprunalegri framhlið.

Við förum heldur lengra og komum að þekktri höll frá endurreisnartíma.

Palazzo Corner-Spinelli

(Ramo del Teatro. B2)

Ein af elztu endurreisnarhöllunum, reist 1490-1510 og varð fyrirmynd annarra slíkra halla. Hún er úr grófum steini með djúpum fúgum að neðanverðu, en að ofanverðu tiltölulega fínleg og skrautleg.

Við lýsum ekki frekar höllum á þessum kafla samgönguæðarinnar og nemum næst staðar á kröppu beygjunni á Canal Grande, þar sem háskólahallirnar þrjár blasa við augum.

Ca’ Foscari

(Calle Foscari. A2)

Þetta er hæsta höllin af þremur sambyggðum í sama síðgotneska stílnum, reist á 15. öld, með blúnduverki í kringum flókna oddbogaglugga, þar á meðal fjögurralaufa gluggum ofan við súlnahöfuð. Allar hallirnar hafa dæmigerðan skrautgluggahluta á miðri framhliðinni, sem einkennir síðgotneska stílinn í Feneyjum.

Þessar gotnesku hallir eru núna háskólinn í Feneyjum.

Nokkurn veginn andspænis háskólanum er afar breið höll.

Palazzo Moro Lin

(Calle Ca’ Lin. B2)

17. aldar breiðsíðuhöll, sem stundum er kölluð þrettán glugga höllin, af því að gluggarnir eru þrettán á hverri hæð.

Nánast við hlið hennar er mikilúðleg höll.

Palazzo Grassi

(B2)

Þessi þunga, hvíta höll var reist 1730 í endurvaktri útgáfu af endurreisnarstíl.

Hún er núna notuð fyrir listsýningar, sumar hverjar afar athyglisverðar.

Andspænis henni á hinum bakkanum er sögufræg höll við hlið samnefndrar bátastöðvar.

Ca’ Rezzonico

(Fondamenta Rezzonico. Opið á sumrin 10-17, á veturna laugardaga-fimmtudaga 10-16. A2)

Afar skrauthlaðin og formföst framsíða ber vott um hlaðstíl arkitektsins Baldassare Longhena, sem reisti hana á síðari hluta 17. aldar.
Höllin er ekki síður skarti búin að innanverðu, þétt skipuð málverkum, veggmyndum og forngripum. Danssalurinn liggur eftir endilangri annarri hæðinni, með gylltum ljósakrónum og þrívíddarmálverkum í lofti, svo og útskornum húsbúnaði. Nokkur stofuloft eru með veggfreskum eftir Giambattista Tiepolo.

Höllin er núna minjasafn um Feneyjar 18. aldar. Þar eru meðal annars málverk eftir Pietro Longhi, Francesco Guardi, Canaletto og Giandomenico Tiepolo.

Örlitlu ofar, sömu megin, er önnur athyglisverð höll.

Palazzo Loredan dell’Ambasciatire

(Calle dei Cerchieri. A2)

Síðgotnesk höll með ívafi endurreisnarstíls, sendiráð austurrísk-ungverska keisaradæmisins um langt skeið.

Við höldum áfram og komum að Accademia bátastöðinni. Að baki hennar er gömul kirkja í nýju hlutverki.

Santa Maria della Carità

(Campo della Carità. B2)

Miðaldakirkja, sem var færð í núverandi mynd á 15. öld.

Hún og klausturhúsin að baki hennar rúma nú eitt af þekktustu listasöfnum heims, Accademia, sem sagt er frá í einni gönguferðinni um Feneyjar.

Hér er trébrú yfir Canal Grande.

Ponte dell’Accademia

(Canal Grande. B2)

Timburbrú, sem reist var til bráðabirgða 1932 og menn vildu ekki láta rífa, þegar á reyndi. Um hana er jafnan mikil umferð gangandi fólks milli hverfanna San Marco og Dorsoduro.

Frá brúnni er gott útsýni til beggja átta eftir Canal Grande, einkum í átt til kirkjunnar Santa Maria della Salute.

Rétt handan við nyrðri brúarsporðinn er fögur höll með gróðursælum garði.

Palazzo Francetti Cavalli

(Campo San Vidal. B2)

Fagurlega hönnuð, gotnesk glæsihöll í góðu ásigkomulagi.

Andspænis henni á hinum bakkanum er fögur marmarahöll.

Palazzo Contarini del Zaffo

(Calle Rota. B2)

Fagur marmari klæðir framhlið hallarinnar, sem er ein af fyrstu höllum borgarinnar í endurreisnarstíl, reist á síðari hluta 15. aldar. Litauðugur marmarinn gefur henni líflegan svip, þótt hún sé að öðru leyti formföst í sniðum.

Aðeins ofar komum við hægra megin að höll með steinfellumyndum.

Palazzo Barbarigo

(Campiello San Vio. B2)

Steinfellumyndir framhliðarinnar skera í augu þeirra, sem fara um Canal Grande. Þær eru í skörpum litum með mikilli gyllingu og fremur ungar, miðað við annað á þessum slóðum, frá 1887.

Aðeins ofar, handan Canal Grande, er umfangsmikil og frístandandi höll, sem ber nafn með rentu.

Ca’ Grande

(Fondamenta Corner Zaguri. B2)

Eitt þekktasta og bezta verk Sansovino, helzta arkitekts Feneyja í endurreisnarstíl, frá 1545. Að neðan er gróf þrívíddarhleðsla og að ofan samfelld og jöfn bogagluggaröð með súlnapörum á milli.

Handan Canal Grande er rómantísk höll.

Palazzo Dario

(Calle Barbaro. B2)

Framhlið hallarins er ekki sammiðja, heldur er gluggahlutinn úti í öðrum kantinum. Þetta er ein elzta höll borgarinnar í endurreisnarstíl, frá 1478. Hringgluggarnir með ytra hring minni hringglugga grípa athygli augans, einnig hin fagurlita marmaraklæðning.

Þjóðtrúin segir, að eigendur hallarinnar lendi í ógæfu, og rekur því til stuðnings dæmi, sem ná fram til ársins 1992.
Rétt hjá er höll með glerfellumynd á miðri framhlið.

Palazzo Salviati

(Calle Maggiore. B2)

Lítil höll í eigu glerlistasmiðju. Listaverkið á framhliðinni er fremur nýlegt.

Við höldum áfram og förum hjá Gritti hóteli á hinum bakkanum. Þegar við komum að Salute bátastöðinni, sjáum við andspænis okkur litla og granna höll á milli annarra, sem eru fyrirferðarmeiri.

Palazzo Contarini Fasan

(Calle dei Pestrin. B2)

Fegursta höll Feneyja er lítil og mjó, í gotneskum stíl, með afar fínlegu skrautvirki í svalariðum, arabískum oddbogum, gullin og hvít að lit.

Hún er stundum kölluð Höll Desdemónu eftir söguhetju í Kaupmanninum í Feneyjum eftir Shakespeare.

Andspænis höllinni er ein af þekktustu kirkjum borgarinnar.

Santa Maria della Salute

(Campo della Salute. B2)

Skrautleg hlaðstílsterta úr hvítum kalksteini, hönnuð af Longhena, reist 1631-1687. Hún stendur á bezta stað, við austurodda Dorsoduro hverfis, þar sem Canal Grande mætir Feneyjalóni, og blasir við úr öllum áttum. Hún er áttstrend og ofhlaðin skrauti, með sextán risavöxnum bókrollustoðum, sem þykjast styðja við stórt timburhvolf, er þarfnast slíks ekki.

Að innanverðu er kirkjan hófsamlegri. Hún hefur að geyma altaristöflu og loftmálverk eftir Tiziano og verk eftir fleiri kunna listamenn, svo sem Jacopo Tintoretto. Steinfellugólfið er óvenjulega fallegt, með ýmsum tilbrigðum í hringlaga mynztri.

Fyrir utan kirkjuna, á eyraroddanum er gamla tollbúðin í Feneyjum.

Dogana di Mare

(Punta della Dogana. B2)

Glæsilegt útsýni er frá eyraroddanum til turns Markúsartorgs, hertogahallarinnar, breiðbakkans Riva degli Schiavoni og eyjanna San Giorgio Maggiore og Giudecca. Núverandi tollbúð er frá síðari hluta 17. aldar. Á hornturni hennar bera tveir bronzrisar gullna kúlu, þar sem gæfugyðjan stendur á einum fæti og snýst eins og vindhani.

Hér er Canal Grande á enda og við tekur sjálft Feneyjalónið víðáttumikið. Lokið er yfirgripsmikilli ferð okkar um Canal Grande. Við tökum bátinn yfir til Markúsartorgs, þar sem við hefjum gönguferð um miðborgina.

Sestiere San Marco

Tanginn, sem Canal Grande sveigist umhverfis frá Rialto brú að Markúsartorgi, myndar hverfi, sem kennt er við kirkjuna San Marco og er hjarta miðborgarinnar. Við förum nú í hringferð um hverfið og raunar einnig lítillega inn í aðliggjandi hverfi.

Við hefjum ferð okkar við suðvesturhorn Markúsartorgs, göngum út af torginu tæpa 100 metra leið eftir Salizzada San Moisè, þar sem við komum að hliðargötunum Calle Vallaresso til vinstri og Frezzeria til hægri. Við göngum þá fyrrnefndu á enda, um 150 metra leið, þar sem hún kemur fram á bakka Canal Grande.

Calle Vallaresso

(B2)

Ein helzta gondólastöðin er þar sem gatan mætir bakkanum. Þar er oft mikill ys og þys og stundum raðir fólks, sem bíður eftir að kynnast einkennisfarartækjum Feneyja.

Merkar stofnanir eru hér á horninu, öðrum megin hinn kunni Harry’s Bar, sem Hemingway gerði frægan, og hinum megin hótelið Monaco, sem býður fjölmörg herbergi með útsýni yfir Canal Grande.

Í götunni eru einnig dýrar tízkuverzlanir og listmunaverzlanir, svo og eitt leikhús.

Við göngum götuna til baka og höldum áfram um 100 metra vegalengd eftir Frezzeria.

Frezzeria

(B2)

Ein helzta verzlunargata Feneyja frá fornu fari. Hún er dæmigerð fyrir slíkar götur í borginni. Nafnið stafar af, að þar voru í fyrndinni seldar örvar. Nú er þar mest um fataverzlanir.

Í hliðargötu út frá Frezzeria er veitingahúsið La Colomba.

Við snúum til baka og beygjum til hægri í Salizzada San Moisè, sem við göngum um 100 metra leið út á Campo San Moisè and lítum á kirkjuna.

San Moisè

(Campo San Moisè. Opið 15:30-19. B2)

Rækilega skreytt og þunglamaleg hlaðstílskirkja frá 1668. Hún væri ásjálegri, ef óhreinindin á framhliðinni væru hreinsuð.

Við förum yfir torgið og brúna handan þess og lítum niður eftir skurðinum.

Rio San Moisè

(B2)

Á horninu er ein af bátastöðvum gondólanna og ómerktur aðgangur að frægðarhótelinu Europa e Regina. Hér sitja ræðararnir löngum stundum og spila meðan þeir bíða eftir viðskiptavinum.

Frá brúnni höldum við áfram inn í breiðgötuna framundan.

Calle larga 22 Marzo

(B2)

Ein breiðasta og fjölfarnasta gata borgarinnar, með tízkuverzlunum og hótelum á báðar hendur. Við sjálfa götuna hægra megin er hótelið Saturnia og veitingastaðurinn Caravella. Mjó sund liggja til suðurs frá götunni til hótelanna Europa e Regina, Flora og Pozzi.

Í nágrenninu er hótelið og veitingahúsið Gritti.

Við tökum krók norður úr götunni eftir sundinu Calle delle Veste út á torgið Campo San Fantin, um 100 metra leið.

Campo San Fantin

(B2)

Nokkuð er af þekktum veitingahúsum við torgið og í næsta nágrenni þess. Frægasta stofnun torgsins er þó óperuhúsið Fenice.

Við skoðum leikhúsið nánar.

Teatro Fenice

(Campo San Fantin. B2)

Elzta leikhús borgarinnar og ein þekktasta ópera veraldar brann í ársbyrjun 1996. Það var frá 1792, í fölskum endurreisnarstíl, fremur einfalt að utan en hlaðið skrauti að innan, í rauðgulu, rauðu og gullnu. Áhorfendastúkur voru á fimm hæðum í hálfhring kringum sviðið og gólfið. Við hlið leikhússins er hótelið La Fenice et des Artistes og veitingahúsið La Fenice í sama húsi.

Frægast er leikhúsið fyrir frumflutning sögufrægra óperuverka á borð við La Traviata eftir Verdi, Tancredi og Semiramis eftir Rossini, I Capuleti ed i Montecchi eftir Bellini, Rake’s Progress efir Stravinsky og Turn of the Screw eftir Britten. Mörg verk eftir Richard Wagner voru sýnd hér, enda bjó hann lengi í Feneyjum.

Snemma á 17. öld urðu Feneyjar óperumiðstöð Ítalíu og héldu þeirri forustu í þrjár aldir. Í Feneyjum hætti óperan að vera einkamál aðalsins og varð að almenningseign. Þar náði óperettuformið flugi. Þar var líka jafnan lögð meiri áherzla á tónlistarþátt óperunnar en víðast annars staðar. Á 19. öld frumflutti Giuseppi Verdi mörg verka sinna einmitt hér í Teatro Fenice.

Við göngum Calle delle Veste til baka, beygjum til hægri eftir Calle larga 22 Marzo og síðan Calle delle Ostreghe í beinu framhaldi af henni í áttina að Campo San Maurizio, tæplega 400 metra leið. Á leiðinni förum við yfir nokkrar síkisbrýr.

Canals

Krókóttir skurðirnir fylgja oft útlínum hinna rúmlega 100 eyja, sem borgin var reist á. Þeir mynda samfellt samgöngukerfi í borginni, að verulegu leyti óháð samgöngukerfi göngugatna. Milli tveggja nálægra staða getur verið margfalt lengra að fara á landi en sjó eða öfugt. Bátaleiðirnar hafa svo það umfram gönguleiðirnar, að hinar síðarnefndu henta síður vöruflutningum.

Skurðirnir hreinsast af straumunum, sem myndast í þeim vegna mismunar á flóði og fjöru. Eigi að síður safnast fyrir í þeim mikið af úrgangi og leirkenndri leðju, sem þarf að hreinsa, svo að skurðirnir fyllist ekki og verði ófærir bátum. Er þá skurði lokað, dælt úr honum, lagðir teinar í botninn fyrir vagna, sem flytja leðjuna frá dæluprömmum út í flutningapramma.

Við höldum áfram til torgsins Campo San Maurizio, þar sem við sjáum skakkan turn Santo Stefano að húsabaki og höldum beint áfram eftir Calle dello Spezier inn á næsta torg, samtals um 100 metra leið.

Campo Santo Stefano

(B2)

Eitt stærsta torg borgarinnar, fyrr á öldum miðstöð kjötkveðjuhátíða og nautaats, en núna leikvöllur barna og kaffidrykkjustaður ferðamanna.

Frá suðurenda torgsins eru aðeins 100 metrar að Accademia-brú yfir Canal Grande. Torgið myndar því krossgötur gönguleiðanna milli Accademia, Markúsartorgs og Rialto-brúar, enda fer mikill flaumur fólks um torgið.

Við norðurenda torgsins er kirkja.

Santo Stefano

(Opið mánudaga-laugardaga 8-12 & 16-19, sunnudaga 7:30-12:30 & 18-20. B2)

14. og 15. aldar smíði, með bátskjalarlofti, útskornum loftbitum og gotneskum bogariðum. Nokkur málverk Tintorettos eru í kirkjunni. Turninn að kirkjubaki er með skakkari turnum borgarinnar.

Við förum um sundið Calle dei Frati meðfram vesturstafni kirkjunnar til næsta torgs, um 100 metra leið.

Campo Sant’Angelo

(B2)

Skakkur turn Santo Stefano gnæfir yfir torginu að húsabaki.

Við höldum áfram um 200 metra eftir Calle dello Spezier, Calle della Mandola og Calle della Cortesia til torgsins Campo Manin, þar sem við beygjum til hægri 100 metra leið eftir Calle della Vida, Calle della Locanda og Corte del Palazzo Risi að sívaliturni borgarinnar.

Palazzo Contarini del Bovolo

(Corte del Palazzo Risi. B2)

Léttur gormur Langbarðastigans er helzta einkenni þessarar 15. aldar hallar Contarini ættar. Í garðinum er slökunarstaður katta hverfisins.

Í húsasundi rétt hjá höllinni er veitingahúsið Al Campiello.

Við höldum sömu leið til baka um Calle della Locanda og Calle della Vida til Campo Manin, þar sem við beygjum til hægri og göngum merkta og krókótta leið í átt til Rialto-brúar. Rúmlega 200 metra frá torginu verður fyrir okkur San Salvatore á hægri hönd.

San Salvatore

(Opið 10-12 & 17-19. B1)

Kirkja í endurreisnarstíl frá upphafi 16. aldar með fagurlitu marmaragólfi og nokkrum verkum Tiziano.

Rétt hjá kirkjunni, nálægt Canal Grande, er veitingahúsið Antica Carbonera.

Handan kirkjunnar er Merceria, stytzta leiðin milli Rialto brúar og Markúsartorgs, um 500 metrar, ein helzta verzlunargata borgarinnar. Að þessu sinni förum við norður úr torginu eftir Merceria 2 Aprile tæplega 100 metra leið til helzta stefnumótatorgs borgarinnar.

Campo San Bartolomeo

(B1)

Að lokinni vinnu mæla Feneyingar sér mót hér á torginu til að undirbúa kvöldið. Styttan af leikskáldinu Carlo Goldoni á torginu miðju gegnir sama hlutverki og klukkan á Lækjartorgi gegndi fyrr á árum í Reykjavík. Á þessum slóðum er mikið um kaffibari.

Rétt hjá torginu er veitingahúsið Al Graspo de Ua.

Við torgið beygjum við til vinstri eftir Salizzada Pio X, rúmlega 50 metra að Rialto-brú til að skoða minjagripaverzlanir brúarsvæðisins.

Salizzada Pio X

(B1)

Kjötkveðjuhátíðargrímur eru ein helzta minjagripavara Feneyja. Þær eru gerðar eftir fyrirmyndum úr Commedia dell’Arte leikhúshefðinni. Kristall er önnur helzta minjagripavaran, yfirleitt handblásinn í gleriðjum Murano-eyjar. Hin þriðja eru blúndur frá eyjunni Burano og hin fjórða eru vörur úr handunnum marmarapappír. Allt þetta fæst í götusundunum við brúna.

Eftir að hafa gengið upp á Rialto brú til að skoða okkur um, snúum við til baka eftir Salizzada Pio X út á Campo San Bartolomeo, þar sem við beygjum til vinstri og förum um 250 metra leið eftir Salizzada di Fontego de Tedeschi og Salizzada San Giovanni Crisostomo til kirkjunnar San Giovanni Crisostomo.

San Giovanni Crisostomo

(Campo San Giovanni Crisostomo. Opið 8:15-12:15 & 15:30-18. B1)

Fremur lítil krosskirkja grísk, frá 1479-1504, í rauðbrúnum lit, skreytt málverkum eftir Giovanni Bellini og Sebastiano del Piombo. Hún er þægilegur áningarstaður í ys og þys gatnanna í kring.

Andspænis kirkjunni er veitingahúsið Fiaschetteria Toscana.

Við förum áfram leiðina yfir næstu brú, þar sem við beygjum til hægri eftir Salizzada San Canciano. Eftir 100 metra komum að Palazzo Boldú, þar sem við beygjum til hægri eftir Calle dei Miracoli, yfir brú og að kirkju á skurðbakkanum, tæplega 100 metra leið.

Santa Maria dei Miracoli

(Campo dei Miracoli. Opið mánudaga-laugardaga 10-12 & 15-18. C1)

Afar fögur smákirkja frá upphafi endurreisnartímans, hönnuð af Pietro Lombardo, fagurlega lögð marglitum marmara og öðrum fægðum steini að utan og innan. Einkum er vesturstafninn fagurlitur og skrautlegur með rómönskum bogagluggum og hringgluggum. Kirkjan er höfuðverk Lombardo, en við munum sjá fleiri verk hans í þessari gönguferð.

Nafn sitt dregur kirkjan af málverki Nicolò di Pietro af heilagri guðsmóður og barninu, sem er yfir altarinu. Myndin er talin valda kraftaverkum. Í tunnulaga kirkjuloftinu eru myndir af 50 englum og spámönnum. Kirkjan hefur nýlega verið gerð upp, svo að hún skartar sínu fegursta.

Við förum úr kirkjunni og göngum umhverfis hana, yfir brúna að baki hennar, beygjum síðan strax til hægri og göngum eftir Fondamenta Piovan og Calle larga Gallina að torginu fyrir framan San Zanipolo og Scuola di San Marco, þar sem er styttan af Colleoni, alls um 300 metra leið.

Colleoni

(Campo San Zanipolo. C1)

Riddarastyttan úr bronzi af Bartolomeo Colleoni sýnir vel kraft og hreyfingu atvinnuhermanns og stríðsgæðings hans. Hún er eftir Andrea Verrocchio og er frá 1481-1488.

Colleoni var frægur 15. aldar hershöfðingi málaliða, sem Feneyingar tóku á leigu til landhernaðar, því að sjálfum hentaði þeim betur sjóhernaður. Þeir stigu betur ölduna en þeir sátu hestana. Colleoni gagnaðist þeim vel og græddu báðir aðilar á þeim viðskiptum.

Colleoni arfleiddi að lokum Feneyjalýðveldi að tíunda hluta auðæfa sinna gegn því, að stytta yrði reist af sér fyrir framan San Marco.

Feneyingar játuðu þessu, en reistu hana ekki fyrir framan kirkjuna San Marco, heldur klúbbhúsið Scuola Grande di San Marco. Styttan hefur verið hér síðan og haldið minningu Colleoni á lofti, þótt ekki sé með sama hætti og hann sá fyrir sér.

Frá styttunni sjáum við vel framhlið klúbbhússins.

Scuola Grande di San Marco

(Campo San Zanipolo. C1)

Neðri hluti marmaraklæddrar framhliðarinnar og frumlegar þrívíddar-blekkimyndir hennar eru eftir arkitektinn fræga Pietro Lombardo og syni hans, 1485-1495. Efri hæðirnar eru eftir Mauro Coducci, einnig frá lokum 15. aldar.

Höllin var reist sem klúbbhús eins af sex karlaklúbbum borgarinnar. Flest listaverk hennar eru horfin á braut, en þó eru þar enn málverk eftir Tintoretto og Veronese.

Nú er höllin notuð sem sjúkrahús, Ospedale Civile, og er ekki opin almenningi.

Hornrétt á framhlið hallarinnar er vesturvirki kirkjunnar San Zanipolo.

San Zanipolo

(Campo San Zanipolo. Opið mánudaga-laugardaga 7:30-12:30 & 15:30-19. C1)

Önnur af tveimur helztu gotnesku kirkjunum í Feneyjum, rúmlega 100 metra löng og háreist eftir því, með einföldum og voldugum vesturstafni, reist síðast á 13. öld og fyrst á 14. öld sem klausturkirkja Dóminíkusa. Sjálfur dyraumbúnaður kirkjunnar er yngri, frá upphafi endurreisnartímans.

Fullu nafni heitir hún Santi Giovanni e Paolo, en jafnan stytt í munni Feneyinga. Kirkjan hýsir fræg listaverk, einkum eftir Pietro Lombardo, Giovanni Bellini og Paolo Veronese.

Innst við kór er gengið til vinstri inn í Capella del Rosario. Þar eru mörg málverk eftir Paolo Veronese, þar á meðal Tilbeiðsla fjárhirðanna, á norðurveggnum andspænis inngangi. Við fjöllum nánar um Veronese í annarri gönguferð, þegar við heimsækjum listasafnið Accademia.

Hér snúum við okkur fyrst að verkum Lombardo.

Pietro Lombardo

(San Zanipolo. C1)

Legsteinar 25 hertoga eru í kirkjunni, þar á meðal steinkista Pietro Mocenigo hægra megin við innganginn, þekkt listaverk frá 1481 eftir Pietro Lombardo. Vinstra megin við meginaltarið er steinkista Andrea Vendramin frá 1476-1478, einnig eftir Lombardo, sem á hér fleiri listaverk. Altarið sjálft er mikið yngra, eftir Baldassare Longhena, frá 17. öld.

Lombardo hannaði einnig neðri hluta óvenjulegrar framhliðar Scuola Grande di San Marco og alla skartkirkjuna Santa Maria dei Miracoli, sem við erum áður búin að skoða á þessari gönguferð. Hann gerði líka róðubríkina í Santa Maria Gloriosa dei Frari, sem við sjáum í annarri gönguferð um Feneyjar.

Lombardo var uppi 1435-1515 og vann einkum í Feneyjum. Hann var einn helzti frumkvöðull endurreisnarstílsins í Feneyjum, þegar þar var að syngja sitt síðasta vers síðgotneski stíllinn, sem hélt þar lengur velli en víðast annars staðar.

Næst snúum við okkur að listamanninum Bellini.

Giovanni Bellini

(San Zanipolo. C1)

Frægt altari eftir Bellini er inn af hægra hliðarskipi kirkjunnar, með nokkrum málverkum í gullnum skrautramma. Stóru málverkin í miðröð sýna þrjá helga menn. Fyrir ofan eru málverk úr ævi Krists og fyrir neðan málverk úr ævi heilags Vincentíusar.

Í annarri göngu heimsækjum við Accademia-safnið með mörgum verkum Bellini, einkum málverk af heilagri guðsmóður með jesúbarninu og öðru helgu fólki. Frægt guðsmóðuraltari hans er í Santa Maria Gloriosa dei Frari, og Pièta í Museo Correr, sem við skoðum hvort tveggja í öðrum gönguferðum um borgina. Einnig málverk í San Giovanni Crisostomo, sem við sáum fyrr á þessari göngu.

Giovanni Bellini var uppi 1430-1516, sonur Jacopo Bellini, bróðir Gentile Bellini og mágur Andrea Mantegna, sem allir voru miklir málarar. Hann var einn af helztu einkennismálurum upphafsskeiðs endurreisnartímans, undir áhrifum frá mági sínum Mantegna, en sýndi mildari mannlegar tilfinningar í verkum sínum. Þau eru nákvæm og vönduð, sýna næmt samspil ljóss og skugga.

Við yfirgefum kirkjuna og förum meðfram suðurhlið hennar, göngum yfir torgið og förum inn sundið Calle Bressane, yfir brú og síðan eftir Calle Trévisagna og beygjum svo á næsta horni til hægri eftir Calle lunga Santa Maria Formosa og komum eftir samtals 250 metra leið að torginu Campo di Santa Maria Formosa.

Campo di Santa Maria Formosa

(C1)

Eitt helzta markaðstorg Feneyja, óvenju stórt í sniðum í landþröngri borginni. Umhverfis það eru litlar verzlanir, fagrar hallir og kirkjan Santa Maria Formosa. Þótt torgið sé í næsta nágrenni Markúsartorgs, er það ekkert ferðamannalegt. Mannlífið á torginu ber með sér feneyskan hverfissvip eins og það sé heimur út af fyrir sig.

Við beinum athygli okkar að kirkjunni.

Santa Maria Formosa

(Campo di Santa Maria Formosa. C1)

Hönnuð 1492, en var heila öld í byggingu, svo að hún er misjöfn að stíl. Hliðin að torginu, með bogadregnum kórbökum, er allt öðru vísi en kantaður stafninn að skurðinum. Kirkjuturninn er yngri, frá 1688, með þekktu afskræmisandliti í lágmynd.

Þekktasta listaverkið í kirkjunni er altari í syðri kór eftir Paolo il Vecchio með miðjumálverki af heilagri Barböru og hliðarmálverkum af helgum mönnum. Barbara var verndardýrlingur hermanna. Önnur málverk eftir Paolo eru í listasafninu Accademia.

Við förum kringum kirkjuna að austanverðu og göngum yfir brú að dyrum Stampalia-safnsins.

Fondazione Querini Stampalia

(Campiello Querini. Opið mánudaga-laugardaga 10-12 & 14:30-23:30. C1)

Höllin var hönnuð og reist á 16. öld.

Þar er núna málverka- og bókasafn Querini-ættarinnar, meðal annars verk eftir Giovanni Bellini og Giambattista Tiepolo.

Við förum yfir brúna til baka og tökum næstu brú til vinstri, förum meðfram Rio del Rimedio, beygjum til hægri í Calle del Rimedio og síðan til vinstri í Calle dell’Angelo og loks til hægri í Calle Canonica, sem leiðir okkur til Markúsartorgs, samtals tæplega 500 metra leið. Þessari gönguferð er lokið.

Castello

Riva degli Schiavoni, breiði lónsbakkinn frá hertogahöllinni til austurs í átt að borgargarðinum, er sá hluti hverfisins Castello, sem flestir ferðamenn kynnast. Að baki hans eru róleg og fáfarin húsasund og hinar fornu skipasmíðastöðvar borgarinnar.

Við skoðum hluta hverfisins í annarri gönguferð, svæðin við San Zanipolo og Santa Maria Formosa. Í þessari ferð skoðum við aðra hluta hverfisins.

Við hefjum gönguna á Molo, bakkanum fyrir framan hertogahöllina, göngum til austurs yfir Ponte della Paglia út á Riva degli Schiavoni.

Riva degli Schiavoni

(C2)

Vesturhluti bakkans er viðkomu- og endastöð margra áætlunarbáta á Feneyjasvæðinu. Ferðamenn koma margir hverjir hér að landi og ganga inn á Markúsartorg. Oft er því margt um manninn á vesturenda bakkans, á leiðinni milli báta og torgs. Hér eru ferðavöruvagnar og gangstéttarkaffihús.

Hér hefur jafnan verið mikið um skip og báta. Fyrr á öldum var þetta löndunarsvæði kaupmanna frá ströndinni handan Adríahafs, Dalmatíu, þar sem nú eru Slóvenía, Króatía og Bosnía. Feneyingar höfðu mikil áhrif á þeim slóðum. Þeir kölluðu íbúana Schiavoni og af því er nafn breiðbakkans dregið.

Bakkinn liggur í mjúkum sveig að lóninu og veitir gott útsýni til eyjarinnar San Giorgio Maggiore og skipaumferðarinnar á lóninu. Hann er mikið notaður til gönguferða og skokks. Hann tengir saman Bíennalinn og miðborgina. Oft eru þar sett upp tímabundin listaverk í tengslum við Bíennalinn og aðrar listsýningar í borginni.

Við göngum framhjá Danieli hótelinu, þar sem veitingahúsið Rivetta er að hallarbaki, förum áfram bakkann yfir brú og framhjá Paganelli hótelinu að Londra hótelinu. Fyrir framan það er riddarastytta.

Vittorio Emanuele II

(Riva degli Schiavoni. C2)

Engin borg á Ítalíu er borg með borgum án þess að þar sé riddarastytta af Vittorio Emanuele II, fyrsta konungi sameinaðrar Ítalíu. Hér fyrir framan Londra hótelið er feneyska útgáfan. Hana gerði Ettore Ferrari árið 1887.

Við förum nokkur skref til baka og inn í sund vinstra megin við Paganelli hótelið. Eftir 100 metra leið komum við þar inn á lítið torg framan við Zaccaria kirkjuna.

San Zaccaria

(Campo San Zaccaria. Opið 10-12 & 16-18. C2)

Byggð 1444-1515 í blöndu síðgotnesks stíls og endurreisnarstíls við nunnuklaustur af reglu Benedikts. Antonio Gambello hóf gerð framhliðarinnar í síðgotneskum stíl og Mauro Coducci lauk henni í endurreisnarstíl.

Að innanverðu eru veggir kirkjunnar þétt skipaðir málverkum. Í nyrðra hliðarskipi er guðsmóðurmynd eftir Giovanni Bellini.

Við förum vestur eftir norðurenda torgsins og beygjum síðan til hægri eftir Campo San Provolo og Fondamenta dell’Osmarin. Þar komum við að skurði, sem við förum yfir á tveimur brúm. Samtals er þetta tæplega 300 metra leið. Með bakkanum handan síðari brúarinnar liggur leið að kirkju með óvenjulega skökkum turni.

San Giorgio dei Greci

(Rio dei Greci. Opið 9-13 & 14-17. C2)

16. aldar kirkja með afar höllum turni. Hún er grísk rétttrúnaðarkirkja með innri kvennasvölum og íkonabrík milli kórs og kirkjuskips.
Í þessu hverfi er veitingahúsið Arcimboldo.

Við förum til baka út að brúnum tveim, sem við fórum yfir, beygjum þar til hægri og förum eftir Calle della Madonna og Salizzada dei Greci yfir brú og áfram meðfram kirkjunni San Antonio eftir Salizzada Sant’Antonin að torginu Campo Bandera e Moro, að Bragora kirkjunni, samtals um 400 metra leið.

San Giovanni in Bragora

(Campo Bandiera e Moro. Opið 8-11 & 17-18. C2)

Einföld gotnesk kirkja frá 1475-1479.

Hún er búin mörgum listaverkum frá síðgotneskum tíma og frá upphafi endurreisnar. Þar á meðal er gotneskt guðsmóðuraltari eftir Bartolomeo Vivarini og endurreisnarmálverk við háaltari eftir Cima da Conegliano af skírn Krists.

Rétt hjá kirkjunni er veitingahúsið Corte Sconta.

Úr suðurenda torgsins göngum við tæpra 100 metra leið á Calle del Dose til Riva degli Schiavoni, þar sem við beygjum til vinstri eftir lónsbakkanum. Við göngum eftir bakkanum yfir tvær brýr, samtals tæplega 400 metra leið, unz við komum að skurðinum Rio dell’Arsenale, sem liggur að herskipasmíðastöðinni gömlu. Við getum tekið krók með skurðinum til að skoða inngang stöðvarinnar.

Arsenale

(D2)

Turnarnir tveir við innganginn að Arsenale eru frá 16. öld. Þeir eru hluti virkisveggs með skotraufum. Við komumst ekki inn í stöðina sjálfa, því að hún er ennþá talin vera hernaðarsvæði, þótt hún sé í eyði. Við getum hins vegar siglt um hana endilanga með því að taka okkur far með 23. eða 52. leið áætlunarbáta borgarinnar.

Herskipasmíðastöðin var hornsteinn sjóveldis Feneyinga, stofnuð á 12. öld. Hún varð stærsta skipasmíðastöð veraldar, með 16.000 manna starfsliði. Hún var fyrsta færibandaverksmiðja Evrópu og gat árið 1574 fullsmíðað galeiðu á meðan Hinrik III af Frakklandi var í borginni í matarveizlu, sem tók 24 klukkustundir.

Ef við nennum ekki að taka krókinn að Arsenale, getum við farið yfir brúna á lónsbakkanum og skoðað safnið í húsinu á horninu handan brúarinnar. Það er flotasögusafnið Museo Storico Navale, opið mánudaga-laugardaga 9-13. Þar má sjá fróðlega skipasmíðasögu Feneyinga.

Ef við höfum ekki mikinn tíma, getum við látið þessa skoðun nægja, snúið hér við og gengið lónsbakkann til hertogahallarinnar. Að öðrum kosti höldum við áfram eftir lónsbakkanum, yfir næstu brú og komum þar að mjóu hornhúsi milli Riva degli Sette Martiri og Via Garibaldi.

Alls er þetta um 200 metra leið.

Ca’ Giovanni Caboto

(Via Garibaldi. D2)

Hornhúsið var heimili feðganna Sebastian og Giovanni Caboto, sem fundu Labrador 1497 í upphafi landafundatímans. Þeir voru þá í þjónustu Englandskonungs.

Via Garibaldi er ein fárra breiðgatna í borginni, mynduð 1808 með því að fylla skurð.

Við göngum Via Garibaldi á enda, tæplega 500 metra leið, þar sem langur garður liggur suður frá götunni.

Garibaldi

(Viale Garibaldi. D2)

Í enda garðsins hér við götuna er minnisvarði ítölsku frelsishetjunnar Garibaldi eftir listamanninn Augusto Benvenuti frá 1895.

Við göngum áfram Via Garibaldi að skurðinum Rio di Sant’Anna, förum sunnan hans í beina stefnu á brúna Ponte de Quintavalle, um 500 metra leið.

Ponte de Quintavalle

(D2)

Frá brúnni er ágætt útsýni um breiðan og rólegan Canale di San Piero og skakkan turn kirkjunnar að baki hans.
Við göngum norður eftir bakkanum Calle drio il Campanile til kirkjunnar, um 300 metra leið.

San Pietro di Castello

(Campo San Pietro. D2)

Hér var einna fyrst byggð í Feneyjum og erkibiskupssetur allan sjálfstæðistíma borgarinnar. Kirkjan var dómkirkja Feneyja frá upphafi til 1807, þegar Markúsarkirkja tók við. Núverandi kirkja er frá miðri 16. öld, en skakki turninn eftir Mauro Coducci er eldri, frá 1482-1488.

Gamla erkibiskupshöllin er milli kirkju og turns.

Við förum til baka suður með bakkanum, yfir brúna Ponte de Quintavalle og áfram eftir Fondamenta Sant’Anna unz við komum að Calle Tiepolo, sem við göngum suður að skurðinum Rio di San Giuseppe. Við beygjum þar til hægri, förum yfir næstu brú og göngum suður að görðunum, þar sem alþjóðlegi bíennalinn er haldinn. Alls er þetta um kílómetra löng ganga.

Giardini Pubblici

(D2)

Garðarnir eru víðáttumiklir beggja vegna Rio dei Giardini. Hérna megin heita þeir Giardini Pubblici og þar er bíennalinn til húsa. Hinum megin heita þeir Parco delle Rimembranze.

Við göngum úr görðunum út á lónsbakkann og förum hann langleiðina til baka til hertogahallarinnar, um hálfs annars kílómetra leið. Milli skurðanna Rio della Pietà og Rio dei Greci komum við að framhlið kirkju. Við getum líka sleppt því að skoða þessa kirkju og tekið almenningsbát beint frá bátastöðinni Giardini við vesturenda garðanna.

La Pietà

(Riva degli Schiavoni. Opið 9:30-12:30. C2)

Endurreist 1745-1760, með framhlið frá 1906, upprunalega kirkja munaðarleysingjahælis, en núna einkum notuð fyrir tónleika, sem haldnir eru að minnsta kosti mánudaga og fimmtudaga árið um kring.

Hælið varð frægt fyrir kóra og frægast fyrir kórstjórann Antonio Vivaldi, sem samdi hér ótal óratóríur, kantötur og önnur verk fyrir kóra. Kirkjan er raunar stundum kölluð Chiesa di Vivaldi eftir honum, enda skipa verk hans heiðursess í dagskránni.

Vivaldi var frægasti tónsnillingur Feneyja, uppi 1678-1741. Hann lærði til prests og starfaði fyrri hluta ævinnar sem kórstjóri Pietà munaðarleysingjahælisins. Hann samdi rúmlega 770 tónverk, þar á meðal 46 óperur, flestar þeirra frumfluttar í Feneyjum.

Uppáhaldshljóðfæri hans var fiðlan. Hann notaði hana mikið sem einleikshljóðfæri í verkum sínum.

Við ljúkum þessari gönguferð með því að fara tæplega 300 metra leið eftir bakkanum frá kirkjunni til Palazzo Ducale.

Dorsoduro

Sunnanverður tanginn milli Canal Grande að norðanverðu og Feneyjalóns að sunnanverðu. Nafnið þýðir, að jarðvegur er hér þéttari og traustari en víðast annars staðar í borginni. Þungamiðja hverfisins er listasafnið Accademia og brúin, sem er fyrir framan safnið og tengir hverfið við meginhluta miðborgarinnar.

Á sjálfum tanganum vestan við Accademia er rólegt íbúðahverfi vel stæðra Feneyinga og útlendinga. Austan við safnið er fjörugra hverfi miðstéttafólks og allra austast við hafskipahöfnina er verkamannahverfi. Suðurbakkinn við lónið er vinsæll slökunarstaður með útikaffihúsum, þar sem fólk sameinar sólskinið, útsýnið og sjávarloftið.

Við byrjum gönguna austast, við bátastöðina Salute, fyrir framan kirkjuna.

Santa Maria della Salute

(Campo della Salute. Opið 8:30-12 & 15-17. B2)

Skrautleg hlaðstílsterta úr hvítum kalksteini, hönnuð af Baldassare Longhena, reist 1631-1687. Hún stendur á bezta stað, við austurodda Dorsoduro hverfis, þar sem Canal Grande mætir Feneyjalóni, og blasir við úr öllum áttum. Hún er áttstrend og ofhlaðin skrauti, með sextán risavöxnum bókrollustoðum á þaki.

Að innanverðu er kirkjan hófsamlegri. Hún hefur að geyma altaristöflu og loftmálverk eftir Tiziano og verk eftir fleiri kunna listamenn, svo sem Jacopo Tintoretto. Steinfellugólfið er óvenjulega fallegt, með ýmsum tilbrigðum í hringlaga mynztri.

Baldassare Longhena var einn helzti hlaðstílsarkitekt Feneyja á 17. öld. Hann hannaði líka höllina Ca’Pesaro og byrjaði á Ca’Rezzonico.

Við göngum beint inn í hverfið vestan við kirkjuna. Af kirkjutorginu förum við á trébrú milli San Gregorio kirkju og klausturs.

San Gregorio

(Campo della Salute. B2)

Þetta eru leifar voldugs klausturs heilags Gregoríusar, sem lagt var niður fyrir löngu. Kirkjan er einföld og látlaus múrsteinskirkja í gotneskum stíl.

Við göngum meðfram kirkjunni eftir Calle Abazia og Calle Bastion, yfir brú og áfram Calle San Cristoforo að Guggenheim safninu, alls um 300 metra leið.

Collezione Peggy Guggenheim

(Calle San Cristoforo. Opið miðvikudaga-mánudaga 11-18. B2)

Merkilegt nútímalistasafn í garði og höll, sem aldrei varð nema jarðhæðin ein. Þar eru verk eftir Jackson Pollock, Pablo Picasso, Joan Miró, Constantin Brancusi, Max Ernst, Wassily Kandinsky, Piet Mondrian, Giorgio de Chirico, Kasimir Malevich og Marino Marini.

Peggy Guggenheim var mikill listvinur og framúrstefnukona, þegar hún safnaði verkum málaranna, sem síðar urðu einkennismálarar síðari hluta 20. aldar. Það er hressandi að skoða safn hennar, þegar maður er orðinn þreyttur á aldagamalli list, sem hvarvetna verður á vegi manns í borginni.

Ráðgert er að flytja hluta safnsins í gömlu tollbúðina, Dogana di Mare, við Salute kirkjuna. Þá verður unnt að sýna mun fleiri verk, sem nú eru í geymslum þess.

Við höldum áfram frá safninu nokkur skref út á Fondamenta Venier.

Rio della Torreselle

(Fondamenta Venier. B2)

Friðsæll skurður á gönguleiðinni milli Salute og Accademia.

Við skurðinn er veitingahúsið Ai Gondolieri. Í nágrenninu er hótelið og veitingahúsið Agli Alboretti.

Við göngum eftir skurðbakkanum og síðan beint áfram eftir Calle della Chiesa og Piscina Fornier, framhjá listasafninu Collezione Cini, sem er stundum opið og oftast ekki, og áfram eftir Calle Nuova Sant’Agnese að vesturhlið Accademia, alls rúmlega 300 metra leið. Við göngum norður fyrir safnið til að komast að innganginum.

Accademia

(Campo dei Carità. Opið mánudaga-laugardaga 9-14, sunnudaga 9-13. B2)

Helzta og stærsta listasafn borgarinnar er til húsa í klaustri og klausturkirkjunni Santa Maria della Carità. Það sýnir þróun feneyskrar málaralistar frá býzönsku og gotnesku upphafi til endurreisnar og hlaðstíls. Þar sem feneysk málaralist skipar eitt fremsta sætið í listasögu þessara tímabila, er Accademia með merkustu málverkasöfnum veraldar.

Merkustu verkin úr aflögðum kirkjum og klaustrum borgarinnar hafa verið flutt hingað, svo og ýmis helztu einkennisverk feneyskrar listasögu. Uppsetningin er í tímaröð, svo að auðvelt er að átta sig á þróun feneyskrar málaralistar. Rúmt er um málverkin, svo að tiltölulega auðvelt er að njóta þeirra, einkum þó á vel björtum degi.

Safnið stækkaði við brottflutning akademíunnar sjálfrar, Accademia di Belle Arti, svo að unnt er að sýna verk, sem áður lágu í geymslum. Hér eru verk eftir hina býzönsku Paolo Veneziano og Lorenzo Veneziano, endurreisnarmennina Jacopo Bellini, Gentile Bellini og Giovanni Bellini, Palma og Tiziano, svo og hlaðstílsmálarana Giambattista Tiepolo og Giandomenico Tiepolo.

Við staðnæmumst hér einkum við verk eftir snemm-endurreisnarmanninn Carpaccio, síð-endurreisnarmanninn Tintoretto og hlaðstílsmanninn Veronese. Við tökum þá í tímaröð.

Vittore Carpaccio

(Accademia. B2)

Carpaccio var uppi 1486-1525, kom sem málari í kjölfar Bellini-feðga, notaði skarpa teikningu og milda liti, svo og mikla nákvæmni í útfærslu. Málverkið í safninu frá Canal Grande hefur mikið sagnfræðilegt gildi fyrir utan það listræna, því að hann málaði meira að segja texta skiltanna á húsunum nákvæmlega. Þar má líka sjá Rialto-brú eins og hún var á blómaskeiði Feneyja.

Verk hans má meðal annars einnig sjá í safninu í Ca’d’Oro og í Museo Correr.

Annar höfuðmálari í Accademia er Tintoretto.

Jacopo Tintoretto

(Accademia. B2)

Tintoretto var uppi 1518-1594, helzti málari Feneyja á fægistíls-blómaskeiði endurreisnartímans. Hann notaði mikið dimma myndfleti með lýstum flötum, sterka liti og litaandstæður. Málverk hans eru flest trúarleg.

Í Accademia eru nokkur málverk hans, en heillegast safn þeirra er í Scuola Grande di San Rocco. Risaverk hans um Paradís og nokkur fleiri eru í veizlusal hertogahallarinnar. Verk hans eru víða í kirkjum hverfisins Cannaergio, þar sem hann var búsettur.

Veronese er þriðji málarinn, sem við ræðum sérstaklega, keppinautur Tintoretto.

Paolo Veronese

(Accademia. B2)

Veronese var uppi 1528-1588, einn helzti upphafsmaður svonefnds fægistíls, sem var lokaskeið endurreisnartímans í listum. Hann fæddist í Verona, en vann mest í Feneyjum. Myndir hans eru bjartar og afar litskrúðugar og sumar hverjar risastórar og flóknar, með raunsæjum smáatriðum. Meðal þeirra er Gestaboð í húsi Leví, risastórt málverk í Accademia.

Verk hans má sjá víðar í Feneyjum, meðal annars í hertogahöllinni og safninu í Ca’Rezzonico.

Við yfirgefum Accademia, göngum austur fyrir safnið og göngum Rio terrà Antonio Foscarini niður á lónsbakkann, rúmlega 300 metra leið.

Þar er kirkja á hægri hönd.

Gesuati

(Fondamenta Zattere ai Gesuati. Opið 8-12 & 17-19. B2)

Dómíníkönsk munkakirkja frá fyrri hluta átjándu aldar, mikið skreytt að innanverðu.

Þekktust er hún fyrir loftfreskur Giambattista Tiepolo með samspili ljóss og skugga. Í kirkjunni eru líka altarismyndir eftir Tintoretto og Tiziano.

Við athugum nánar loftmyndirnar eftir Tiepolo.

Giambattista Tiepolo

(Gesuati. B2)

Svifstílsmálarinn Giambattista Tiepolo var uppi 1696-1770, meira en heilli öld á eftir Veronese, langsíðastur hinna frægu málara Feneyinga. Verk hans eru svanasöngur feneyskrar myndlistar. Hann naut mikillar hylli í heimaborg sinni, en vann einnig töluvert við erlendar hirðir, þar á meðal hjá Karli III Spánarkonungi.

Tiepolo notaði ljós og skugga eins og flestir fyrri málarar Feneyja, en lagði meiri áherzlu en aðrir á milt samspil pastel-lita. Loftfreskurnar í Gesuati eru dæmigerð verk hans, sem og málverkið af heilagri guðsmóður og englunum.

Verk eftir hann má meðal annars einnig sjá í safninu Accademia hér í nágrenninu, í kirkjunni San Polo og í söfnunum í Palazzo Labia og Ca’Rezzonico.

Við göngum út á lónsbakkann framan við kirkjuna.

Zattere

(A2)

Lónsbakkinn eftir endilangri suðurhlið hverfisins Dorsoduro, andspænis eyjunni löngu og mjóu, Giudecca, er vinsæll slökunar- og kaffidrykkjustaður í sólskini og sjávarlofti. Fyrr á öldum var bakkinn helzta salthöfn Evrópu.

Við höldum til vesturs 200 metra eftir bakkanum unz við komum að næstu brú, yfir Rio di San Trovaso. Við beygjum til hægri meðfram skurðinum, 100 metra eftir Fondamenta Nani. Handan skurðarins sjáum við gondólasmiðju.

Squero di San Trovaso

(A2)

Elzta gondólasmiðja borgarinnar, í húsakynnum, sem minna á Týról. Vinnusvæðið sést aðeins úr þessari átt, yfir skurðinn.

Við höldum áfram tæplega 200 metra eftir bakkanum, yfir næstu brú og til baka um 100 metra eftir hinum bakkanum, þar sem við komum að kirkju.

San Trovaso

(Campo San Trovaso. Opið mánudaga-laugardaga 8-11 & 16:30-18:30, sunnudaga 8:30-13 . A2)

Reist 1590, með tveimur framhliðum, þekkt fyrir málverk eftir Tintoretto.

Hægra megin við altarið er litskært málverk hans af Tilbeiðslu vitringanna.

Við snúum til baka til norðurs eftir skurðbakkanum og beygjum síðan til vinstri eftir Calle della Toletta, Sacca Toletta, Fondamenta Toletta og Sottoportego Casin yfir á torgið Campo San Barnaba. Alls er þetta um 500 metra leið.

Campo San Barnaba

(A2)

Rólegt markaðstorg í miðju Dorsoduro. Í götunum í kring er töluvert um skemmtilegar verzlanir, þar sem meðal annars er hægt að kaupa minjagripi lægra verði en við helztu ferðamannastaðina. Í Calle dei Botteghe handan brúarinnar við kirkjustafninn er til dæmis ágæt grímubúð.

Skömmu áður en komið er að torginu er merkt leið um sund til veitingahússins Antica Locanda Montin. Frá torginu sjálfu er stuttur spölur til veitingahússins La Furatola.

Eftir að hafa litið inn í Calle dei Botteghe, göngum við til baka að brúnni, en beygjum þar til vinstri eftir Fondamenta Rezzonico, sem er 100 metra löng og liggur að hallarsafni við Canal Grande.

Ca’ Rezzonico

(Fondamenta Rezzonico. Opið á sumrin 10-17, á veturna laugardaga-fimmtudaga 10-16. A2)

Baldassare Longhena reisti höllina í hlaðstíl á síðari hluta 17. aldar.

Hún er skarti búin að innanverðu, þétt skipuð málverkum, veggmyndum og forngripum. Danssalurinn liggur eftir endilangri annarri hæðinni, með gylltum ljósakrónum og þrívíddarmálverkum í lofti, svo og útskornum húsbúnaði. Nokkur stofuloft eru með veggfreskum eftir Giambattista Tiepolo.

Hún er núna minjasafn um Feneyjar 18. aldar. Þar eru meðal annars málverk eftir Pietro Longhi, Francesco Guardi, Canaletto og Giandomenico Tiepolo.

Við höldum til baka eftir bakkanum að annarri brú, Ponte dei Pugni eða “Slagsmálabrú”, þar sem hefðbundið var fyrr á öldum, að klíkur fengju að slást. Við förum ekki yfir brúna, heldur beygjum til hægri eftir Rio terrà Canal og síðan til vinstri eftir Rio terrà della Scoazzera inn á stórt torg, alls rúmlega 300 metra leið.

Campo di Santa Margherita

(A2)

Notaleg miðstöð mannlífs í vesturhluta Dorsoduro-hverfis, óreglulegt og þorpslegt torg, umkringt sérkennilegum verzlunum í 14. og 15. aldar húsum.

Við göngum úr suðurenda torgsins að sundi milli kirkju og klausturs inn á torgið Campo dei Carmini og virðum fyrir okkur kirkjuna.

Santa Maria dei Carmini

(Campo dei Carmini. Opið 7:30-12 & 16:30-19. A2)

14. aldar kirkja, töluvert breytt á síðari

Feneyjar gisting

Ferðir

Hótel í Feneyjum eru yfirleitt hrein og vel við haldið, þar á meðal pípulagnir, ef þau hafa þrjár stjörnur eða fleiri. En tveggja stjörnu hótel geta líka verið mjög góð, þótt þau hafi ef til vill ekki sjónvarpstæki á herbergjum. Einka baðherbergi er talið sjálfsagt. Sum hótel hafa verið innréttuð í frægum höllum, sem eru enn innréttaðar í gömlum stíl.

Dýrara er að gista í Feneyjum en annars staðar á Ítalíu. Þú getur þess vegna gist uppi í landi og farið á morgnana með lest eða bíl í bæinn, en það kostar auðvitað bæði tíma og peninga.

Morgunverður á ítölskum hótelum er yfirleitt nauðaómerkilegur, svipað og á frönskum hótelum. Betra er að fá sér ferskt pressaðan safa, nýbakað brauð og kaffi úti á horni.

Agli Alboretti

(Rio Terra Sant’Agnese, Dorsoduro 884. Sími: 523 0058. Fax: 521 0158. Verð: L.182000 (7698 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 20 herbergi. B2)

Skemmtilegt, lítið hótel í gömlu og brakandi húsi við hlið aðalsafnsins í Feneyjum, Accademia. Frá bátastöðinni framan við safnið er farið hliðargötuna vinstra megin við það. Hótelið er við þá götu, um 100 metra frá stöðinni.

Gestamóttaka er lítil og skemmtilega gamaldags og lyfta er ekki í húsinu. Herbergin snúa ýmist að fremur breiðri götunni milli hótels og Accademia eða að óvenjulega stórum bakgarði.

Herbergi 3 er fremur lítið og einfalt, með glugga út að garði, afar hreinlegt og milt í litum, með síma og hárþurrku, en engu sjónvarpi. Húsbúnaður er gamaldags, nánast forn. Baðherbergið er með minnsta móti, en vel búið og fullflísað. Sturtan tekur þriðjung af plássinu.

Danieli

(Riva degli Schiavoni, Castello 4196. Sími: 522 6480. Fax: 520 0208. Verð: L.770000 (32569 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 221 herbergi. C2)

Frábært glæsihótel í fagurri, gotneskri miðaldahöll á breiðbakkanum við lónið, nánast við hlið hertogahallarinnar, fyrrum heimkynni Dandolo-ættar. Hótelið er í þremur samhliða höllum og hægt er að gista þar fyrir tvo þriðju hluta verðsins, sem hér er gefið upp, en beztu hertogaherbergin í elztu höllinni eru þau, sem fólk sækist eftir, ef það gistir á stað sem þessum.

Opinberir salir hótelsins eru með því glæsilegasta sem sést, allt lagt marmara og dýrasta viði. Þrjár hæðir eru til lofts í móttökunni og tvær í víðáttumikilli setustofu til hliðar. Þjónar eru misjafnir, sumir eru góðir, en aðrir þyrftu að komast niður á jörðina. Lifandi tónlist er í setustofunni á brezkum tedrykkjutíma og síðan tónlist með söng á kvöldin.

Herbergi 33 er frábært, stórt og ríkmannlegt, með glugga út að lóninu, klaustureyjunni San Giorgio Maggiore og iðandi mannlífi bakkans. Það er í mildum, grænum litum í mjúkum veggdúk, gluggatjöldum, rúmábreiðum og vínskáp. Vandað parkett er á brakandi gólfi. Baðherbergið er sérstaklega glæsilegt, lagt fegursta marmara og einstaklega vel búið, þar á meðal baðsloppum.

Do Pozzi

(Calle larga 22. Marzo, San Marco 2373. Sími: 520 7855. Fax: 522 9413. Verð: L.160000 (6768 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 29 herbergi. B2)

Uppáhaldshótelið okkar, lítið og notalegt, við aðalgötu um 400 metra frá Markúsartorgi, hefur bezt hlutfall verðs og gæða í borginni. Frá suðvesturhorni torgsins er gengin Salizzada San Moisè og áfram yfir brú á Calle larga 22. Marzo, þar sem mörg sund liggja til vinstri að Canal Grande. Hótelið er við enda vestasta sundsins, greinilega merkt við aðalgötuna.

Frá lítilli og þægilegri gestamóttöku er innangengt í Rafaele veitingahúsið í sömu eigu. Langir og mjóir gangar eru skreyttir teikningum og málverkum. Þjónusta er afar lipur.

Herbergi 75 er notalegt, fremur lítið og bjart, snýr glugga að Calle larga 22. Marzo og brakar þægilega, þegar gengið er um gólf. Fornlegur húsbúnaður er léttur og vandaður, í mildum sumarlitum. Þar er sjónvarp, sími og vínskápur. Fullflísað baðherbergi hefur líka glugga og er vel búið, til dæmis stóru baðkeri og hárþurrku.

Europa e Regina

(Calle larga 22. Marzo, San Marco 2159. Sími: 520 0477. Fax: 523 1533. Verð: L.565000 (23898 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 192 herbergi. B2)

Eitt glæsihótelanna við Canal Grande snýr breiðri hlið að skurðinum, svo að tiltölulega auðvelt er að fá herbergi með útsýni yfir umferðina á skurðinum til Salute kirkjunnar á hinum bakkanum. Það er við aðalgötuna Calle larga 22. Marzo, um 300 metra frá suðvesturhorni Markúsartorgs. Farin er Salizzada San Moisè, yfir brúna og til vinstri ómerkta leið framhjá gondólaræðurunum.

Móttakan er í þeim hluta, sem áður var hótelið Europa, en beztu herbergin eru í Regina hlutanum. Niðri eru miklir salir, þar á meðal veitingastaðurinn Tiepolo, sem einnig er morgunverðarstofa hótelsins. Þjónusta er afar góð, svo sem hæfir stíl og verði staðarins.

Herbergi 456 er stórt og myndarlegt, vandað og virðulegt að öllum búnaði. Ljósgrænir veggir kalla á stærri málverk. Um tvær dyr er gengið út á stórar einkasvalir með einstæðu útsýni yfir Canal Grande. Húsbúnaður er forn og fagur. Öll þægindi eru á fullflísuðu baði. Þetta er lúxus-herbergi.

Fenice et des Artistes

(Campiello de la Fenice, San Marco 1936. Sími: 523 2333. Fax: 520 3721. Verð: L.250000 (10574 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 65 herbergi. B2)

Vel þekkt, samnefnt óperuhúsi borgarinnar, sem er við hliðina, um 500 metra frá Markúsartorgi. Frá suðvesturhorni torgsins er farin Salizzada San Moisè og áfram Calle larga 22. Marzo, þaðan sem beygt er til hægri eftir sundinu Calle delle Veste inn á Campo San Fantin framan við leikhúsið. Farið er hægra megin við leikhúsið til annars torgs, þar sem hótelið er.

Móttakan er í eins konar garðhúsi milli tveggja húsa hótelsins. Ekki er lyfta í eldra húsinu, en stigi og gangar eru teppalagðir og skreyttir gömlum munum. Starfsfólki er frekar ókunnugt um gang mála úti í bæ.

Herbergi 312 er meðalstórt og hlýlegt, snyrtilega innréttað fornum húsbúnaði, sjónvarpi og síma, og grænum litum í veggfóðri, ofnum, teppi og lofti. Glugginn snýr að smágarði. Fullflísað baðherbergi er vel búið og rúmgott, með setubaðkeri.

Flora

(Calle larga 22. Marzo, San Marco 2283a. Sími: 520 5844. Fax: 522 8217. Verð: L.210000 (8883 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 44 herbergi. B2)

Gamalfínt hótel og ekki dýrt, vel í sveit sett við aðalgötu í nágrenni Markúsartorgs, um 400 metra frá suðvesturhorni torgsins. Farin er Salizzada San Moisè, yfir brú og áfram eftir Calle larga 22. Marzo, þar sem beygt er til vinstri inn í hliðarsund, sem er hið þriðja í röðinni frá hinum enda götunnar. Hótelið er greinilega merkt við innganginn í sundið.

Bak við Art Nouveau inngang er allt í leðri og eðalviði. Virðulegur hótelstigi liggur upp á efri hæðir, skreyttur speglum og veggtjöldum, sem einkenna hótelið. Starfslið kann vel til verka og er einkar þægilegt og kurteist. Allir, sem ekki eru ávarpaðir “professore”, eru ávarpaðir “dottore”.

Herbergi 2 er gamalt og lúið, hreint og gott, búið fornum húsgögnum, sjónvarpi, síma og hárþurrku. Gluggar snúa út að nostursömum garði að baki anddyris. Fullflísað og nýtízkulegt baðherbergi er afar vel búið.

Marconi

(Riva del Vin, San Polo 729. Sími: 522 2068. Fax: 522 9700. Verð: L.283000 (11970 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 26 herbergi. B1)

Skemmtilegt og vel staðsett á bakka Canal Grande, nokkrum skrefum frá Rialto-brú. Frá Rialto bátastöð er farið yfir brúna og beygt til vinstri eftir bakkanum Riva del Vin.

Að baki inngangs er lítil og snyrtileg móttaka með hæfu starfsliði. Flóknir stigar liggja upp á hæðirnar, langir gangar og síðan aftur stigi niður í morgunverðarsal með hlaðborði að norður-evrópskum hætti.

Herbergi 11 er stórt og vel búið fornum húsgögnum, sjónvarpi og síma, hárþurrku og vínskáp, gólfteppi á terrazzo-gólfi og sérkennilega ljótum glerljósakrónum í svifstíl á veggjum. Burðarbitar sjást í lofti. Útsýni er aðeins út í næsta vegg. Fullflísað baðherbergi er stórt og nýtízkulegt, með hitagrind fyrir handklæði.

Monaco e Grand Canal

(Calle Vallaresso, San Marco 1325. Sími: 520 0211. Fax: 520 0501. Verð: L.360000 (15227 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 70 herbergi. B2)

Öndvegishótel með breiðri framhlið og frábæru útsýni yfir Canal Grande að Santa Maria della Salute, óvenjulega vel í sveit sett um 100 metra frá Markúsartorgi. Frá suðvesturhorni torgsins eru farin nokkur skref eftir Salizzada San Moisè og beygt til vinstri inn í Calle Vallaresso, þar sem hótelið er hægra megin sundsins úti á skurðbakka.

Hótelið hefur þann kost umfram flest önnur, að meirihluti herbergjanna snýr út að breiðum og fjölförnum skurðinum. Starfsfólk er einkar þægilegt.

Herbergi 306 er afar vel búið vönduðum og fornlegum húsgögnum úr renndum eðalviði, handmáluðum fataskáp og virðulegu skrifpúlti, sjónvarpi og síma. Fullflísað baðherbergi er nýtízkulegt og vel búið. Glugginn snýr beint að Canal Grande.

Paganelli

(Riva degli Schiavoni, Castello 4182. Sími: 522 4324. Fax: 523 9267. Verð: L.160000 (6768 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 22 herbergi. B2)

Afar hagstætt hótel á breiða gönguferðabakkanum andspænis lóninu um 300 metra frá hertogahöllinni. Bátastöðin San Zaccaria er beint framan við hótelið, sem er í tveimur aðskildum hlutum. Annar er á sjálfum bakkanum og hinn í sundi þar við hliðina. Móttakan er í fyrrnefnda hlutanum, þar sem herbergin eru heldur dýrari og morgunverðarstofan í hinum síðarnefnda.

Hótelið er afar lítið og þröngt, hreinlegt og þægilegt, án lyftu, rekið af þægilegu starfsfólki, sem reynir ekki að breiða yfir mistök. Morgunmatur er fremur góður, því að ávextir eru á boðstólum.

Herbergi 23 er í hliðarálmunni, afar lítið, búið fornum og samræmdum húsgögnum, þar á meðal handmáluðu skrifpúlti. Beinn sími er á herberginu, en ekki sjónvarp. Fornir burðarbitar í lofti fegra staðinn. Fullflísað baðherbergið er nýtízkulegt og vel búið, þar á meðal hitagrind fyrir handklæði, sem eru óvenju stór.

Sturion

(Calle Sturion, San Polo 679. Sími: 523 6243. Fax: 522 8378. Verð: L.180000 (7614 kr) með morgunverði. Öll helztu greiðslukort. 11 herbergi. B1)

Sérkennilegt hótel og skemmtilegt, aðeins 100 metra frá Rialto brú. Frá Rialto bátastöðinni er farið yfir brúna og beygt til vinstri eftir bakkanum Riva del Vin og síðan beygt til hægri inn í portið Calle Sturion, þar sem hótelið er vinstra megin. Þaðan liggur svo ógnarlangur og beinn stigi upp á fimmtu hæð.

Hótel með þessu nafni var rekið í húsinu í fimm aldir, frá lokum 13. aldar til loka 18. aldar, þekkt af málverkum og fornum skjölum. Eftir tveggja alda hlé var síðan opnað hótel aftur, en aðeins á tveimur efstu hæðum hússins. Það er notalegt fjölskyldufyrirtæki með góðri morgunverðarstofu, sem býður útsýni yfir Canal Grande. Tvö herbergjanna snúa þangað líka.

Herbergi 10 er afar sérkennilegt, myndar langan gang, þar sem lítið baðherbergi er fremst, síðan forstofa og gangur með vaski og loks svefnálma í innsta enda. Úr litlum glugga er útsýni yfir húsþök San Polo hverfis. Húsbúnaður er gamaldags, en hreinlegur. Þarna er sjónvarp og sími, vínskápur og hárþurrka.

uýmist að fremur breiðri götunni milli hótels og Accademia eða að óvenjulega stórum bakgarði.

Herbergi 3 er fremur lítið og einfalt, með glugga út að garði, afar hreinlegt og milt í litum, með síma og hárþurrku.

1996

© Jónas Kristjánsson

Vaxandi bjartsýni

Greinar

Íslendingar eru bjartsýnni um þessi áramót en þeir hafa verið tvenn síðustu áramót. Fólk telur, að uppgangur verði í atvinnulífinu á næsta ári og að hann muni endurspeglast í lífskjörum almennings. Bjartsýnin er studd ýmsum jákvæðum staðreyndum í þjóðlífinu.

Samningurinn um stækkun álversins í Straumsvík markaði þáttaskil í hugum fólks. Fram að þeim tíma höfðu menn ekki fundið fyrir batamerkjum, þótt þau væru farin að mælast í hagtölum. Samningurinn hefur þegar haft sálrænt gildi, þótt verk sé ekki hafið.

Atvinnulífinu vegnaði mun betur árið 1995 en árin á undan. Árangurinn endurspeglar bætta rekstrartækni og aðhaldsaðgerðir, sem hafa gert mörg íslenzk fyrirtæki mun framleiðnari og öflugri. Þau skila nú afrakstri í líkingu við það, sem talið er eðlilegt í útlöndum.

Vinsældir hlutabréfa hafa aukizt við þetta. Kaupendur hafa reynzt sólgnir í aðild að hlutabréfasjóðum, því eignarformi, er sennilega hentar bezt venjulegu fólki, sem ekki ræður yfir stórum fjárhæðum og hefur hvorki tíma né þekkingu til að velja beztu fyrirtækin.

Velgengni fyrirtækja hefur endurspeglazt í bættum kjörum fólks, aukinni einkaneyzlu og meiri kaupmætti ráðstöfunartekna. Jólakauptíðin sýndi líka, að mikill meirihluti fólks hefur peninga milli handa og getur veitt sér ýmsa hluti, sem ekki eru bráðnauðsynlegir.

Það bætir stöðu þessa fólks, að erfiðleikar síðustu ára hafa kennt því að fara betur með peninga en áður. Þegar aukavinna dróst saman, lærði mikill fjöldi fólks að komast betur af á minni tekjum en það hafði áður. Kreppan hafði jákvæð áhrif með því að vera lærdómsrík.

Hins vegar hefur atvinna ekki aukizt í landinu. Fyrirtæki hafa lært að nýta starfskrafta betur, svo að fleiri hendur komast ekki að, þótt umsvif þjóðarinnar hafi aukizt. Atvinnuleysingjar eru því jafn margir um þessi áramót og þeir hafa verið um tvenn síðustu áramót.

Raunar hefur versnað staða atvinnuleysingja og annarra, sem á einhvern hátt eru minni máttar og þurfa að þiggja aðstoð eða nota ódýra þjónustu ríkisins. Ríkið er í seinni tíð farið að reyna að spara með því að skera niður velferðina. Það kemur niður á þeim verst settu.

Einstæðar mæður, aldraðir, öryrkjar, sjúklingar, skólafólk og atvinnuleysingjar eru í hópi þeirra, sem enn búa í kreppu undanfarinna ára. Sumt af þessu fólki tekur þátt í bjartsýni hinna um þessi áramót. Það telur, að velgengnin muni sáldrast niður í þjóðfélaginu.

Versta hlið kreppunnar og raunar einnig fyrstu batamerkjanna eftir kreppuna er, að stéttaskipting hefur aukizt. Meira bil en áður er milli hinna vel stæðu og miðlungsstæðu annars vegar og hins vegar hinna illa stæðu. Þetta veldur til dæmis óróa á vinnumarkaði.

Vandamálið er torleystara en ella fyrir þá sök, að undirstéttin í þjóðfélaginu er ekki lengur meirihluti fólks eins og var fyrr á öldum, heldur er hún í minnihluta. Það er því erfitt fyrir hana að sækja rétt sinn í hendur hinna, sem betur mega sín og vilja hafa skatta í hófi.

Eitt brýnasta verkefni þjóðarinnar í væntanlegu góðæri ársins 1996 er að draga úr nýju stéttaskiptingunni. Skammgóður vermir er að góðum kjörum meirihlutans, ef bág staða og rýrð velferð minnihlutahópa veldur ósætti og illdeilum, sundrungu og skæruhernaði.

Við erum svo fámenn þjóð, að við höfum ekki ráð á tekjuskiptingu, sem framleiðir svo mikla óánægju minnihlutahópa, að það raski gangverki þjóðfélagsins.

Jónas Kristjánsson

DV

Ballið er rétt að byrja

Greinar

Við getum ekki treyst því, að heils milljarðs ríkisábyrgð í tengslum við Hvalfjarðargöng sé lokaáhætta skattgreiðenda vegna þeirra. Ekki fremur en við gátum treyst formanni Spalar fyrir tveimur árum, þegar hann fullyrti, að ríkið þyrfti hvergi að koma nærri.

Þá sagði formaður fyrirtækisins skýrt og skorinort: “Því hefur alltaf verið ljóst og út frá því gengið, að ef í þessa framkvæmd yrði ráðizt, þyrfti hún að fjármagnast af öðrum aðilum en ríkinu, án ríkisábyrgða, og endurgreiðsla kæmi af vegtolli af umferðinni.”

Þessi skýru orð komu ekki í veg fyrir, að ríkið lánaði Speli peninga til að hefja undirbúning við gerð Hvalfjarðarganga. Fyrst voru það 50 milljónir króna og síðan 70 milljónir króna fyrr á þessu ári. Og nú ætlar ríkið enn að liðka fyrir málinu með milljarði í ríkisábyrgð.

Núverandi samgönguráðherra hefur verið eins fullyrðingasamur um áhættu- og áhyggjuleysið og formaður fyrirtækisins. Í hittifyrra sagði hann: “þær séu innan þeirra arðsemismarka, að ekki þurfi að koma til ríkisábyrgðir, en umferðin greiði kostnaðinn við göngin”

Nú hefur komið í ljós, að allt var það lygi, sem sagt var um þetta mál. Áhugamenn málsins eru smám saman að gefast upp og ríkið er smám saman að taka Hvalfjarðargöng á sínar herðar. Þetta gerist skref fyrir skref. Í hvert skipti er fullyrt, að það skref sé hið síðasta.

Dæmigert fyrir málið er, að fjórum dögum fyrir þinghlé var tillögunni um milljarðinn kastað inn á Alþingi, rétt fyrir aðra umræðu um lánsfjárlög ríkisins á næsta ári. Engin aðvörun hafði áður verið gefin um, að hugmynd um ríkisábyrgð væri á leiðinni inn á þing.

Alþingi staðfesti síðan þá gamalgrónu skoðun, að það sé afgreiðslustofnun ríkisstjórnarinnar. Það skilgreindi að vísu nánar, hvernig milljarðurinn mætti skiptast eftir verkefnum, en samþykkti að setja hann í lánsfjárlög. Þannig er Alþingi líka sokkið á kaf í Spalarfenið.

Eftir fyrri reynslu af jarðgöngum á Íslandi getur engum heilvita manni dottið í hug, að verkið undir Hvalfirði gangi vandræðalaust. Og hliðstæð reynsla annarra þjóða sýnir, að fjárhagsáætlanir slíkra verka eru út í hött. Við erum því ekki búin að bíta úr nálinni.

Skattgreiðendur munu endanlega þurfa að kveðja allan milljarðinn, áður en yfir lýkur. Á þeim tíma verður búið að tvöfalda allar tölur um kostnað og ríkið verður orðið helzti hluthafinn í ruglinu. Þetta mun gerast skref fyrir skref og hvert skref talið “óhjákvæmilegt”.

Auðvitað er miklu heppilegra og hagkvæmara að leggja fínan veg um Hvalfjörð og niðurgreiða ferju milli Reykjavíkur og Akraness, heldur en að borga 800 milljónir króna í veg að Hvalfjarðargöngum og taka á sig áhættu af að fá í fangið skuldasúpuna af sjálfum göngunum.

Þátttakan í ruglinu kemur í veg fyrir almennilegan veg um Hvalfjörð og kippir grundvellinum undan rekstri niðurgreiddrar Akranesferju. Öll eggin lenda í einni körfu Hvalfjarðarganga. Engin leið er að henda reiður á fórnarkostnaði þjóðfélagsins af breytingunni.

Í stað þess að liðka fyrir framkvæmdum við Hvalfjarðargöng væri nær fyrir ríkið að skattleggja þær til að safna í sjóð til að liðka óbeinar afleiðingar erfiðleika, sem upp kunna að koma, svo sem til að standa undir bótum til starfsmanna gjaldþrota verktakafyrirtækja.

Því miður er málið á fullri ferð og lítið hægt að gera annað en að safna ummælum þeirra, sem á hverjum tíma sjá um að ljúga málið milli þrepa inn í ríkisrekstur.

Jónas Kristjánsson

DV

Batnandi bókarhagur

Greinar

Verðstríðið á jólabókamarkaði hefur aukið bóksölu og komið bókum betur en áður í sviðsljós athyglinnar. Bækur fást nú víðar en þær gerðu fyrr á árum. Þær hafa haldið innreið í stórverzlanir. Þannig hafa þær færzt nær fjöldanum og eru sýnilegri en þær voru áður.

Þetta er til góðs fyrir alla aðila, sem koma að málinu, aðra en þá, sem reka hefðbundnar bókabúðir. Í sumum tilvikum fá útgefendur og höfundar minna í sinn hlut af hverju seldu eintaki, en vegna aukinnar heildarsölu á þetta að hafa jafnazt upp að meðaltali.

Neikvæða hliðin á breytingunum er veikt staða hefðbundinna bókabúða. Þær eru margar hverjar reknar með tapi ellefu mánuði ársins og gátu áður bætt sér það upp með jólabókasölu, sem hefur færzt að hluta í önnur söluform, svo sem í forlagsbúðir og stórverzlanir.

Til aðlögunar nýjum aðstæðum hefur mörgum bókabúðum verið breytt. Í sumum hefur verið aukin áherzla á ritföng og skólavörur eða á almennar gjafavörur á jólamarkaði. Loks er farið að bera á hljómdiskasölu og myndbandaleigu í litlum bókabúðum á landsbyggðinni.

Þannig reynir hver að bjarga sér sem bezt hann getur. Þetta er þekkt í öðrum greinum. Sjoppur blómstruðu, þegar strangar takmarkanir voru á opnunartíma nýlenduvöruverzlana. Sjoppueigendur hafa varizt auknu frelsi með því að taka upp myndbandaleigu.

Benzínstöðvar sækja á matvöruverzlanir og sjoppur með því að bjóða í vaxandi mæli vörur, sem áður sáust ekki á benzínstöðvum. Og bakarí eru byrjuð að breytast í almennar helgarmorgna-verzlanir. Menn víkka þjónustuna við neytendur, sem komnir eru inn fyrir dyr.

Ekki er unnt að sporna gegn margvíslegum breytingum af þessu tagi. Með auknu viðskiptafrelsi breytast viðskiptahættir. Hver fyrir sig reynir að bæta stöðu sína með því að ganga inn á fyrri svið annarra og búa til vöruframboð, sem þjónar viðskiptavinunum sem bezt.

Langt er síðan byrjað var að höggva í sérsvið hefðbundinna bókabúða. Árum saman hafa tíðkazt forlagsverzlanir. Fólk í jólainnkaupum fór milli forlagsbúða og keypti bækur á svokölluðu forlagsverði, sem er mun lægra en það, sem var í bókabúðum fyrir verðstríð.

Á síðari árum hafa útgefendur fært út kvíarnar á þessu sviði og sett upp afsláttarmarkaði fyrir eldri bækur. Þannig koma þeir út gömlum bókaleifum og þjónusta neytendur ágætlega. En sú sala dregur um leið að nokkru úr viðskiptum fólks við hefðbundnar bókabúðir.

Ennfremur hafa sumir útgefendur stofnað bókaklúbba, þar sem þeir selja bækur beint til fastra viðskiptavina, án þess að bókaverzlanir komi við sögu. Þeir hafa líka beina sölumenn á sínum snærum, sem sitja við símann eða fara um landið og bjóða sérstök vildarkjör.

Þannig er sala bóka á tilboðsverði í stórverzlunum ekki upphaf að atlögu gegn hefðbundnum bókabúðum. Fremur mætti kalla hana endapunkt á langri breytingasögu, þar sem bókabúðir hafa verið á undanhaldi í sölu bóka og bætt sér það upp með innreið á önnur svið.

Miklu máli skiptir, að niðurstaða málsins í heild er sú, að neytendur fá bækur á lægra verði en áður. Þeir njóta afsláttar í mörgum verzlunum, nota tilboð og vildarkjör útgefenda og fara á sérstaka afsláttarmarkaði eldri bóka. Hagur bókaáhugafólks hefur því batnað.

Um leið vænkast hagur bókarinnar í þjóðlífinu. Hún er á boðstólum á miklu fjölbreyttari hátt en áður var og nær því betur en áður til alls almennings í landinu.

Jónas Kristjánsson

DV

Ljós og friður

Greinar

Veðurspámenn segja, að íslenzku jólin verði köld og hvít að þessu sinni, mild og þurr, eins og flestum finnst, að þau eigi að vera. Eftir langan hlýindakafla, sem staðið hefur fram undir jól er snögglega genginn vetur í garð um allt land með staðviðrum og greiðum samgöngum.

Botni skammdegismyrkurs hefur þegar verið náð og nú tekur dag að lengja á nýjan leik. Hátíð ljóssins minnir okkur á þessi kaflaskil í tilverunni og gefur okkur tækifæri til að hugsa með tilhlökkun til komandi mánaða. Ljósadýrð jólanna gefur okkur forskot á sæluna.

Veraldleg umsvif jólanna eru í hámarki um þessar mundir. Jólahaldið endurspeglar óhjákvæmilega lífskjör og lífshraða þjóðarinnar eins og endranær. Sumir eru önnum kafnir við þjónustustörf og aðrir í ýmsu vafstri, sem þeir telja verða að fylgja jólaundirbúningi.

Flestir fá senn tækifæri til að hægja á sér og njóta hátíðar ljóss og friðar. Víða sameinast fjölskyldur í borðhaldi og gagnkvæmum gjöfum. Þannig hefur það lengi verið og verður væntanlega lengi enn. Þetta er fasti punkturinn í árstíðabundnum takti lífsins.

Margt hefur þó breytzt, þegar horft er langt aftur í tímann. Jólaljósin eru fleiri og bjartari en fyrr. Tækni og auður gera okkur kleift að njóta jólanna betur en margir forfeðra okkar gátu, þótt fólki takist auðvitað misjafnlega að nýta sér velmegunina til betra lífs.

Sumir eru fastir í eltingaleik við meint lífsgæði af ýmsu tagi, tilgangslausri eftirsókn einskisverðra hluta, sem kalla á enn hraðari hlaup á eftir nýjum óskum, er áður voru ekki til. Íslenzku jólin hafa því miður löngum dregið dám af þessum taugaveiklaða vítahring.

Hver verður að smíða sína gæfu sem bezt hann getur. Fólki ber ekki skylda að taka þátt í dansinum kringum meira eða minna ímynduð lífsþægindi. Við megum velja og hafna. Margt fólk kann að halda streitunni í hófi og ná raunverulegri gleði friðarins um jóladagana.

Við þurfum einnig að átta okkur á, að brestir eru farnir að koma í velmegun þjóðarinnar. Þetta eru önnur jólin í röð, sem einkennast af því, að fleiri Íslendingar eru hjálpar þurfi en áður var. Með hægt vaxandi stéttaskiptingu fjölgar fólkinu, sem lifir við fátæktarmörk.

Það er óþægileg tilhugsun, að harkan skuli jafnt og þétt vera að aukast í þjóðfélaginu og að þeim skuli fara fjölgandi, sem af ýmsum ástæðum eru ekki þáttakendur í velmeguninni, er flestir búa við. Það er vont fyrir fámenna þjóð að þurfa að sæta vaxandi stéttamun.

Um þessar mundir er verið að rýra kjör aldraðra, öryrkja, atvinnulausra, sjúklinga og barnafólks. Stórbætt afkoma atvinnulífsins hefur ekki endurspeglazt í aukinni atvinnu og auknum tekjum almennings. Á sama tíma hafa þeir bætt hlut sinn, sem betur mega sín.

Þessi aukni ójöfnuður í þjóðfélaginu mun fyrr eða síðar baka okkur og landsfeðrunum vandræði, ef taflinu verður ekki snúið við. Okkur er fyrir beztu að skilja nauðsyn þess, að allir telji sig vera gilda aðila að þjóðfélaginu og séu sæmilega sáttir við innviði þess.

Jólin eru hátíð barnanna, sem síðar munu erfa landið. Okkur ber að reyna að leggja okkar af mörkum til að stuðla að því, að þau komi til verkefna í tiltölulega samstæðu og réttlátu þjóðfélagi, sem er sátt við sjálft sig. Það er bezta jólagjöf okkar til afkomendanna.

DV óskar lesendum sínum og landsmönnum öllum bjartra og friðsælla jóla og góðs gengis á næsta ári.

Jónas Kristjánsson

DV