Nú er ekki nema rúm vika, unz fjárlagafrumvarp næsta árs verður lagt fyrir Alþingi. Þessi árlegi atburður er venjulega einn helzti stjórnmálaviðburður ársins, því að stefna hverrar ríkisstjórnar hlýtur að endurspeglast skýrast í frumvarpi hennar til fjárlaga.
Hingað til hefur ríkisstjórnin stefnt að því að sóa meiru og þenja ríkið meira út en nokkur fyrri ríkisstjórn í sögu landsins. Vinstri stjórnin, sem var undanfari hennar, lét sér þó nægja að láta 32% þjóðarframleiðslunnar renna til opinberra þarfa. En núverandi ríkisstjórn hefur á tveimur árum belgt þessa hlutdeild upp Í 36%.
Fjármálaráðherra og ríkisstjórnin öll hafa sætt harðri gagnrýni vegna þessa og eiga hana fyllilega skilið. Helzta vörnin hefur verið sú, að ríkisstjórnin hafi ekki verið nógu lengi við völd til að geta markað sín eigin spor í kerfinu, þar á meðal í fjárlagafrumvarpinu.
Menn samþykktu þessa vörn Í hittifyrra, þegar ríkisstjórnin hafði aðeins verið örfáa mánuði við völd. Þá var smíði fjárlagafrumvarpsins langt komin, þegar hinir nýju menn settust í valdastólana. Þá vissu menn ekki, að frumvarpið mundi leiða til þess, að opinber útgjöld næsta árs mundu hlutfallslega hækka frá því, sem var á tíma vinstri stjórnarinnar.
Í fyrra var enn reynd sú vörn að kenna vinstri stjórninni um bölið. En þá voru menn reynslunni ríkari, þótt þá væru ekki til þau einföldu sönnunargögn, sem nú eru til. Þessi sönnunargögn sýna, að efnahagsvandinn er heimatilbúið böl ríkisstjórnar, sem kann ekki fótum sínum forráð í fjármálum.
Viðreisnarstjórnin þurfti 28% þjóðarframleiðslunnar til að halda uppi opinberum framkvæmdum og rekstri. Vinstri stjórnin reyndist dýrka hið opinbera meira og tók til þeirra þarfa 32% þjóðarframleiðslunnar. Miklu mest er þó núverandi ríkisstjórn, sem tekur 36% til opinberra þarfa.
Þegar hið opinbera, ríki og sveitarfélög, eykur hlut sinn, hlýtur að minnka hlutur hinna aðilanna að þjóðarbúskapnum. Minni hlutur verður afgangs til einkaneyzlu almennings og fjárfestingar atvinnuveganna. Og hin mikla aukning, sem orðið hefur á hlut hins opinbera í tíð núverandi ríkisstjórnar, er áreiðanlega mikilvægasta orsök undanfarinnar óðaverðbólgu.
Ráðamenn þjóðarinnar hafa lagzt í takmarkalausar sníkjur á erlendum vettvangi til að fjár, magna útþenslu ríkisbáknsins. Á fyrsta ári ríkisstjórnarinnar jók hún langtíma erlendar skuldir þjóðarinnar úr 41 milljarði Í 73 milljarða króna. Þessa skuldaaukningu ætlar hún börnum okkar að greiða.
Nú bíða menn í ofvæni eftir nýju fjárlagafrumvarpi. Skömmu eftir að það er komið fram og menn eru búnir að spá í götin á því, er unnt að meta, hvort það felur í sér óbreytta óráðsíu ríkisstjórnarinnar eða hvort það felur Í sér, að ríkisstjórnin hafi lært eitthvað af gagnrýninni.
Sumir núverandi ráðamanna eru við völd vegna þess loforðs þeirra að fara gætilega í fjármálum og draga úr skefjalausri útþenslu ríkisbáknsins. Nú eru komin síðustu forvöð að efna það loforð.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
