0133
Textastíll
Greinar II
Hugh Mulligan: “Mér finnst gagnlegt að skrifa niður tilfinningar, lýsingar og hugrenningar um það, sem ég sé eða heyri, einkum af því að ekki er víst að ég finni til þessa aftur, þegar ég sest við skriftir. Ég skrifa nótur endalaust …”
En gættu þín. Þú ert að skrifa um verkfræðing og kemst að raun um, að móðir verkfræðingsins hefur sálræna reynslu frá kastala í Skotlandi. Þú sleppir því. Þú segir hins vegar örsögu um einbeittan verkfræðing, sem vinnur allar nætur.
Val á örsögum er helvíti greinarhöfundarins. Yfir vofir skortur á plássi og tíma. En sköpunarmáttur er ekki afleiðing frelsis, heldur afleiðing baráttu frelsis og ögunar. Sannur listamaður getur málað jafnt á lítinn striga sem stóran.
Menn lenda oft í vandræðum, af því að þeir láta greinina spanna of vítt svið. Betra er að takmarka sig, þrengja sjónarhornið niður í það, sem er viðráðanlegt efni í eina grein á þeim tíma og í því plássi, sem er til umráða.
Tímaröð er einfaldasta grind greinar, oft áhrifamikil, einkum þegar fjallað er um viðamikið efni. Tímaröðin er þó oft tempruð, byrjað í miðjum atburði og síðan farið aftur í tímann, jafnvel fram í tímann líka, til dæmis gefið í skyn, hvað sé handan við hornið.
Grind greinar þarf ekki að vera flókin. Þú getur byggt á meira eða minna samtengdum sviðsetningum, með millifærslum eða án þeirra, þar sem hvert svið lýsir mikilvægum atburði. Minnisbók blaðamannsins er þægilegt afbrigði óformlegt.
Í minnisbókinni eru margslungin atriði, sem sýna ýmis sjónarhorn á aðstæðum eða atburði. Árangurinn fer eftir athyglisgáfu og góðum smáatriðum. Perlur greinarinnar eiga að vera hver annarri skyldar. Þú ert ekki að hreinsa háaloftið.
Ekki blanda sjálfum þér í greinina, nema um sé að ræða persónulega reynslu, til dæmis hættulegan sjúkdóm. “Ég” er ekki nauðsynlegur hluti greinar. Hæfir höfundar ná sama árangri með stíl, tón, háði, fyndni og myndsterku orðavali.
Mannlýsingar eru algengar tegundir greina, allt frá örfáum málsgreinum upp í 2000 orða úttektir. Fylltu þær ekki af hefðbundnum staðreyndum, þær eiga heima í minningarorðum. Legðu heldur áherslu á það sérstaka, sem greinir hann frá öðrum.
Þegar sagt er frá fólki í fréttum, er gott að einbeita sér að hæfileikum, sem leiddu til þess, að það er í fréttum. Reyndu að finna örsögur, beinar tilvitnanir og staðreyndir úr bakgrunni, sem geta varpað ljósi á það.
Erfiðar eru mannlýsingar í viðtölum við frægðarfólk. Það stafar af, að frægðarfólk er mjög sjálfhverft og meðvitað um fjölmiðla, alltaf að hugsa um ímynd sína. Það hefur stöðluð svör við öllu og vefst annars tunga um tönn.
Frægðarfólk er raunar lifandi klisjur. Leið framhjá því er að fá það til að tala um áhugamál, til dæmis leiktækni. Það er oft vanrækt í viðtölum. Með réttum hætti er hægt að fá frægðarfólk til að tala eins frjálslega og annað fólk.
Erfiðast er frægasta fólkið, sem hefur almannatengla, blaðafulltrúa og aðra hjálparmenn, sem ýta að þér marklausri froðu. Til að kynnast slíku frægðarfólki þarf oft að finna fólk, sem hefur kynnst því á lífsleiðinni.
Ef þú hefur auga fyrir kímni, háði og kannt að fara létt með það, ertu í góðum málum. Greinar eiga meðal annars að gleðja fólk, ekki bara að fræða það. Léttur stíll er oftast viðeigandi, millileið þungs stíls og brandarastíls.
Greinar blómstra í lit, tilbrigðum, visku, tilfinningum, samtölum og skapgerð. Greinahöfundar hafa eins og aðrir höfundar mörg bókmenntavopn í farteskinu til að hreyfa við tilfinningum lesenda. En því fylgir ábyrgð. Grein þarf að vera rétt.
Þegar þú segir í grein, að eitthvað hafi gerst, verður það að hafa gerst á þann hátt nákvæmlega. Þú getur fiktað við orð, en það er ekki til neitt sem heitir skáldaleyfi í greinum blaðamanna. Segðu það upphátt á hverjum morgni: “Ekkert skáldaleyfi er til”.
Nákvæmni og sanngirni eru ekki alltaf áþreifanleg. Gættu þín í vali á smáatriðum, sem geta gefið ranga mynd af umræðuefninu, vali á lýsingarorðum og jafnvel í vali á leiksviði. Hér er ekki talað um jafnvægi, heldur um sanngirni.
Greinahöfundar verða eins og aðrir blaðamenn að vita, að lífið er fjölbreytt, að tilgangur er oft vandfundinn, að siðferðilegt mat er utan verksviðsins, að einhliða mannlýsing er verri synd en aðrar slappar aðferðir.
Í AP-bókinni eftir Cappon eru nokkrar greinar, sem sýna góða greinahöfunda að verki.
Hal Boyle: Líf og dauði í fjósinu.
Jules Loh: Stóri Six Henderson.
Jerry Schywartz: Alhliða góður gaur.
Sjá heimildaskrá.
Greinar
Í stað fréttar eru komin: Mannlegur áhugi, hugarástand, andrúmsloft, tilfinningar, háð, gamansemi.