Gallinn við Sigurð V. Hallsson efnaverkfræðing var sá, að hann var of raunsær. Hann hafði í 17-18 ár stundað rannsóknir á möguleikum á þörungavinnslu á Breiðafirði og sá enn ýmsa annmarka á því, að vinnslan gæti orðið arðbær. Þetta gengur náttúrlega ekki í hinu íslenzka þjóðfélagi óbilandi bjartsýni. Sigurður var því látinn hætta og framagosar látnir taka við, reynslulitlir.
Árangurinn er vissulega . átakanlegur. Stjórn Þörungavinnslunnar hf. tók ekki mark á ráðleggingum og viðvörunum Sigurðar V. Hallssonar. Henni lá á að fara að leika sér að peningum almennings og valdi ranga öflunaraðferð á þanginu og röng hitaskipti í þurrkunarofnum. Þetta leiddi til 270 milljón króna taps Þörungavinnslunnar á aðeins tveimur árum.
Stjórn Þörungavinnslunnar situr samt sem fastast og heimtar nýja tugmilljóna styrki frá ríkinu í formi hlutafjár. Þessi staða er ákaflega alvarlegt áfall fyrir Rannsóknaráð ríkisins og gæti bent til þess, að ráðið væri einnig of bjartsýnt á öðrum sviðum, svo sem í sambandi við saltvinnslu á Reykjanesi. Alténd hafa fulltrúar ráðsins gert sig seka um afglöp í Þörungavinnslunni, sem benda til þess, að ekki sé unnt að treysta þeim vísindalega.
Svo virðist sem fulltrúum ráðsins hafi ekki líkað, að Sigurður V. Hallsson taldi þangskurðarprammana enn of vanþróaða og óhentuga og standa handskurði enn að baki. Sigurður hafði reiknað út, að 24 pramma þyrfti til að anna afköstum Þörungavinnslunnar. Rannsóknaráð og Þörungavinnslan skiptu þá um menn og fengu framagosa, sem sögðu, að 11 prammar mundu nægja. Það hefur nú komið í ljós, að Sigurður V. Hallsson hafði rétt fyrir sér.
Sigurður V. Hallsson hafði lagt til, að keyptir yrðu hitarar, er nýtt gætu heita vatnið allt niður í 20-25 gráður á Celcius. Borholurnar hefðu nægt, ef farið hefði verið að ráðum hans. Í staðinn voru keyptir of litlir hitarar, sem nýta vatnið aðeins niður í 60 gráður. Afleiðingin er sú, að afköst verksmiðjunnar eru allt of lítil og að bora verður eftir meira heitu vatni.
Svo forhertir eru framagosar Rannsóknaráðs, að þeir neituðu meira að segja að lesa skýrslur Sigurðar V. Hallssonar. Vissu þeir þó, að hann naut trausts hinna skozku aðila, sem bezt þekktu til þörungavinnslu og höfðu boðizt til að kaupa framleiðsluna. 17-18 ára reynsla var að engu höfð, en reynslulausir menn látnir æfa sig á tilraunavinnslu fyrir milljónatugi af almannafé.
Þetta er einhver ljótasta sagan um misnotkun almannafjár á síðustu árum. Ef einhver dugur væri í þingmönnum þjóðarinnar, létu þeir nú þegar fara fram rannsókn á því, hvernig svona mistök geta átt sér stað. Ekki er nokkur ástæða fyrir skattgreiðendur að leggja meira fé í þá vitleysu, sem Þörungavinnslan hf. er. Enda verður ekki séð, að stjórn hennar telji sig á nokkurn hátt fjárhagslega ábyrga fyrir afglöpunum.
Nú ber ráðherra að beita hlutafé ríkisins til að setja úr stjórn Þörungavinnslunnar þá menn, sem þar eru á vegum ríkisins og Rannsóknaráðs, og velja í staðinn menn, sem við treystum, að segi rétt frá, þegar þeir meta stöðu og horfur þessa vandræðafyrirtækis.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
