Lífskjör Íslendinga munu fara versnandi hér eftir, ef hvorki tekst að halda fiskistofnunum í lagi né byggja upp orkufreka stóriðju í landinu.
Þetta er ein af niðurstöðum Ágústs Valfells prófessors í skýrslu, sem hann hefur samið um “Ísland 2000”. Þar kemur fram, að margvíslegar hættur verða á vegi þjóðarinnar á næstu áratugum.
Ástandið verður nokkru skárra en ekki miklu skárra til lengdar, ef okkur tekst að vernda fiskstofnana. Þá má búast við, að lífskjör haldi áfram að batna fram undir árið 1990 og að þau verði þá orðin rúmlega 20% betri en. nú.
Þar með verða líka fullnýttar allar orkulindir Íslendinga aðrar en vatns- og jarðvarmaorka. Með vaxandi fólksfjölda eftir árið 1990 munu lífskjörin síðan fara versnandi, nema ráð séu í tíma tekin.
Um leið þarf að fást við annað vandamál, sem er í uppsiglingu. Búast má við olíuskorti í heiminum árið 1985 eða síðar. Þótt skorturinn komi síðar í ljós, er ljóst, að á næsta áratug mun olía halda áfram að hækka í verði.
Þessi þróun mun rýra lífskjör okkar, nema við förum að búa okkur undir að framleiða sjálfir eldsneyti úr vatnsorku. Nota má vetni, ef vélum. skipa, flugvéla og bíla verður breytt. En einnig er hægt að vinna venjulegt bensín og gasolíu úr vetninu.
Ágúst Valfells telur, að framleiðslukostnaður íslenzks bensíns verði um 56 krónur á lítra á núverandi verðlagi. Það er heldur dýrara en það 40 króna bensín, sem við flytjum nú inn. En samt kemur fyrr eða síðar að því, að innlent bensín yrði ódýrara.
Það mun kosta þjóðina 15000 megavött af ónotaðri vatnsorku að verða sjálfri sér nóg um eldsneyti. Þá verða samt eftir 1500 megawött af ónotaðri vatnsorku og 4500 megavött af ónotuðum jarðvarma, sem Ágúst vill nota til orkufreks efnaiðnaðar.
Hann telur heppilegt, að á næstu 20-30 árum verði reistar hér á landi 15-22 stórar verksmiðjur af því tagi. Íslendingur geti sjálfir átt orkuverin og a.m.k. 20 af verksmiðjunum. Með þessum hætti megi búa 70.000 -100.000 manns til viðbótar góða lífsafkomu í landinu.
Ágúst stingur upp á orkukeðju, þar sem fremst komi stóriðja, en noti 200-250 stiga vatn, síðan hitaveita, er noti 100 stiga vatn, þá ylrækt, er noti 40 stiga vatn og loks fiskirækt er noti 15 stiga vatn. Þannig sé hægt að nota sama vatnið aftur og aftur.
Með þessum hætti á að vera unnt að brauðfæða 300.000 manna þjóð um næstu aldamót og 340.000 manna þjóð árið 2010.
Með þessum hætti eiga lífskjörin árið 2010 að vera orðin helmingi betri en þau eru nú. En þar með verður líka hámarkinu náð. Eftir það munu lífskjörin versna, nema þjóðinni hafi hætt að fjölga um það leyti. Auðlindirnar verða sem sagt fullnýttar.
“Lífsgæði verða mest, þegar tiltölulega fáir einstaklingar nota háþróaða tækni til að framleiða mikið á hvern einstakling, jafnframt því, sem þeir eru lausir við þau vandamál, sem miklu þéttbýli fylgja, svo sem meiri náttúruspjöll og mengun en ella”, sagði Ágúst í spá sinni.
Samkvæmt skýrslu hans þurfum við að halda fólksfjölgun í skefjum, hætta ofveiði, undirbúa eigin eldsneytisvinnslu og efla orkufrekan efnaiðnað í samvinnu við útlendinga, annars muni illa fara.
Ábendingar hans eru einkar umhugsunarverðar.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
