Tvær þjóðir búa í þessu landi. Önnur er neyzlufrek og hin neyzlugrönn. Báðar þessar þjóðir skipa fjölmennir hópar manna. En sennilega eru þeir þó fleiri, sem búa við óhóf, heldur en þeir, sem eiga rétt til hnífs og skeiðar.
Þessi skipting er ekki úr Karli Marx né öðrum fræðimönnum. Ef til vill er hér um að ræða séríslenzkt fyrirbrigði, sem menn geta séð meó því að líta vandlega í kringum sig.
Annars vegar er þjóðin, sem lætur sig ekkert skorta. Hún býr í glæsilegum íbúðum, búnum dýrustu húsmunum. Hún á sumarbústaði og tvo bíla. Hún fer utan einu sinni eða tvisvar á ári til hvíldar og hressingar. Hún stundar laxveiði, hestamennsku og aðra dýra leiki.
Mjög mislitir hópar skipa þessa þjóð. Þar á meðal eru fjölskyldur, þar sem hjón og börn vinna gífurlega mikið. Þar eru fjölskyldur hátekjumanna, sem mesta hafa menntunina, ábyrgðina eða áhættuna, svo og fjölskyldur æðstu embættismanna. Þar eru fjölskyldur, sem fengið hafa mikinn arf eða stóra happdrættisvinninga. Þar eru fjölskyldur skattleysingja, sem stunda holubúskap í verzlun, iðnaði, þjónustu og útgerð og hafa aóstöðu til að ná stórum fúlgum undan ríkisvaldinu.
Hins vegar er þjóðin, sem hefur varla ráð á heilsuspillandi húsnæði, nauðsynlegasta mat, svo og ýmsum gjöldum og álögum. Þessi þjóð hefur ekki veitt sér neinn munað og lifir aó öllu leyti lífi, sem er mjög ólíkt lífi hinnar þjóðarinnar.
Þessi þjóð er líka sundurleit. Þar á meðal er margt eftirlaunafólk, sem dregur fram lífið að lokinni langri starfsæfi. Þar eru margir öryrkjar, og sjúklingar, einnig drykkjuskjúklingar og auðnuleysingjar. Þar eru líka einstæðir foreldrar, einkum einstæðar mæóur, stundum með stóra barnahópa, sem þær verða því sem næst einar að halda uppi.
Síðast en ekki sízt er þar mikill fjöldi láglaunafólks, sem vinnur fyrir lág taxtalaun og hefur litla yfirvinnu.
Margt fólk lifir á mörkum þessara skarplega aðskildu þjóða eða mitt á milli þeirra. Eigi að síður er tvískiptingin, sem lýst er hér að ofan, nógu raunveruleg til þess, að unnt sé að tala um tvær þjóðir í sama landinu.
Milli þessara þjóða þarf að brúa bilið og búa til eina þjóð. Ekki þó með óraunhæfum hugmyndum um, að allir hafi sömu tekjur. En bilið þarf að minnka, þótt það kosti samdrátt í óhófseyðslu annarrar þjóðarinnar. Engin einföld leið er til að þessu markmiði, heldur verður margt að fara saman.
Sumpart getur hið opinbera dregið saman önnur segl sín en almannatryggingar og losað þannig fé til aukningar á einkaneyzlu verr stöddu þjóðarinnar. Sumpart getur hið opinbera reynt að smíða skattalög, sem ná til ríku skattleysingjanna án þess aó koma niður á fólki, sem hefur miklar tekjur af eðlilegum ástæðum og borgar af þeim skatt. Hvort tveggja mundi hafa veruleg áhrif auk þess sem aðrar leiðir gætu komið til vióbótar.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
