Nýbirt efnahagsstefna Sjálfstæðisflokksins kemur ekki á óvart. Flest atriðin eru kunnugleg úr fyrri gögnum flokksins af þessu tagi. Í heild má þó segja, að frjálshyggja stefnunnar sé hreinni og markvissari en áður.
Þetta er jákvæð stefna, sem mundi í framkvæmd fela í sér nokkra viðreisn efnahagslífsins. En hún er ekki verulega áþreifanleg, fremur en aðrar slíkar stefnuskrár stjórnmálaflokka. Textinn er að mestu leyti óskhyggja og viljayfirlýsingar.
Engin ástæða er til að taka þessa stefnuskrá of alvarlega. Um langt skeið hefur Sjálfstæðisflokkurinn haft þá reglu að prédika frjálshyggju í stefnuskrám og framkvæma miðstýringu í ríkisstjórnum. Sá tvískinnungur er vafalítið enn í fullu gildi.
Í nýju skránni er lagt til, að verkefni verði flutt frá ríki til sveitarfélaga, fyrirtækja og einstaklinga. Aldrei þessu vant er nefnt ákveðið dæmi: Grunnskólar falli alveg í hlut sveitarfélaga, svo og ýmsir þættir félagsmála og íþróttamála.
Sjálfstæðisflokkurinn vill fella niður alla nýja skatta, sem núverandi ríkisstjórn hefur komið á fót. Þar er óneitanlega um áþreifanlegt atriði að ræða. Ennfremur er lagt til, að afturvirkni slíkra skatta verði bönnuð.
Þarna er gamla, góða markmiðið, sem náðist á fyrstu árum Viðreisnar, en aldrei síðan: Almennar launatekjur verði tekjuskattfrjálsar. Þar á ofan verði eignarskattar lækkaðir.
Hvort tveggja er áreiðanlega kleift. En það kemur bara ekki fram í stefnuskránni, hvernig slíkum tekjumissi ríkissjóðs verði mætt. Þar er stórt gat á fallegri óskhyggju.
Sjálfstæðisflokkurinn setur markið furðu hátt í heimilli hámarksálagningu samanlagðra tekjuskatta. Undanfarin ár hefur verðbólgan séð um, að þessi álagning færi ekki yfir 40% af síðustu og hæstu tekjum. Í stefnuskránni er hins vegar talað um 50% og staðgreiðslu skatta.
Góðar eru tillögurnar um aukið viðskiptafrelsi, sveigjanlegri gengisskráningu og frjálsari gjaldeyrisreglur. Ennfremur tillögurnar um kjaravísitölu, sem taki mið af þjóðhagsvísitölu og viðskiptakjörum.
Í stefnunni segir, að “frjálst verði að semja um tengingu fjárskuldbindinga við skráð gengi erlends gjaldmiðils eða verðtryggingu með öðrum hætti.” Þarna er farið losaralegum höndum um eitt allra mikilvægasta atriði efnahagsmálanna.
Ólafur Jóhannesson er mun ákveðnari í efnahagsfrumvarpi sínu, þegar hann vill verðtryggja allar fjárskuldbindingar, sem eru til lengri tíma en þriggja mánaða. Sjálfstæðisflokkurinn vill hins vegar ekki ákveða verðtryggingu, heldur heimila hana.
Skynsamir menn eru óðum að verða þeirrar skoðunar, að skortur á verðtryggingu fjárskuldbindinga sé mikilvægasta forsenda verðbólgunnar og margvíslegrar fjármálaspillingar, sem gegnsýrir stjórnmálakerfi landsins.
Það er dapurlegt, að Sjálfstæðisflokkurinn skuli ekki einu sinni geta mannað sig upp í almenna viljayfirlýsingu um, að fjárskuldbindingar skuli vera verðtryggðar. Kannski er gæðingum flokksins of ljúft að liggja í spillingarforinni.
Versti galli óskalista Sjálfstæðisflokksins er, að hann fjallar ekki um vandamál líðandi stundar. Það er því erfitt að bera hann saman við tillögur og frumvörp stjórnarflokkanna.
Stefnuskráin gefur í skyn, að flokkurinn ætli ekki í stjórn á næstu mánuðum og þurfi því ekki að hafa mikla skoðun á aðsteðjandi vanda.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
