Alþýðuflokkurinn hefur þegar í upphafi náð góðri taflstöðu í viðræðunum við Alþýðubandalag og Framsóknarflokk um myndun vinstri stjórnar. Stafar það einkum af því, að hann er eini flokkurinn, sem á annarra kosta völ.
Ljóst er, að Alþýðubandalagið mun fallast á sjónarmið Alþýðuflokksins um óbreytta þátttöku í varnarsamvinnu Vesturlanda. Ef af nýrri vinstri stjórn verður, mun hún því ekki þurfa að bera sama já-já og nei-nei kross í varnarmálum og hin síðasta þurfti að bera.
Hins vegar eru báðir flokkarnir sammála um aðgerðir gegn ýmissi spillingu, sem hefur fylgt dvöl hins bandaríska herliðs. Geta allir fagnað, ef nýrri stjórn tekst að draga meira eða minna úr misferli, sem stafar af misjöfnum reglum innan og utan vallargirðingar.
Þá hafa viðræðurnar leitt í ljós, að enginn flokkanna heldur fast í sérvizku um lausn efnahagsmálanna. Alþýðubandalagið telur gengislækkun í formi örs gengissigs koma til greina, ef hún er samfara niðurfærslu- og millifærsluleiðum, sem bandalagið hefur bent á.
Komi Alþýðuflokkur og Alþýðubandalag sér saman, er lítil hætta á andstöðu Framsóknarflokksins, sem er í sárum eftir úrslit kosninganna. Sá flokkur mun ekki hafa mikil áhrif á málefnasamninginn, sem kann að verða niðurstaða viðræðnanna.
Framsóknarflokkurinn mun þó sjá til þess, að sama endaleysan haldi áfram í landbúnaðarmálum þjóðarinnar, enda hafa þeir til þess stuðning Alþýðubandalagsins. Alþýðuflokkurinn mun sennilega fórna endurbótum á þessu sviði á altari góðrar stjórnarsamvinnu.
Í staðinn eru nokkrar líkur á, að ýmsar tillögur Alþýðuflokksins um aukið siðferði í fjármálum og dómsmálum, svo og um endurbætur í stjórnskipan nái fram að ganga. Til dæmis hafa flokkarnir í viðræðunum enga afsökun fyrir því að ná ekki samkomulagi um breytingar á kosningalögum í stíl við tillögur Jóns Ármanns Héðinssonar, Jóns Skaftasonar og fleiri.
Samhliða viðræðunum láta þingmenn og aðrir forustumenn Alþýðuflokksins svipuhöggin dynja á Alþýðubandalaginu. Þeir segjast reiðubúnir að mynda minnihlutastjórn, ef bandalagið verði ekki nógu sveigjanlegt í stjórnarmyndun.
Eyjólfur Sigurðsson hefur lagt til, að Alþýðuflokkurinn fái Sjálfstæðisflokkinn til að verja minnihlutastjórn Alþýðuflokksins falli. Síðan beiti Alþýðuflokkurinn sínum eigin úrræðum í efnahagsmálum og beri þau, svo og úrbætur í kosningalögum, undir dóm kjósenda að ári.
Margir sjálfstæðismenn muna vel eftir Emilíu, síðustu stjórn af þessu tagi, er reyndist vera undanfari viðreisnarstjórnarinnar. Vafalaust yrði því töluverð stemmning í Sjálfstæðisflokknum fyrir eins árs stuðningi við minnihlutastjórn Alþýðuflokksins.
Árni Gunnarsson er enn harðari í leiðara Alþýðublaðsins. Hann segir flokkinn geta myndað minnihlutastjórn án samnings um hlutleysi nokkurs annars flokks og samt haldið hinum flokkunum í eins konar skrúfstykki.
Raunverulega er ekki tímabært að ræða þessi atriði, meðan vinstri viðræður ganga tiltölulega vel. Enda er Alþýðuflokkurinn með þessu í rauninni að reyna að kúska hina flokkana til samstarfs á málefnagrunni Alþýðuflokksins.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
