Hin viðkvæma náttúra Íslands var í ósnortnu jafnvægi, þegar landnámsmenn komu hingað á hlýviðrisskeiði fyrir ellefu öldum. Landið var viði vaxið milli fjalls og fjöru. Suður og norður greru saman á Kili.
Í ellefu aldir hafa Íslendingar stundað rányrkju á landi sínu, svokallaðan landbúnað. Er nú svo komið, að einungis er til um helmingur af upprunalegum jarðvegi. Og enn fer gróður minnkandi á afréttum landsins.
Fyrstu kynslóðir Íslendinga lifðu góðu lífi á því að höggva, brenna og beita. Smám saman hætti smjör að drjúpa af hverju strái. Í ljós kom, að land þetta á mörkum freðmýrabeltisins þoldi ekki álagið.
Fiskurinn bjargaði þjóðinni. Hafið tók fljótlega við af landinu sem hornsteinn atvinnulífsins. Auðlindirnar við strendur landsins gerðu þjóðinni kleift að lifa af myrkar aldir og öðlast nútímann.
Um síðustu aldamót komu línuveiðarar fyrst og síðan togarar. Þá hófst velsældin, sem síðan hefur staðið í þessu landi. Hún hefur til skamms tíma eingöngu byggzt á fiskveiðum og fiskvinnslu. Sú er uppspretta auðsins.
Landbúnaðurinn hefur notið sjávarútvegsins eins og öll önnur starfsemi í landinu. Landbúnaðurinn er orðinn tæknivæddur og hefur lítt takmarkaðan aðgang að fjármagni. Þar er árleg fjárfesting meiri en í vinnslu sjávarafurða.
Allt hefur þetta komið fyrir ekki. Hinn hefðbundni landbúnaður er enn rányrkja og þar að auki gersamlega ósamkeppnishæf rányrkja. Tilkostnaður hans er mun meiri en í hinum tempraðri löndum, sem ráða heimsmarkaðsverði.
Frægt er orðið, að framleiðslukostnaður nýsjálenzks bónda á 16,8 tonnum af kjöti og 6,6 tonnum af ull eftir 1650 kindur er svipaður og framleiðslukostnaður íslenzks bónda á 6,9 tonnum af kjöti og 0,62 tonnum af ull eftir 355 kindur.
Þessi munur er óyfirstíganlegur. Og við þurfum ekki að leita til Nýja-Sjálands. Í hinum auðugu iðnríkjum beggja vegna Atlantshafsins er gífurleg og varanleg offramleiðsla á landbúnaðarafurðum.
Við stritumst við að framleiða smjör fyrir níu milljarða króna á ári í stað þess að kaupa það af Efnahagsbandalaginu fyrir einn milljarð króna. Hvert býli á Íslandi kostar skattgreiðendur rúmar tíu milljónir á ári.
Landbúnaðurinn er og hefur alltaf verið baggi á landi og þjóð. Hann var og er rányrkja, sem menn stunduðu, af því að þeir áttu ekki annars kost. Nú eigum við hins vegar næga möguleika í fiski, fossum og jarðvarma.
Landbúnaður er versti atvinnuvegur, sem unnt er að stunda á mörkum freðmýrabeltisins. Þjóðargjöfin dugar þar skammt. Gróðri fer enn hnignandi á flestum afréttum landsins. Helzt er það eyðiströndum Vestfjarða, sem fer fram.
Bændur strita, búfræðingar tæknivæða og stjórnmálamenn fjármagna, allir fyrir gýg. Landbúnaður í nútímastíl verður aldrei stundaður af neinu viti í viðkvæmu landi, sem þolir lítið sem ekkert álag.
Við eigum að hagnýta okkur offramleiðslu nágrannalandanna. Við eigum að snúa okkur að arðbærari verkefnum en hinum hefðbundna landbúnaði. Við eigum að létta honum af herðum skattgreiðenda. Við eigum að klæða landið á nýjan leik.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
