Síðustu lausu endarnir í viðræðum sjálfstæðismanna og framsóknarmanna um myndun nýrrar ríkisstjórnar verða væntanlega hnýttir í dag, þegar þingflokkarnir koma saman. Þar með leysist stjórnarkreppan og ný stjórn getur farið að taka til höndum þegar í þessari viku.
Þegar hefur verið gengið frá stjórnarsáttmála, sem lofar góðu um gott samstarf. Hann nær ekki aðeins yfir brýnustu björgunaraðgerðir í efnahagsmálum, heldur einnig margvísleg framfaramál, sem unnið verður að á næstu mánuðum og árum.
Samkvæmt sáttmálanum verður landið áfram varið í samræmi við vilja meirihluta kjósenda. Jafnframt verður unnið að endurbótum á varnarsamstarfinu við Bandaríkin, svo sem aðskilnaði millilandaflugs og flugrekstrar varnarliðsins. Þessi stefna varins lands er eitt mikilvægasta atriði stjórnarsáttmálans.
Annað mikilvægt atriði sáttmálans er, að hann gerir ráð fyrir 200 mílna landhelgi þegar á næsta ári, hvort sem niðurstaða verður þá fundin á hafréttarráðstefnunni eða ekki. Með 200 mílna landhelgi á að vera unnt að vernda verðmætustu auðlind landsins um langan aldur.
Fyrstu björgunaraðgerðir hinnar nýju ríkisstjórnar verða svipaðar því, sem vinstri flokkarnir voru sammála um, þegar þeir voru að reyna að mynda ríkisstjórn. Þessar aðgerðir eru byggðar á tillögum sérfræðinga hins opinbera.
Meginatriði þeirra eru 15-20% gengislækkun og áframhaldandi frysting kaupgreiðsluvísitölu um nokkurt skeið. Einnig 2% söluskattsviðbót, samdráttur í framkvæmdum hins opinbera og sérstakar ráðstafanir til að tryggja undirstöðu útflutningsatvinnuveganna.
Samkvæmt stjórnarsáttmálanum verður áfram sparað í ríkisrekstrinum og reynt að halda tekjum ríkisins í ákveðnu hlutfalli af þjóðartekjunum. Þar með ætti einn af veigamestu verðbólguvöldunum að vera úr sögunni í bili. Og um leið og ríkið verður látið spara á þennan hátt, á að vera aðstaða til að koma á tekjuskattfrelsi almennra launatekna, sem er eitt atriði sáttmálans.
Nýrri skipan verður komið á verðmyndunarkerfi innlenda markaðsins, vexti og verðtryggingu. Þetta á að miða að því, að fjármagn þjóðarinnar nýtist sem bezt og að auka viðskipta-og athafnafrelsi í landinu.
Dreifing valdsins í þjóðfélaginu skipar virðulegan sess í stjórnarsáttmálanum. Gert er ráð fyrir því, að tekjustofnar sveitarfélaga verði endurskoðaðir og að verkefni verði flutt frá ríkinu yfir til sveitarfélaganna. Jafnframt verður tekin upp virk byggðastefna og varið til þess um 2% af því fé, sem til ráðstöfunar er á fjárlögum ríkisins.
Skatta- og tryggingakerfið verður samræmt og endurbætt. Til greina kemur að flytja fjölskyldubæturnar yfir í skattakerfið og koma á staðgreiðslukerfi skatta og virðisaukaskatti í stað söluskatts.
Af því, sem hér hefur verið talið upp, er ljóst, að hinar gömlu andstæður íslenzkra stjórnmála, Sjálfstæðisflokkurinn og Framsóknarflokkurinn, hafa náð samkomulagi um róttækar umbætur á mörgum sviðum þjóðfélagsins. Ástæða er því til að vona, að þetta samstarf marki þáttaskil í stjórnmálasögu Íslands.
Jónas Kristjánsson
Vísir
