Það, sem fyrir aðeins tveimur árum þótti jafngilda guðlasti, er nú orðið húsum hæft. Kenningar ritstjóra Dagblaðsins um landbúnaðarmál hafa nú verið teknar upp sem ein leið af þremur í skýrslu, er starfsmenn og stjórnarmenn Búnaðarfélags Íslands og Stéttarsambands bænda .hafa ásamt nokkrum öðrum mönnum samið fyrir Rannsóknaráð ríkisins.
Samkvæmt þessari þróunarleið yrði framleiðslumagn landbúnaðarins takmarkað við innanlandsþarfir og stefnt að lágmarksmannafla við landbúnað. Útflutningi kjöts og mjólkurvara yrði hætt og í staðinn fluttar inn landbúnaðarafurðir í slöku árferði. Þessari niðurstöðu mætti ná með nokkrum skipulögðum aðgerðum.
Hætta yrði stuðningi við útflutning landbúnaðarafurða. Gera yrði strangar framleiðsluáætlanir fyrir einstakar greinar, landshluta, héruð og jarðir. Fjárfesting, sem stefndi að aukinni hagræðingu, yrði studd á þeim svæðum og þeim búum, sem bezt skilyrði teldust hafa með tilliti til markaðar og framleiðsluaðstöðu.
Bændur á jörðum, sem ekki teldust fullnægja skilyrðum um möguleika til hagkvæms reksturs, yrðu styrktir til að hætta búrekstri. Jafnframt yrði dregið úr umsvifum vinnslustöðva landbúnaðarins, ef ekki fyndust fyrir þær ný verkefni.
Höfundar skýrslunnar telja þetta mundu leiða til aukinnar tækni í landbúnaði og stækkunar búa. Aðeins þyrfti 2000 bú til að anna framleiðslunni og er þá miðað við 1000 fjárbú með 490 fjár og 1000 kúabú með 30 mjólkurkúm að meðaltali. Þetta jafngildir helmings fækkun býla á aðlögunartíma, sem höfundarnir meta á tíu ár.
Þeir telja, að þetta mundi í fyrstu leiða til rekstrarörðugleika í landbúnaði, en um síðir til lægri framleiðslukostnaðar og hlutfallslega hærri tekna bænda, auk þess sem aðstaða þeirra til að ná hagstæðum verðlagssamningum mundi batna.
Þessi stefna mundi að mati höfunda leiða til 30-40% fækkunar sauðfjár og tilsvarandi minnkunar álags á afrétti. Heildarfækkun þeirra, sem við landbúnað og vinnslu landbúnaðarafurða starfa, mundi nema 4000 mannárum. Fækkunin yrði 6-7% á ári og kæmi hart niður á svæðum, sem nú þegar standa höllum fæti. En framleiðslan færðist til samfelldari héraða með góð búskaparskilyrði.
Það kemur ekki fram í skýrslunni, að auðvelt ætti að vera að útvega ný atvinnutækifæri fyrir 4000 manns í átthögum þeirra, ef framkvæmdar yrðu hugmyndir Kristjáns Friðrikssonar iðnrekanda um auðlindaskatt Í sjávarútvegi og um nýiðnað í strjálbýlinu.
Höfundarnir benda á, að ofangreindum samdrætti megi einnig ná með sveltistefnu, takmörkun lánsfjár, afnámi styrkja og útflutningsbóta. Slíkur sparnaður mundi að sjálfsögðu veita aukið svigrúm til að kosta ýmsar aðgerðir, sem fylgja þessari stefnu, svo sem greiðslur til bænda fyrir að hætta búskap.
Það má því segja, að ritstjóri Dagblaðsins hafi fengið stuðningsmenn úr óvæntri átt.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
