Hinar árlegu og föðurlegu áminningar Efnahags- og framfarastofnunarinnar OECD eru nú komnar út enn einu sinni. Að baki kurteislegs orðalags eru Íslendingar eindregið hvattir til að láta af hálfkáki og taka upp styrka stjórn þjóðarhags.
Stofnunin hefur að undanförnu sætt gagnrýni alþjóðlegra verkalýðssamtaka fyrir að mæla með aðgerðum, sem auka atvinnuleysi, og fyrir að láta undir höfuð leggjast að líta á minnkandi atvinnu á Vesturlöndum sem alvarlegan vanda.
Eitthvert mark kann hún að hafa tekið á þessu, því að tillögur hennar til Íslendinga geta ekki talizt fela í sér neina leiftursókn, hvorki gegn verðbólgu né lífskjörum. Fremur mætti segja þær fela í sér ýmsar smáskammtalækningar.
Hins vegar er sá annmarki á skýrslu stofnunarinnar, að þar er ekki fjallað um það merkilega afrek Íslendinga að halda uppi fullri atvinnu í landinu á sama tíma og aðrar þjóðir Vesturlanda berjast við magnaða vofu atvinnuleysis.
Margt má ljótt um nokkrar síðustu ríkisstjórnir segja. Það mundi því ekki saka að geta hins fáa, sem vel er gert. En OECD er svo innilokuð í hagfræði sinni, að stofnunin kann ekki að meta fulla atvinnu sem þjóðhagslegt markmið.
Athyglisvert er þó, að í Íslandsskýrslunni beitir stofnunin sjálfa sig kurteislegri gagnrýni fyrir að hafa aldrei skilið, hvernig Íslendingar gætu lagað sig að mun magnaðri verðbólgu en þeir ættu hagfræðilega séð að þola.
Einu sinni þóttu 10% vera hneykslanleg verðbólga. Það hlutfall er nú talið selskapshæft, en 50% talin vera úr hófi fram. Af hverju ekki setja mörkin við 100% eða 500%, ef menn verðtryggja laun, verð og fjárskuldbindingar og láta gengið dansa?
Satt að segja er ekki auðvelt að sjá, hvað eru rök og hvað eru trúarsetningar í hagstjórn. Svo virðist sem Ísraelsmenn séu ekki á vonarvöl, þótt þeim hafi tekizt með aðstoð Friedmanns hins fræga að koma verðbólgunni yfir 100%.
Svo öllu réttlæti sé fullnægt, skal tekið fram, að trúarsetningarnar skipta litlu máli í Íslandsskýrslunni. Þar er bent á aðgerðir, sem flestir geta verið sammála um. Aðgerðir, sem miða að raunhæfum markmiðum á sviði jafnvægis.
OECD vill láta ljúka framkvæmd verðtryggingar fjárskuldbindinga. Hún vill láta gera verðjöfnunarsjóði fiskiðnaðarins starfhæfa að nýju og bæta við útflutningssjóði eða auðlindaskatti. Sá skattur er nú loksins orðinn selskapshæfur.
Ýmislegt fleira er óvenjulegt og þess vegna athyglisvert í skýrslunni. Þar er tekið fram, að of einhæft sé að ráðast á laun manna. Þar er sagt, að taumhald þurfi að hafa á gengislækkunum. Og þar er hvatt til varúðar í óbeinum sköttum.
Kjarni máls OECD er þó sá, að stjórnvöld verði að láta af hálfkáki síðasta áratugar og taka upp styrka stjórn þjóðarhags í staðinn. Þetta er nokkrum sinnum tekið fram í skýrslunni og þetta eru líka lokaorðin í niðurstöðum hennar.
Gagnrýninni er ekki sérstaklega beint að núverandi ríkisstjórn, heldur sameiginlega að öllum sex ríkisstjórnum þessa áratugar, hægri og vinstri ríkisstjórnum, út- og suður ríkisstjórnum, norður- og niður ríkisstjórnum.
Hvatningin beinist hins vegar að núverandi ríkisstjórn og stuðningsmönnum hennar á alþingi og í þrýstihópum. Hún er hin sama og hér í Dagblaðinu hefur verið sett fram með vaxandi örvæntingu: Mannið ykkur upp í að nota myntbreytinguna!
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
