Að þessu sinni geta alþýðusamtökin í landinu haldið upp á fyrsta maí með töluverðu stolti. Ástæðan er sú, að á liðnum vetri komu samtökin fram sem einn helzti hornsteinn þjóðfélagsins. Þau hafa að undanförnu reynzt vera ábyrgt afl, sem menn geta sýnt virðingu, meðan sumir aðrir hornsteinar hafa brugðizt hrapallega.
Að baki þesssarar stöðu er mikill samtakamáttur. Veik samtök geta ekki sýnt þá ábyrgðartilfinningu, sem alþýðusamtökin hafa sýnt á þessum vetri. Veik samtök geta ekki sett ofan í við ríkisstjórn eins og óþægan krakka á þann hátt. að þjóðin taki mark á, svo sem gerzt hefur í vetur.
Þessi nýja staða alþýðusamtakanna kom greinilegast fram við undirbúning og gerð heildarsamninganna um launakjör í landinu. Þótt sumt færi úrskeiðis í þeim eins og alltaf áður, var þar samt á ferðinni ýmis merkileg nýbreytni, sem lofar góðu um framtíðina.
Alþýðusamtökin og atvinnuvegasamtökin áttuðu sig greinilega á sameiginlegum hagsmunum sínum. Þau búa yfir nægilegri þekkingu á þjóðfélaginu til að sjá, að þaðó er óhæfileg útþensla ríkisbáknsins á undanförnum árum, sem veldur samdrætti í einkaneyzlu almennings og greiðslugetu atvinnuveganna.
Þessi grundvallarsamtök vildu leysa kjaradeiluna með því að fá ríkisstjórnina til að skilja ástandið í þjóðfélaginu. Sameiginlega lögðu þau fram tillögur um skattalækkanir og samdrátt í umsvifum hins opinbera. Ennfremur tillögur um endurskoðun á verðlagningu landbúnaðarafurða og öðrum verðmyndunarkerfum, sem halda aftur af hagvexti og lífskjörum.
Það er ekki alþýðusamtökunum og atvinnuvegasamtökunum að kenna, að ríkisstjórnin skyldi ekki þekkja sinn vitjunartíma. Verkfallið, sem varð í vetur, var fyrst og fremst því að kenna, að ríkisstjddórnin vildi ekki hlusta á skynsamlegar tillögur samtaka vinnumarkaðsins.
Samtökin gerðu eins gott úr þessu og unnt var við óbærileg skilyrði. Þau gengu að samningum sem verkefni til að leysa, en ekki sem rifrildismáli. Og þau rituðu í einu lagi undir samninga, sem náðu til mikils meirihluta atvinnulífsins í landinu.
Sú nýbreytni var viðhöfð, að öll sérstök kjaramál voru metin til fjár. Þetta hélt aftur af sérhagsmunahópunum, sem jafnan hafa matað krókinn á kostnað láglaunafólks. Með hinni nýju aðferð reyndist unnt að tryggja stöðu láglaunafólks í samanburði við aðra hópa.
Ekki sízt markast liðinn vetur og samningarnir af fyrsta stóra skrefinu til sómasamlegs ellilífeyris og örorkulífeyris í vrðbólguþjóðfélagi. Samtök vinnumarkaðsins náðu samkomulagi, sem á þegar í stað að tryggja mannsæmandi lífskjör hinna verst settu, þótt enn sé eftir mikið starf á þessum vettvangi.
Alþýðusamtökin geta því á hátíðisdegi sínum á morgun litið með stolti til liðins starfsárs. Þau njóta meiri virðingar en áður og eru sterkari en áður. Þau eru að verða að þeim hornsteini, sem menn vilja helzt styðja sig við.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
