Vetur fer senn að ganga í garð með nýjum og gömlum vandamálum. Þjóðarskútan hefur verið á fremur hægum sjó í sumar, síðan samið var um frið á vinnumarkaðnum. En nú er farið að syrta í álinn á nýjan leik, um leið og veður fara öll versnandi.
Nýjustu fréttir eru þær, að gjaldeyrisstaða þjóðarinnar hafi í þessum mánuði versnað um meira en einn milljarð króna, og er mánuðurinn þó ekki úti enn. Þetta mikla gjaldeyrisfall er stórfellt áfall eftir gjaldeyrissig sumarsins.
Gjaldeyrisstaðan er nú orðin öfug um þrjá milljarða króna. Engin von um bata er í augsýn, heldur sígur enn allt á ógæfuhliðina og það hraðar en oftast áður. Engin svartsýni felst í að halda því fram, að þetta hljóti að enda með skelfingu, ef ekki er gripið snarlega í taumana.
Dýrtíðin í sumar hefur gleypt nokkurn veginn launahækkanir vorsins. Launþegar standa nú í svipuðum sporum og þeir stóðu fyrir kjarasamningana í vor. Þar á ofan svífur yfir höfðum þeirra gengislækkun eða einhverjar aðrar ráðstafanir, sem skammsýnir menn kunna að halda, að geti komið í staðinn, en eru því miður bara verri.
Því verður varla feitan gölt að flá hjá almenningi á næstunni. Enda er nokkur ókyrrð uppi í samtökum launþega og hafa hin einstöku félög verið hvött til að hafa samninga sina lausa um áramótin. Er þá nýtt kjarastríð í vændum og þá skammt til þess ástands, að slíkar styrjaldir spanni meirihluta ársins.
Ekki virðist feitari gölt að flá hjá atvinnuvegunum, sem yfirleitt hafa slæma greiðslustöðu um þessar mundir. Einkum er ástandið alvarlegt í útflutningsgreinunum, sem hafa sætt og sæta enn lækkandi verði og sölutregðu á afurðum erlendis.
Ríkisstjórnin á við þessi geigvænlegu vandamál að stríða. Hún þarf á næstunni að taka erfiðar og vafalaust óvinsælar ákvarðanir. Almenningur hefur það á tilfinningunni, að hún hafi rambað tiltölulega stjórnlítið í sumar. Einstakir ráðherrar hafa reynt að sinna rækilega sínum málaflokkum, en sem heild verkar ríkisstjórnin fremur dauflega á fólk, þegar um efnahagsmálin er að ræða.
Ríkisstjórnin mundi bæta stöðu sina verulega, ef hún hefði nú kjark til að skrúfa niður ríkiseyðsluna, þegar hún leggur fram fjárlagafrumvarpið. Djörf skref í þá áttina mundu auðvelda ríkisstjórninni að gera kröfur til annarra aðila í þjóðfélaginu.
Þjóðin er óttaslegin á þessu hausti. Hún sér óveðursskýin hrannast upp. Menn taka eftir vaxandi tregðu á afgreiðslu gjaldeyrisleyfa. Menn sjá kaupmátt sinn rýrna með viku hverri og búast við gengislækkun þar á ofan. Menn spyrja hvar þessi ósköp ætli að enda.
Eitthvað verður að fara að heyrast frá ríkisstjórninni í þessum málum. Fólk bíður eftir því, að stjórnin komi sér saman um þær skurðaðgerðir í efnahagslífinu, sem nauðsynlegar eru, til þess að hin nagandi óvissa almennings hlverfi og bjartsýni taki við af svartsýni.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
