Ferðir

New York walks

Ferðir

Circle Line

Pier 83 / West 43rd Street. Phone: 563 3200. (A4).

The most interesting and comfortable sightseeing trip is to travel by boat around the island, embarking from Pier 83 at the end of West 43rd Street. We choose a bright day, preferably in the morning, as the air tends to get misty in the afternoon. We arrive early enough to get a seat on the port side of the boat, the left side, as it travels counter-clockwise around Manhattan.

We nestle down in a comfortable chair and sip our favorite drink while we see the city glide past. This is the best way to learn the relative position of the main towers and districts of Manhattan. The round trip takes three hours.

Island Helicopter

1 Penn Plaza / 7th Avenue / West 32nd. Phone: 683 4575. (B5).

A modern and a quick way to have a look around Manhattan is to take a chopper ride from Penn Plaza at Penn Railway Station. We can choose flights of different duration, from seven minutes. An half-an-hour trip along the whole length of the island and to the Statue of Liberty costs $100. This trip should only be undertaken on a bright day, preferably on a clear morning.

Downtown

Often called Financial District, the southern end of Manhattan, where the city was founded by Dutch settlers. Their defensive wall against Indians was at the present Wall Street. Now the district is a pile of bank towers of steel and glass, the largest banking district in the world. Until recently this was like a graveyard during weekends and nights.

Now a popular tourist attraction has been built up at South Street Seaport where an old fishing harbor and its warehouses have been converted into boutiques, cafés and restaurants. On the eastern shore new housing development has injected new life into the area around World Trade Center, Downtown is therefore gradually coming to life again.

Very few are left of old buildings but those who survive are now the main attraction, much more beautiful than most of the modern towers. One thing that makes Downtown more likable than many other parts of town is the old chaos of irregular streets with real names instead of the organized numbers that pass as the names of the greater part of Manhattan streets.

We start our walk at the southern tower of World Trade Center, WTC no. 2 and first take the express elevator to the 107th floor, then an escalator to the roof on the 110th floor.

World Trade Center

2 World Trade Center. (C10).

From the top of World Trade Center we have an excellent view to the banking towers of the Downtown area of Manhattan, the Financial District. We also have a view to the Statue of Liberty and the Verrazano bridge in the south and to the Midtown office towers in the north.

The building of the towers was finished in 1974. At that time they were for a while the tallest buildings in the world, eight floors higher than Empire State. They are simple in appearance and stand apart from other Downtown towers.

The buildings of World Trade Center surround a central and a connecting area of 60 shops, restaurants, banks and other services, including an outlet of TKTS, which sells theater tickets at half price on performance day. There are famous sculptures by Koening, Rosati and Nagare on the square.

We return down to earth and exit into Liberty Street.

Liberty Street
Liberty Street. (C10).

The street connects World Trade Center and the recent developments in World Financial Center and Battery Park City with the main Downtown area. It ends in the west at the World Financial Center. An overpass links World Financial Center with the American Stock Exchange on the other side of Liberty Street. Another overpass links World Financial Center with World Trade Center.

We walk into the World Financial Center.

World Financial Center

(B10).

The four towers of World Financial Center house the headquarters of some of the world’s most important financial companies. At the heart of it is the beautiful and imposing Winter Garden with a 36 meter high roof of glass and steel, lined by boutiques and restaurants, opening to an esplanade and a marina on Hudson River.

The garden is often used for artistic events, free of charge. The audience then sits on the impressive marble staircase.
The World Financial Center is a part of the Battery Park City.

Battery Park City

(B10).

A recent development that is mainly residential and is supposed to house more than 25,000 people when it is finished, injecting human life into the Downtown area. It offers a fine walk on an esplanade that runs along Hudson River and has a good view to the Statue of Liberty. The area is on land that has been reclaimed from the river.

We return from Battery Park City and World Financial Center to Liberty Street which we follow to Broadway where we turn left. On the way we pass the red cube by Isamu Noguchi in front of the Marine Midland bank. On Broadway we soon arrive at St Paul’s on our left

St. Paul‘s Chapel

Broadway. (C10).

The oldest church in New York, built 1764-1766 in Georgian style, probably the most beautiful church of the city, inside as outside. Its beautifully illuminated nave is often used for free concerts.

A little farther on Broadway we arrive at Woolworth on the left side.

Woolworth

233 Broadway. (C10).

A Neo-Gothic tower inside as outside, built in 1913 as the tallest building in the world. We enter the lobby to have a look at the works of art on the walls and in the ceiling.

We cross the garden opposite Woolworth. City Hall is in the middle of the garden.

City Hall

City Hall Park / Broadway. (C9).

Probably the smallest city hall in the United States, built in 1812 in an Early American style resembling the French Renaissance Chateau style. When it was built it was so far out of town that the north side was not laid in marble as the other sides until 1954. No one was expected to see it from that side.

The small and peaceful garden in front of City Hall has a fountain by Delacorte. It was formerly the place for public hangings, nowadays for some official proclamations.

We return on Broadway to the south, pass Liberty Street and soon have the Trinity Church on our right side.

Trinity Church

Broadway / Wall Street. (C10).

A Neo-Gothic church from 1846, built of red sandstone. It stands in a peaceful, grass-grown graveyard and fronts the end of Wall Street like a dwarf among the giants. It still attracts attention, not only as a symbolic guardian of Wall Street but also because of the long spire on the massive tower.

We walk into Wall Street and do not forget to look back at the church.

Wall Street

Wall Street. (C10).

The main banking canyon of the world. At lunchtime the whole street is so crowded that it can be difficult to walk. The street winds slightly just as the defensive wall that the Dutch erected here against the Indians. There are banks in all the towers.

When we come to Broad Street we turn right and see the New York Stock Exchange on our right.

New York Stock Exchange

20 Broad Street / Wall Street. (C10).

Built in 1903 in Neo-Classical temple style. We can enter it and go up to a balcony to observe the commotion of the exchange floor.

A guide tries to explain to us how the exchange works. We look in awe at the mad shouting and waving of 3000 brokers on 900 square meters, strewn with paper. They look at giant screens and hammer the computer keyboards, which are on 16 transaction islands, 60 on each island, 960 in toto.

All transactions are immediately shown on the walls, not only these transactions but also those in London and Tokyo.

We return out to Broad Street, go to Wall Street, cross it and continue into Nassau Street past Federal Hall on our right and go to the plaza in front of the Chase Manhattan bank.

Chase Manhattan

Nassau Street / Liberty Street. (C10).

A famous sculpture by Dubuffet is on the plaza, four trees in black and white. There is also a cellar garden of stone and water by Isamu Noguchi.

We return on Nassau Street to Wall Street, turn right to Trinity Church, turn left on Broadway and walk to Bowling Green.

Bowling Green

Bowling Green / Broadway. (C10).

A small garden, the oldest public part in New York, surrounded by an iron fence from 1771.

The United States Custom House is at the far end of the garden.

Custom House

Bowling Green / Broadway. (C11).

A Beaux Arts building from 1907, a fine granite palace, now converted into the National Museum of the American Indian.

Behind Custom House we arrive at Battery Park.

Battery Park

(C11).

The southernmost tip of Manhattan, named in memory of a gun battery defending the city during the Civil War. The park is a relaxed area for strolling, popular at lunchtime when bankers come and eat out of paper bags.

Ferries leave Battery Park to cross Hudson and East Rivers. One ferry goes to the Statue of Liberty and another to Ellis Island. We take that ferry first.

Ellis Island

An island on the western side of Hudson River, formerly the immigration office of the United States. Everyone who fled the wars and deprivations of Europe went through these buildings to get a permit to settle in the United States haven. It was closed down in 1954 and is now an immigration museum with guided tours.

We return on the ferry to Battery Park to take another ferry to the Statue of Liberty on Liberty Island.

Statue of Liberty

Bartholdi designed it, the citizens of France paid for it in a collection and gave it to the United States in memory of the victory in the Independence War, in which the French supported the Americans. The statue has ever since been the national symbol of the United States and of freedom in general, a welcome sight for immigrants passing by on their way to Ellis Island.

The statue is 120 meters in height and weighs 225 tons. It is difficult to walk up the stairs and advisable to take the elevator up he 22 floors to the crown of the Goddess of Freedom. This is a pilgrimage that all true Americans must make once in their life just as Muslims make to Mecca.

The ferry from Battery Park to Staten Island also sails past Liberty Island.

We return to Battery Park. From the park we enter Water Street and turn left into Broad Street, where we find Fraunces Tavern on the corner of Pearl Street.

Fraunces Tavern

Pearl Street / Broad Street. (C11).

The brick building from 1719 is best known for being the restaurant where George Washington bid farewell to his officers at the end of the Civil War. The facade is original and the interior from 1927. The food at the restaurant is almost as old. There is also a museum in the house.

We return on Broad Street to Water Street and turn left.

Water Street

Water Street. (C10).

Once the waterfront of the city. On our right we pass Jeannette Park, also called Vietnam Veterans Plaza, an ugly place. The bank towers are on both sides of the street, each in its own style, some of them trying to look human on the ground floor.

We continue on Water Street for about 800 meters, turn right into Fulton Street. On the corner there is Cannon’s Walk.

Cannon’s Walk

(D10).

A 19th C. block with a lively market, cafés and shops.

We continue on Fulton Street and arrive on our left at Schermerhorn Row, between Front Street and South Street.

Schermerhorn Row

South Street Seaport. (D10).

A block of original Georgian warehouses, built 1811-1813, with wrought-iron ground floor fronts that were later added. It houses well-known shops and restaurants. The quaintest shop is the Brookstone ironmonger opposite the Gianni’s sidewalk café.

On the other side of South Street we come to the center of South Street Seaport, Pier 17.

South Street Seaport

South Street Seaport. (D10).

The old piers have been converted into an open-air maritime museum. It includes the tea clipper Peking, the Ambrose rig and a floating lighthouse. The warehouse on Pier 17 has been converted into a mall of boutiques for tourists, offering everything from fashions to whale hunting gear. It has some restaurants with a good view to Brooklyn Bridge and Brooklyn.

This is a kind of a theme park for tourists and a successful one. It shows how wise it is to protect old buildings and convert them into centers of attractions, as they are almost invariably more beautiful than recent buildings. South Street Seaport is now one of the landmarks of the city.

Alongside the Seaport on this side of South Street we arrive at the Fulton Fish Market.

Fulton Market

(D10).

The wholesale fish market is active in the early morning hours, especially after 06 in the morning. During the day the market building changes into a mall of small seafood shops.

We continue on South Street and turn left into Peck Slip.

Peck Slip

(D10).

An illusory mural of the Brooklyn Bridge covers one of the house fronts on the right side of the street.

Behind the mural we can see the pillars of Brooklyn Bridge.

Brooklyn Bridge

(D10).

The most beautiful bridge in Manhattan, built in 1883 and considered at that time to be an engineering feat, the first suspension bridge of steel wires and the longest bridge in the world at that time, with a span of 486 meters. There are excellent views from the elevated walkway over the motor traffic on the bridge.

From the bridge there is a short way on Pearl Street and its continuation in St James Place to Chatham Square on the Bowery, the starting point of a walk through the ethnic and exotic districts of lower Manhattan.

Exotica

The ethnic part of lower Manhattan is mainly on the east side. From the south it starts with Chinatown. Then comes Little Italy with the Jewish Loiasada to the east, and finally the formerly Polish and Ukrainian East Village to the northeast, now the center of punk. Chinatown and Little Italy have more or less retained their ethnic character but Loiasada has mostly lost it.

We start at Chatham Square where Bowery begins.

Bowery

Bowery. (D9).

The southern end of Skid Row, the refuge of drunks and hobos, stretching on Bowery from Chatham Square to 4th Street. The vagabonds are harmless but in some places you have to step over them.

We walk from Chatham Square into Mott Street. We are in Chinatown.

Chinatown

The district adjoining Downtown to the north and TriBeCa to the east, originally delimited by Bowery, Mulberry, Worth and Canal Streets but has now overflowed into the next streets. It heart is in Mott and Pell Streets. It looks Chinese. Posters are in Chinese letters and the pay phones have pagoda roofs. Seven newspapers in Chinese are sold on street corners.

The 150 restaurants are the main attraction of the district. They are among the most economical ones in Manhattan and some of them are very good. A pleasant Eastern scent emanates from the restaurants and food shops into the streets. The main action is on Sunday when Chinese from other districts and the suburbs arrive to shop and to dine out.

It is a poor district. People bet in casinos and sweat in the garment industry. Criminal gangs collect protection money from owners of shops and restaurants. But tourists are not aware of this shady side of Chinatown.

We walk along Mott Street.

Mott Street

Mott Street. (D9).

A street of Chinese signs and telephone pagodas, Eastern fragrances and lots of restaurants with a faraway cuisine.
We take a good time and have a look into side streets such as Pell and Bayard, have a Chinese lunch and enjoy being for a while on a different continent.

When we arrive at Canal Street we turn left one block and then right into Mulberry Street, the axis of Little Italy.

Little Italy

The district of immigrants from Sicily and Napoli is north from Chinatown, east from SoHo, south from Greenwich Village and west from Loiasada. It borders on Canal Street, Houston Street, Lafayette Street and Bowery. The central axis is Mulberry Street, which runs through the whole length of it. The Chinese have recently invaded the district from the south.

On Sunday Italians from other districts and the suburbs come here to buy pasta and salami and to dine in Italian restaurants. That day the merchants carry their goods out to the pavement and the restaurateurs their tables and chairs. Then the districts looks distinctively Italian. The espresso flavor wafts through the streets.

The main events are two week-long festivals, the St. Antonio festival in June and the St. Gennaro festival in September. Then Little Italy changes into a festival park.

We are in Mulberry Street.

Mulberry Street

(C8).

A long and narrow street that could have been imported wholesale from Palermo or Napoli. There are lots of small shops selling pasta and Italian specialties. People sit in sidewalk cafés and sip a glass of red wine or the excellent espresso coffee, waiting for time to pass until a proper lunch hour has arrived.

We continue on Mulberry Street to Houston Street, “howston” in Manhattanese, where we turn right. It is a lively street of junk shops, the border of Little Italy and Loiasada on the south and East Village on the north. We continue on Houston Street to Orchard Street where we turn right again.

Loiasada

Lower East Side is the full name of the district to the east of Little Italy and south of East Village. It reaches from Bowery in the west to East River in the east, Canal Street in the south and Houston Street in the north.

In the beginning of the 19th C. this was the Jewish ghetto and one of the poorest districts in New York, more densely populated than Calcutta. It has fostered many intellectuals and merchants. Most of the Jews have moved away and have left behind derelict synagogues. Black people have moved in, Chinese and mainly Puerto Ricans, so this is still a very poor district.

Jews still have shops here in Orchard Street or come here on Sunday to shop cheaply and to dine in kosher way. Prices are often very competitive in Orchard Street. It resembles an Eastern Bazaar. People haggle loudly and gesticulate. Pickpockets have a field day. Otherwise the district is quite safe, if people avoid going east of Essex Street.

We are in Orchard Street.

Orchard Street

(D8).

A kind of an Eastern bazaar or souk with lots of loud haggling and gesticulating. There are merchants in an Jewish Orthodox attire. Citizens of New York come here for the good prices.

If we return to Houston Street, turn left and then right into Bowery, we are entering East Village.

East Village

To the east of Greenwich Village, bordering on Broadway to the west, Houston Street to the south, East River to the east and 14th Street to the north. It is an old immigrant district of Ukrainians and Poles and has recently been converted into the punk district of Manhattan.

The most recent development is the moving in of artists from TriBeCa who are fleeing the rising rents. They will probably clean up East Village as they did before in SoHo and TriBeCa. The effect can be seen in the emergence of art galleries and rising rents in the very last years.

The punk music is mainly on Astor Place and St. Mark’s Place. The uniform is multicolor hair, leather clothes and steel chains. And of course they attract curious tourists. The punk shops are in the so-called NoHo district on the southern Broadway from 10th Street to Houston Street.

We can walk on Bowery to Astor Place and then follow 8th Street west to Greenwich Village, where we shall take another walk.

Greenwich Village

North of SoHo and west of East Village, the most European part of Manhattan, an old university and cultural district around Washington Square. It reaches from Houston Street north to 14th Street and from Broadway west to Hudson River. It is a world in itself, a district of low-rise residential buildings on winding streets, which are difficult to find, just as in Europe.

The City University is here, the world center of jazz, and the Manhattan center of experimental theater, often called Off Broadway. It is the most relaxed district in Manhattan. The bohemians started to move here in the Thirties and in force after World War II, when Greenwich Village became a kind of an American Left Bank of the Seine.

Later the gays came and the pop generation. The gays are mainly in the western part, west of 7th Avenue to Hudson River. Punk moved on to East Village and avant-garde art to SoHo, leaving Greenwich Village as a district of middle-aged flower people, almost an establishment. The villagers are socially conscious and stick together when needed.

Off Broadway theater is concentrated in Greenwich Village.

Off Broadway

Greenwich Village.

Modern theater, experimental and avant-garde, is less a hallmark of Broadway than of the so-called Off Broadway, which is a category of about 200 theaters all over New York, but mainly concentrated in Greenwich Village. New works are tried out there and in London before the successful ones move to Broadway. This change has occurred slowly since the end of World War II.

The weeklies New York and Village Voice show the offerings of Off Broadway. The problem is that Off Broadway has become such a classical theater that a new term has arisen: Off Off Broadway. That is where the action is supposed to be nowadays.

We start our village walk at Washington Square.

Washington Square

(C7).

The Sunday Room of Greenwich Village, a kind of St. Germain des Prés. Villagers congregate there to buy drugs, play chess, show off in roller-coasting, listen to traveling musicians and discuss how to defend Greenwich Village against lunatic city authorities who want to tear down anything of age and value. It gets livelier in the evening.

It is the largest park on southern Manhattan. Some years ago it had become intolerable due to loud radios. The introduction of pocket discos with earphones has saved the day, so that we can play a game of chess in peace and quiet.

Behind the northern side of the square there are two quaint alleys, Washington Mews and MacDougal Alley.

MacDougal Alley

(C7).

Formerly the entrance to the stables of the important people who lived in the Washington Square mansions, now the flats of intellectuals who have complete peace there in the vicinity of the lively square. MacDougal Alley and Washington Mews retain the atmosphere of village streets.

From MacDougal Alley we turn right into MacDougal Street, then left into West 8th Street and again left into Christopher Street. We have a look into West 4th Street before we turn once again left, into Bleecker Street. We are in Jazzland.

Jazzland

The area of jazz clubs and Off Broadway theaters, interesting food and crafts shops, antique dealers and eccentric shops, cafés and restaurants, partly residential and partly commercial. The streets are crooked and intricate, difficult to find. They remind you more of London than New York. This is the most comfortable part of the city, lively here and peaceful there.

On this side or east of Christopher Street is the conventional part of Greenwich Village. The gay district is to the west of Christopher Street. When we arrive into Bleecker Street the street scene gets livelier. In that street and in the side streets of Mac Dougal and Sullivan are the main shops of the area with beautiful displays of fruit and flowers on the sidewalk.

We are passing through an area of jazz holes such as Blue Note, Village Vanguard and Sweet Basil, cellars of folk music such as Folk City and City Limits, some gourmet shops and lots of good restaurants, cafés and bars.

From Bleecker Street we turn left into La Guardia Place, pass West Houston Street and continue south on West Broadway into the district of SoHo, the artists’ town.

Artists’ town

Manhattan’s superiority over other world centers of art centers around the depicting arts, painting and sculpture, etc. where Paris has lost its edge. All artists in such fields want to exhibit in Manhattan and the best market is there. Unknown artists make their breakthrough here and some make it into big money.

The traditional galleries are mainly at 57th Street, but modern art thrives in the galleries of SoHo and TriBeCa. West Broadway and Wooster Street are the main centers of the decorative arts.

We are now in SoHo.

SoHo

The most westerly of the districts that border on Canal Street to the south. It is delimited by Canal Street, 6th Avenue, Houston Street and Broadway. Its neighbor to the north is Greenwich Village. SoHo is a prime example of well-built and decorative industry buildings of wrought iron which were to be torn down in the early Sixties.

Happily it changed instead to a district of artists’ ateliers, galleries, wine bars and restaurants. Affluent artists live there, those who can afford the rising rents. Lately SoHo has also been changing into a district of fashionable shops.

The galleries are the landmark of SoHo. It is the motor and the navel of modern art. Paris has been relegated to second place after this Manhattan district.

We are on West Broadway, the main street of SoHo and TriBeCa.

West Broadway

West Broadway.

The main street of modern art galleries in New York, along with the parallel Wooster Street. The most interesting part is from West Houston Street in the north to Broome Street in the south.

We walk West Broadway to Broome Street, turn left and again left into Wooster Street and then right into West Houston Street and right again into Greene Street.

Greene Street

Greene Street. (C8).

The southern part of Greene Street has beautiful examples of the architecture of the buildings for light industry which characterize the district. The fronts are usually decorated with a giant order of columns. Affluent artists and those who want to be near successful artists have taken over the industry buildings and converted them into comfortable flats.

The fronts are usually made of cast-iron which has been formed into intricate forms, according to whims that were unbridled at the end of the 19th C. The cast-iron freedom was used to mass-produce replicas of different styles and periods, especially Renaissance and Classical. Later firescapes were added.

At the southern end of Mercer Street which runs parallel to Green Street there is the Museum of Holography.

From the southern end of Greene Street we turn right into Canal Street and then left into West Broadway. We have left SoHo and entered TriBeCa.

TriBeCa

The Triangle Below Canal Street is the full name of this district to the north of Downtown, west of Chinatown and south of SoHo. It composes a triangle bordered by Canal Street, West Broadway, Barclay Street and Hudson River. It is sometimes called SoSo, which means South of SoHo, as it is a continuation of that district to the south.

It was a district of well built and decorous warehouses and buildings for light industry. They have a structure of wrought iron. After a long period of disrepair, when this place was forgotten, the rents started to rise in SoHo and artists discovered TriBeCa and moved their ateliers over Canal Street.

They have breathed new life into the district. And the vicious circle has started again, rent is on the rise in TriBeCa and the artists are looking for cheaper accommodation. In the meantime bars, restaurants, discos and fashion shops have sprung up all over the district.

From West Broadway we turn left into White Street.

White Street

(C9).

Some of the best examples of the cast-iron buildings of light industry at the end of the 19th C. are in this street, similar to the buildings in Greene Street.

This is the end of our walk through the districts of modern culture in Manhattan, Greenwich Village, SoHo and TriBeCa.

West Side

This walk through the western part of Mid-Manhattan will cover three main areas, Theater District or Broadway; the fashionable Upper West Side; and Central Park, the lungs of Manhattan.

We will start our walk on Times Square in the Theater District.

Theater District

Sometimes called Broadway, the area between 42nd Street, 59th Street, 6th Avenue and 8th Avenue, crossed by Broadway. In this area around Times Square there are 42 theaters. For a century it has been the center of American theater, with the best actors, directors and critics. Americans come from all corners of the country to enjoy performances on Broadway.

This is the largest theater area in the world, larger than Covent Garden in London. In later years it has ceded first place in innovation to Covent Garden as it can be observed that plays and musicals that become a hit in London are moved to Broadway to cash on their fame. But the professionalism of Broadway remains at its high level.

To see what is on it is best to consult the list in New York magazine. In the center of Father Duffy Square, which really is the northern end of Times Square, there is a ticket office, TKTS, which offers tickets to the present day performances at half price. Often there are large queues outside the office. Inquire at 354 5800. Hotel concierges can fix tickets to everything.

We start our walk on Times Square.

Times Square

(B4).

The center of theater and cinema, sex and drugs, illuminated by neon advertising. Happily the area is less shabby than it was a decade ago. New developments, including large hotels, have contributing in moving the Times Square area into the Midtown mainstream.

We walk north Broadway, first through Father Duffy Square which adjoins Times Square.

Father Duffy Square

(B4).

It really is the northern end of Times Square, with a ticket office, TKTS, which offers tickets to the present day performances at half price. Often there are large queues outside the office. Inquire at 354 5800.

We continue our walk on Broadway.

Broadway

Broadway. (B4).

The Theater District of Manhattan is known by its main street, the Broadway, which cuts diagonally through it. In this area around Times Square there are 42 theaters. For a century it has been the center of American theater, with the best actors, directors and critics. Americans come from all corners of the country to enjoy performances on Broadway.

This is the largest theater area in the world, larger than Covent Garden in London. In later years it has ceded first place in innovation to Covent Garden as it can be observed that plays and musicals that become a hit in London are moved to Broadway to cash on their fame. But the professionalism of Broadway remains at its high level.

To see what is on it is best to consult the list in New York magazine. In the center of Father Duffy Square, which really is the northern end of Times Square, there is a ticket office, TKTS, which offers tickets to the present day performances at half price. Often there are large queues outside the office. Inquire at 354 5800. Hotel concierges can fix tickets to everything.

We continue our walk along Broadway, reaching Carnegie Hall on our right side.

Carnegie Hall

154 West 57th Street / 7th Avenue. Phone: 247 7459. (B3).

Before the arrival of Lincoln Center this was the main venue of classical music in New York, well situated just south of Central Park. Now famous symphony orchestras and famous soloists perform there, both classical music and jazz. The acoustics are excellent in the auditorium for 2,784 people.

We continue on Broadway to Columbus Circle.

Columbus Circus

(B3).

The tourist office of the city is in the Moorish tower on our left side. It has lots of valuable information for travelers.

We continue on Broadway to Lincoln Center.

Lincoln Center

Columbus Avenue betw. 62nd and 65th. Phone: 875 5400. (B3).

The world center of classical music is in the southern end of Upper West Side where a few modern and modernistic palaces surround a fountain square. It was built in 1962-1968 as a kind of a cultural Acropolis or Capitolum in honor of the gods of music, designed by some of the best known architects of America in a refined style of giant column orders.

When we enter the square from Columbus Avenue we have New York State Theater on our left, Avery Fisher Hall on our right and Metropolitan Opera House in front of us. Vivian Beaumont Theater and Alice Tully Hall are behind Avery Fisher Hall. To know what is on at Lincoln Center it is best to consult the lists of the New York magazine.

First we turn our attention to the Metropolitan Opera.

Metropolitan Opera

Lincoln Center. Phone: 362 6000. (B3).

The central point of Lincoln Center, a palace with a giant order of ten stories and five Romanesque arches fronting the square. Inside the windows we see two colorful murals by Marc Chagall, a carpeted lobby and an impressive staircase.

The Met as it is called can seat 3,788 people. It is considered one of the high points in the career of opera singers to perform at the Met. The season lasts from the middle of September to April. At other times of the year other ensembles have access to the palace, including ballet companies like American Ballet Theater and Royal Ballet.

Next we have a look at the New York State Theater.

N. Y. State Theater

Lincoln Center. Phone: 870 5570. (B3).

The home of New York City Ballet and New York City Opera. The ballet reigns in November-February and in April-July, and the opera reigns in July-November. At the front there are four pairs of a giant order of columns on seven floors. Inside there are four floors up to the golden ceiling, all of them with balconies. The palace seats 2,279.

On the other side of Lincoln Center there is the Avery Fisher Hall.

Avery Fisher Hall

Lincoln Center. Phone: 875 5030. (B3).

44 columns surround this symphony palace of 2,742 seats which in the decades leading up to 1992 was rebuilt several times on the inside to reach the desired acoustics. It is the home of the New York Philharmonic which has a season in September-May. In July-August there are inexpensive Mozart concerts and in September the New York film festival is held there.

Leonard Bernstein, Arturo Toscanini and Leopold Stokowski have been the dirigents of the Philharmonic. Now Zubin Mehta is in charge.

Next door to Avery Fisher Hall on its northern side is Alice Tully Hall.

Alice Tully Hall

(B3).

Entered from Broadway this is the main venue of concert music in New York, the home of the Chamber Music Society of Lincoln Center, seating 1,096. In September it is used for the New York film festival. In summer visiting artists perform at Alice Tully Hall.

Now we say good-by to Broadway and continue our walk on Columbus Avenue, the main street of the Upper West Side.

Upper West Side

North of 59th Street, south of 90th Street and west of Central Park, the residential district no. 2 after Upper East Side, a little less expensive and a little more tasteful. It boasts of the cultural Lincoln Center and the fashionable Columbus Avenue, which have spawned many restaurants and bars.

The inhabitants are generally younger than those on the other side of Central Park. You can even see children here. The night life is lively, especially on Columbus Avenue.

And we continue our walk north along Columbus Avenue.

Columbus Avenue

The newest fashionable street in Manhattan. It has blossomed after the infusion from the recent Lincoln Center, especially the stretch from 69th to 86th Streets. Fashion shops, bars and restaurants have mushroomed. Sidewalk hawkers are everywhere and we pass one market on our way, between 76th and 77th Streets.

We enter the castle on the opposite corner, the American Museum of Natural History.

American Museum of Natural History

Central Park West / 79th Street. Phone: 769 5100. Hours: Open Sunday-Tuesday 10-17:45, Wednesday & Friday-Saturday 10-20:45. (B2).

A large Upper West Side castle facing Central Park with a large museum inside, including a 30 meter long replica of a whale. There are 34,000,000 items in the museum.

From the museum we go on 77th Street to Central Park and soon arrive at the northern end of The Lake.

Central Park

Central Park.

The lungs of Manhattan are the result of a campaign by the author W.C. Bryant, designed by Olmsted and Vaux in 1856. It took 15 years to lay out this enormous park of 840 acres between 5th and 8th Avenues, 59th and 110th Streets. Lakes and hills were built and 100,000 trees were planted.

Its main characteristic is that pedestrian and motorized traffic are separated. We can criss-cross the park without ever crossing a street and the car traffic is mostly underground. The 46 winding paths offer ever-changing vistas. The southern part is the organized and detailed part with small lakes, groves and cliffs. The northern part is more informal and simpler.

Central Park is liveliest on Sunday when many Manhattanites use it as their drawing room. Some go on picnics in the park, others jog or cycle. There are groups in volleyball and baseball. A few compete on rollers, others row in boats. And quite a few sleep with the newspaper over their face. The park is safe in daylight and where the crowds are.

At The Lake we turn north, cross Balcony Bride at the northern end of The Lake and have a good view over the lake, the wooden hills behind it and the Manhattan towers in the background. We soon come to Belvedere Castle and Belvedere Lake on the highest ground in the southern park.

Belvedere Castle

Central Park. (B2).

A small castle in Disney style with a good view to the north over the large baseball fields where many games are going on simultaneously and to the south over the wooden hills of The Ramble.

In the east we see Metropolitan Museum of Art and the obelisk of Cleopatra’s Needle. We walk to the Needle, past sleeping and reading people. Often there are open-air concerts at Cleopatra’s Needle.

Finally we walk around Belvedere Lake and on its southern side we enter The Ramble.

The Ramble

(B2).

The wildest part of the park, with forested hills and cliffs, winding paths in ever-changing directions, and bridges over small streams. This is popular with lovers.

We continue south, cross The Lake on Bow Bridge with a good view, turn left and come to the Bethesda fountain with a sculpture of angels. There is a bandstand and an area for rollers. We make a detour east to Conservatory Pond to see statues of H.C. Andersen, the Ugly Duckling and Alice in Wonderland. Then we go back to the Bethesda fountain and turn south on The Mall.

The Mall

The pedestrian avenue passes a bandstand, then The Dairy, the information center of the park. The old Zoo is there on the left, popular and tired, no competitor to the real Zoo in Bronx. Adjoining it on the north side is a Children’s Zoo.

Opposite the Zoo we turn right off The Mall and take a path to the southern edge of Central Park, where we leave the park opposite 6th Avenue, formally named Avenue of the Americas.

Avenue of the Americas

Some famous towers line the avenue on the right, below the Hilton hotel. They are recessed from the avenue and have nice little plazas in front of them, with fountains and works of art. These are the towers of Equitable Life, Time & Life, Exxon and McGraw & Hill.

Much effort has been put into humanizing this area of steel, glass and concrete. Still the towers look pasteurized and emasculated. Their piazzas do not attract people and lack the spark of life. Better results have been achieved at older towers such as Rockefeller Center and at newer towers such as some of those east of 5th Avenue and in World Financial Center.

We finish this walk on 6th Avenue behind Rockefeller Center.

Midtown

The area between 42th Street, 59th Street, 8th Avenue and East River. A slice of its western side is the Theater District. Midtown is a collection of office towers, fashionable shops, luxury hotels and famous restaurants. These are some of the most expensive square meters in the world, glittering with wealth. This small and busy area can be considered the navel of the world.

The elegant shops of the world, French, Italian, British and American, have outlets on 5th Avenue and 57th Street, the crossroads of Midtown, south of Central Park. There ladies buy for $100 handbags with the large letters: “Gucci”, They pay out of their nose to carry around an advertisement. In return they can show that they can afford $100 for an handbag.

Lately SoHo has been evolving into a district of fashionable shops. Also Columbus Avenue between 69th and 86th Streets. The punk shops are in NoHo in East Village, on the southern Broadway from 10th Street to Houston Street. South Street Seaport has become a shopping center for tourists. Shopping has also moved out to the sidewalks all over town. But Midtown is still supreme.

We start this trip in the southern part, at Empire State Building, preferably in the morning, when the air is likely to be clear. We take two lifts up to the 86th floor and a third one to the 102nd floor.

Empire State

350 5th Avenue / 34th Street. Hours: Open 9:30-23:30. (C5).

Once the tallest building in the world and still one of the tallest. It has often been used as the symbol of New York and also as a good example of the grandiose architecture of skyscrapers.

The view from the top is usually above par in the morning when the sky is more clear than in the afternoon. On a perfect day you can see 70 km in each direction. Another interesting view is after nightfall, when the lights are on in the city.

When leaving Empire State we can either take a taxi or walk the 700 meters to the New York Public Library, also on 5th Avenue.

New York Public Library

5th Avenue / 42nd Street. (C5).

Neo-classical with Corinthian columns, two famous guardian lions and extensive front steps where people sit in groups, observe the pedestrian and motorized commotion and smoke whatever has been bought in Bryant Park behind the library. Impromptu speeches are delivered on the steps in the vein of Speakers’ Corner at Hyde Park in London.

Inside there are 5,5 million copies of books. It is the second largest library in the United States after the Library of Congress in Washington. There are several reading rooms, the main one on the second floor. There are often interesting exhibitions on the ground floor.

We walk around the library into 42nd Street to Bryant Park behind the library.

Bryant Park

42nd Street / 6th Avenue. (C5).

Until recently one of the main centers of soft drugs sales in town, but less so now, as the authorities have made successful efforts to get other people into the park by offering free lunchtime concerts and organizing space for antique booksellers and chess or backgammon players.

We return to 5th Avenue and turn left, walk 500 meters along the avenue and turn left into 47th Street.

Diamond Row

47th Street / betw. 5th & 6th. (C4).

This is the unofficial name of the 47th Street between 5th and 6th Avenues. Most of the shops are jewelers. 80% of the wholesale business in jewels is conducted in this stretch of 100 meters, behind and above the shops. Some of the jewelers have their goods in their pocket and make their transactions in the street, without any paperwork or signatures.

We return to 5th Avenue, turn left a walk a short way to the Channel Gardens in front of Rockefeller Center, passing several airline offices and fashion shops on the way.

Channel Gardens

5th Avenue / 50th Street. (C4).

A comfortable oasis of flowers and fountains and a pedestrian street leading to Rockefeller Center and a convenient meeting point. The city’s Christmas tree is put up here.

At the other end of Channel Gardens we come to the sunken Rockefeller Plaza with a café in summer and a skating rink in winter. A golden bronze statue of Prometheus guards the plaza.

Rockefeller Center

47th-50th Street. (C4).

It consists of the buildings around the plaza. The Art Deco towers were built just before World War II, connected by the extensive Rockefeller Plaza with luxury shops and restaurants.

The major tower is the RCA-building of 70 floors with a good view from the top balcony. Radio City Music Hall, the largest music auditorium in the world, seating 6,000 people, is behind the RCA-building.

We return through Channel Gardens to 5th Avenue, turn left, pass the Atlas statue by Lawrie in front of the International Building, cross the avenue and are in front of St Patrick’s Cathedral.

St Patrick‘s Cathedral

5th Avenue betw. 50th & 51st. (C4).

The major Catholic church in New York, built in Gothic style without buttresses in 1879, then far out in the country but now a dwarf under the office towers. In such a situation it is difficult to believe the fact that it is the 11th largest church in the world.

The long processions of the descendants of Irish immigrants on St Patrick’s Day end in front of the church. At that time there are oceans of people in the street and all bars full of thirsty people.

We continue on 5th Avenue and turn right into 53rd Street, where we see Paley Park on our left.

Paley Park

53rd Street betw. 5th & Madison. (C4).

A small lot has been converted into a relaxed garden where the sounds of falling water drown out the traffic noise. We can even sit down. This is a perfect example of good use of confined space.

We return to 5th Avenue, cross it and continue on 53rd Street to the Museum of Modern Art on our right.

Museum of Modern Art

11 West 53rd Street betw. 5th & 6th. Phone: 708 9500. Hours: Open Saturday-Tuesday 11-18, Thursday-Friday 12-20:30. (C4).
To walk through Museum of Modern Art is like walking through an illustrated history of modern art. We recall the works of art from pictures in books. MoMA, as the museum is usually called, owns many of the typical and best works by many of the 20th C. masters. And the museum is not even old, it founded in 1929 and was recently enlarged.

The museum covers mainly 1880-1960, that is Impressionism, Expressionism and Abstract art.

The air-conditioned museum is also a comfortable oasis in the crowded Midtown. Most relaxed is the back garden with sculptures and fountains, a café and a restaurant.

Joan Miro is one of the important artists in MoMA.

Joan Miro

A Catalan painter born in 1893, influenced by Cubism, Dada and Surrealism, one of the ideologists of Surrealism. Lived for many years in the Netherlands before returning to Spain where he lived in Mallorca.

Another important MoMA artist is Pablo Picasso.

Picasso

Born on the Costa del Sol in Spain in 1881, studied in Barcelona and settled down in Paris. Took an active part in developing several of the 20th C. styles of painting, including Cubism. The Young Women of Avignon is an example of that period.

Another famous artist is Piet Mondrian.

Mondrian

A Dutch painter born in 1872, lived in Holland, Paris and London. He went through many of the 20th C. styles of painting and founded the De Stijl movement. One of the main exponents of Abstract art. Broadway Boogie Woogie is a good example of his style.

Next we turn our attention to Henri Matisse.

Matisse

A French painter born on the Côte d’Azur in 1954. Learned and lived in Paris, one of the main proponents of Expressionism. The Dance is one of his most important and defining works.

Jackson Pollock shall be the last example on our visit to MoMa.

Pollock

Born an American, one of the main movers and shakers of Expressionism. “One” is one of his best-known works of art.

When leaving MoMA we return to 5th Avenue and observe the goings on.

Fifth Avenue

Most of the shops in this part of the avenue are fashions hops. A lonely bookshop, Dalton’s is between 52nd and 53rd Streets. Above it there is a tower with the number 666 on 5th Avenue and with excellent views from the bar on the top floor, Top of the Sixes.

We continue north on 5th Avenue, pass lots of fashion shops. At 56th Street we arrive at Trump Tower on the right side of the Avenue.

Trump Tower

5th Avenue / 56th Street. (C3).

A tower with a difference, with a ground floor of six storeys of expensive fashion shops and still more expensive flats above them.

We continue on 5th Avenue and stop on the corner of the 57th Street.

57th Street

57th Street.

Two streets form the main cross of the Midtown area, 5th Avenue and 57th Street. The latter one is a street of fashion shops on the ground floor and of art galleries on the upper floors. Near the center of the cross there are several well-known hotels and restaurants.

We continue on 5th Avenue to 58th Street, where we come to Grand Army Plaza.

Grand Army Plaza

5th Avenue / 59th Street. (C3).

A square of expensive shops and hotels. The Pulitzer fountain is in the middle of the square. Horse-drawn carriages wait for tourists who want to make a slow trip into Central Park.

Museum Mile is the part of 5th Avenue north of Grand Army Place.

Museum Mile

5th Avenue.

Many of the most famous museums in New York face the Museum Mile. First there is Frick Collection, then Metropolitan Museum, Guggenheim Museum and finally Cooper-Hewitt Museum. Near the mile we have Whitney Museum on Madison Avenue.

We continue on that way, by taxi or foot the 1 kilometer to the Frick Collection on the right side of the avenue.

Frick Collection

1 East 70th Street / 5th Avenue. Phone: 288 0700. Hours: Open Tuesday-Saturday 10-18, Sunday 13-18. (C2).

An important Upper East Side museum facing Central Park, popular for being rather relaxing. It is a city mansion with works of art from earlier centuries hanging on walls above the luxurious furniture of the collector.

Another kilometer by taxi or foot brings us to the Metropolitan Museum of Art on the left side of the avenue.

Metropolitan Museum

5th Avenue &/ 82nd Street. Phone: 535 7710. Hours: Open Tuesday-Thursday & Sunday 9.30-17:15, Friday-Saturday 9:30-20:45. (C1).

One of the largest museums in the world with more than 3,000,000 items. You have to make a plan for your walk through it. To visit it all in one day would be to much, a week is more to the point. This is a museum with a wide focus, a museum of art, of crafts, and of antiques. The rebuilt ancient Egyptian temple from Dendar is one of the central items.

Usually there are important temporary exhibitions.

Further 500 meters on 5th Avenue brings us to the Guggenheim Museum on the right side of the avenue.

Guggenheim Museum

1071 5th Avenue betw. 88th & 89th. Phone: 360 3500. Hours: Open Monday-Wednesday 10-18, Friday-Saturday 10-20. (C1).

Not only famous for being one of the most important museums of modern art in the world but also for its own architecture, designed by Frank Lloyd Wright in a spiral form.

When we arrive at this Upper East Side location facing Central Park we take an elevator to the top floor and then descend down the spiral through the whole museum.

On our way down we go through the special galleries on the 6th, 4th and 2nd floors who have focused themes. The spiral itself is used for temporary exhibitions. The fixed artists include Kandinsky, Mondrian, Klee, Braque, Picasso and Calder.

Just a little further along on 5th Avenue on the same side of the street we arrive at the Cooper-Hewitt Museum.

Cooper-Hewitt Museum

2 East 91st Street / 5th Avenue. Phone: 860 6868. Hours: Open Tuesday 10-21, Wednesday-Saturday 10-17, Sunday 12-17. (C1).

An important Upper East Side museum facing Central Park. It has drawings by Rembrandt and Dürer.

If we want to finish this walk by going to the Whitney Museum we have to get to the corner of Madison Avenue and 75th Street.

Whitney Museum

945 Madison Avenue / 75th Street. Phone: 570 3676. Hours: Open Wednesday & Friday-Sunday 11-18, Thursday 13-20. (C2).

An Upper East Side museum of American Art, one of the important museums on Manhattan. The building itself is a work of art, designed by Marcel Breuer and Hamilton Smith, looking like a bunker turned upside down. The back garden of sculptures and the basement house about 50 works of art by Alexander Calder. The museum is well-known for its daring policy of buying art.

East Side

We use this designation to cover the affluent eastern side of Midtown and the Upper East Side. We start in the south at the United Nations Building and finish in the north at the Roosevelt Island Tramway.

We start on the corner of 1st Avenue and 43rd Street, in front of the United Nations building.

United Nations Building

1st Avenue / 42nd Street. (D4).

Designed by a committee of world-famous architects including Le Corbusier, Oscar Niemeyer and Sven Markelius, built 1947-1953. The exterior is mainly the work of Corbusier. It is the first tower in Manhattan which is completely covered in glass.

The tower houses the central offices of the United Nations. The small building in front is the meeting hall of the General Assembly. Behind there are some other buildings with smaller meeting halls. Most of the halls are open to the public when meetings are not in session. The entrance is from the corner of 1st Avenue and 45th Street.

Opposite the U.N. between 43rd and 44th Streets is one of the most beautiful towers of Manhattan, the UN Plaza hotel.

We walk along 42nd Avenue to the Chrysler Building on our right.

Chrysler Building

405 Lexington Avenue / 42nd Street. (C4).

An Art Deco tower from 1930, influenced by car designs of that time, with a top that is reminiscent of a Chrysler 1929 water cooler. It was temporarily the tallest tower in the world. Some have found it to be ugly but lately it has been considered one of the most beautiful in town.

A little further on 42nd Street we come to Grand Central Terminal.

Grand Central Terminal

Park Avenue / 42nd Street. (C4).

The main railway station of Manhattan, a large pile built in 1903-1913, covering rails, roads and ramps on several floors. Half a million people use the terminal each working day.

The Beaux Art front has a clock with a width of 4 meters. Inside there is a main hall of 10 floors, with 38 meters up to the star-studded dome. Downstairs there is the incomparable Oyster Bar.

We cross Grand Central in the north direction through the Met Life Building.

Met Life Building

Park Avenue. (C4).

This graciously curved tower straddles Park Avenue, designed 1963 by Walter Gropius, Pietro Belluschi and Emery Roth, one of the landmarks of skyscraper architecture. The tower looks best from the Park Avenue north side. And it spoils the former vista along Park Avenue.

From the top floor there is a good view to the east to other Manhattan towers and west to Chrysler Building and United Nations Building.

We walk along Park Avenue.

Park Avenue

Park Avenue.

The only avenue in Manhattan with a grass island in the middle. On the right side we see how spacious glass gardens have been designed in the ground floor of the towers.

We pass the Inter-Continental and Waldorf-Astoria hotels on the right side of the avenue and come to St Bartholomew’s Church on the same side.

St Bartholomew‘s Church

Park Avenue betw. 50th & 51st. (C4).

A decorous Neo-Byzantine church of pink brick from 1919, with a small churchyard that contrasts with the towers around just as the church itself does. Its days may be numbered as the ever smaller congregation is too poor to refuse ever more inviting offers from greedy entrepreneurs who want to build a skyscraper on the lot.

We cross 5th Avenue and walk 51st Street to Madison Avenue. Villard Houses are on that corner.

Villard Houses

Madison Avenue / 51st Street. (C4).

Three houses from 1884, looking together like a Italian Neo-Renaissance palace on the outside. On the inside they have Rococo decorations. These architecturally important houses among skyscrapers were saved by hotelier Helmsley who transformed them into the lobby, bar and restaurant area of the hotel he built behind them.

After a look around in Madison Avenue we return to Park Avenue and turn left. Soon we come to Lever Building on the left side.

Lever Building

(C4).

Characterized by its dark blue glass walls, designed by Skidmore, Owings and Merrill in straightforward Bauhaus Modern style, built in 1952. The tower does not utilize its air-space completely and allows the rays of the sun to play with its sides. It is such an architectural milestone that it is already a protected monument.

We cross Park Avenue and go on 54th Street to Lexington Avenue. On that corner is Citicorp Center.

Citicorp

Lexington Avenue / 54th Street. (C4).

One of the younger towers of Manhattan, from 1977, designed by Hugh Stubbins, distinguished by its steep top and its giant order of columns at street level. The columns allow space for the small St Peter’s church.

A subterranean and comfortable garden, The Market, under the tower gives access to a mall of shops and restaurants.

We turn our attention to St Peter’s.

St Peter‘s Church

Lexington Avenue / 54th Street. (C4).

This modern church makes a striking contrast to the oversized surroundings.

We return to Park Avenue, turn right and continue northwards. On our left we arrive at the AT&T tower.

A. T. & T.

Park Avenue betw. 55th & 56th. (C3).

One of newest towers of Manhattan, from 1984, designed by Philip Johnson and John Burgee, well known by its Chippendale top, one of the most controversial towers in town. It is an example of the modern reaction against Modernism, clothed in reddish marble instead of aluminium, glass and steel. It looks like something that the lamp of Aladdin brought here by mistake.

The ground floor of the tower is a public garden with chairs and coffee tables spread around, quite a nice place.

We go on Park Avenue to the next corner. There we have three choices. We can turn right and walk along 57th Street to Madison Avenue and turn left there.

Madison Avenue

The next avenue to the east of Park Avenue and is one of the most fashionable shopping streets in Manhattan. From 57th up to 72th Street it is lined with shops and art galleries. Otherwise it is best known for being the center of the advertising and public relations services in New York.

From the corner of Park Avenue and 57th Street we can also walk west on 57th Street and then turn left on 3rd Avenue and right on 51st Avenue. There we arrive at Greenacre Park.

Greenacre Park

A tiny park nestling under office towers, a comfortable resting place with chairs and tables and a soothing waterfall in the rear, drowning out the noise from the motor traffic.

From the corner of Park Avenue and 57th Street we can also walk east on 57th Street all the way to 2nd Avenue and turn left there to enter Upper East Side.

Upper East Side

From the beginning of the 20th C. the area north of 59th Street and east of Central Park has been the quality residential district in New York. It is a tasteful district of city mansions and residential hotels. Everywhere there are uniformed guards in lobbies and long, black limousines at the curb. Many elegant bars, restaurants and nightclubs cater to the inhabitants.

It is also the main museum district, boasting of Metropolitan, Guggenheim, Frick, Cooper-Hewitt and Whitney Museums. And the district of embassies and respectable institutions. The residence of the mayor, Gracie Mansion, is on the East River. That part of the district is called Yorkville and was once the area of German immigrants.

We walk on 2nd Avenue to 60th Street to arrive at the Roosevelt Island Tramway, opened 1976. From there we take a colorful airborne tram for a four-minute ride over the western branch of East River to Roosevelt Island. Remember to bring subway tokens as tickets are not sold here.

Roosevelt Island

A modern residential district has been designed on the island, devoid of motor traffic. The river banks of the island offer good views over the river.

This concludes our walk around the eastern part of Manhattan.

1996

© Jónas Kristjánsson

Venezia walks

Ferðir

Piazza San Marco

(C2).

Our first walk in Venice is short. It centers on Piazza San Marco and the buildings around it. This is the center of the city, an imposing piazza in front of San Marco, 175 meters long and 58-82 meters broad, laid with large marble tiles, usually crowded with tourists.

Classical music bands play for cafégoers. From the piazza we enter San Marco, the Campanile, Torre dell’Orologio and a few museums. In the arcades around the piazza there are fashion and souvenir shops, also the famous cafés of the city, Florian and Quadri. The restaurants Al Conte Pescaor, La Colomba, Do Forni, Harry’s Bar and Rivetta are near the piazza.

Sometimes the sea floods the piazza at high tide. Then walking bridges are set up across the piazza to enable people to walk around without wetting their feet. Then we also get some peace from the thousands of fat doves which are the main photo attraction for tourists in Venice.

We start by inspecting San Marco.

San Marco

Piazza San Marco. Hours: Open Monday-Saturday 9:45-17, Sunday 14-17. (C2).

A fairy tale palace from Thousand and One Night, an eastern church in western Christendom, built 1063-1094 in Byzantine style, in the form of a Greek cross with equal arms, with five immense domes. It is the finest Venetian witness to the Medieval connections of the city to the Greek and Byzantine world, the countries in the Eastern Mediterranean and the Middle East.

During the centuries it was loaded with decorations inside out. But it did not become the cathedral of Venice until 1807. Until then it was the private chapel of the Doge, often used for the reception of foreign ambassadors and for other secular ceremonies. It was also used for introducing new Doges to the citizens and as the focus of processions in the Piazza San Marco.

Mosaics characterize the church on the outside and inside, on walls, in ceilings and in floors. They date from several periods, most of them from the Middle Ages, mainly by unknown artists. The present appearance is from the latter half of the 15th C and the first half of the 16th C. Famous are the originals of the bronze horses that once were over the central doorway.

We walk into the church through the central doorway.

San Marco interior

San Marco.

San Marco changes according to change in the outside light during the day illuminating the mosaics. It is best to view them from the inside gallery. Over the gallery is the Pentecost dome with the oldest mosaics, from the 12th C. The Ascension dome in the middle is from the 13th C.

The mosaics cover in sum about an acre. They are lively and show interaction between people, distinguishing this church from its stiff Byzantine antecedents where each person lives in its own world. Thus they mark out the start of the leadership role of Venetian artists in Western painting during the following several centuries.

After looking around in the main church we go to the back of the chancel to see the precious altarpiece.

Pala d’Oro

San Marco.

The altarpiece of the church is now behind the chancel, made in the 10th C. by Venetian goldsmiths, three square meters, covered with 250 miniature pictures, each decorated with precious stones and enamels. It is an extraordinary altarpiece, probably the most valuable one in the world. Napoleon robbed a few jewels from it, but otherwise it has survived intact.

Sometimes it is difficult to distinguish between the robbers and the robbed in history. Venetians robbed the enamel in the altarpiece in Byzantium in 1204, where they also robbed the San Marco horses. Later Napoleon robbed the horses from Venice in 1797, but they were later returned by the Austrians when he was deposed.

The most holy relics of the church, the remains of St Mark, were proudly stolen by Venetians from Alexandria in 828. In fact they were similar to the Vikings and other maritime nations in being both adept at commerce and robbery. Venetians managed for instance to turn the 4th Crusade into the destruction and plunder if their competitor in Byzantium.

We return from the choir to the entrance. Inside the church, south of the entrance there are stairs up to the gallery, where we enter the Treasury of the church and the balcony above the central doorway. We first go out on the balcony.

Equini San Marco

San Marco.

The four statues of horses above the central doorway are replicas of those that stood there for almost six centuries, from 1204 when Venetians robbed them from Byzantium, and until 1797 when Napoleon robbed them from Venice and brought to Paris. From the balcony there is a good view down to Piazza San Marco and the monuments around it.

The original bronze statues are in a corner room behind the balcony. They were originally at the imperial throne at the Hippodrome in Constantinople. They have seen many things in their time, but now in their retirement they probably miss the view.

Before we leave the church we can reflect upon the fact that the composer Monteverdi became a choirmaster here in 1613 starting a period of Venetian supremacy in Western music, which reached a high point in the beginning of the next century when Vivaldi became the musical director of the neighboring Pietà church.

After inspecting the Treasury we return down the stairs and leave the church. We turn left to the southern side of it. In the middle of that side there is a corner sculpture of the Roman Tetrarchs.

Di Tetrarci

Piazzetta. (C2).

Famous sculpture of 4th C. Egyptian porphyry, probably depicting the Tetrarchs, the four Roman emperors, Diocletian, Maximian, Galerian and Constance, that ruled together in harmony at the end of the 3rd C.

Near the sculpture we enter the Ducal Palace.

Palazzo Ducale

Piazzetta. Hours: Open in summer 9-19, in winter 9-16. (C2).

The characteristic landmark of Venice, proudly on view on the lagoon bank in front of San Marco. The palace is the monument that greets travelers who arrive by water to Piazza San Marco. It was for centuries the political center of Venice, the home of the Doge, the meeting place of the congress and the senate, the office of the high court and the secret police.

In its present form it is á playfully light-built and beautiful Gothic palace from the 14th C. and the beginning of the 15. the C. It is unique in having two floors of arcades on all the public fronts, the upper floor in the lace design that can be seen in many Venetian palaces of that period. Above the arcades there are beautifully designed walls of bright Verona marble.

Now it is a museum, where we can see the dwelling of the Doge, the meeting places of the congress and the senate, and the state prison. These dazzling and sumptuous interiors reflect the wealth and power of the city when it battled with great powers like the Eastern Roman Empire and later the Turkish Empire for supremacy on the Eastern Mediterranean.

We walk into the palace atrium through Porta della Carta, a Gothic portico between the palace and San Marco. When we are inside the atrium we see a triumphal arch on our left, Arco Foscari. In front of us there is an immense staircase.

Scala dei Giganti

Palazzo Ducale.

The giant staircase was designed by Antonio Rizzo and built in the latter half of the 15th C. The name of the staircase comes from the oversized sculptures by Sansovino at the top, depicting Neptune and Marz, the gods of the sea and the land.

The staircase was used for official ceremonies. New Doges were crowned there with the Zogia, the Phrygian cap that was higher in the back than in front, distantly similar to the crown of the Lower Egypt in antiquity.

We enter the palace and go to the stairs that run up from the top of Scala dei Giganti inside the palace walls.

Scala d’Oro

Palazzo Ducale.

The golden stairs lead to the 2nd floor of the palace with the meeting rooms and the rooms of the Doge. The stairs were designed by Sansovino in 1554-1558, with gold decorations by Alessandro Vittoria in the vaulted ceiling. It must certainly have been awe-inspiring for visiting foreign dignitaries.

We walk through the impressive rooms and cross the closed Ponte dei Sospiri that connects the palace with the palace of justice. Back in Palazzo Ducale we reach the high point in the great meeting chamber of the congress.

Sala del Maggior Consiglio

Palazzo Ducale.

A giant meeting room of the congress of almost 2000 aristocratic electors and the banqueting room of the government during Venetian independence. One of the largest paintings in the world, Paradise, by Tintoretto, about 180 square meters, decorates the throne end of the room. The walls and ceiling are covered with paintings, some by Veronese.

Here the formal decisions were made on war and peace between the Venetians and the Turks and between the Venetians and their Italian competitors in Genova. Here a formal decision was made to lead the naval battle of Lepanto where Venice, Genova and other Western powers, under the leadership of Venice, in 1571 put en end to the Turkish expansion on the Mediterranean.

We leave the palace, walk around it and upon the bridge of Ponte della Paglia, from where we see a bridge that we crossed when we were inside the palace. It is the bridge that connects the palace with the palace of justice.

Ponte dei Sospiri

Palazzo Ducale. (C2).

The Bridge of Sighs, connecting the Palazzo Ducale with the judicial palace, was built in the latter half of the 16th C. The name derives from the sighs of prisoners, that were led to the execution chambers and saw through the small windows on the bridge some glimpses of life in Venice for the last time, according to folk history.

We return along the palace and arrive at Piazzetta, the square between the palace and Libreria Sansovina. Near the bank there are the two historical columns of San Marco and San Teodoro.

Colonne di San Marco e San Teodoro

Piazzetta. (C2).

This was the main entrance to Venice in olden times when it was only accessible by sea. The columns were plundered from Byzantium like so many things in Venice. In addition to being a kind of a city gate they also were the venue for public executions in the city up to the middle of the 18th C.

On top of the eastern column is a bronze sculpture of the winged lion of San Marco. it is imported and considered to be Chinese in origin. On the western column is a marble sculpture of San Teodoro who was the patron saint of Venice until the relics of St Mark were stolen in Alexandria and smuggled to Venice in 828.

The antique library palace, Libreria Sansovina, an early Renaissance building designed by Jacopo Sansovino and built in 1537-1588, is to the west of the columns. It includes the entrance to the archeological museum.

Museo Archeologico

Piazzetta. Hours: Open 9-14. (C2).

A small and cozy museum of works of art from Roman times, especially from the 2nd C, a perfect haven of peace, when the crowds outside in the Piazza become overbearing.

We return to the Piazzetta and turn our attention to the great tower.

Campanile

Piazza San Marco. Hours: Open 9:30-19. (C2).

The tower was built in 1902-1912 as an exact replica of a tower from 1173 that collapsed in 1902. It is 98,5 meters high, built as a lighthouse and became a church campanile and a state tower. It has five bells, each of whom had its field, one called the senators for meetings, another the congressmen, the third announced executions and two informed on the hours of the day.

An elevator has been installed for travelers to make it easier for them to reach the panoramic platform which gives excellent views over Venice. There is often a long queue at the elevator during the height of the day, making it advisable to arrive early in the morning or late in the evening.

The Loggetta at the bottom of the tower is designed by the 16th C. architect Jacopo Sansovino, who also designed the nearby Libreria Sansoviana and the palaces Ca’Grande and Palazzo Manin-Dolfin at Canal Grande. All this buildings are in the Renaissance style of that time.

From the tower we cross Piazza San Marco in front of the church and enter the clock tower in the row of buildings on the north side of the piazza.

Torre dell’Orologio

Piazza San Marco. Hours: Closed for restoration. (C2).

The tower is best know for the bronze statues of the two Moors on the top, who ring the bell on the hours, popular for wearing nothing under their capes. High on the tower wall is a relief of the winged lion of St Mark. Below it is a sculpture of the Virgin with the Child and moving images of the magi who come every hour to pay their respects.

The most interesting part of the tower is the lower facade with an astronomic clock in gilt and blue enamel, showing the zodiac and the phases of the moon.

We cross the piazza lengthwise to the palace of Ala Napoleonica at the eastern end from where we climb stone stairs to enter the civic museum of art and history.

Museo Correr

Piazza San Marco. Hours: Open Wednesday-Monday 10-17. (B2).

The paintings in the museum are in chronological order, making it easier to understand who styles changed with time. Two of Carpaccio’s paintings are the best known items in the museum: A Young Man in a Red Hat, and Two Venetian Ladies. The museum has also historical maps, weapons and coins from Venice.

There is a large replica of the heavily decorated and glorious ship of the Doge, Bucintoro. It was used every Ascension Day to bring the Doge out to the Adriatic, where he threw a golden ring into the ocean and said: “Desponsamus te mare in signum veri perpetuique dominii” to mark his marriage to the sea and the supremacy of Venice on the ocean.

We finish this walk in the Piazza San Marco area by having coffee in the piazza, either at Florian or Quadri.

Canal Grande

The main thoroughfare and avenue of the city is really a river. Where Canal Grande swings now there was before a river in the lagoon swamps. The city was born on its banks. From the beginning it has been the main traffic artery of the city. It is lined with about 200 ancient palaces on its way of 4 km through the city.

Canal Grande teems with life from morning to evening. Public boats and taxi boats, police boats and ambulance boats, cargo boats and funeral boats, refuse collecting boats and gondolas are milling around. People wait on the banks for a lift over the water river just as people wait for green lights in other cities.

Boat line no. 1 stops at most public landings at Canal Grande. Most descriptions of walks in this database center on the landings. And there are few places in town which are farther than 1 km away from some public boat landing.

We sail from the train station Santa Lucia which connects Venice with the mainland and go in the direction of Piazza San Marco. We choose line no. 1, the so-called Accelerato, which distinguishes itself by being slower and making more stops than other lines. We immediately come to the first bridge.

Ponte Scalzi

Canal Grande. (A1).

Formerly a bridge of wrought iron crossed the canal in this place, but in 1934 this stone bridge was erected.

We soon come to a broad canal on the left side, Canale di Cannaregio. On that canal, near the confluence, is a palace.

Palazzo Labia

Fondamenta Labia. (A1).

The Labias were a rich family of merchants, which bought its way into the aristocracy in the 17th C. Their palace is from the end of that century.

Giambattista Tiepolo decorated the ballroom with frescos which we can see by attending concerts in the palace.

San Geremia, a church in the form of a Greek cross, is in front of the palace and houses the relics of St Lucy.

Next we come to a low and wide palace on the right bank.

Fondaco dei Turchi

Salizzada dei Fondaco dei Turchi. Hours: Open Tuesday-Sunday 9-13. (B1).

A Byzantine palace from the 13th C., one of the oldest and loveliest, and for a long time the largest palace on the Canal, a building of two floors with towers on both ends. The Byzantine style shows well in the sleek columns and high arches.

It was acquired by the Turks in the 17th C. and became their warehouse, hotel and consulate. Its name comes from that time. Fondaco is a corruption of the Arabic Funduk, meaning inn or hotel.

Now the Venetian Museum of Natural History is in the palace.

A little farther on we come to a large palace on the left side, signposted “Casino Municipale” on red satin over the central doorway.

Palazzo Vendramin Calergi

Calle larga Vendramin. (B1).

This palace of three floors is from the beginning of the Renaissance, designed by Mauro Coducci and built around 1500, very clean in style, with Romanesque arches and circular windows.

It is now the city casino, open in winter.

A little bit farther on we come to a church and a boat landing on the left bank.

San Stae

Campo San Stae. Hours: Open 9-12, 16-18. (B1).

A Baroque church from the beginning of the 18th C., clothed in white marble with a front with a giant order of columns and statues.

The chancel houses works of art by Tiepolo and Piazzetta.

From the small square on the embankment in front of the church there is a fine view over Canal Grande to the palaces on the other side.

We continue and come to the right side at a powerful white palace.

Ca’ Pesaro

Calle Pesaro. Hours: Open Tuesday-Sunday, Galleria 10-17, Museo 9-14. (B1).

A typical Baroque palace, designed by Baldassare Longhena, built in the latter half of the 17th C. in rough three-dimensional style below and richly decorated front above, with columns and pairs of columns.

It is now the modern art museum, Galleria D’Arte Moderna, and the Eastern museum, Museo Orientale. In the art museum there are works by Miró and Matisse, Klee and Kandinsky amongst others.

On the other side of Canal Grande we see a pink palace.

Palazzo Fontana Rezzonico

Strada Nova. (B1).

This palace is best known for being the birthplace of Count Rezzonico who later became the fifth Pope from Venice. It is a mixture of styles, mostly Byzantine, with high and narrow Romanesque arches, but has no arcade on the ground floor. It is characterized by the pink color.

A little farther on is one of the most beautiful palaces in Venice, the golden palace.

Ca’ d’Oro

Strada Nova. Hours: Open 9-13:30. (B1).

A Gothic palace from the 15th C. with lace-like windows and ogee arches is covered in beautiful marble and has oriental pinnacles on the eaves. The front was originally painted in red and blue and decorated with golden leaves that gave the palace its name.

It is now a museum of painting, including works by Mantegna and Sansovino, Carpaccio and Tiziano, Giorgione and Guardi.

Just a little farther on, also on the left, is a pink palace.

Palazzo Sagredo

Campo Santa Sofia. (B1).

A mixture of Byzantine and Gothic styles. The high and slender columns of the first floor are Byzantine and the pointed arches and lace windows of the second floor are Gothic.

On the other side of Canal Grande we see the fish market building of Venice.

Pescheria

Campo della Pescheria. (B1).

The building itself is a 20th C. imitation of the Gothic style. The ground floor is open through and houses the main part of the fish market, even if it overflows into the neighboring streets.

The fish market has been here for six centuries and is still very lively. Early morning is the best time to be there, when Venetian housewives are shopping.

We inspect it later on another trip through Venice. This time we continue and enter a bend on Canal Grande and pass a very old palace on the left side.

Ca’ da Mosto

Calle della Posta. (B1).

One of the oldest palaces in Venice, from the 13th C., a good example of the Byzantine style in architecture.

In the 18th C. this was the finest hotel in Venice, the abode of the Austrian Emperor amongst others.

When we are almost at the Rialto bridge we pass a wide and bright palace on the left.

Fondaco dei Tedeschi

Calle de Fontego dei Tedeschi. (B1).

One of the largest palaces in Venice, built in 1505, with 160 rooms on four floors around a central atrium, formerly the commercial center, warehouse and hotel of German merchants.

Now it is the main post office in town.

Opposite the palace, at the other bridgehead of Rialto, there is another large palace.

Palazzo Camerlenghi

Ruga degli Orefici. (B1).

Built 1528, simple in style, with high Byzantine arched windows. In olden times it was the Ministry of Finance and the ground floor was a jail.

Now it is time to observe the great bridge over the city thoroughfare.

Ponte di Rialto

Canal Grande. (B1).

The oldest and most interesting of the three bridges on Canal Grande, erected where the focus of economic activity has always been, midways between the railway station and San Marco. A bridge has been in this location from the end of the 12th C, but this bridge is from 1588-1591, designed by Antonio da Ponte who won in a competition against Michelangelo, Palladio and Sansovino.

The bridge spans the canal in one step. Each pier rests on 6000 vertical oak trunks which were driven into the ground. It is so wide that it accommodates two rows of shops with walkways on both sides.

The main shopping areas in town are in the vicinity of both bridgeheads. Fashion and souvenir shops are mainly east of the bridge and food markets to the west. The embankment that leads south from the western bridgehead, Riva del Vin, is the main center of outdoor restaurants. From the bridge there is an excellent view to the south along Canal Grande.

We continue on Canal Grande and pass a light-colored palace on the left side behind the Rialto boat landing.

Palazzo Manin-Dolfin

Calle larga Mazzini. (B1).

A simple and stylish Renaissance palace with a Greek arcade, built by the best-known Venetian architect, Sansovino, in 1538-1540, the home of the last Doge of Venice, Ludovico Manin.

Beside it there is a pink palace.

Palazzo Bembo

Riva del Carbon. (B1).

Beautifully designed Gothic palace from the 15th C. with double window arcades in the middle.

A little farther on, also on the left side, we pass some of the oldest and most beautiful palaces on the canal, the twin palaces.

Palazzo Loredan

Riva del Carbon. (B1).

The light and elegant twin palaces are from the end of the 12th C. or the beginning of the 13th. Loredan is the whiter one, the one on the left, very Byzantine in style, with high and slender Romanesque arcades on verandahs running the entire width of the two lower floors

We turn our attention to the other twin to the right.

Palazzo Farsetti

Riva del Carbon. (B1).

This one is rather wider and darker than its twin. It is also from the beginning of the 13th C., in a clean-cut Byzantine style, a textbook example of the Venetian variant of that style. The high and slender Romanesque arcades also here run the entire the width of the front.

The city council of the city is in these two palaces.

A little farther on we pass a blackened marble palace on the same side of the canal.

Palazzo Grimani

Calle Grimani. (B2).

A typical Renaissance palaces which would be rather beautiful, if the front would be cleaned. It is very strict in form and exact in proportions, with Greek columns and Romanesque arches, sharp horizontal lines between floors and wide eaves. The central entrance on the ground floor, with a large central arch flanked by two smaller arches, is called a Venetian Door.

On the other side of the canal, to the left of the San Silvestro boat landing there is a palace with an outcrop on the ground floor.

Palazzo Barzizza

Corte Barzizza. (B1).

A Byzantine palace from the 13th C. with an original front.

We continue and come to a known Renaissance palace on the other side of the canal, just beyond the Sant’Angelo boat landing.

Palazzo Corner-Spinelli

Ramo del Teatro. (B2).

One of the oldest Renaissance palaces, built 1490-1510, a model for later palaces in that style. The lower part of the front is made of large stones with deep gaps between them and the higher part is relatively delicate and decorative.

We now skip a few palaces and make our next observation at the bend of the Canal Grande where we are confronted with the broadside of three university palaces.

Ca’ Foscari

Calle Foscari. (A2).

This is the largest palace of three connected ones, all in the same Late Gothic style, built in the 15th C. with interlacing ribs and pointed ogee arches. All three have the a central section of arcades balconies, so typical of the Late Gothic style in Venice.
The three palaces now constitute the University of Venice.

Almost opposite the university there is an unusually wide palace.

Palazzo Moro Lin

Calle Ca’ Lin. (B2).

A broadside palace from the 17th C., sometimes called the palace of 13 windows.

Almost next door is a powerful palace.

Palazzo Grassi

(B2).

This heavy white palace was built in 1730 in Historical style.

It is now used for art exhibitions, some of them very good.

On the opposite bank is a famous palace at the side of the Ca’Rezzonico boat landing.

Ca’ Rezzonico

Fondamenta Rezzonico. Hours: Open in summer 10-17, in winter Saturday-Thursday 10-16. (A2).

Heavily decorated and proportional front bears witness to the Baroque style of architect Baldassare Longhena, who built it in the latter half of the 17th C.

The palace is no less decorated inside, loaded with paintings, frescos and antiques. The ballroom runs the entire length of the 1st floor, with golden chandeliers and trompe l’oeil frescos in the ceiling and carved furniture. A few ceilings have frescos by Giambattista Tiepolo.

It is now a museum on the 18th C. Venice and includes paintings by Pietro Longhi, Francesco Guardi, Canaletto and Giandomenico Tiepolo.

A little farther on the same side there is an interesting palace.

Palazzo Loredan dell’Ambasciatire

Calle dei Cerchieri. (A2).

Late Gothic palace with Renaissance intrusions, for a long time the embassy of the Austro-Hungarian Empire.

We continue and arrive at the Accademia boat landing. Behind it we see an old church in a new role.

Santa Maria della Carità

Campo della Carità. (B2).

A church from the Middle Ages, converted into its present look in the 15th C.

The church and the monastery buildings behind it now house one of the best known museums of art in the world, Accademia, which we inspect further on another trip through central Venice.

Here we have a bridge over Canal Grande.

Ponte dell’Accademia

Canal Grande. (B2).

A wooden bridge built as a temporary solution in 1932, usually loaded with pedestrian traffic.

From the bridge we have a good view in both directions along Canal Grande, mainly in the direction of Santa Maria della Salute.
A little further than the northern bridgehead we pass a beautiful palace with a luxuriant garden.

Palazzo Francetti Cavalli

Campo San Vidal. (B2).

Beautifully designed Gothic palace, well preserved.

Opposite there is a beautiful marbled palace.

Palazzo Contarini del Zaffo

Calle Rota. (B2).

Coated in beautiful marble, one of the first palaces in town to be built in Renaissance style, from the latter half of the 15th C. The colorful marble gives it a lively look contrasting with its formal proportions.

A little farther on we pass a palace with mosaics on the right bank.

Palazzo Barbarigo

Campiello San Vio. (B2).

The front side mosaics are prominent and catch the eye of most of those who travel for the first time through Canal Grande. They are in vivid colors with much use of gilt, relative youngsters in this city, from 1887.

Still further on we pass an enormous palace on its own on the left bank.

Ca’ Grande

Fondamenta Corner Zaguri. (B2).

One of the best and best-known works by Sansovino, the main architect in Venice in the Renaissance period, from 1545. The ground floor has massive stones with deep gaps between them. The first floor has a continuos row of arched windows with pairs of columns between them.

A romantic palace is on the other side of Canal Grande.

Palazzo Dario

Calle Barbaro. (B2).

The front of the palace is not proportional. The windows part is to the one side. This is one of the oldest Renaissance palaces, from 1478. The circular windows with an outer circle of smaller circular windows make this palace stand out, also its multicolored marble coating.

Legend says that the owners of the palace will succumb to ill fate, supported by tales, that reach up to the year 1992.

Near it is a palace with a mosaic on the middle of the front.

Palazzo Salviati

Calle Maggiore. (B2).

A small palace owned by a glass factory. The front glass mosaic is recent.

We continue past the Gritti hotel on the left bank. When we arrive at the Salute boat landing we see on the other side an unobtrusive palace between larger ones.

Palazzo Contarini Fasan

Calle dei Pestrin. (B2).
The most elegant palace of Venice is small and narrow, golden and white, Gothic in style, with delicate decorations in balustrades and Arabic ogee arches.

It is sometimes called the House of Desdemona from the Merchant of Venice by Shakespeare.

On our side of the canal, behind the boat landing, is one of the best known churches in town.

Santa Maria della Salute

Campo della Salute. (B2).

A decorative Baroque cake of white limestone, designed by Longhena, built in 1631-1687 in an prime location at the eastern tip of the Dorsoduro peninsula, where Canal Grande meets the lagoon, a main landmark. The octagonal church is overloaded with extras, such as sixteen giant scallop buttresses which pretend to support a large wooden dome that does not need the support.

Inside the church is more moderate. It has an altarpiece and a ceiling fresco by Tiziano and works of art by other well-known artists, such as Jacopo Tintoretto. The mosaic floor is unusually beautiful, with several variations on a circular theme.

Outside the church, on the tip of the peninsula, is a low building.

Dogana di Mare

Punta della Dogana. (B2).

The present customs building is from the latter half of the 17th C. On its tower there are two bronze giants who carry a golden sphere with the Goddess of Fortune that stands on one foot and turns as a weather-cook.

There is a breathtaking view from the tip of the peninsula to the San Marco campanile, the Palazzo Ducale, the promenade of Riva degli Schiavoni, and the islands of San Giorgio Maggiore and Giudecca.

At this spot the Canal Grande ends and the Venetian lagoon starts. We have finished a comprehensive tour through Canal Grande. We take the boat to the San Marco landing on the other side, where we start a new trip through central Venice.

Sestiere San Marco

The large bend on Canal Grande between Ponte Rialto and Palazzo Ducale delimits a district that is known as Sestiere San Marco and is the heart of the city center. We shall now take a round trip through this district and parts of the neighboring districts.

We start our walk at the southwestern corner of Piazza San Marco, walk less than 100 meters on Salizzada San Moisè where we arrive at the by-paths of Calle Vallaresso to the left and Frezzeria to the right. We first turn into the first one and walk along it about 150 meters to its end on the Canal Grande bank.

Calle Vallaresso

(B2).

One of the main gondola landings is on the juncture of the street and the canal bank. It is a busy corner and there are often queues of tourists waiting for testing the characteristic means of transportation in Venice.

Important institutions are here on the corner, on one side Harry’s Bar, which was made famous by Earnest Hemingway, and on the other side the Monaco hotel which has lots of rooms with views to Canal Grande.

In the street there are also expensive fashion and art shops and a theater.

We return on the street and continue about 100 meters along Frezzeria.

Frezzeria

(B2).

One of the main shopping streets of Venice since antiquity. It is typical for such streets in town. The name means that originally it was known for shops that sold arrows. Now most of the shops are clothing shops.

The restaurant La Colomba is in a byway that leads off Frezzeria.

We return to Salizzada San Moisè, turn right, walk about 100 meters out to Campo San Moisè and observe the church.

San Moisè

Campo San Moisè. Hours: Open 15:30-19. (B2).

The decorous and heavy Baroque church from 1668 would be more appealing if the front would be cleaned.

We continue over the square and the bridge on its far side and have a look along the canal.

Rio San Moisè

(B2).

One of the gondola landings is where the bridge crosses the canal, just in front of the unmarked alley that leads to the famous Europa e Regina hotel. The gondoliers sit here in slack times and play cards while they wait for customers, which nowadays almost invariably are Japanese.

From the bridge we continue into the broad street in front of us.

Calle larga 22 Marzo

(B2).

One of the broadest and busiest street in Venice, with fashion shops and hotels on both sides. At the right side we see hotel Saturnia and restaurant Caravella. Narrow alleys lead on the left to the hotels Europa e Regina, Flora and Pozzi.
The hotel and restaurant Gritti is in the neighborhood.

We take a detour to the right along the Calle delle Veste alley out to the Campo San Fantin square, about 100 meters.

Campo San Fantin

(B2).

Some well-known restaurants are at the square and in its neighborhood. The most famous institution is though the opera and theater Fenice.

We inspect the opera house a little further.

Teatro Fenice

Campo San Fantin. (B2).

The oldest and one of the best known opera houses in the world burned in the beginning of 1996. It was from 1792, in a Renaissance style, simple on the outside and loaded with decorations inside, in pink, red and gilt. The galleries were on five floors in a semicircle around the stage and the pit. At the side of the theater there are the hotel and the restaurant Fenice.

The theater is known for the premieres of famous operas such as La Traviata by Verdi, Tancredi and Semiramis by Rossini, I Capuleti ed i Montecchi by Bellini, Rake’s Progress by Stravinsky and Turn of the Screw by Britten. Many works by Richard Wagner, who lived for a long time in Venice, were and are performed here.

Early in the 17th C. Venice became the opera center of Italy and kept that place for three centuries. Here opera changed from being aristocratic and became a popular art form. The operetta form caught on there. In Venice more emphasis was also put on the musical element than in other opera centers. Giuseppi Verdi premiered several of his works here in Teatro Fenice.

We return on Calle delle Veste, turn right into Calle larga 22 Marzo and continue directly on Calle delle Ostreghe in the direction of Campo San Maurizio, a little less than 400 meters in all. On out way we pass a few canal bridges.

Canals

The curved canals often follow the outlines of the more than 100 islands that were the foundation of the city. They constitute a whole net of communication in the city, independent of the streets, often making the length of trips only a fraction of the equivalent ones on land. The canals have an edge over the streets in that the latter are less suitable for the transport of goods.

The canals are cleaned by the tidal currents. In spite of that they tend to fill up with debris and clayey silt that has to be cleansed every now and then to keep them passable for boats. Then the canal is closed, the water pumped out, and rails laid in the bottom to transport the refuse from the digging and pumping boats to the transport boats.

We continue to Campo San Maurizio where we see the tilted campanile of Santo Stefano behind the buildings on the square. We continue directly on Calle dello Spezier to the next square, about 100 meters in all.

Campo Santo Stefano

(B2).

One of the largest squares in town, formerly the center of carnivals and bullfights, but nowadays a playground for children and a resting ground for travelers at sidewalk cafés.

From the south end there are only 100 meters to the Accademia bridge over Canal Grande. This square thus marks a crossroads between Accademia, Piazza San Marco and Ponte Rialto, as is evident from the bustling crowds.

A church is at the north side of the square.

Santo Stefano

Hours: Open Monday-Saturday 8-12 & 16-19, Sunday 7:30-12:30 & 18-20. (B2).

Built in the 14th and 15th C., with a ceiling shaped like a ship’s keel, carved ceiling beams and gothic arches. A few of Tintoretto’s paintings are in the church. The campanile behind is one of the most tilted ones in the city.

We pass through Calle dei Frati along the west front of the church to the next square, a distance of 100 meters.

Campo Sant’Angelo

(B2).

The skewed tower of Santo Stefano looms over the square behind the houses.

We continue about 200 meters on Calle dello Spezier, Calle della Mandola and Calle della Cortesia to the Campo Manin square, where we turn right 100 meters along Calle della Vida, Calle della Locanda and Corte del Palazzo Risi to the round tower in town.

Palazzo Contarini del Bovolo

Corte del Palazzo Risi. (B2).

The lightly built snail of the external staircase in Lombard style is the main characteristic of this 15th C. palace of the Contarini family. The garden is the main venue for the daily meditation of the neighborhood cats.

Restaurant Al Campiello is in an alley near the palace.

We return on Calle della Locanda and Calle della Vida to Campo Manin, where we turn right and follow a signposted and crooked way in the general direction of the Rialto bridge. After about 200 meters we arrive at San Salvatore on our right.

San Salvatore

Hours: Open 10-12 & 17-19. (B1).

A Renaissance church from the beginning of the 16th C. with beautiful colors in a marble floor and a few paintings by Tiziano.

Restaurant Antica Carbonera is nearby, between the church and Canal Grande.

On the other side of the church we come to Merceria, the shortest way between Ponte Rialto and San Marco, about 500 meters, one of the main shopping streets in town. This time we skip it and continue north from the square along Merceria 2 Aprile about 100 meters to the main rendezvous square in Venice.

Campo San Bartolomeo

(B1).

After work Venetians make appointments on this square to prepare for the evening. People wait for each other under the central statue of playwright Carlo Goldoni. There are lots of cafés in this area.

Restaurant Al Graspo de Ua is nearby.

We turn left from the square along Salizzada Pio X, about 50 meters to Ponte Rialto to have a look into the souvenir shops of the bridge and the surrounding area.

Salizzada Pio X

(B1).

Carnival masks are one of the main souvenir items in Venice. They are made after models from the Commedia dell’Arte theater tradition. Crystal is another main souvenir, preferably handmade in the factories on Murano island. The third one is lace from Burano island, and the fourth is goods from handmade marbled paper. All of this is available in the bridge area.

After having walked up to the bridge to have a look around we return along Salizzada Pio X to Campo San Bartolomeo, where we turn left and walk about 250 meters along Salizzada di Fontego de Tedeschi and Salizzada San Giovanni Crisostomo the church with the same name.

San Giovanni Crisostomo

Campo San Giovanni Crisostomo. Hours: Open 8:15-12:15 & 15:30-18. (B1).

A smallish church shaped like a Greek cross, from 1479-1504 in terra-cotta color, decorated with paintings by Giovanni Bellini and Sebastiano del Piombo. It is a comfortable resting place in the bustle of the neighboring streets.

Restaurant Fiaschetteria Toscana is opposite the church.

We continue over the next bridge where we turn right on Salizzada San Canciano. After 100 meters we arrive at Palazzo Boldú, where we turn right on Calle dei Miracoli, cross a bridge to arrive at a canalside church, a distance of about 100 meters.

Santa Maria dei Miracoli

Campo dei Miracoli. Hours: Open Monday-Saturday 10-12 & 15-18. (C1).

An enchanting small church from the early Renaissance, designed by Pietro Lombardo, beautifully laid with multicolored marble and other polished stones inside and outside. The western front is especially colorful and decorative with Romanesque window arches and round windows. We shall see more of Lombardo’s works on this walk, but this church is the most important one.

The names is derived from the painting by Nicolò di Pietro of the Virgin and Child above the altar. The painting is said to have miraculous powers. In the vaulted ceiling there are paintings of 50 angels and prophets. The church has recently been renovated so that it now is at its most beautiful.

We leave the church, walk around it, cross the bridge behind it, immediately turn right and walk on Fondamenta Piovan and Calle larga Gallina to the square in front of San Zanipolo and Scuola di San Marco. We start by taking a look at the statue on the square.

Colleoni

Campo San Zanipolo. (C1).

An equestrian bronze statue of Bartolomeo Colleoni, showing well the power and movement of a professional soldier and his wartime charger. It is by Andrea Verrocchio from 1481-1488.

Colleoni was a famous 15th C. general of mercenaries, rented by Venice for battles on land, as their specialty was to fight on the seas. They were better sailors than riders. Colleoni was useful to them and both parties profited by the cooperation.

Finally Colleoni bequeathed a tenth of his wealth to the Venetian Republic with the provision that a statue of him should be put up in front of San Marco. The Venetians agreed to these terms and erected the statue not in front of the San Marco church, but in front of the San Marco clubhouse. The statue has been there ever since, a monument to Venetian craft and wile.

From the statue we have a good view to the front of the clubhouse.

Scuola Grande di San Marco

Campo San Zanipolo. (C1).

The lower part of the marbled front and its original trompe l’oeil entrances are by the famous architect Pietro Lombardo and his son, from 1485-1495. The upper part is by Mauro Coducci, also from the end of the 15th C.

The palace was built as the clubhouse of one of the six main gentlemen’s clubs in town. Most of its works of art have been moved elsewhere, but there are still paintings left by Tintoretto and Veronese.

It is now used as an hospital, Ospedale Civile, and is generally not open to the public.

Right-angled to the front of the church there is the west front of a large church.

San Zanipolo

Campo San Zanipolo. Hours: Open Monday-Saturday 7:30-12:30 & 15:30-19. (C1).

One of the two main Gothic churches in Venice, about 100 meters long and correspondingly high, with a simple and powerful west front, built at the end of the 13th C. and the beginning of the 14th C. as the monastery church of Dominicans. The doorway is younger, from the early Renaissance period.

The full name of the church is Santi Giovanni e Paolo, but always pronounced shortened in Venice. It houses famous works of art, especially by Pietro Lombardo, Giovanni Bellini and Paolo Veronese.

Capella del Rosario is to the left of the chancel. It has several paintings by Paolo Veronese, including the Adoration of the Shepherds, on the northern wall, opposite the chapel entrance. We shall go into more details about Veronese in another walk, when we visit the Accademia art museum.

This time we turn our attention first to works by Lombardo.

Pietro Lombardo

San Zanipolo.

The tombs of 25 Doges are here, including the tomb of Pietro Mocenigo on the right side of the entrance, a well-known artwork from 1481 by Pietro Lombardo. To the left of the main altar is the tomb of Andrea Vendramin from 1476-1478, also by Lombardo, who is the author of other works in the church. The altar is much younger, by Baldassare Longhena, from the 17th C.

Lombardo also designed the lower part of the unusual front of Scuola Grande di San Marco and all the enchanting Santa Maria dei Miracoli, which we have seen earlier on this walk. He also designed the rood screen of Santa Maria Gloriosa dei Frari, which we shall se on another walk in the city.

Lombardo lived 1435-1515 and worked mainly in Venice. He was one of the main proponents of the Renaissance style in the city, when the earlier Gothic style was fading out, later in Venice than in most other Italian cities.

Now we turn our attention to works by Bellini.

Giovanni Bellini

San Zanipolo.

A famous altar by Bellini is in the right aisle of the church, with a few paintings in a golden frame. The large paintings in the middle row show three saints. Above them are paintings from the life of Christ and below are paintings from the life of St Vincent.

On another walk we shall visit the Accademia and see several other works by Bellini, including paintings of the Virgin with the Child and other holy persons. A famous Virgin altar by him is in Santa Maria Gloriosa dei Frari and his Pietà is in Museo Correr, which we shall also be seeing. Also by him are paintings in San Giovanni Crisostomo, which we saw earlier on this walk.

Giovanni Bellini lived 1430-1516, son of Jacopo Bellini, brother of Gentile Bellini and brother-in-law of Andrea Mantegna, who all were great painters. He was himself a major painter of the earliest Renaissance style, first under the influence of Mantegna, but later showed milder human feelings in his works. They are exact and show a good eye for the play of light and darkness.

We leave the church and go along its south side, cross the square and enter the Calle Bressane alley, cross a bridge and walk along Calle Trévisagna and turn at the next corner to the right on Calle lunga Santa Maria Formosa and arrive after a total of 250 meters at a large square.

Campo di Santa Maria Formosa

(C1).

One of the main market squares of Venice, unusually large in this crowded city. It is lined with small shops, beautiful palaces and the Santa Maria Formosa church. In spite of its proximity to San Marco it is not touristy at all. The atmosphere on the square is local Venetian, just like a world in itself.

We turn our attention to the church.

Santa Maria Formosa

Campo di Santa Maria Formosa. (C1).

Designed in 1492 and was in the building stage during a whole century, contributing to its eclecticism in styles. The side facing the square, with round apses, is completely different from its angular front, facing the canal. The campanile is younger, from 1688, with a well-known grotesque face on its foot.

The best known artwork in the church is an altar in the southern chancel by Paolo il Vecchio, with a central painting of St Barbara and side paintings of saints. St Barbara was the patron saint of soldiers. Other works by Paolo are in the Accademia museum.

We walk around the eastern side of the church and cross a bridge to the doors of the Stampalia museum.

Fondazione Querini Stampalia

Campiello Querini. Hours: Open Monday-Saturday 10-12 & 14:30-23:30. (C1).

The palace was designed and built in the 16th C.

It is now a museum of the painting and book collection of the Querini family. It includes works by Giovanni Bellini and Giambattista Tiepolo.

We return over the bridge and take the next one to our left, walk along Rio del Rimedio, turn right into Calle del Rimedio and then left into Calle dell’Angelo and finally to the right into Calle Canonica, which leads us to Piazza San Marco, a little less than 500 meters in all. This walk is finished.

Castello

Riva degli Schiavoni, the wide promenade on the lagoon bank from Palazzo Ducale to the east towards Giardini Pubblici, is the part of the Castello district that travelers know best. Behind it there are quiet and uncrowded alleys and the ancient shipyard of the city.

We surveyed a part of this district in another walk, the areas around San Zanipolo and Santa Maria Formosa. This time we are inspecting the other parts of this district.

We start on the Molo, the promenade in front of Palazzo Ducale, and walk in the easterly direction, cross Ponte della Paglia over to Riva degli Schiavoni.

Riva degli Schiavoni

(C2).

The western end of it is the landing stage of several scheduled boats in the Venetian area. Many travelers arrive here to the city and walk to Piazza San Marco. Thus the western end is often a bustling place with lots of people on the move between boat and piazza, also swarming with souvenir carts and sidewalk cafés.

This has always been a harbor district. In earlier centuries this was the preferential loading and off-loading harbor of merchants from the Dalmatian coast of the other side of the Adriatic Sea, where we now have Slovenia, Croatia and Bosnia. Venetians were influential in that area. They called the inhabitants Schiavoni. The name of the promenade is derived from that.

The promenade lies in a soft curve on the lagoon bank and offers a good view to the San Giorgio Maggiore island and ship traffic on the lagoon. It is a popular place for walking and jogging. It also connects the Biennale area with the central city. Often temporary works of art are put up on the promenade in connection with the Biennale and other exhibitions of art.

We walk past the Danieli hotel, where the Rivetta restaurant is behind the hotel, continue on the bank, cross a bridge, go past the Paganelli hotel to the Londra hotel with an equestrian statue in front.

Vittorio Emanuele II

Riva degli Schiavoni. (C2).

No city in Italy is complete without an equestrian statue of Vittorio Emanuele II, the first king of united Italy. This is the Venetian version, made by Ettore Ferrari in 1887.

We return a few steps and find an alley to the left of the Paganelli hotel. After 100 meters in that alley we come to a small square in front of a church.

San Zaccaria

Campo San Zaccaria. Hours: Open 10-12 & 16-18. (C2).

Built in 1444-1515 in a mixture of late Gothic and early Renaissance for a Benedictine convent. Antonio Gambello started the front in Gothic style and Mauro Coducci finished it in Renaissance style.

On the inside the walls of the church are lined with large paintings. In the northern aisle there is a painting by Giovanni Bellini of the Madonna with the Child.

We cross the square to its northern end and then turn right into Campo San Provolo and Fondamenta dell’Osmarin. There we arrive at a canal which we cross on two bridges for a total distance of less than 300 meters. On the other side of the second bridge there is a canalside path to a church with an unusually tilted campanile.

San Giorgio dei Greci

Rio dei Greci. Hours: Open 9-13 & 14-17. (C2).

A 16th C. church with a campanile that seems to be on the verge of falling into the canal. It is a Greek Orthodox church with an inside gallery for the women congregation and a screen of icons between the nave and the chancel.

Restaurant Arcimboldo is in this area.

We return to the two bridges that we crossed before arriving at the church, turn right and walk on Calle della Madonna and Salizzada dei Greci, cross a bridge and continue alongside the San Antonio church on Salizzada Sant’Antonin to Campo Bandiera e Moro and the Bragora church, about 400 meters in all.

San Giovanni in Bragora

Campo Bandiera e Moro. Hours: Open 8-11 & 17-18. (C2).

A simple Gothic church from 1475-1479.

It has many works of art from the late Gothic and early Renaissance periods, including a Gothic Madonna altar by Bartolomeo Vivarini and a Renaissance high altar painting by Cima da Conegliano of the Baptism of Jesus.

Restaurant Corte Sconta is in this area.

From the southern end of the square we walk less than 100 meters on Calle del Doso to Riva degli Schiavoni, where we turn left on the lagoon bank. We continue over two bridges, less than 400 meters in all, until we come to the canal of Rio dell’Arsenale which leads to the ancient military shipyard. We can now take a detour along the canal to look at the entrance of the yard.

Arsenale

(D2).

The two towers at the ancient military shipyards entrance are from the 16th C. They are a part of a crenellated wall. We cannot enter the shipyards, as it is still a military area even if it is now deserted. We can however sail through it by taking a trip with lines 23 or 52 of the local Vaporetto.

The shipyard was the basis of Venetian hegemony on the eastern Mediterranean, founded in the 12th C. It became the largest shipyard in the world, with a staff of 16,000 people. It was the first conveyor factory in Europe and could in 1574 build a whole galleon while Henry III of France was in town at a banquet that lasted 24 hours.
We return the same way to the lagoon promenade, turn right and enter the museum

of naval history, Museo Storico Navale, open Monday-Saturday 9-13. It shows the interesting story of Venetian shipbuilding.

If we are pressed for time we can return from here on the lagoon promenade to Palazzo Ducale. Otherwise we continue on the bank, cross the next bridge and arrive at a narrow corner house between Riva degli Sette Martiri and Via Garibaldi, 200 meters in all.

Ca’ Giovanni Caboto

Via Garibaldi. (D2).

The corner house was the home of father and son, Sebastian and Giovanni Caboto, who discovered Labrador 1497 in the beginning of the Age of Discovery. They were at that time in the employment of the English king.

Via Garibaldi is one of few avenues in the city, laid in 1808 by filling a canal.

We walk Via Garibaldi to its end, less than 500 meters, where a park lies to the south of the street.

Garibaldi

Viale Garibaldi. (D2).

At this end of the park there is a monument to the Italian freedom hero Garibaldi by Augusto Benvenuti from 1895.

We continue on Via Garibaldi to the Rio di Sant’Anna canal, walk on its south side in the direction of Ponte de Quintavalle, about 500 meters in all.

Ponte de Quintavalle

(D2).

The bridge offers a good view over the wide and quiet Canale di San Pietro and the tilted campanile on the other side.

We cross the bridge and immediately turn left on Calle drio il Campanile to the church, about 300 meters.

San Pietro di Castello

Campo San Pietro. (D2).

The original settlement in Venice was here. This was the episcopal and cardinal seat of Venice during all the independent centuries of the city. The church was the cathedral of Venice from the beginning to 1807, when San Marco took over. The present church is from the middle of the 16th C, but the tilting campanile by Mauro Coducci is older, from 1482-1488.

The old cardinal palace is between church and tower.

We return on the canal bank, cross Ponte de Quintavalle again and continue on Fondamenta Sant’Anna until we come to Calle Tiepolo where we turn left and walk south to the Rio di San Giuseppe canal. There we turn right, cross the next bridge and walk south to the gardens of the international Biennale. This is a walk of about a kilometer.

Giardini Pubblici

(D2).

The gardens are extensive on both sides of Rio dei Giardini. On this side they are called Giardini Pubblici and this is where the Biennale is held. On the other side they are called Parco delle Rimembranze.

We leave the gardens on the lagoon bank and walk on the bank about a kilometer and a half, that is most of they way to Palazzo Ducale. Between Rio della Pietà and Rio dei Greci we come to a church front. We can also skip this church and this walk and take a boat from the Giardini landing at the western tip of the gardens.

La Pietà

Riva degli Schiavoni. Hours: Open 9:30-12:30. (C2).

Rebuilt in 1745-1760, with a front from 1906, originally the church of an orphans’ home, but now mainly used for concerts, which are performed at least Monday and Thursday throughout the year.

The orphans’ home became famous for choirs and most famous for the choirmaster Antonio Vivaldi, who composed here numerous oratories, cantatas and other works for choirs. The church is often called Chiesa di Vivaldi and his works are prominent on the repertoire.

Vivaldi was the most famous Venetian composer, born 1678 and died 1741. He became a priest and worked as the choirmaster of the Pietà orphans’ home. He produced over 770 music pieces, including 46 operas, most of them premiered in Venice. His favorite instrument was the violin. He used it extensively as a solo instrument in his works.

We finish this walk by going less than 300 meters on the bank from the church to Palazzo Ducale.

Dorsoduro

The southern part of the peninsula between Canal Grande to the north and the Venetian Lagoon to the south. The name means, that the earth is more dense and solid than at most other places in the city. The focus of the district is the Accademia museum of art and the bridge in front of that museum, connecting the district to other parts of the city center.

To the west of Accademia there is a quiet residential area of affluent Venetians and foreigners. East of Accademia there is a more lively middle-class area and farthest to the west there is a working-class area. The southern bank on the lagoon is a popular relaxation area with sidewalk cafés where people combine sunshine and sea breeze.

We start our walk at the eastern end, at the Salute boat landing, in front of the church.

Santa Maria della Salute

Campo della Salute. Hours: Open 8:30-12 & 15-17. (B2).

A decorative Baroque cake of white limestone, designed by Longhena, built in 1631-1687 in an prime location at the eastern tip of the Dorsoduro peninsula, where Canal Grande meets the lagoon, a main landmark. The octagonal church is overloaded with extras, such as sixteen giant scallop buttresses which pretend to support a large wooden dome that does not need the support.

Inside the church is more moderate. It has an altarpiece and a ceiling fresco by Tiziano and works of art by other well-known artists, such as Jacopo Tintoretto. The mosaic floor is unusually beautiful, with several variations on a circular theme.

Baldassare Longhena was one of the main Baroque architects of Venice in the 17th C. He also designed the Ca’Pesaro palace and started the Ca’Rezzonico palace.

We walk straight into the district to the west of the church. From the piazza we cross a wooden bridge between the church and monastery of San Gregorio.

San Gregorio

Campo della Salute. (B2).

The remains of a rich monastery of St Gregorian, given up a long time ago. Te church is simple and plain, built of bricks in Gothic style.

We walk alongside the church on Calle Abazia and Calle Bastion, cross a bridge and continue on Calle San Cristoforo to the Guggenheim museum, about 300 meters in all.

Collezione Peggy Guggenheim

Calle San Cristoforo. Hours: Open Wednesday-Monday 11-18. (B2).

An exemplary museum of modern art in a palace that never became more than a ground floor. It exhibits works by Jackson Pollock, Pablo Picasso, Joan Miró, Constantin Brancusi, Max Ernst, Wassily Kandinsky, Piet Mondrian, Giorgio de Chirico, Kasimir Malevich and Marino Marini.

Peggy Guggenheim was a great connoisseur and avantgardist in art, when she collected works by the painters who later were acclaimed as the main painters of the 20th C. His collection is small and refreshing, exhibiting only the cream of the cream in modern painting. It is a perfect alternative when we get tired of the ancient art which we are seeing all over the place in town.

Plans are for expanding the museum into the old customs building, Dogana di Mare beside the Salute church. It will enable the museum to exhibit more works that are now in its storerooms.

We continue from the museum a few steps to Fondamenta Venier.

Rio della Torreselle

Fondamenta Venier. (B2).

A peaceful canal on the path between Salute and Accademia.

Restaurant Ai Gondolieri is on the canal. Hotel and restaurant Agli Alboretti is a few steps from the Accademia end of the path from the canal to Accademia.

We walk along the canal and then continue directly in Calle della Chiesa and Piscina Fornier, past the Collezione Cini museum of art, which is sometimes open but most often not open, and continue on Calle Nuova Sant’Agnese to the western side of Accademia, about 300 meters in all. We turn right and walk to the front of the museum to find the entrance.

Accademia

Campo dei Carità. Hours: Open Monday-Saturday 9-14, Sunday 9-13. (B2).

The best and the largest art museum in Venice is housed in a monastery and the monastery church of Santa Maria della Carità. It shows the evolution of Venetian painting from the Byzantine and Gothic beginnings to the Renaissance and Baroque periods. As Venetian art is of prime importance in these styles, the Accademia museum is one of the most important art galleries in the world.

Valued works of art from deconsecrated and dismantled churches and monasteries in the city have been moved here, in addition to some of the best known examples of Venetian history of art. The exhibition is in chronological order, making it easy to follow the evolution of Venetian art. The artworks are well-spaced for better visitor enjoyment, especially on a bright day.

Exhibition space increased when the academy moved its premises, enabling the exhibition of more works of art. The museum has works by the Byzantine painters Paolo Veneziano and Lorenzo Veneziano, the Renaissance painters Jacopo Bellini, Gentile Bellini and Giovanni Bellini, Palma and Tiziano, and the Baroque painters Giambattista Tiepolo and Giandomenico Tiepolo.

We are going to have a good look at works by the early Renaissance painter Carpaccio, the late Renaissance painter Tintoretto and the Baroque painter Veronese.

Vittore Carpaccio

Accademia.

Carpaccio (1486-1525) arrived on the artistic scene in Venice in the wake of the Bellini father and sons, used sharp drawing and mild colors, combined with exactitude. The Canal Grande painting of The Healing of the Madman has an historical value in addition to the artistic one, as he even painted the text on the shop signs. It also shows the medieval wooden Rialto bridge.

His works are also exhibited in the museums of Ca’d’Oro and Museo Correr.

Tintoretto is another major painter in Accademia.

Jacopo Tintoretto

Accademia.

Tintoretto (1518-1594) was the main Venetian painter during the Palladian period of the Renaissance style. He extensively used dark areas against very bright areas for contrast, strong colors and contrasting colors. Most of his paintings are of a religious nature.

Accademia has a few of his paintings, but Scuola Grande di San Rocco has far more. His giant painting of Paradise and a few others are in the banqueting and main meeting room of Palazzo Ducale. His paintings are in several churches in the Cannaregio district where he lived.

Veronese is the third painter that we are specially mentioning, the rival of Tintoretto.

Paolo Veronese

Accademia.

Veronese (1528-1588) was one of the main originators of the Palladian Renaissance in art. He was born in Verona but was mainly active in Venice. His paintings are bright and colorful, some are oversized and complicated, with realistic detail. One of them is Feast in the House of Levi, a giant painting in Accademia.

We can see his paintings elsewhere in Venice, such as in the Palazzo Ducale and the Ca’Rezzonico museum.

We leave Accademia, turn right around the museum and walk on Rio terrà Antonio Foscarini to the lagoon bank, about 300 meters. At the end we have a church on our right side.

Gesuati

Fondamenta Zattere ai Gesuati. Hours: Open 8-12 & 17-19. (B2).

A Dominican monastery church from the early 18th C., heavily decorated inside.

It is best known for the ceiling frescos by Giambattista Tiepolo with a play of light and shadow. It also has altar paintings by Tintoretto and Tiziano.

We study the Tiepolo frescos a little further.

Giambattista Tiepolo

Gesuati. (B2).

The Rococo painter Giambattista Tiepolo (1696-1770) came more than a century after Veronese, the very last of the famous Venetian painters. His works are the swan’s song of Venetian painting. He was very popular in his home city and worked also a lot at foreign courts, such as Carlo’s III of Spain.

Tiepolo used light and shado

Dublin walks

Ferðir

The center of Dublin is so small that we have only a short walk between most of the interesting sights, pubs, restaurants and hotels. We can even thread most of the sights upon one long string of pearls. We then start from the Viking church of St Michan’s in the northwest to the music pubs of Baggot Street in the southeast.

We can plan to take this walk in one day, if we have to. Of course it would be more relaxing to take more time to linger in museums or pubs or to prolong a good lunch. Dublin is a place for relaxing and trying to let the easy-going atmosphere seep into the mind.

The city center covers less than 2 km in radius from College Green. The center is mainly on the southern bank of Liffey, around Dublin castle, the pedestrian Grafton Street and St Stephen’s Green. This is the oldest part of the city and the most beautiful part. The houses are low and the atmosphere is relaxed.

We start this walk on the northern side of Liffey, in Church Street that leads from the river to the left of Four Courts. On the west side of the street there is St Michan’s.

St Michan’s

Church Street. Hours: Open Monday-Friday 10-12:45 & 14-16:45, Saturday 10-12:45. (A1).

The oldest church in town, built in Romanesque style by Danish Vikings 1095, rebuilt in 1686, when it got its present look. The tower is still the original Viking-church tower.

Travelers have a look at mummified corpses from the end of the 17th C., exhibited in the cellar. The limestone of the church walls draws humidity from the atmosphere and prevents the decomposition of the dead.

We walk on Church Street 150 meters down to Liffey and take a 100 meter detour to the left along Inns Quay to inspect Four Courts.

Four Courts

Inns Quay. (A1).

The city courthouse was built in 1786-1802. It carries an immense dome of copper, which rises above a circular colonnade. The river front has a majestic and graceful Corinthian portico of six slender columns under a pediment.

It was burnt down in a cannon attack in the civil war of 1922. The national archives in the palace were destroyed. The palace itself was restored in the original style.

We retrace our steps on Inns Quay, cross the Liffey and have a beer in the oldest pub in the center, the river-front Brazen Head. Then we walk 100 meters uphill Bridge Street and turn right into Cook Street. We are walking under the remains of the old city walls. Above it we see the St Audoen’s churches. We enter the gate from 1275 and walk the steps up to the churches.

St Audoen’s

(A1).

The smaller St Audoen’s in one of the oldest churches in Dublin, built in the 12th C. in Gothic style by Normans from Rouen. The western front and the tower are from that time, the nave is from the 13th C. and its windows from the 15th C.

Before we inspect the nearby Christ Church we take a detour from the church fronts in High Street, walk less than 100 meters over the square in the direction of the Cornmarket street, but turn from the square to the left into John Dillon Street. From that street we can enter the market buildings.

Iveagh Markets

(A2).

Liberty and Iveagh Markets are the main flea markets in town, both in extensive buildings at John Dillon Street. The main items are second-hand clothes and home utensils.

We continue about 200 meters along the rest of John Dillon Street, then turn left and arrive after 50 meters at the garden of St Patrick’s Cathedral.

St Patrick’s

Patrick Street. Hours: Open Monday-Friday 9-18:15, Saturday 9-17, Sunday 10-16:30. (A2).

One of the oldest churches in Dublin and the largest church in Ireland, built in English Gothic style in 1254, with a tower from 1370. The church has gone through several renovations, the last one in the 19th C., but still retains its Gothic appearance.

In the garden there is a spring which St Patrick is said to have used when he baptized people in the 5th C. There are also memorials of the Irish Nobel laureates in literature and of some of Ireland’s other main writers.

The oldest public library in Ireland is also on the church grounds, Marsh’s Library, from 1710, where valuable books are chained to the desks.

From the western front of the church we walk north Patrick Street and Nicolas Street and continue down Winetavern Street under a delicate, enclosed walkway between Christ Church and the ecclesiastical council house. On the other side of the walkway we turn left to the entrance of Dublinia in the ecclesiastical council house.

Dublinia

(A1).

A multimedia exhibition of life in the Medieval Dublin from the Norman invasion in 1170 to 1540. It tries and succeeds moderately in showing a real picture of artisans and noblemen in that period, partly played by actors on screen, with smells and noises. In the main hall there is a big model of Medieval Dublin, lit by spotlights in accord with a canned description.

The Viking Adventure exhibition that was here until recently has been closed down, to open later again at a central address, probably in conjunction with a modernizing destruction of Temple Bar.

We walk directly from inside Dublinia over the enclosed walkway to Christ Church, a visit to which is included in the entrance fee.

Christ Church

(A1).

One of the oldest churches in Dublin, built in 1230 in a mixture of Late Romanesque and Gothic style, and drastically changed in 1875. Original are the northern wall of the nave with its flying buttresses, the transepts and the western part of the choir.

We leave the church by the Romanesque grand southern door. Outside there are remains of a chapter house from 1230.

A wooden Viking church, built in 1038 was where Christ Church is now. The vandals of City Hall built horrible office buildings a few years ago upon the Viking ruins to the north of Christ Church and destroyed part of the oldest Dublin.

We walk west from the church on Christ Church Place and Lord Edward Street, in all about 200 meters, to City Hall.

City Hall

Hours: Open Monday-Friday 9-13 & 14:15-17. (A1).

Built in 1769-1779 as the stock exchange of Dublin and converted into a city hall in 1852. Powerful Corinthian columns guard entrances on all four sides of the building. In the domed rotunda there are frescoes showing the history of Dublin.

We walk uphill past City Hall to Dublin Castle, which is directly behind City Hall, go under an overpass into the upper court of the castle.

Dublin Castle

Hours: Open Monday-Friday 10-12:15, & 14-17. Saturday-Sunday 14-17. (A1).

Built in 1204 in defense of the English occupation of Ireland. Gradually the castle became a government palace. The present buildings are partly from the latter half of the 17th C. and partly from the middle of the 18th C.

Opposite us, when we enter the court, are the State Apartments, open to the public, entered from the lower court.

Behind us is Castle Hall, a beautiful building with a high tower from 1750. The crown jewels were stolen from the tower in 1907 and have never been found again.

We walk down from the upper court to the lower court with the Most Holy Trinity church.

Church of the Most Holy Trinity

(A1).

The Most Holy Trinity church is in the lower yard.

Behind the church is Powder Tower, the oldest part of the castle, from 1202-1228.

We walk from the lower court past City Hall to Dame Street, cross that street, turn right a few steps and then left into Sycamore Street, on which we walk 150 meters downhill to Temple Bar, where we turn right.

Temple Bar

Temple Bar. (A1).

The liveliest street of pubs, cafés and restaurants in Dublin. It is a narrow pedestrian street with several side alleys teeming with live. Somehow this street has until now evaded the vandalism of Dublin city planners, but probably not much longer. For the moment it is an oasis in the wilderness.

From Temple Bar we turn left on Merchant’s Arch, walk to the river and arrive at the Ha’penny pedestrian bridge.

Ha’penny Bridge

(A1).

The name of Ha’penny Bridge derives from the bridge toll that was collected from its users up to 1919. This bridge of wrought iron is the most beautiful one of the Liffey river bridges.

We cross the river on the bridge and turn right on the northern bank and walk on Bachelors Walk less than 300 meters to O’Connell Street where we turn left.

O’Connell Street

O’Connell Street. (B1).

Broad sidewalks and a wide central island give space to trees, sculpture and people. This was once the promenade of Dublin and there are still some cinemas and fast food joints. But boring airline offices have moved in and pedestrian street life has crossed the river to Grafton Street.

We walk about 200 meters into O’Connell Street to arrive at the General Post Office on our left.

General Post Office

O’Connell Street. (B1).

The main post office is in a large palace from 1814, with an impressive Ionic colonnade in front.

It got its fame in the Easter Uprising of 1916. The Declaration of the Republic was read from its steps. It was then the headquarters of the rebels and was pounded by the English soldiers. It still has scars from that time, but most of the damage has been repaired.

We turn on our heels, return to the river, turn left on this side of it and walk 300 meters on Eden Quay to Custom House.

Custom House

Custom House Quay. (B1).

A low and sleek palace from 1791 with a dome and a Doric colonnade in front, often considered to be the most beautiful building in town.

It was first a customs building but is now a government office. It has been restored after it was severely damaged in a fire in 1921.

We return on the river bank to O’Connell Street. There we turn left over O’Connell Bridge, a bridge that is broader than its length. On the other side into Westmoreland Street.

Westmoreland Street

(B1).

A broad traffic avenue connecting the thoroughfare of O’Connell Street north of the river with the traffic square of College Green south of the river.

We walk 200 meters on Westmoreland Street until we arrive at College Green, where we have Bank of Ireland on our right side.

Bank of Ireland

Hours: Open Monday-Friday 10-12:30 & 13:30-15. (B1).

The round palace was formerly the parliament of Ireland, mostly built in 1728. The old entrance is on the south side, from a courtyard surrounded with Ionic colonnades. The circular lines of the palace flow from this courtyard, that has been changed into a backyard.

Bank of Ireland moved in 1803. The House of Lords is still intact as are the fine carpets.

We leave the bank, go into College Green and walk to the west until we come to the first street to the left, St Andrew Street. We go up that street 50 meters to arrive at St Andrew’s.

St Andrew’s

(B1).

The church is where once was the center of the Vikings when they governed in Dublin ten centuries ago. Their “tingmot” assembly of free men was held here.

We return downhill, turn right into College Green. On the other side of the square we come to Trinity College, opposite the Bank of Ireland.

Trinity College

(B1).

Founded in 1592 as the Theology School of the Anglican Church, now a general university of 7000 students. We enter by the main entrance from 1755-1759 and arrive at 16 hectares of gardens and cobbled yards, surrounded with several university palaces.

We cross the yard to a severe-looking building on the right side of the central green. It is the university library, housing the Book of Kells. We go to the entrance on the other side.

Book of Kells

Hours: Monday-Friday 9:30-16:45, Saturday 9:30-12:45. (B1).

The library building was originally lighter in style when it had a colonnade on the ground floor. It is one of four main libraries in the country.

The famous Irish manuscripts are kept here. Most famous is the Book of Kells, a beautifully drawn New Testament in Latin on calf hides at the beginning of the 9th C. The book is exhibited along with several other gems, such as the Book of Durrow from the beginning of the 8th C., the Book of Dimma and the Book of Armagh.

The main hall of the library is also interesting. It is long, narrow and high, on two storeys.

We return the same way, by the main entrance to Trinity College, then turn left and walk along the university for 100 meters, cross Nassau Street and enter Grafton Street.

Grafton Street

Grafton Street. (B2).

This main pedestrian street of central Dublin runs from Trinity College to St Stephen’s Green and is the real axis of the city. From this street we have the shortest way to go to the major attractions of the center. And the street itself is the liveliest one in town. The original Bewley’s café is the center of the street.

Musicians try to earn some tips, flowers are sold on corners. Most of the fashion shops are here and a few department stores of the more expensive type. The street is a river of humanity from morning to evening.

From Grafton Street we enter a narrow alley to the right just south of Bewley’s and arrive at the back of Powerscourt Centre. Out of the alley we turn left, cross the street and enter the shopping center on its southeastern corner.

Powerscourt Townhouse

(A2).

A palace from 1771 and its court have been delicately and tastefully converted into a shopping center on three floors under a light central construction of wood and glass, loaded with balconies, some of them of 200 year old wood.

Quaint boutiques are here, also a few good restaurants, including the seafood Periwinkle and vegetarian Blazing Salads. On the top floor is a handicraft shop run by the Irish Board of Handicrafts. At lunchtime classical music is often performed on a stage in the middle of the court. Here we can linger the whole day if we are relaxed enough.

We return either the same way to the Grafton Street or by the shopping alley of the Westbury hotel. We cross Grafton Street, go into Lemon Street and walk 100 meters to arrive at the Hibernian Way shopping center.

Hibernian Way

(B2).

Some of the finest fashion shops in town are in this modern shopping center.

We exit the Hibernian Way on the other side and are in Dawson Street, where we turn right and walk 100 meters to Mansion Hall.

Mansion House

Dawson Street. (B2).

Built in 1705 and made the Mayor’s Residence in 1715. The largest banqueting hall in Dublin is behind the mansion, built in 1821. The first parliament of Ireland met there in 1919 to vote on the Declaration of Independence.

We continue on Dawson Street about 100 meters to St Stephen’s Green and enter the park.

St Stephen’s Green

St Stephen’s Green. (B2).

Nine hectares of an English park, the largest park in the center, freely landscaped with ponds and bridges, fountains and ducks, oceans of flowers and mowed greens, children’s playground and statues. It was fenced in 1663 and then opened to the public in 1877. Now it is the most hospitable part of central Dublin.

Some famous palaces are on the Green, among them the Shelbourne hotel on this side and the Foreign Office in the Iveagh House on the other side.

From the corners of St Stephen’s Green well known streets lead through central Dublin, among them Grafton Street to the north from the northwestern corner, and Merrion Row to the east from the northeastern corner.

We exit the green on the north side where we entered it. We then go to the Shelbourne hotel and at its side turn left into Kildare Street, which we walk for 150 meters to the entrance of the National Museum of our right side.

National Museum

Kildare Street. Hours: Open Tuesday-Saturday 10-17, Sunday 14-17. (B2).

This is literally a gold mine, containing a treasure of Pre-Historical and Celtic jewelry, necklaces, bracelets, chalices and toys. Many items are from the 1st C. B.C. but the most brilliant jewels are from the 8th C., from just before the Viking raids in 795.

The exhibits are well spaced and most of them can be seen from all sides, lessening the crowding around. The museum is small and there are plans to move a part of the exhibits elsewhere.

There is a good cafeteria in the museum, not a common find in museums.

At the entrance there is a fence. Through it we can see the National Library opposite the National Museum, and between them on the right the Leinster House.

Leinster House

(B2).

Leinster House is the seat of the Irish Parliament, built in 1745 and converted into parliament seat in 1922. The audience balconies can be visited and there are guided tours when the parliament is in recess.

We continue on Kildare Street about 50 meters to the entrance of the National Library.

National Library

(B2).

The library is mainly of interest to the Irish and to those who are looking for their ancestors in Ireland. It contains more than million books and many ancient manuscripts, in addition to geographic maps and old newspapers.

The furnishings are of dark wood and the lampshades are green.

We continue 100 meters on Kildare Street, turn right into Leinster Street and its continuation in Clare Street, walk about 200 meters and then turn right into West Merrion Square, where we walk 100 meters to the entrance of the National Gallery.

National Gallery

Merrion Square. Hours: Open Monday-Saturday 10-18, Sunday 14-17. (B2).

A traditional museum of art, with an emphasis on European painting, containing works by English, Dutch and Italian masters of former centuries. It also exhibits works by Jack B. Yeats, the main Irish painter and brother of writer William Yeats.

When leaving the gallery we enter the green on the other side of the street.

Merrion Square

Merrion Square. (B2).

One of the most beautiful greens in the center, laid out in 1762, a peaceful oasis in the central traffic. It is surrounded by graceful houses, many of them with the world-famous brightly painted front doors of Ireland.
Sidewalk artists exhibit their work on the pavement at the northern end of the green.

We leave the garden, cross the street, turn left and walk 100 meters to the entrance of the Museum of Natural History.

Natural History Museum

Merrion Square. Hours: Open Tuesday-Saturday 10-17, Sunday 14-17. (B2).

Skeletons of the extinct deer of Ireland, of whales and other typical items of such museums. The exhibit is old-fashioned.

We continue on Upper Merrion Street past the Government Buildings palace.

Government Building

Upper Merrion Street. (B2).

The white palace houses many government offices.

We continue on Upper Merrion Street to the next corner, where Merrion Row and Lower Baggot Street meet.

Baggot Street

(B2).

The two streets, Merrion Row and its continuation in Lower Baggot Street, are the prime streets of music pubs in Ireland, a special attraction of the country. Some famous pubs are Donoghue’s and Foley’s at Merrion Row and Doheny & Nesbitt, Baggot Inn and Toner’s at Lower Baggot Street. Some good restaurants are also here, including Ante Room.

We walk Lower Baggot Street to the east and turn right into Lower Pembroke Street, which we walk 150 meters to Fitzwilliam Square.

Fitzwilliam Square

Fitzwilliam Square. (B2).

The best preserved green from the Georgian period, laid out in 1825, surrounded by tasteful houses of that period, many of them with brightly painted front doors, Dublin style.

This is the end of our walk through the city center. We end by returning to Lower Baggot street to have a pint and a rest in one of its pubs.

1996

© Jónas Kristjánsson

Amsterdam restaurants

Ferðir

Bistro la Forge
Korte Leidsedwarsstraat 26. Phone: 624 0095. Price: DFl.100 ($60) for two. All major cards. (A3).
A few steps from the lively Leidseplein square. (Shortlisted for evaluation and inclusion)
Blauwe Parade
Nieuwezijds Voorburgwal 178. Phone: 624 0047. Fax: 622 0240. Price: DFl.90 ($54) for two. All major cards. (B1).
Good value at the Port van Cleve hotel, with delftware, a few steps from the royal palace. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Bols Taverne
Rozengracht 106. (A2).
This tasting local of the biggest jenever company is a combined pub and restaurant near Westerkerk and Anne Frank Huis, offering at least 100 different spirits. It has some garden tables outside. The offerings of the day are chalked on billboards. This place is unusually bright and unusually free of dust.

Café Roux
Oudezijds Voorburgwal 197. Phone: 555 3560. Price: DFl.100 ($60) for two. All major cards. (B2).
In the charming Grand hotel, in the university district. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Chez Georges
Herenstraat 3. Phone: 626 3332. Hours: Closed Wednesday. Price: DFl.140 ($84) for two. All major cards. (A1).
A French restaurant near the Anne Frank house. (Shortlisted for evaluation and inclusion)
Christophe
Leliegracht 46. Phone: 625 0807. Fax: 638 9132. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.220 ($132) for two. All major cards. (A1).
A simple, split-level dining room behind huge shop windows, offering some of the best French cuisine in Amsterdam, 500 meters from Dam square. Jean-Christophe Royer from Toulouse cooks in the style of Southwestern France.
The softly pink walls are bare and the tables are unusually well spaced, enhancing a feeling of emptiness, if it were not for the huge flower arrangement in the middle. This is a culinary temple, not a decoration temple. Three menus, a four-course menu for DFl. 95, a three-course menu for DFl. 75 and a four-course vegetarian menu for DFl. 75.
• Wild mushroom paté with green vegetable sauce.
• Softly grilled salmon on green beans and red tomato sauce.
• Sweetbreads on stewed duck with mashed potatoes.
• Pear and raspberry soup with red wine sorbet.

Dynasty
Reguliersdwarsstraat 30. Phone: 626 8400. Fax: 622 3038. Hours: Closed Tuesday & January. Price: DFl.210 ($126) for two. All major cards. (B2).
A classy and smart Chinese spot in a quality restaurant street leading off Leidsestraat, with an open-air terrace in the back.
It is decorated with lots of parasols, matching paintings on the walls, busloads of flowers, showy curtains and carpets and a nice table service. The service is exemplary. The offerings are less standard and more interesting than those at the run-of-the-mill Chinese places, also relatively expensive.
There is a variety of set menus, offering samples of Chinese and also Thai and Vietnamese cooking. The good wine list fits the cuisine.

Edo
Dam 9. Phone: 554 6096. Fax: 639 3146. Price: DFl.180 ($108) for two. All major cards. (B2).
On a long shopping corridor behind the Krasnapolsky lobby, inside the hotel, offering Hibachi cooking, in which the chef stands at the guests’ table and does all the cooking from raw materials.
Guests sit on bar seats at a wooden table surrounding a stove on three sides. Seven can sit at each table. The materials arrive raw and sliced on trays. Then the cook starts his action, partly showing off. It inspires trust to see the gleaming, fresh food in front of you and to observe the simple pan-frying with as little oil as possible, retaining original flavors.
Lunch menus cost around DFl. 45, dinners around DFl. 70. The lunch menus can include items such as squid, coated in ginger and mustard sauce; fried onion and cucumber in garlic; scallops, mushrooms and prawns; beef slices, bean sprouts, paprika, potatoes, aubergines and rice with eggs. Everything is light on the stomach and correspondingly healthy.

Haesje Claes
Spuistraat 273. Phone: 624 9998. Fax: 627 4817. Price: DFl.85 ($51) for two. All major cards. (A2).
The premier Dutch restaurant in the city center has been a few steps from the Spui Square since the end of the 19th century. The Dutch even order here lots of hot chocolate with piles of whipped cream as a starter. Just forget calorie-counting.
This large restaurant, divided into smaller sections, is decorated in a cozy Dutch burgher style. The wood decorations are dark and heavy, partly carved. Frilled lampshades characterize the place, that is just as popular with traveling Dutchmen as it is with traveling foreigners who arrive here by the busloads.
• Kaassoufflé = cheese soufflé.
• Haring = herring.
• Kippensoep = chicken soup.
• Biefstuk = chopped beef.
• Hutspot = meat pot.
• Stoopwafels = waffels with syrup.

Indrapura
Rembrandtsplein 42. Phone: 623 7329. Fax: 622 3038. Price: DFl.100 ($60) for two. All major cards. (B2).
It is at one of the main squares in the center. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Kantjil
Spuistraat 291. Phone: 620 0994. Fax: 623 2166. Price: DFl.95 ($57) for two. All major cards. (B2).
Comparatively inexpensive, plainly decorated, popular and authentic Indonesian restaurant in the city center, a few steps from the Historisch Museum, popular with young people.
It is large and divided into parts, including no-smoking areas. Furnishings are spare and no linen on tables. Service is good, though. Rijsttafel was priced at DFl. 40 upwards. Most people order something less, such as a luxury edition of Nasi Goreng at DFl. 20. The crispy prawn bread is abundant.
• Crispy prawn bread.
• Chicken soup with sliced egg.
• Rijsttafel = rice table.
• Nasi Goreng = small rice table.

Kopenhagen
Enge Kapelsteeg 1, Rokin 84. Phone: 624 9376. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.120 ($72) for two. All major cards. (B2).
A few steps from Rokin, 300 meters from Dam square, in a cellar with tiny windows. It offers rather good Danish cooking and as a special tourist menu at a reasonable price.
The decorations are eccentric. A comic strip on pirates is painted on the walls. Candles and oil lamps on the tables, rigging and tackle in the ceiling. This is the place for “smørrebrød”, Danish sandwiches, and for seafood rather than meat.
• Hovmestersild = a tray with six types of cured herring and smoked mackerel.
• Griet = Grilled brill with pan-fried potatoes and salad.
• Coffee with chocolate and mint.

Lucius
Spuistraat 247. Phone: 624 1831. Hours: Closed lunch & Sunday. Price: DFl.150 ($90) for two. All major cards. (A2).
A modern seafood restaurant very centrally located 400 meters from Dam. Its clientele consists mainly of young and cheerful people, served by equally young and cheerful people.
The dining room is long, with goldfish in aquariums. The menu is chalked on the walls among seafood posters. The tables are dense and the atmosphere is full of vitality. There is always one meat dish on the extensive menu.
• Trout paté with dill.
• Poached salmon with mushroom sauce and ham slices.
• Deep-fried cheese with almond flakes.
• Swordfish.

Manchurian
Leidseplein 10 a. Phone: 623 1330. Fax: 626 2105. Price: DFl.120 ($72) for two. All major cards. (A2).
On the central Leidseplein itself, one of the best Chinese restaurants in the center. The large restaurant has a few tables in a glass enclosure on the pavement. It is heavily decorated in a Chinese way, including lanterns and complicated wall pictures.
The tables are luxuriously made up and the service is exemplary. A Chinese version of Rijsttafel offers 18 courses for DFl. 30. Other items are more interesting, such as a lotus and dates soup as a starter and a steamed sole with strange spices, served in the stock, as a main course.

Mirafiori
Hobbemastraat 2. Phone: 662 3013. Hours: Closed Tuesday dinner. Price: DFl.120 ($72) for two. All major cards. (A3).
The best Italian eatery for several years, on the road from Leidseplein to Rijksmuseum, about 200 meters from the latter.
The mild paneling is old and simple as the worn parquet on the floor. White linen covers the worn tables. Dusty wine bottles are in cupboards and on shelves all over the place. A whole wall is covered with photos of Italian guests. Italian music was augmented by the singing of the waiters.
• Prosciutto crudo San Daniele = raw ham from the Venetian area, with salad and butter.
• Stracciatella alla romana = egg soup.
• Zuppa di pesce = fish soup, a Thursday and Friday specialty.
• Scaloppina al marsala = veal in marsala wine sauce.
• Osso Buco = stewed veal shank with rice.
• Saltimbocca = veal slices with ham, sage and wine.
• Bel Paese = smooth cheese.
• Gorgonzola = blue-veined cheese from Lombardy.
• Real Italian coffee.

Oesterbar
Leidseplein 10. Phone: 623 2988. Fax: 623 2199. Price: DFl.150 ($90) for two. All major cards. (A2).
The traditional oyster bar is on the centrally located Leidseplein square, opposite the ballet and opera palace. There is a glass enclosure on the pavement in front of the restaurant. A conventional dining room is on the first floor, but the real action and atmosphere is on the ground floor.
The restaurant is coolly decorated with large, white porcelain tiles and seafood posters on the walls at one side of a narrow room; and large fish tanks at the other side. The service is Italian and efficient. The guests, mainly local people, sit in comfortable chairs on the marble floor or take a seat at the bar to watch the cooks at their work.
The long menu covers many types of fish. Simpler preparations are preferable to the more complicated ones. Try six oysters, pan-fried Dover Sole with lemon and hollandaise sauce and pan-fried potatoes; steamed turbot with white potatoes.

Pêcheur
Reguliersdwardstraat 32. Phone: 624 3121. Fax: 624 3121. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.160 ($96) for two. All major cards. (B2).
One of many restaurants in a street leading off pedestrian Leidsestraat, between Leidseplein and Konningsplein. It is the best seafood restaurant in central Amsterdam. The Dutch have always been a seafaring nation and have an affinity with seafood. Fish cooking is probably the best part of Dutch cooking traditions.
It is a comfortably small dining room with a French look, with a marble floor, parasols above mirrors, Art Noveau chandeliers, potted plants between tables, and comfortable cane chairs.
• Shrimp salad with small shrimp and avocado.
• Scallops with salmon caviar.
• Poached turbot.
• Steamed sole on pasta.
• White chocolate cake with mint sauce.
• Cinnamon ice cream with cranberry sauce.

Poort
Nieuwezijds Voorburgwal 178-180. Phone: 624 4860. Price: DFl.140 ($84) for two. (B1).
The traditional steak and pea soup house in the city center, just behind the Royal Palace.
The large and airy dining room has been a restaurant since 1870. Before that it was a beer brewery. The wall paintings are from that time. The furnishings are suitably old-fashioned. The porcelain tiles from Delft are famous. The clientele is divided between the home team and the foreign team in equal numbers.
Sausages float in the pea soup in the Dutch manner. The beef steak is served with fried potatoes. Brussels sprouts and cauliflower are typical vegetables. Dessert may be a Dutch sand cake with vanilla ice cream, red currants and whipped cream.

Prinsenkelder
Prinsengracht 438. Phone: 626 7721. Hours: Closed Monday, lunch. Price: DFl.230 ($138) for two. All major cards. (A2).
In the cellar of the Dikker en Thijs confectionery shop on the pedestrian Leidsestraat, entered from the canal side.
It is a low and a narrow cellar room with marble on the floor, rustic furniture, beams, brass and copper, and excellent tableware. The dishes are beautifully arranged and taste like Nouvelle Cuisine.
• Fowl liver paté with berries.
• Partridge with salad.
• Dutch ewe cheese

Quatre Canetons
Prinsengracht 1111. Phone: 624 6307. Fax: 638 4599. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.180 ($108) for two. All major cards. (B3).
For decades one of the best French restaurants in town, modern in design, situated 200 meters from Magere Brug on the Amstel.
The bar is at the front, then the kitchen and a spacious restaurants in the rear, divided into two parts by a light partition. The paintings are made to fit. The professional service is excellent and the food is delicious.
• Marbré van ganzelever en vijgen met Sauternes gelei op een kruidensalade = marbled terrine of foie gras with a fig in the center and Sauternes gelé.
• Gamba’s in een knapperig aardappelkontje, gegarnered met gefrituurde dille = prawns in a crispy jacket of grated potato threads, with deep-fried dill.
• Carpaccio van ganzelever en Schotze zalm met een salade van Opperdoejer aardappel, gegarnered met truffeldressing = carpaccio of foie d’oie and Scotch salmon with potato salad and truffle dressing.
• Gebakken zwegerich met gamba’s en roergebakken groenten = fried sweetbreads with prawns and stir-fried vegetables.
• Eendebost in gekaramelliseerde boter gebakken met een saus van gemarineerde peperframbozen = breast of duck sautéed in caramelized butter with a sauce of marinated pepper-rapsberries.
• Kleine selectie kaazen = Bresse de Bleau and Swiss cheese.
• Dessert Les Quatre Canetons = marinated plum pie.

Radèn Mas
Stadhouderskade 6. Phone: 685 4041. Hours: Closed Saturday & Sunday lunch. Price: DFl.170 ($102) for two. All major cards. (A3).
The poshest scene for Indonesian feasts is almost beside the Marriott hotel, in the same block as Barbizon Centre, only 200 meters from Leidseplein. It one of the most extremely designed restaurant in Holland, covered with mirrors, with several floor levels, decorated in various green colors and looks like a fantasy.
The cutlery is sparkling golden and the service is of the highest class. Of course this is an expensive place, where a normal Rijsttafel costs DFl. 68. It tastes good, albeit a little more westernized than usual. There is a lot of style but less of substance, but you also come here mainly for the style.
• Rijsttafel.

Rive
Professor Tulpplein 1. Phone: 622 6060. Fax: 622 5808. Hours: Closed Saturday & Sunday lunch. Price: DFl.270 ($162) for two. All major cards. (C3).
Luxury restaurant in the Amstel hotel, with canal view. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Road to Manila
Geldserkade 23. Phone: 638 4338. Price: DFl.80 ($48) for two. All major cards. (B1).
A Philippine restaurant on the edge of the red light district in the center. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Roode Leeuw
Damrak 93. Phone: 555 0666. Fax: 620 4716. Price: DFl.100 ($60) for two. All major cards. (B1).
A landmark of Dutch design and cooking, directly on the Damrak, a few steps from Dam square, famous for its 3-course menu of typical Dutch food, “Hollands Keuze Menu” for DFl. 46.
The wood-carved four giant horse-wagons hanging from the beamed ceiling dominate the comfortable and spacious dining room with nice furniture of round tables. The walls are heavily paneled, alternately hung with old and young paintings.
Hollands Keuze Menu:
• Haring met roggebrood = herring on black bread.
• Ragût van Hollandse garnalen = ragout of Dutch shrimp.
• Gefrituurde Goudse kaasschijf = fried slice of gouda cheese.
• Nagelhoutham mt Hollandse meloen = dried beef with Dutch melon.
• Capucijners met alles erop en eraan = marrowfat peas with garnish.
• Sudderlapjes met garnitur = braised Dutch beef Haarlem style.
• Grootmoeders kip in’t pannetje = pork chops, granny’s style.
• Gestoofde kabeljauw met mosterdsaus = braised salt-cod with mustard sauce.
• Zuurkool met kuitham = sauerkraut with bone-ham.
• Gegrilde zalmfilet met bieslooksaus = grilled salmon with chives.
• Boerenjongens met vanilleijs = ice-cream with liquored raisins and whipped cream.
• Amsterdamse boterkoek met slagroom = Amsterdam buttercake with whipped cream.
• Vers gestoofde peertjes met slagrrom = fresh stewed pears with whipped cream.
• Maastrichtse appelepröl = apple cake from Maastricht.
• Bitterkoekjespudding = maccaroon pudding.

Sama Sebo
P. C. Hooftstraat 31. Phone: 662 8146. Hours: Closed Sunday. Price: DFl.105 ($63) for two. All major cards. (A3).
The undisputed king of Rijsttafel and Indonesian cuisine is 500 meters from Leidseplein and 100 meters from Rijksmuseum. The owner, Sebo Woldringh, takes care of keeping up standards in the kitchen, but lets the service more or less have its own way. With or without reservations you have to wait in the adjoining pub for your coveted table in this crowded and happy restaurant.
The efficient waiters dance around. Decorations are cheerful, including flowers and lamps. The cane chairs are comfortable. The beer flows freely and the small room is soon filled with laughter. Most people seem to order the 25 course Rijsttafel at DFl. 37, but some make to do with fewer courses, such as a seven-course Nasi Goreng or a six-course Bami Goreng at DFl. 18.
The dishes are kept warm on candle trays. You bring one course at a time to your own plate and eat it with steamed rice and spices. There is chicken soup, spiced salad, crispy prawn bread, soy bean cake, sweet potatoes, pan-fried sprouts, chopped peanuts, pork in soy sauce, mutton in madura, fried chicken, mixed grill, prawns, grilled coconuts, fried bananas etc.

Sancerre
Reestraat 28. Phone: 627 8794. Fax: 623 8749. Price: DFl.150 ($90) for two. All major cards. (A2).
A French restaurant in the charming Pulitzer hotel. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Seepaerd
Rembrandtsplein 22. Phone: 622 1759. Price: DFl.130 ($78) for two. All major cards. (B2).
Right on Rembrandtsplein, this restaurant offers a worthy example of Dutch seafood cooking.
Comfortable cane chairs, sewing-machine tables, aquariums, fish posters and old steering wheels. A fireplace is at the far end of the ground floor dining room, very romantic in the evening. The first floor dining room is not as cozy.
• Viessoep = fish soup.
• Scholfilets = pan-fried sole fillets with deep-fried potatoes and salad.
• Sliptongetjes = pan-fried Dover sole fillets with deep-fried potatoes and salad.
• Fresh fruit and ice cream.

Sichuan Food
Reguliersdwarsstraat 35. Phone: 626 9327. Fax: 627 7281. Price: DFl.125 ($75) for two. All major cards. (B2).
A Chinese restaurant in the main restaurant street in the center. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Silveren Spiegel
Kattengat 4. Phone: 624 6589. Hours: Closed Sunday & lunch. Price: DFl.165 ($99) for two. All major cards. (B1).
In two houses from 1614, serving as a restaurant for the last two centuries, opposite the Renaissance hotel, nestling under Ronde Luterse Kerk, 400 meters from the Damrak avenue, decorated in old Dutch style.
The bar is on the ground floor and the intimate and original dining room is upstairs. It has a low ceiling and the floor is not quite horizontal. Beams are in walls and the ceiling. The curtains and tablecloths and checkered. This is a cozy place with comfortable atmosphere and excellent service.
• Clear fish soup with vegetables, shrimps and mussels.
• Entrecote steak.
• Profiteroles.

Speciaal
Nieuwe Leliestraat 142. Phone: 624 9706. Hours: Closed lunch. Price: DFl.80 ($48) for two. All major cards. (A1).
An economical Indonesian restaurant. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Swarte Schaep
Leidsedwarsstraat 24. Phone: 622 3021. Fax: 624 8268. Price: DFl.180 ($108) for two. All major cards. (A3).
Stylish restaurant in a corner building from 1687 overlooking Leidseplein square, emphasizing pleasant, romantic and Dutch decorations, offering surprisingly good food in spite of that. Chef de Bogard even has a gastronomic menu that creates a romantic banquet. The menu changes frequently.
We have to climb steep and narrow stairs to reach a small and elegant dining room on the second floor. There are extensive chandeliers, dark and heavy paneling, stained windows, copper kettles and polished antiques. The best tables are beside the windows. Table service is elegant.
• Smoked salmon with avocado and fowl liver paté.
• Lamb soup with coriander.
• Snail ravioli in balsamico.
• Lobster paté and partridge on red cabbage.
• Veal cutlet and lamb saddle in rosemary.
• Mixed desserts.

Tom Yam
Staalstraat 22. Phone: 622 9533. Fax: 420 1388. Price: DFl.160 ($96) for two. All major cards. (B2).
A Thai restaurant a few steps from the Waterlooplein opera. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Tout Court
Runstraat 13. Phone: 625 8637. Fax: 625 4411. Price: DFl.200 ($120) for two. All major cards. (A2).
French quality cuisine emanates from a small restaurant in a side street parallel to Leidsegracht and 200 meters from Leidsestraat. It is the home base of chef John Fagel and recently popular with Dutch celebrities.
The 1st floor dining room is tight and crowded, rather comfortable but not very stylish. Service is smiling in a happy atmosphere. Several four and six course menus are offered.
• Monkfish with leeks in lobster gelé.
• Clear chicken soup.
• Aubergines and crab meat in saffron sauce with rice.
• Apple wine and calvados sorbet.
• Wild duck with mushrooms, cherries and cherry sauce.
• Cheeses and desserts from trolley.

Treasure
Nieuwezijds Voorburgwal 115. Phone: 623 4061. Fax: 640 1202. Price: DFl.160 ($96) for two. All major cards. (B1).
One of the best Chinese restaurants is just a few steps from the Koninklijk Paleis and Nieuwe Kerk, exactly in the city center. It is heavily decorated in modern Chinese, with a pagoda roof inside, a waterfall in the lobby, paintings, flowers and an aquarium.
The specialty are dim sum for lunch, available in many variants. One of them includes deep-fried prawns with wonton soup and warm dragon cookies; steamed rice in vine leaves; and a few varieties of meat and fish balls. Such a lunch came to Fl. 65 for two.
• Dim Sum.

Tuynhuys
Reguliersdwarsstraat 28. Phone: 627 6603. Fax: 627 6603. Hours: Closed Saturday & Sunday lunch. Price: DFl.170 ($102) for two. All major cards. (B2).
Very attractive eatery in the main quality restaurant street crossing Leidsestraat, with an open-air terrace at the rear. This warm place has a singular atmosphere of Portuguese sunshine. It offers a 3-course dinner for DFl. 58 and a 4-course dinner for DFl. 79. Try to book on the main floor rather than on the upstairs balcony.
The decorations are simple and effective, evoking memories of Mediterranean villas. The main dining room has a high ceiling, lots of large plants and a few round columns. The functional furniture of graceful, wrought iron in chandeliers and candelabras, tables and chairs fits the spacious surroundings. The service is unusually friendly.
• Gemarineerde tonijn op kruidensalade met Provençalse vinaigrette = delicately marinated tuna in herb salad with Provence style vinagrette.
• Gebakken gambas met knoflookgras = Dublin prawns with tai soi sauce.
• Dorade met brandade van stokvis en paprikaravioli’s = sea bream with brandade of salt cod and sweet pepper raviolis.
• Hazerijfilet met eekhoorntjesbrood en wilde rijst risotto = saddle of hare with boletus and wild rice risotto. Terrine van mundolees met sjalotten en bospaddestoelen = beef terrine with shallots and wild mushrooms. Gebraden fazant met in champagne gestoofde zuurkool = roasted pheasant with sauerkraut stewed in champagne.
• 3 soorten kaas met notebrood = a selection of three cheeses with bread.
• Dessert naar keuze = dessert of you choice.
• Parfait van Mandarine Napoléon met Italiaans schwin = mandarin parfait.
• Gegratineerde ananas met passiervrudensabajon en cocosijf = gratinated pinapple with passion fruit.

Tÿrkiye
Nieuwezijds Voorburgwal 169. Phone: 622 9919. Hours: Closed at lunch. Price: DFl.140 ($84) for two. All major cards. (B2).
A good representative of the Eastern Mediterranean and the Middle East, only 50 meters from the Dam square, offering a Turkish band and a belly dancer in addition to food.
It is a big room, all in red. The ceiling is red, the carpet is red, the linen is red, the waiter shirts are red. Wall carpets, palm trees and multicolored lamps. The waiters wear embroidered vests.
• Thick bean soup.
• Saddle of lamb with saffron rice, potatoes, vegetables salad and two sauces.
• Turkish caramel pudding.
• Strong Turkish coffee.

Vermeer
Prins Hendrikkade 59. Phone: 556 4885. Fax: 624 3353. Hours: Closed Saturday lunch, Sunday. Price: DFl.230 ($138) for two. All major cards. (B1).
Very cozy, tastefully furnished in an old house, incorporated into the Barbizon Palace hotel, beside the St Nicolas church and opposite the central railway station. The well-known Ron Schouwenburg is in charge in the kitchen.
The dining room is bright and simple, sparkling with quality table service, surrounding flower arrangements. The chairs are comfortable and some of the furniture is antique. A daily dinner of DFl. 120, including a new wine with every course; and a daily gourmet course of five courses, also for DFl. 120. The service is good and the wine list is extensive.
• Feuilleté of sautéed chicken livers, ham and warm oysters, served with braised endive and apple dressing.
• Salmon confit with wilted cos lettuce and sautéed chanterelles.
• Steamed fillet of turbot served with mushrooms, fennel cream and a plantain galette.
• Monkfish medallion roasted on sea salt and served with basil flavored eggplant capote and peppers.
• Roast wild duck with braised celery and gingered corn fritters.
• Souffle chaud au mascarpone = basil flawored mascarpone soufflé with Cavaillon melon.
• Compote de fruits d’ete sous sa croute croustillante accompagné de glace a la crème fraiche = fruit crumble with crème fraiche ice-cream.

Vijff Vlieghen
Spuistraat 294. Phone: 624 8369. Hours: Closed lunch. Price: DFl.200 ($120) for two. All major cards. (A2).
The famous Amsterdam restaurant has been operating in the same place since 1627, 400 meters from Dam square. It is in four adjoining houses. One of the dining rooms, called the Rembrandt room, has etchings that are said to be made by him. The restaurant offers 50 different genevers.
The furnishings are sometimes as old as the four houses themselves. The wooden paneling is dark and heavy. The wooden chairs and banks are not always comfortable. Big brass chandeliers, paintings, antique books, brass and bottles decorate the several small dining rooms. It would be fun to sit there even if the food were inferior. But it is not.
• Cold partridge with rhubarb mousse.
• Halibut paté with salmon sauce.
• Game soup with egg and capers.
• Poached redfish with lobster sauce and spinach.
• Lemon and chablis sorbet.
• Sweetbreads with salad.
• Kiwi fruit in kiwi sauce.

1996
© Jónas Kristjánsson

London hotels

Ferðir

22 Jermyn Street

22 Jermyn Street, SW1. Phone: 734 2353. Fax: 734 0750. Price: £170 ($258) without breakfast. All major cards. 184 rooms. (E2).

A small and stylish hotel with gracious service for discrete connaisseurs on the north side of Jermyn Street near Regent Street, a few steps south of Piccadilly.

The discrete entrance masks the civilized interior with Edwardian antiques and fresh flowers. The 24 hour service is efficient and personalized at this hotel in the third generation of private owners. A weather forecast is even availabe at the breakfast table, also same-day washing, internet / fax facilities, and temporary membership of a neighboring health center.

The greenish room no. 104 is cozy and exquisite, with lots of quality furniture and thick rugs and curtains, strange drawings on the walls and a mirror on the desk. The marbled bathroom has all the amenities, including bathrobes.

Aster House

3 Sumner Place, SW7. Phone: 581 5888. Fax: 584 4925. Price: £78 ($118) without breakfast. All major cards. 12 rooms. (B4).

A tiny and charming hotel in South Kensington. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Athenaeum

116 Piccadilly W1. Phone: 499 3464. Fax: 493 1860. Price: £225 ($341) without breakfast. All major cards. 111 rooms. (D3).

Conveniently located and recently refurbished, sparkling business hotel overlooking Green Park.

The hotel staff is very efficient, specially the concierges. John remembers the names of the guests in spite of their number and daily changes. The breakfast is good and includes a healthy option of müsli, yoghurt, fruits and berries instead of the boring and heavy English eggs and bacon and sausages. There is a health center in the basement and jogging maps for the parks.

Room no. 504 is spacious, with quality furniture and relaxing blue-green colors. It has a sitting area by the windows to the street and park. The bathroom is laid in marble and functions very well.

Basil Street

8 Basil Street, SW3. Phone: 581 3311. Fax: 581 3693. Price: £175 ($265) without breakfast. All major cards. 93 rooms. (C3).

An aristocratic and old-fashioned hotel with an Edwardian country house soul caters especially to women and regulars in a quiet street a few steps from the Harrods department store and the Knightsbridge metro station, a short way from Hyde Park and the Knightsbridge museums.

In the third generation of owners this comfortable hotel is refined all the way from the courteous doorman at the beautiful entrance to the rich antiques in the corridors. The charming rooms are variable and the service is personable. A retreat for women is on he premises, The Parrot Club.

The rather spacious and quiet room no. 231 is in cozy colors and is equipped with quality furniture, including a carved table and an old-fashioned radio and TV set. The large and well-rigged bathroom has cork on the floor, tiles on the walls and wood in the ceiling.

Beaufort

33 Beaufort Gardens, SW3. Phone: 584 5252. Fax: 589 2834. Price: £140 ($212) without breakfast. All major cards. 28 rooms. (C4).

A charming hotel in a quiet place near Harrods. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Berkeley

Wilton Place, SW1. Phone: 235 6000. Fax: 235 4330. Price: £290 ($439) without breakfast. All major cards. 1602 rooms. (C3).

The best hotel in London, even if it is not quite as expensive as the Dorchester and the Claridges. It was built in 1971 and is the sole recently-built super-luxury hotel in the city. This is a castle of the British aristocracy. Most guests seem to wear bespoke outfits and speak with an Oxford accent. Here you wear a tie instead of a camera.

Immediately on the marble floor in the entrance hall we see that this is a different world from the outside. It does not even have the feel of a hotel, as softly spoken young men in city dresses offer a seat at an antique writing -desk during the formalities. The entrance and saloon are in oak. The dining rooms offer outstanding food. And a pretty swimming pool is at the top.

Room no. 329 has a good view out to Hyde Park. It is refined, lovely, roomy and comfortable. The silence is complete in spite of the heavy Knightsbridge traffic outside. The bathroom is spacious, done in marble and tiles, loaded with super-dimensional towels.

Chelsea

17-25 Sloane Street, SW1. Phone: 235 4377. Fax: 235 3705. Price: £190 ($288) without breakfast. All major cards. 225 rooms. (C3).

In a tower just behind the Harrods department store in Knightsbridge, better than many chain hotels. It has a swimming pool.

The hotel has a moveable roof, adapting to weather of each day. Tropical furniture and plants are used to create the impression of the Southern seas beside the pool and in the restaurant above it.

Room no. 705 is spacious and bright with a good view. The appointments are solid both in the room and in the rather cramped bedroom.

Clifton-Ford

47 Welbeck Street, W1. Phone: 486 6600. Fax: 486 7492. Price: £180 ($273) with breakfast. All major cards. 212 rooms. (D1).

Just north of Oxford Street, convenient both for shopping and theater, a good hotel in a modern building.

It has a roomy vestibule and an attractive bar with coats of arms. It is peaceful in spite of being so near the shopping clatter. The personnel is especially friendly and helpful.

Room no. 525 is spacious and conveniently furnished with a tastefully tiled bathroom. This is really a comfortable and a likable haven for London travelers, a modern and an aesthetic room.

Connaught

Carlos Place, W1. Phone: 499 7070. Fax: 495 3262. Price: £240 ($364) without breakfast. All major cards. 90 rooms. (D2).

The most aristocratic hotel and probably the second best hotel in London, in the center of Mayfair. It is so exclusive that you need a recommendation to get in for a first stay, just as you need at Claridges. The difference between the two is that you don’t see here any foreigners in travel clothes sporting cameras. De Gaulle lived here during the war. They now take cards.

The luxury is subdued, slow and a little stiff, but perfectly operative. The aged and courteous personnel know their jobs to the fingertips. The drawing room has Victorian gilding and plaster above the antique furniture, which does not match. The oak paneled bar with hunting relics is comfortable. A massive oak staircase leads up to corridors with lovely flower arrangements.

Room no. 223 is capacious, furnished in yellow colors. All appointments are old and tasteful. Mirrors are all over the place. The bathroom is not modern but has all the equipment and plenty of giant towels. By pressing a button you get laundering and pressing done in minutes. The high point of the breakfast in bed is Kedgeree, plucked fish in curry, an English bliss.

Dorchester

Park Lane, W1. Phone: 629 8888. Fax: 409 0114. Price: £280 ($424) without breakfast. All major cards. 247 rooms. (C3).

One of the top hotels in the world, facing Hyde Park. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Dukes

35 St James’s Place, SW1. Phone: 491 4840. Fax: 493 1264. Price: £240 ($364) without breakfast. All major cards. 64 rooms. (D3).

A charming hotel in a cul-de-sac off St James’s Street. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Durrant‘s

26 George Street, W1. Phone: 935 8131. Fax: 487 3510. Price: £115 ($174) with breakfast. All major cards. 96 rooms. (C1).

Directly behind the Wallace Collection, about 500 meters from Oxford Street, in an old Regency building, conveniently situate for the Oxford Street shops.

Inside it is full of oak paneling, antiques and old paintings. It looks and feels as you imagine a British club would do. The reception is most amiable.

Room no. 311 is rather cramped but well furnished in a modernist style and has a good bathroom. It is in the older part of the hotel. In the newer part they are simpler and less convenient.

Edward Lear

28-30 Seymour Street, W1. Phone: 402 5401. Fax: 706 3766. Price: £75 ($114) without breakfast. All major cards. (C2).

A well situated and functional hotel of comfortable prices on the northern side of the next street that runs parallel to Oxford Street, just to the west of New Quebec Street.

There is no elevator and service is minimal.

Room no. 11 is clean and relatively spacious, with flowery wallpaper, folding chairs, a tea service and a minimal TV set. The bathroom is fully tiled.

Elizabeth

37 Eccleston Square, SW1. Phone: 828 6812. Price: £70 ($106) without breakfast. No cards. 40 rooms. (D4).

A small hotel near Victoria Station. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Goring

Beeston Place 15, Grosvenor Gardens, SW1. Phone: 396 9000. Fax: 834 4393. Price: £200 ($303) without breakfast. All major cards. 79 rooms. (D4).

Between Buckingham Palace and Victoria Station, a small and quiet luxury hotel in family ownership, boasting of being the first in the world to offer a bathroom and central heating for each of its rooms. Here everything is spotless and well maintained.

This Edwardian hotel carries a solid, old-fashioned aura, reflected in the courteous and amiable staff. Spacious sitting rooms look to a peaceful garden. It is advisable to ask for a room overlooking that garden to avoid the traffic noise at the front.

Room no. 116 is ample and convenient. It has solid furniture and a big bathroom. We first thought there was no washbasin until we noticed that it looked the other way, into the room, where it is in a cupboard. Matching pastel colors make the room very pleasant, at least when the cupboard is closed.

Grosvenor

101 Buckingham Palace Road, SW1. Phone: 834 9494. Fax: 630 1978. Price: £140 ($212) without breakfast. All major cards. 366 rooms. (D4).

British Rail operates adequate and relatively inexpensive hotels at the stations Victoria and Charing Cross, both Victorian in appearance but more modern inside. This one at the Victoria Station is a Victorian palace pile.

The front rooms are imposing as the building itself, with arches, plastering, ornamented columns and a hilarious staircase.

Room no. 608 is a smallish attic room. It has a pervading flowery pattern in curtains, blankets and wall-paper. It could have been a notch cleaner. All amenities in the room and in the bathroom are in perfect condition.

Hazlitt’s

6 Frith Street, W1. Phone: 434 1771. Fax: 439 1524. Price: £130 ($197) without breakfast. All major cards. 22 rooms. (E2).

Very quaint and antique and comfortable hotel in the main restaurant street of Soho, opposite Bistrot Bruno and dell’Ugo, very well located for the evening action in the London West End.

There are three staircases and usually two rooms on each floor. Each room is named after a personality in the history of the house. No floor in the hotel is remotely horizontal. The reception is very friendly. Breakfast is served in the rooms, including warm bread, made on the premises. Hotel guests get an outdoor key, as the hotel is locked at all times.

Room Lady Francis Hewitt is wonderfully quaint. It has a canopy bed, antique furniture, dozens of old drawings, a large mirror and two large windows to Frith Street. The bathroom is large, also with dozens of old drawings and a large mirror, and has a Neo-Greek bust in the large window behind the toilet. Everything functions well, both in the room and in the bathroom.

Hospitality Inn Piccadilly

39 Coventry Street/Whitcomb Street, W1. Phone: 930 4033. Fax: 925 2586. Price: £130 ($197) without breakfast. All major cards. 92 rooms. (E2).

In an excellent location, just by Leicester Square, a solid no-frills hotel with large rooms in a decorous Victorian building, entered from Whitcomb Street

The public areas are imposing, almost pompous, with heavy leather chairs in the lobby.

Room no. 601 is very large and rather empty-looking, even if it has the essential furniture, including a desk, a large mirror, two easy-chairs and a trouser press. The bathroom is also large and fully tiled, but not attractive. The room overlooks and overhears Coventry Street. More quiet rooms are available at the back.

Hotel 167

167 Old Brompton Road, SW5. Phone: 373 0672. Fax: 373 3360. Price: £68 ($103) without breakfast. All major cards. 19 rooms. (A4).

A tiny hotel on the main South Kensington street. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

London Mews

2 Stanhope Row, W1. Phone: 493 7222. Fax: 629 9423. Price: £180 ($273) with breakfast. All major cards. 71 rooms. (D3).

Nestling unconspicuously behind the Hilton tower in the southwest corner of Mayfair, well situated for luxury shopping. The old oasis of Shepherd Market is just behind the hotel. It is easy to get a taxi by walking 200 meters to the Hilton entrance.

A marble floor and restful easy-chairs set the tone downstairs, as does the obliging personnel, ready day and night.

The furniture in the smallish room no. 202 is recent and homey, but the carpentry work on the massive pine is not first class. The fully tiled bathroom with a marble floor is well equipped, except for too small towels and a mirror not transparent enough. There is little disturbance from the occasional car in the alley leading to the hotel.

Manzi’s

1-2 Leicester Street, WC2. Phone: 734 0224. Fax: 437 4864. Price: £65 ($98) with breakfast. All major cards. 15 rooms. (E2).

A tiny hotel above a very good restaurant in the most perfect location in London. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

May Fair

Stratton Street, W1. Phone: 629 7777. Fax: 629 1459. Price: £270 ($409) without breakfast. All major cards. 287 rooms. (D2).

If you stay at the May Fair you don’t have to go outdoors, as a theater, a cinema and a nightclub are under the same roof. This may explain the popularity of the hotel with actors and entertainers who sometimes sit in the Victorian bar of this hotel in the south of Mayfair, 200 meters north of Piccadilly.

The vestibule has an agreeable parlor, marble columns, an impressive chrome staircase, an elegant crystal chandelier and amusing engravings from the Twenties above the purple plush in the bar.

Room no. 664 is cozy and warm. The dark hardwood is in unison with the plush Regency easy-chair, the statuette-lamp and two circular table mirrors. The bathroom is fully tiled and has all amenities.

Merryfield

42 York Street, W1. Phone: 935 8326. Price: £48 ($73) with breakfast. No cards. 8 rooms. (C1).

Here is the rock bottom price for a twin room with a bathroom in central London. It is in ten minutes walking distance north from Marble Arch, the west end of Oxford Street.

It is the domain of cheerful Mrs. O’Brien who cares for her guests. This is a spotless hotel. And remember to book early.

The rooms are small and snug. The bathrooms are also small, but in perfect condition.

Rembrandt

11 Thurloe Place, SW7. Phone: 589 8100. Fax: 225 3363. Price: £144 ($218) without breakfast. All major cards. 195 rooms. (B4).

A Victorian hotel opposite the Victoria & Albert Museum and the scientific museums of South Kensington and only about 500 meters from Harrods and other important Knightsbridge shops.

The hotel has been renovated and is sparkling. The spacious saloons downstairs are in traditional style, but the commodious bedrooms have acquired a modern look. It is advisable to book at the back as the traffic is heavy on the main street in front.

Room no. 531 is spacious, tasteful and comfortable. It has an ample, fully tiled and a sparkling bathroom.

Ritz

Piccadilly, W1. Phone: 493 8181. Fax: 4932687. Price: £270 ($409) without breakfast. All major cards. 130 rooms. (D3).

A renowned luxury hotel on one of the main streets of central London, near St James’s Street. (Shortlisted for evaluation and inclusion)

Royal Trafalgar

Whitcomb Street, WC2. Phone: 930 4477. Fax: 925 2149. Price: £140 ($212) without breakfast. All major cards. 108 rooms. (E2).

Smack in the heart of London, between the squares of Trafalgar and Leicester, the touching point of the restaurant, theater and cinema areas of Covent Garden in the east and Soho in the north, and of the shopping districts of St. James and Mayfair in the west, and of the political borough of Westminster in the south. The whole city center lies at your feet.

It is on a few floors in a modern tower alongside the National Gallery. The foyer, reception and front room are small, but attractive, as is the traditional pub, also on the ground floor. The staff is amiable. They give 24 hours service and remember the names of recurrent guests.

Room no. 409 looks to the National Gallery. It is nicely furnished with matching furniture which is just a little beginning to tire. It also has a thick carpet and a pleasant wall-paper. This relaxing room is a silent oasis in the turbulence of the metropolis. The bathroom is partly tiled and has a rather feeble shower.

Selfridge

Orchard Street W1. Phone: 408 2080. Fax: 629 8849. Price: £200 ($303) without breakfast. All major cards. 295 rooms. (C2).

Behind the department store of the same name in Oxford Street, convenient for shopaholists.

Above the pleasant foyer there is a peaceful living room with leather chairs, cedar wood and marble, and a bar with a cast-iron stove and roof beams, giving an impression of bygone days.

The Oxford Street uproar does not reach room no. 509. It is tastefully decorated in classical style, with practical positioning of furniture. The bathroom is modern and fully tiled.

Stafford

16-18 St James’s Place, SW1. Phone: 493 0111. Fax: 493 7121. Price: £225 ($341) without breakfast. All major cards. 74 rooms. (D3).

At a narrow alley leading off St James’s Street in the exclusive gentlemen’s club district of St James. It has complete peace and silence, only a stone’s throw from the hustle and bustle of St James’s Street and Piccadilly. In the same alley there is the equally quiet Dukes hotel, approximately in the same class, but with smaller rooms.

An easeful sitting room and a comfortable bar open out to a small flower garden. The hotel is so small that it resembles a country mansion with an army of servants.

Room no. 605 is spacious and richly furnished, partly with antiques. The relaxing wall-paper matches the outfit. Cupboards and luggage-holders are out of sight in order not to diminish the feeling that it would be far more glorious to wallow here in laziness than to do something important in the city. Even the bathroom is so attractive that you want to linger there.

Willett House

32 Sloane Gardens, SW1. Phone: 824 8415. Fax: 730 4830. Price: £90 ($136) for two. All major cards. 17 rooms. (C4).

In the heart of Chelsea in a quiet location just 100 meters off Sloane Square, the Victorian house of the amiable Nunez family.

Some of the rooms have bathrooms and all have TV sets but no direct telephone. They have acceptable furnishings and are very clean.

1996

© Jónas Kristjánsson

Paris introduction

Ferðir

History

Paris has for centuries been one of the centers and magnets of the world. When the Romans conquered it in 55 B.C. it wge on the Seine islands, inhabited by the Parisii tribe. It grew in Roman times and became the capital of France at the beginning of the Middle Ages.

Since then Paris has been the European center of religion and politics, learning and arts, quickly overtaking Rome and only yielding to New York after the Second World War. Sorbonne is one of the oldest universities in the world and for centuries the most famous one.

Paris is rich in monuments from most periods of its history. In spite of that it has not rested on its laurels. It is also famous for modern and avant-garde design, as can be seen at the Louvre pyramid, the Centre Pompidou and the Défense.

Life

Paris is the city of elegance and style. People conduct themselves in the streets as kings and queens. Elegance is everywhere, from hotel and restaurant decoration to everyday clothing. What would be considered casual elsewhere would be considered shabby and vulgar in Paris. The clean and efficient and stylish Metro is a symbol of the classy status of Parisians.

Parisians consider themselves to be citizens, discussing politics, design and cuisine as eloquently as ancient Roman orators, balancing the abandon of the south and the restraint of the north. They are proud and self-sufficient, and consider themselves to be equal to anybody, including kings and popes. On foreigners this often wrongly translates as haughtiness.

Paris is a lively city of liberal inhabitants. Its nightclubs are world leaders. Its vibrant sidewalk cafés constantly evoke fond memories in the minds of visitors to Paris. The home team and visitors hang around in cafés, squares and streets to kill time and observe fellow humans. Champs-Élysées and the boulevards Saint-Michel and Saint-Germain are the main centers.

Sights

Paris is the most beautiful metropolis in the world, crammed with famous churches and palaces, squares and avenues. Its center is the largest tourist city in the world. There are five kilometers as the crow flies from Arc d’Triomphe to Notre Dame and from Montmartre to Montparnasse. In no city center has the traveler more things to cover.

Not only does the city boast of centuries of basilicas and mansions, plazas and boulevards. It also excels in the necessities of life for travelers. Nowhere is a greater conglomeration of excellent restaurants and hotels, some of them even at a reasonable price. It is based on the natural culinary artistry and architectural taste of the Parisians.

Canada

35 Avenue Montaigne. Phone: 4443 3200. (B3).

United Kingdom

16 Rue d’Anjou. Phone: 4266 9142.

United States

2 Avenue Gabriel. Phone: 4296 1202. (C3).

Accident

Phone: 15.

Ambulance

Phone: 15.

Complaints

When you start complaining, every true Frenchman suddenly stops understanding English.

Dentist

Phone: 4337 5100.

Fire

Phone: 18.

Hospital

Centre Médical Europe, 44 Rue d’Amsterdam, tel. 4281 9333 is inexpensive. American Hospital, 63 Boulevard Victor-Hugo, tel. 4641 2525, and British Hospital, 3 Rue Barbés, Levallois, tel. 4758 1312, are private hospitals.

Medical care

Phone: 4337 7777.

Pharmacy

Pharmacie Dhéry, Galerie des Champs, 8th, 84 Avenue des Champs-Élysées, tel. 4562 0241 is open day and night.

Police

Phone: 17.

Precautions

There is very little petty or violent crime in Paris.

Banks

Hours: 9-16:30 weekdays.

At airports and railway stations they keep longer hours and are also open during weekends.

Credit cards

Credit cards are widely accepted in hotels, restaurants and shops. Visa and Eurocard (Access, MasterCard) have the largest circulation.

Electricity

French voltage is 220V, same as in Europe. Plugs are continental.

Hotels

Paris hotels are generally clean and well maintained, including plumbing. Small hotels can be very good, even if they do not have TV sets in guest rooms. Some of them are exquisite gems. A bathroom is taken for granted nowadays. “Deux lits” rooms with two beds are generally preferable to “grand lit” rooms with one bed of French marital size and are often larger.

We only include hotels with private bathrooms, and in most cases we also demand a direct telephone line, working air-condition, and peace and silence during the night. Only hotels in the city center are included as we want to avoid long journeys between sightseeing and our afternoon naps. The price ranges from FFr. 210 to FFr. 1,700, excluding breakfast.

We try to avoid the insubstantial breakfast at hotels in Paris. More tasty and economical is the coffee with baguettes or croissants on the corner café patronized by the locals. Breakfast is in most cases included in the stated price, as that is the normal price quoted.

We checked all the hotels in this database during the winter of 1995-1996 as everything is fickle in this world. We have also tested some other hotels that are not included as they were not on par with the best in each price category. Some expensive hotels in Paris are in fact inferior to our selection of small hotels in old city mansions.

Money

The currency in France is the Franc, FFr., divided into 100 centimes. There are paper money for 20, 50, 100, 200 and 500 FFr., and coins of a value up to 20 FFr.

Shopping

Most shops are open 10-18 all days except Sundays. Some small shops are closed during lunch.

Street numbers

Streets are numbered in the downriver direction and away from the Seine. Odd numbers are on your left side as you go up in numbers.

Tipping

A 15% service charge is generally included in restaurant bills. Some guests leave change up to the nearest FFr. 10. Taxi drivers expect at least 10% from foreigners, guides 10%, porters FFr. 5 per bag, toilet attendants, doormen and cloakroom attendants FFr. 2.

Toilets

Toilets are variable, but getting better all the time. You can use those of cafés for the price of a cup of coffee.

Tourist office

The Office du Tourisme has its head office at 127 Avenue de Champs-Élysées, 8th, open 9-18, tel. 4952 5354 and 4720 8898. Other offices are at the main railway stations and the Invalides airport station.

Water

Tap water is drinkable but many use bottled water as a precaution.

Accommodation

The Tourist Board offices seek accommodation for travelers. At Roissy / Charles de Gaulle airport there is an illuminated map showing vacancies and prices. Your can dial free of charge to individual hotels. Accommodation in private homes in all price categories is arranged by Paris Accueil, 8th, 23 Rue de Marignan, tel. 296 1426, open daily 9-19.

You should consider staying in one of the tiny hotels in old mansions, which have been transformed with French taste and love into personal and exquisite gems. Paris has far more of such elegant hotels than other world cities. Some of them are even cheaper than ordinary hotels elsewhere. Usually they are heavily booked so that you must reserve months in advance.

The season in Paris hotels covers the whole year. Any period can be difficult due to exhibitions and congresses. The expensive Paris hotels are as a group probably the most expensive hotels in the world.

Airport

The bus to Roissy / Charles de Gaulle airport leaves every 15 minutes from Porte Maillot. The trip takes one hour. Check-in at the airport is one hour before departure. All airlines except Air France use Terminal 1. Dial 742 5226 for current information on flight arrivals and departures.

Boats

Tourist boats leave for Seine trips from Pont Neuf, Quai Montebello, Port de la Bourdonnais, Port de Suffren and Place de la Conférence.

News

International Herald Tribune, which is published in Paris, and other important foreign newspapers are available at many kiosks in central Paris. The main French newspaper is Le Monde. There are six TV channels, TF1, FR2, FR3, M6, Are and La Sept, all in French, and additionally cable channels in many hotel rooms, including CNN and Sky.

Information on what is on is available in the weeklies Pariscope and Officiel des Spectacles in French and in the monthly Paris City in English. These papers are sold at most newsstands.

Phone

The French country code is 33 and the local code for Rome is 1. The foreign code from France is 19.

Post

The main post offices are at 52 Rue du Louvre, tel. 233 7160, and 71 Avenue des Champs-Élysées, tel. 359 5518, both open day and night.

Railways

The French railway system is inexpensive and effective. The TVG trains travel at speeds up to 300 km (185 miles) per hour.

Taxis

Phone: 200 6789.

You can wave cabs down in the streets. If you phone, the meter ticks on their way to you. Cabbies are generally honest but amazingly ignorant about the Paris map.

Traffic

Rush hours are 7:30-9 and 17-19. The underground Metro is probably the cleanest and one of the best in the world, open 5:30-1:15. It is convenient for getting around in the city. Cheap two-days, four-days and seven days tourist tickets are available with unlimited access to the whole system and all the busses. Some Parisians drive recklessly. Don’t drive yourself.

Coffee

French coffee is generally good. The cafés of Paris are meeting points and centers of society and culture.

Cuisine

French restaurants are the best in the world. The range and variety of French cooking is astounding. France is very rich in agricultural resources. There is a tradition of passion for cooking. Parisians love to eat out and to discuss cuisine and chefs, as others might discuss politics and politicians. Celebrated chefs are considered national monuments.

Western European and North American cooking is mainly derived from the French. The nearest rival to French cooking is Japanese cooking. In the last decades French chefs have emphasized their lead by inventing Nouvelle Cuisine, a light and lean version of the classic French cuisine, but more in line with modern considerations on health.

The last decade of the 20th Century has seen a resurgence in Cuisine de Terroir, earthy farmhouse cooking, partly as a counterweight to Nouvelle Cuisine and partly an evolution of farmhouse cooking under Nouvelle Cuisine influence.

Eating habits

The French do not eat much in the morning. They may have a café latte and croissants at the corner café. Lunch often starts at 13 and dinner at 20:30. Both lunch and dinner are hot meals and are equally important. The French like delicate food and consume it with due reverence.

Few French have drinks before eating as it spoils the palate. They are also careful with the wine and some only drink water. In good restaurants most people have bottled water though, l’eau minerale, often with gas, gaseuse.

Nouvelle Cuisine

French chefs have emphasized their position as the world leaders by inventing Nouvelle Cuisine, a light and lean version of the rich and classic French cuisine, but more in line with modern considerations on health.

The main rules of Nouvelle Cuisine are as follows: Raw materials are fresh, chosen according to the season, preferably not from the freezer and definitely not out of tins. Emphasis is put on seafood and vegetables.

Cooking times are shortened to conserve the taste and ingredients of the food. Precooking and reheating are abolished. Flour in sauces and soups is written off in favor of fumets and blenderized vegetables which are lighter on the stomach. Fats are used sparingly, pan-frying has decreased and deep-frying almost disappeared.

Prices

Prices have stabilized in France are on a par with other countries in Western Europe.

Restaurants

Rich and poor Frenchmen take interest in cooking and love to dine out. This tradition had made French restaurants absolutely the best in the world. Nowhere in the world is cooking as elevated as in France. Even fast food joints are good.

Lunch hour is 12:30-14, dinner 19:30-23. In most places the owner or some waiters understand some English. Paris restaurants are generally small and clean, sometimes accidentally decorated. They usually have linen tablecloths and linen napkins, most often white. Many restaurants offer set lunch menus at a lower price than dinner prices.

“Prix nets” or “service compris” on the menu means that a 15% service charge is included in the price.

Wine

French wine is absolutely the best in the world and priced accordingly. But the general quality is so high, that even the house wines are excellent. The French don’t drink plonk. The best French wine is graded in complicated ways which vary between regions, Bordeaux and Burgundy wines generally fetching the highest prices.

1996

© Jónas Kristjánsson

Venezia excursions

Ferðir

Padova

An old university city with a lively center, especially in the morning at the market on Piazza delle Erbe at Palazzo della Ragione. In its neighborhood are historical buildings, such as Battistero at the cathedral and the palaces of Corte Capitano and Loggia della Gran Guardia. Other piazzas in this central area are Piazza dei Frutti and Piazza dei Signori.

Caffè Pedrocchi is also in this historical center, the meeting place of intellectuals. The university in the center is the second oldest in Italy, founded in 1222, and students are numerous in the streets. The center has many cafés, restaurants and specialty food stores.

It is difficult to park in the proper center. Therefore we park the car at a car park in via Gaspare Gozzi at the northeastern corner of the urban ring. The car park is in the corner between Via Trieste and the canal Giotto Popolo. From there we cross a bridge over the canal into the center and immediately arrive at the public garden on our left side.

Giardini dell’Arena

Corso Garibaldi.

The remains of the old city wall has in this are been converted into a public park reaching from the city canal to Capella degli Scrovegni and Museo Civico Eremitani. Modern sculpture is exhibited in the garden.

Last time we were there, La Foresta di Birnam (see Macbeth by Shakespeare) by Pino Castagna was exhibited right in front of Cappella degli Scrovegni.

To enter the chapel we have to go through the entrance to the museum in the southwestern corner of the garden.

Cappella degli Scrovegni

Piazza Eremitani. Hours: Open 9-18.

Built in 1303 in Romanesque style to save the soul of an usurer by the name of Scrovegni. It is a single hall inside, covered with frescos by Giotto, painted 1303-1305. It is best to see them in the morning when the buses have not yet arrived.

Giotto was the first master painter of Italy, the standard-bearer of the lively Gothic style, when it succeeded the frozen Byzantine style at the beginning of the 14th C. He was the son of a poor farmer, but soon became a productive artist and the focus of Italian intellectuals at that time. The paintings in this chapel are the best-preserved of his works.

They are on four levels on the walls. The lowest level consists of paintings showing the Virtues and the Vices. Then come two levels of paintings showing episodes from the Life and Death of Christ. The top level has paintings showing episodes from the Life of Mary. The front has a large painting of the Last Judgment, more Byzantine in style than the other paintings.

We next inspect the museum in the same grounds.

Museo Civico Eremitani

Piazza Eremitani. Hours: Open Monday-Saturday 8:15-12 & 15:30-18:30 (-17:30 in winter), Sunday 9-12 & 15:30-17:30 (-17 in winter).

The monastery houses a few museums, such as an archeological museum, a coin museum and a museum of art history. The buildings date from 1276-1306.

The most important part of the archeological museum is the tomb of the Volumni family from the 1st C. It also has mosaics from Roman times. The coin museum has almost a complete set of Venetian coins. The art museum is under development and is meant to show the evolution of painting in the Veneto area. Works by Giotto occupy the honorary positions.

We leave the museum grounds, cross Piazza Eremitani, walk to the northern corner of the opposite block of buildings and them walk 600 meters south on Via Cavour, where we arrive at Caffè Pedrocchi on the right side.

Caffè Pedrocchi

Via 8. Febbraio 2. Hours: Closed Monday.

An immense café from 1831 in Neo-Classic style, one of the main cornerstones of Italian cultural and political life in the unification years, when it broke from the Austrian Empire. Some famous independence heroes held court there. Now it is a combination of a restaurant, a café, a card-playing room and a sitting room, the center of everything of importance in Padova.

From the southern entrance of the café we turn right 50 meters on Via Cesare to Piazza dei Frutti beside the city hall. We pass the eastern end of the hall to arrive at Piazza delle Erbe, from where we observe the city hall.

Palazzo della Ragione

Piazza dei Frutti.

Built 1218 as the court of justice and city hall of Padova.

It houses the largest Medieval hall in Europe, 80 meters long, 27 meters wide and 27 meters high. The walls are covered with 333 frescos by Nicola Miretto, from 1420-1425, replacing earlier frescos by Giotto, which were destroyed in a fire in 1420.

We leave the piazza at its western end, walk less than 100 meters on Via Manin and turn left into Piazza del Duomo, where the cathedral lies before our eyes. A palace is to the right of the piazza.

Palazzo del Monte di Pietà

Piazza del Duomo.

The palace is Medieval and the arcade in front is from the 16th C.

A baptistry is between the palace and the cathedral.

Battistero

Piazza del Duomo.

A cleanly designed Romanesque baptistry from the 4th C, the remains of a church that was here before the 16th C. cathedral was built. Inside the baptistry are lively frescos by Giusto de’Menabuoi from the late 14th C.

Michelangelo started the design of the cathedral, which changed a lot at the hands of his successors.

We walk from the piazza about 50 meters north on via Monte di Pietà að Piazza dei Signori. The old police station is at the western end of that piazza.

Palazzo del Capitaniato

Piazza dei Signori.

Built 1599-1605 for the military police. The tower has an astronomical clock from 1344.

The piazza is lined with beautiful arcades with specialty shops and cafés.

We inspect a palace at the western end of the south side of the piazza.

Loggia della Gran Guardia

Piazza dei Signori.

The palace of the Council of Nobles, built in 1523 in Renaissance style, with a high and slender arcade, now used as a conference center.

We have finished sightseeing, walk east from Piazza dei Signori on Via San Clemente, then Piazza dei Frutti and via Oberdam, 300 meters in all. On the corner of Caffè Pedrocchi we turn left into Via Cavour and walk 600 meters to the public garden, which we cross to get over the bridge to the car park. Next we inspect the hotels in town.

Hotels

A hotel with a central location, 50 meters south of Piazza delle Erbe, is the 29 room Majestic Toscanelli, Via dell’Arco 2, phone 663 244, fax 876 0025, price L. 190000 with breakfast.

Another one beside Caffè Pedrocchi, is the 22 room Leon Bianco, Piazzetta Pedrocchi 12, phone 875 0814, fax 875 6184, price L. 157000.

Next we turn our attention to our chosen restaurants in the center, those which are used by knowledgeable citizens.

Restaurants

Central dining is 100 meters north of Piazza dei Signori, is Belle Parti-Toulá, Via Belle Parti 11, phone 875 1822, price for two L. 160000, closed Monday lunch and Sunday.

Also 50 meters north of the piazza, is Isola di Caprera, Via Marsilio da Padova 11/15, phone 876 0244, price for two L. 120000, closed Sunday.

Or at the western end of the city palace, is Cavalca, Via Manin 8, phone 876 0061, price for two L. 90000, closed Tuesday dinner and Wednesday.

We then leave the town on our way to Vicenza, a trip of 40 km.

Vicenza

The city is best known for the architect Andrea Palladio (1508-1580) who was born there and designed some of the famous buildings in the center, such as Basilica Palladiana, Loggia del Capitaniato, Palazzo Valmarana, Teatro Olimpico and Palazzo Chiericati. The center of Vicenza is often said to be the most beautiful city center in Italy, mainly built during the Renaissance.

Palladio learned Roman architecture of the Imperial Age in Rome. Later he designed many country mansions for Venetian noblemen in the vicinity of the city and a few palaces in Venice itself, the Redentore church on Giudecca island and the monastery and church on San Giorgio island. Most of his works are though in this home town.

We will not only inspect Palladio’s work but also the atmosphere on the piazzas around Basilica Palladiana.

We arrive from Padova in the east, enter the city ring and turn into the center by way of Contrà porta Padova, cross a bridge and immediately turn left into the square in front of Palazzo Chiericati, where we find parking.

Palazzo Chiericati

Piazza Matteotti. Hours: Open Tuesday-Sunday.

Built 1550 by Andrea Palladio.

The palace is now a museum of the history of Vicenza, Museo civico. The best known work of art is the Charioteer of the Sun by Giulio Carpione. There are also some Gothic altarpieces.

From the square we cross Corso Andrea Palladio by foot and enter Teatro Olimpico.

Teatro Olimpico

Corso Andrea Palladio. Hours: Open in summer 9:30-12:20 & 15-17:30, in winter 14-16:30.

The oldest theater in Europe with a roof, built 1579-1585, designed by Palladio and his disciple, Vincenzo Scamozzi.

The auditorium is a semi-circle resembling the outdoor theater of Greeks and Romans, with wooden banks in place of stone seats, and a painted sky in the ceiling. The stage set is built in, with Theban streets painted in trompe l’oeils.

Oedipus Rex by Sophocles was the first performance of the theater. Greek playwrights are still represented in the repertoire.

From the theater we climb Corso Andrea Palladio for about 200 meters and turn left into Contrà Santa Barbara, where we arrive after 100 meters at Piazza dei Signori and cannot miss the city tower.

Torre di Piazza

Piazza dei Signori.

An unusually slender tower of brick, built in the 12th C. and increased in height during the 14th and the 15th C, making it 82 meters in all.

It hangs over Piazza dei Signori, lined with 15th C. palaces, including Basilica Palladiana. The piazza is a lively market venue.

We turn our attention to the basilica.

Basilica Palladiana

Piazza dei Signori.

Palazzo della Ragione is the official name of the city hall with the green copper roof. Usually it carries the name of its creator, architect Palladio. The palace itself is from the 15th C. and was starting to subside, when Palladio was employed in 1549 to built supports for it with colonnades on two floors. The balustrade has many statues of Greek and Roman gods.

A statue of Palladio is under the southwestern end of the city hall.

The old police station is on the north of the piazza.

Loggia del Capitaniato

Piazza dei Signori.

Palladio built it in 1571 as the police station of the city. Now it houses the city council.

To the left of the palace is the best-known restaurant in town, Gran Caffè Garibaldi on the 2nd floor, phone 544 147, price for two L. 110000.

To the right of the palace is the street Contrà del Monte. Its continuation on the other side of Corso Andrea Palladio is Contrà Porti. That street is lined with palaces, including some Venetian Gothic ones and some palaces by Palladio in the Classic Renaissance style.

If we have time, we can walk from the southwestern end of the basilica on Calle Muscheria and Contrà Garibaldi about 200 meters to the cathedral.

Duomo

Piazza Duomo.

The apse facing the square is original, as are the outer walls of the cathedral. Other parts of it were heavily damaged in World War II.

From the cathedral square we walk northwest on Via Battisti more than 100 meters and turn right into Corso Andrea Palladino. On the northern corner of the crossing is Palazzo Valmarana from 1566, one of Palladio’s works. Then we follow Corso Andrea Palladio northeast 600 meters to Piazza Matteotti, where we find our parking place. Next we inspect hotels in the center.

Hotels

A central hotel is 300 meters to the southwest from the cathedral, the 35 room Campo Marzio, Viale Roma 21, phone 545 700, fax 320 495, price L. 250000 with breakfast.

Or about 300 meters west off the southwest end of Corso Andrea Palladio, the 33 room Cristina, Corso Santi Felice e Fortunato 32, phone 323 751, fax 543 656, price L. 165000 with breakfast.

Next we turn our attention to chosen restaurants in the center, used by local gourmets.

Restaurants

Central dining is 100 meters south from the eastern end of Piazza dei Signori, in Scudo di Francia, Contrà Piancoli 4, phone 323 322, price for two L. 130000, closed Sunday dinner and Monday.

Also 200 meters west off the cathedral, In Agli Schioppi, Contrà del Castello 26, phone 543 701, price for two L. 110000, closed Saturday dinner and Sunday.

Or 50 meters north off Piazza dei Signori, in Tre Visi, Contrà Porti 6, phone 324 868, price for two L. 150000, closed Sunday dinner and Monday.

Garibaldi

Piazza dei Signori. Hours: Closed Wednesday. Price: L.110000 ($69) for two. All major cards. (B2).

Old and famous restaurant on the first floor above a pizzeria beside Loggia del Capitaniato at Piazza dei Signori.

It is rather refined and informally large. It has tiles on the floor and wicket seats on the chairs. Service is courteous.

• Olive farcite all’ascolani = deep-fried olives on salad.

• Petto d’oca affumicato con crostini = smoked goose breast.

• Filetto di manzo con tartufi = fillet of beef with boiled vegetables.

We now leave town in the direction of Verona, about 40 km,

Verona

The city is best known as the set of Shakespeare’s play about Romeo and Juliet, lovers from 1302. Many buildings in the center survive from that time and some are even older, such as the famous, 20 centuries old arena. The city was in 1263-1387 one of the Renaissance cities of Italy, governed by the Scaligeri dukes, and in 1405-1814 it was a part of the Venetian empire.

Travelers come to Verona to feel the atmosphere of an open-air opera and get acquainted with a city that mixes the Renaissance style of the Italian mainland with the Byzantine style of Constantinople that characterizes the neighboring Venice. The center is convenient for sightseeing as everything is packed on one square kilometer, surrounded by the river Adige on three sides.

There are famous piazzas, Piazza Brà, Piazza delle Erbe and Piazza dei Signori; famous palaces, Palazzo del Comune, Palazzo di Cangrande; and famous churches, Santa Anastasia and Duomo; famous castles, Castel San Pietro and Castelvecchio. There are also the tower tombs of the Scaligeri dukes and a Roman outdoor theater in addition to the famous Arena.

We start on the piazza in front of Arena.

Piazza Brà

The largest piazza of the center, the venue for public rallies and the forecourt of the majestic and ancient arena. The piazza is lined with Neo-Classic buildings from the 19th C. and the archeological museum, Museo Lapidaro Maffeiano, at no. 28.

We turn our attention to the arena.

Arena

Piazza Brà. Hours: Closed Monday.

The building of this third largest arena in the world was finished in the year 30. It is 139 meters long and 110 meters wide and seats 25,000 spectators in 44 row of seats. It has been conserved more or less intact, except for the outer shell.

From the top there are good views in clear weather over the city to the mountains. Great music festivals are held there in summer.

From the north of the arena we walk into Via Mazzini.

Via Mazzini

A pedestrian axis of the center, connecting the main squares, Piazza Brà And Piazza delle Erbe. The main fashion shops line this street of 500 meters, crossing an old district of narrow pedestrian alleys.

From the northeastern end of the street we arrive at the southern end of the old town square.

Piazza delle Erbe

Enchanting Renaissance buildings characterize this long and narrow piazza that started life as a Roman square, Forum, and has been a living city square for twenty centuries. It is now a market square, covered with street vendors’ parasols, lined with art galleries, fashion shops and sidewalk cafés, considered by many to be the most charming city square in Italy.

In the middle of the piazza is a fountain with a Roman sculpture representing commerce, usually called Madonna di Verona. In the northern end there is a column from 1528 with the lion of St Mark, the Venetian emblem.

The northern end is dominated by Palazzo Maffei, a Baroque palace from 1668, with fashion shops and luxury flats.

There is a castle on the eastern side of the southern square.

Palazzo del Comune

Piazza delle Erbe.

The city hall is an almost windowless Medieval castle with a stern appearance at the piazza.

On the same side a high tower dominates the piazza.

Torre Lamberti

Piazza delle Erbe.

A powerful tower from 1172, 84 meters high, with good views. It is entered from a courtyard that we are going to enter later.

On the same side, a little farther north, is a colorful palace.

Casa dei Mazzanti

Piazza delle Erbe.

A palace from 1301 with facade frescos that have been touched up.

We walk through an alley on the north side of Torre dei Lamberti and go under the Arco della Costa into another large square.

Piazza dei Signori

A rectangular piazza with a Venetian look. In the middle is a statue of the writer Dante Alighieri, who lived in Verona under the protection of the Scaligeri dukes when he was in exile from Florence 1301-1304. He dedicated the last chapter of his main book, La Divina Commedia, to the Scaligeri duke Cangrande I.

On the northern side is the palace of Loggia del Consiglio, on the eastern side Palazzo di Cangrande, and in the southern corner Palazzo di Ragione, which really is the rear side of Palazzo del Comune.

In the southeastern corner the paved remains of the main Roman road into town have been excavated.

We first have a look into the courtyard of Palazzo di Ragione.

Scala della Ragione

Piazza dei Signori.

In Medieval times this square was the main market of the city. A decorative staircase in late Gothic style, built in 1446-1450, leads up to former rooms of the city court. The palace itself is from the 14th C.

We exit the courtyard and observe the palace at the northern side of the square.

Loggia del Consiglio

Piazza dei Signori.

A charming palace from 1493 in Venetian Renaissance style, with a high and slender colonnade on the piazza side and frescos above the balustrade. The eaves are decorated with statues of Roman dignitaries, who were born in Verona, such as Catullus the poet, Plinius the natural scientist and Vitruvius the architect.

At a right angle is another palace.

Palazzo di Cangrande

Piazza dei Signori.

It is named after Cangrande I, the best-known of dukes of the Scaligeri family, who governed Verona 1263-1387. It is now a police station.

We pass the southern side of the palace and arrive at a small square with large memorials.

Arche Scaligere

Santa Maria in Chiavica.

The stone tombs of the Scaligeri dukes are here up in the open sky on decorous 14th C. Gothic towers with sharp-pointed spires in front of Palazzo di Cangrande. Such a burial method is unique in Italian Medieval history.

The Scaligeri dukes were so sure of themselves that they wanted to rest closer to God than other kings and dukes that generally rest in churches.

Behind the tomb towers is a small Romanesque church from the 7th C., Santa Maria Antica. It was the family church of the Scaligeri. The tomb tower of Cangrande I is directly in front of the church entrance.

We continue to the north along the eastern side of Palazzo di Cangrande about 100 meters on Cavaletto and turn right into Corso Sant’Anastasia, which leads us to one of the main churches in the center, about 100 additional meters.

Sant’Anastasia

Piazza Sant’Anastasia.

A large Romanesque church from 1290 with a Gothic portico, decorated with 15th C. frescos, the monastery church of the Dominican order.

From the back of the church we walk north and down the hill to the river Adige and cross it on the Roman bridge, Ponte della Pietra, and walk south along the other bank to the Roman theater, about 400 meters in all.

Teatro Romano

Rigaste Redentore. Hours: Closed Monday.

A Roman theater from the 1st C. B.C., the reign of Emperor Augustus and still used for plays. In ancient times plays by the Roman playwright Plautus were most popular but now it is the venue of an annual Shakespeare festival. The theater is built into the river bank and offers good views from well-preserved semi-circle over the river to the city center.

A lift brings us from the theater to the monastery and castle above.

Castel San Pietro

Rigaste Redentore. Hours: Closed Monday.

The monastery above the Roman theater has been converted into an archeological museum with singular views over the city and district. Among other things there are ancient mosaics in the museum.

We take the lift down, return by way of the Roman bridge to the city center and walk uphill to the cathedral. At the back of it we pass the entrance to the bishop’s palace.

Palazzo di Vescovo

A Gothic entrance to the palace of the bishop.

We go to the front of the church and into the piazza in front of it.

Duomo

The cathedral has been renovated and is beaming of the mild and original stone colors. Its oldest parts are from the 12th C. The front is in a Romanesque Lombard style, designed by Nicolò.

Pink columns support the roof. The main work of art in the church is the Assumption by Tiziano, from 1535-1540, in the first chapel on the left side.

From the church we enter the baptistry, which really s an 8th C. brick church, San Giovanni in Fonte, with a 12th C. marble front.

We leave the church and walk on Via Duomo, turn right and go 1200 meters on Corso Cavour to the old city castle.

Castelvecchio

Corte Castelvecchio. Hours: Closed Monday.

A beautifully designed family castle of the Scaligeri, built 1355-1375, during the reign of Cangrande II, still intact, and now houses a splendidly organized museum of art history. It is easy to go through it in chronological order. It covers late Roman art, early Christian art, Medieval art and Renaissance art, including works by Giovanni Bellini, Tiziano and Veronese.

On the other side of the armor department of the museum is a pedestrian bridge with a view to the nearest river bridge.

Ponte Scaligero

A Medieval bridge, built 1354-1376, during the reign of Cangrande II, nowadays the main promenade of Verona’s citizens. It was damaged during World War II and has been repaired.

From Castelvecchio is a straight way of 600 meters on Via Roma to Piazza Brà where we started this walking tour through Verona. We now turn our attention to hotels in the center.

Hotels

In an alley leading off Corso Porta Nova, about 200 meters from Piazza Brà is the 41 room luxury hotel San Luca, Vicolo Volto San Luca 8, phone 591 333, fax 800 2143, price L. 260000 with breakfast. In a side street a few steps from the central axis of via Mazzini is the 93 room Accademia, Via Scala 12, phone and fax 596 222, price L. 300000 without breakfast.

In a side street a few steps from Corso Cavour is the 38 room Victoria, Via Adua 6, phone 590 566, fax 590 155, price L. 240000 without breakfast. A few steps east off the Arena is the 30 room Giulietta e Romeo, Vicolo Tre Marchetti 3, phone 800 3554, fax 801 0862, price L. 170000 with breakfast.

Almost beside it is the 49 room Milano, Vicolo Tre Marchetti 11, phone 596 011, fax 801 1299, price L. 150000 without breakfast. About 200 meters east from the city castle is the 17 room Cavour, Vicolo Chiodo 4, phone 590 166, price L. 100000 without breakfast, credit cards not accepted.

Next we turn out attention to chosen restaurants in the city center, those which are patronized by knowledgeable citizens.

Restaurants

The best restaurant, about 300 meters straight south of Piazza dei Signori, is Il Desco, Via Dietro San Sebastiano 7, phone 595 358, fax 590 236, price L. 230000 for two, closed Sunday. Second is in the oldest part of the center, 200 meters to the west from Piazza delle Erebe, the very old and charming Dodici Apostoli, Corticella San Marco 3, phone 596 999, fax 591 530, price L. 220000 for two, closed Sunday dinner and Monday.

The best seafood place, a few steps from Arche Scaligeri, is Arche, Via Arche Scaligeri 6, phone 800 7415, price L. 200000 for two, closed Monday lunch and Sunday. The best hotel dining , a few steps from Via Mazzini, is at Accademia, Via Scala 10, phone & fax 800 6072, price L. 180000 for two, closed Sunday dinner and Wednesday. A few steps north from Piazza Brà is Torcolo, Via Cattaneo 11, phone 803 0018, fax 801 1083, price L. 130000 for two, closed Monday.

Only 200 meters in front of Sant’Anastasia is Trattoria Sant’Anastasia, Corso Sant’Anastasia 27, phone 800 9177, price L. 110000 for two, with variable closing on Sunday and Wednesday. A few steps east from the arena is Tre Marchetti, Vicolo Tre Marchetti 19/b, phone 803 0463, price L. 120000 for two, closed Sunday.

Thus ends our trip to Verona and our visit in the Veneto district. If we are now driving back to Venice, it is good to know that the distance is 114 km on the autostrada.

1996

© Jónas Kristjánsson

Dublin göngur

Ferðir

Hér verður lýst einni langri gönguferð um miðborgina. Á leiðinni tínum við upp flesta skoðunarverða staði, sem verða á vegi okkar og tökum nokkra króka til að komast yfir flest það, sem máli skiptir í Dublin yfirleitt.

St Michan’s

Við hefjum gönguna við helztu minjar víkinga í Dublin, kirkjuna St Michan’s. Hún er norðan árinnar Liffey, rétt vestan við Four Courts dómhöllina, við götuna Church Street, sem liggur upp frá ánni.

St Michan’s er elzta kirkja borgarinnar. Hún var upprunalega reist í rómönskum stíl af dönskum víkingum 1095, endurbyggð 1686 og fékk þá núverandi svipmót. Turninn er sumpart upprunalegur víkingakirkjuturn.

Ferðamenn skoða helzt heillega líkama frá lokum sautjándu aldar, sem eru til sýnis í kjallaranum. Kalksteinninn í kirkjuveggjum dregur raka úr andrúmsloftinu og hefur komið í veg fyrir rotnun hinna látnu. Aðgangur £1,20 (A4).

Four Courts

Við göngum Church Street 150 metra niður að Liffey og tökum á okkur 100 metra krók eftir Inns Quay á norðurbakka árinnar.
Hér er dómhöll borgarinnar, Four Courts, reist 1786-1802. Hún ber mikið og koparlagt hvolfþak, sem gnæfir á háu súlnariði yfir umhverfið. Framhliðin að ánni er í grískum musterisstíl með sex súlna riði undir gaflaðsþríhyrningi.

Höllin brann í fallstykkjaárás í borgarastyrjöldinni 1922. Þá eyðilagðist þjóðskjalasafnið, sem var þar til húsa. Hún hefur síðan verið endurreist í upprunalegum stíl (A4).

St Audoen’s

Við göngum 100 metrana til baka að brúnni, förum yfir hana og fáum okkur kollu í elztu krá borgarinnar, Brazen Head, sem er hér við árbakkann. Síðan förum við 100 metra upp brekkuna Bridge Street.

Hér til hægri er Cook Street með heillegum hluta gamla borgarmúrsins. Yfir múrnum gnæfa kirkjurnar St Audoen’s, önnur kaþólsk og hin anglíkönsk. Nálægt kirkjunum er hlið frá 1275 á múrnum.

Við förum 100 metra meðfram múrnum, inn um hliðið og upp tröppur að kirkjunum.

Hin minni St Audoen’s er ein af elztu kirkjum borgarinnar, reist á 12. öld í gotneskum stíl af Normönnum frá Rouen í Frakklandi. Vesturportið og turninn eru frá þeim tíma, en sjálft kirkjuskipið er frá 13. öld og gluggar þess frá 15. öld (A3).

Liberty

Áður en við skoðum höfuðkirkjuna Christ Church, sem er hér framundan, tökum við krók frá High Street tæpa 100 metra vestur yfir torgið í átt að götunni Cornmarket, en beygjum af torginu til vinstri inn John Dillon Street að markaðshúsunum.

Liberty og Iveagh Markets eru helztu flóamarkaðir borgarinnar, báðir við John Dillon Street og ná þar yfir töluvert svæði. Höfuðáherzlan er á notuðum fatnaði og í öðru lagi á heimilisáhöldum (A3).

St Patrick’s

Frá markaðshúsunum höldum við áfram 200 metra eftir John Dillon Street og beygjum á götuenda til vinstri og komum eftir 50 metra að garði St Patrick’s dómkirkjunnar.

St Patrick’s er ein af elztu kirkjum borgarinnar og stærsta kirkja Írlands, reist í enskri útgáfu af gotneskum stíl 1254, með turni frá 1370. Kirkjunni hefur síðan verið breytt, síðast á nítjándu öld, en er enn með gotnesku yfirbragði.

Í garði kirkjunnar er lind, þar sem heilagur Patrekur er sagður hafa skírt fólk á 5. öld. Þar eru einnig minnisvarðar þriggja nóbelsskálda Íra og nokkurra annarra höfuðrithöfunda þeirra.

Á kirkjulóðinni er einnig elzta almenningsbókasafn Írlands, Marsh’s Library, frá 1710, þar sem verðmætar bækur eru hlekkjaðar við púltin (A2).

Dublinia

Við förum frá vesturstafni dómkirkjunnar norður eftir Patrick Street og Nicholas Street og áfram niður Winetavern Street undir fíngerða húsbrú milli kirkjuþinghúss og Christ Church, alls um 300 metra leið. Handan brúarinnar beygjum við til vinstri að inngangi safnsins Dublinia í kirkjuþinghúsinu frá áttunda tug 19. aldar.

Dublinia er margmiðlunarkynning í máli og myndum á miðaldalífi í Dublin frá innrás Normanna 1170 og fram til 1540. Reynt er að sýna raunsæja mynd af iðnaðarmönnum og aðalsmönnum þess tíma, að hluta til leikin og sýnd á sjónvarpsskjám, með lykt og öllu. Í aðalsal er stórt líkan af Dublin miðalda, baðað kastljósum í samræmi við ítarlega lýsingu af segulbandi. Aðgangur kostar £4 og felur líka í sér aðgang að Christ Church dómkirkjunni.

Áður var hér sýning af Dublin víkingaaldar. Þeirri sýningu hefur verið lokað og verður hún væntanlega opnuð aftur í nágrenninu, sennilega í tengslum við endurnýjun götunnar Temple Bar (A3).

Christ Church

Við förum um húsbrúna úr safninu inn í dómkirkjuna.

Christ Church er ein elzta kirkja borgarinnar, reist 1230 í blöndu af síðrómönskum og gotneskum stíl, en verulega breytt árið 1875. Norðurveggur kirkjuskipsins ásamt svifsteigum, þverskipin og vesturhluti kórsins eru upprunaleg. (Sjá mynd framan á kápu)
Farið er út úr kirkjunni um glæsilegar suðurdyr í síðrómönskum stíl. Þar fyrir utan sjást leifar bænhúss frá 1230.

Þar sem Christ Church er núna, var áður timburkirkja víkinga frá 1038.

Villimenn borgarstjórnarinnar í Dublin létu fyrir nokkrum árum reisa ógnvekjandi borgarskrifstofur ofan á minjum víkingaaldar norðan við Christ Church og eyðilögðu við það tækifæri nokkuð af elzta hluta borgarinnar (A3).

City Hall

Við förum til vesturs frá kirkjunni eftir Christ Church Place og Lord Edward Street, alls um 200 metra leið að ráðhúsi borgarinnar.
City Hall var reist 1769-1779 sem mikilúðleg kauphöll borgarinnar, en breytt í ráðhús 1852. Voldugar kórintusúlur varða dyr á öllum hliðum hallarinnar. Í hringsal anddyris eru veggferskur, sem sýna borgarsöguna (B3).

Dublin Castle

Við förum meðfram City Hall upp að borgarkastalanum, sem er beint aftan við ráðhúsið, og förum um undirgöng inn í efri kastalagarðinn.

Dublin Castle var reistur 1204 til varnar brezkum yfirráðum yfir Írlandi. Smám saman var kastalanum breytt í stjórnarhöll, sem nú er sumpart frá síðari hluta 17. aldar og sumpart frá miðri 18. öld.

Andspænis okkur eru ríkissalirnir, sem eru opnir almenningi, aðgangur £1, gengið inn úr neðri kastalagarðinum að austanverðu.
Fyrir aftan okkur, þar sem við komum inn í efri garðinn, er Castle Hall, fallegt hús með háum turni frá 1750. Úr þeim turni var krúnudjásnunum stolið árið 1907 og hafa þau síðan ekki fundizt.

Í neðra garði er Most Holy Trinity kirkjan frá 1814 og fyrir aftan hana púðurturninn, sem er elzti hluti kastalans, frá 1202-1228 (B3).

Temple Bar

Við göngum frá kastalanum út á Dame Street, yfir götuna og nokkrum metrum austar niður Sycamore Street um 150 metra leið niður á Temple Bar, þar sem við beygjum til hægri.

Temple Bar er líflegasta kráa-, kaffihúsa- og kokkhúsagata borgarinnar um þessar mundir. Þetta er þröng göngugata með ýmsum hliðarsundum, fullum af lífi og fjöri. Einhvern veginn hefur þessi gata sloppið að mestu við voðaverk borgarskipulagsins. Hún er orðin að vin í eyðimörkinni (C4).

Ha’penny Bridge

Við beygjum úr Temple Bar nokkra metra niður sundið Merchant’s Arch og komum þar að göngubrú yfir ána Liffey.

Ha’penny Bridge dregur nafn af brúartolli, sem tekinn var af vegfarendum allt fram til 1919. Þessi smíðajárnsbrú var reist 1816 og er skemmtilegasta brúin af ótalmörgum, sem tengja vinstri og hægri bakka árinnar Liffey (C4).

O’Connell Street

Við förum yfir brúna, beygjum til hægri eftir árbakkanum Bachelors Walk tæpra 300 metra leið og síðan til vinstri inn í O’Connell Street, helztu breiðgötu borgarinnar.

Breiðar gangstéttir og breið eyja veita trjám og höggmyndum og vegfarendum skjól fyrir stríðri bílaumferð. Einu sinni var þetta helzta rúntgata miðbæjarins, en fyrir löngu orðið að víkja fyrir göngugötunni Grafton Street. Enn eru hér kvikmyndahús og skyndibitastaðir (C5).

General Post Office

Við göngum tæpa 200 metra inn O’Connell Street, þar sem fyrir okkur verður mikil höll á vinstri hönd.
Aðalpósthús borgarinnar er í mikilli höll frá 1814 við vesturhlið O’Connell Street og snýr miklu og jónísku súlnariði að götunni.
Frægust er hún fyrir hlutverkið í páskauppreisninni 1916. Lýðveldisyfirlýsingin var lesin upp af tröppum hennar. Hún var þá höfuðstöð uppreisnarmanna og varð fyrir skothríð brezkra hermanna. Hún ber enn ör frá þeim tíma, þótt að mestu hafi verið gert við skemmdirnar (C5).

Custom House

Við göngum til baka niður að ánni og síðan 300 metra til vinstri eftir bakkanum.

Hér er Custom House, löng og lág höll frá 1791, með hvolfþaki og dórískri súlnaframhlið, af sumum talin fegursta hús borgarinnar. Þetta var áður tollhús, en er nú stjórnarskrifstofa. Höllin hefur verið endurreist eftir mikinn bruna, sem varð þar 1921 (D5).

Bank of Ireland

Við höldum til baka eftir árbakkanum, förum yfir O’Connell brúna, sem frægust er fyrir að vera breiðari en hún er löng, og göngum 200 metra inn breiðgötuna Westmoreland Street, þar sem við komum inn á torgið College Green. Okkur á vinstri hönd er Bank of Ireland.

Bogadregin höll Írlandsbanka í nýgnæfum stíl var áður þinghús Írlands, reist að mestu leyti 1728. Gamli aðalinngangurinn að sunnanverðu er varðaður jónískum súlnaröðum umhverfis ferhyrnt port, og út frá því liggja bogadregnar hliðarálmur hallarinnar.

Bank of Ireland tók við höllinni 1803, en húsakynni Lávarðadeildarinnar og hin fínu veggteppi hennar hafa verið varðveitt óbreytt. Hægt er að fá að skoða þau með því að spyrja leyfis á staðnum (C4).

St Andrew’s

Við förum úr bankanum og aftur út á College Green, sem sveigist eftir framhlið bankans. Handan torgsins, 100 metrum vestar, er lítil gata, St Andrew Street, upp að St Andrew’s kirkjunni, tæpum 50 metrum ofan torgsins.

Þar sem St Andrew’s kirkjan er nú, var miðstöð víkinga, þegar þeir réðu í Dublin fyrir tíu öldum. Þá var hér “Þingmót”, þar sem víkingar komu saman til þings á svipaðan hátt og á Íslandi á sama tíma (C3).

Trinity College

Við förum til baka niður brekkuna og austur College Green. Handan torgsins að austanverðu er Trinity College, skáhallt á móti Írlandsbanka.

Trinity College var stofnaður 1592 sem prestaskóli ensku biskupakirkjunnar, en er nú almennur borgarháskóli með 7000 nemendum. Við förum hér inn um aðalinnganginn, sem reistur var 1755-1759, og komum inn á 16 hektara háskólasvæði með mörgum höllum umhverfis steinlagðar stéttir og gróna garða (D4).

Book of Kells

Við stefnum yfir stéttina að strangri höll frá 1712-1732, hægra megin fyrir miðju.

Það er bókasafn skólans, eitt fjögurra höfuðbókasafna landsins. Höllin var áður léttari að svip, þegar opin súlnagöng voru á jarðhæðinni.

Hin frægu fornrit Íra eru í bókasafni Trinity College. Hæst ber þar Kells-bók, fagurlega lýst kálfskinnshandrit guðspjallanna fjögurra á latínu frá upphafi níundu aldar. Bókin er til sýnis í safninu ásamt fleiri dýrgripum af því tagi, svo sem Durrow-bók frá upphafi áttundu aldar, Dimma-bók og Armagh-bók. Aðgangur £1,75, lokað sunnudaga.

Einnig er gaman að skoða aðalsal bókasafnsins, langan og mjóan og háan sal á tveimur hæðum (D3).

Grafton Street

Við förum aftur út um aðalinngang háskólans og beygjum þar til vinstri meðfram framhliðinni um 100 metra leið, förum yfir Nassau Street og inn í Grafton Street göngugötuna.

Grafton Street liggur milli Trinity College og St Stephen’s Green og er burðarás miðbæjarins. Þaðan er stytzt til allra átta ferðamannsins og þar er skemmtilegast mannlífið. Hér er líka kaffihúsið Bewley’s, sem telja má miðpunkt borgarinnar.

Hér á götunni reyna tónlistarmenn að vinna sér inn skilding og hér eru seld blóm á götuhornum. Hér er mest af glæsilegustu verzlununum og nokkur vöruhús í dýrari kantinum. Hér streymir mannhafið alla daga vikunnar frá morgni til kvölds (C3).

Powerscourt

Við förum beint frá Grafton Street um húsasund rétt sunnan við Bewley’s eða tæpum 50 metrum sunnar frá þvergötunni fyrir framan Westbury hótel inn verzlanasund hótelsins, og komum í báðum tilvikum að bakhlið Powerscourt við Clarendon Street. Þar beygjum við til vinstri og förum inn í Powerscourt á suðausturhorni þess.

Powerscourt er í borgarhöll frá 1771. Höllinni og hallarportinu hefur verið breytt af nærfærni og smekkvísi í skemmtilega verzlanakringlu á þremur hæðum undir léttu timbur- og glerþaki, full af svölum út og suður, sumar úr 200 ára gömlum viði. Þar eru skemmtilegar smábúðir og mjög góð veitingahús. Á efstu hæð er verzlun, sem rekin er af handverksráði Írlands. Í hádeginu eru oft klassískir tónleikar á palli í portinu. Þarna er hægt að vera allan daginn í góðu yfirlæti (C3).

Hibernian Way

Við förum sömu leið til baka til Grafton Street og förum í hina áttina tæpa 100 metra inn Lemon Street og áfram inn í verzlanamiðstöðina Hibernian Way.

Margar fínustu tízkubúðir borgarinnar eru í Hibernian Way (D3).

Mansion House

Við förum út úr Hibernian Way út á Dawson Street, þar sem við beygjum til hægri og göngum 100 metra, þar sem við sjáum litla og ljúfa höll handan götunnar.

Mansion House var reist 1705 og gerð að borgarstjórasetri 1715. Að hallarbaki er stærsti veizlusalur borgarinnar, reistur 1821. Þar fundaði fyrsta þing Írlands 1919 til að samþykkja sjálfstæðisyfirlýsingu landsins (D2).

St Stephen’s Green

Við förum áfram eftir Dawson Street tæpa 100 metra út að garðinum St Stephen’s Green og förum inn í garðinn.

St Stephen’s Green er 9 hektara garður í enskum stíl, með tjörnum og brúm, gosbrunnum og öndum, blómahafi og vel slegnum flötum, barnaleikvelli og myndastyttum, upprunalega girtur 1663, en opnaður almenningi 1877.

Ýmsar þekktar hallir snúa út að garðinum, svo sem Shelbourne-hótel að norðanverðu og utanríkisráðuneytið, Iveagh House, að sunnanverðu.

Frá hornum garðsins liggja þekktar götur, svo sem Grafton Street til norðurs frá norðvesturhorninu og Merrion Row til austurs frá norðausturhorninu (CD2).

National Museum

Við förum út úr garðinum að norðanverðu, á svipuðum slóðum og við komum inn í hann, göngum að Shelbourne-hóteli og förum inn þvergötuna við hlið þess, Kildare Street. Þá götu göngum við 150 metra að inngangi þjóðminjasafnsins á hægri hönd.

The National Museum er bókstaflega gullnáma. Þar er mikið af skartgripum úr gulli frá forsögulegum tíma á Írlandi og frá keltneskum tíma, hálsfestar, armbönd, hljóðfæri, kaleikar og leikföng. Margir gripanna eru frá 1. öld f.Kr., en glæsilegustu gripirnir eru frá 8. öld, frá því rétt áður en víkingar hófu ránsferðir 795.

Safngripunum er haganlega fyrir komið, svo að rúmt er um þá, þótt safnið sé ekki stórt. Vegna rúmleysis er gert ráð fyrir, að hluti safnsins verði innan tíðar fluttur á annan stað í miðbænum.

Óvenjulega góð veitingabúð er í safninu (D2).

Leinster House

Við innganginn er rimlagirðing. Handan hennar sjáum við þjóðarbókhlöðuna andspænis þjóðminjasafninu og þinghús Írlands hægra megin, milli safnanna.

Írska þingið situr í Leinster House, sem var reist 1745 og gert að þinghúsi 1922. Hægt er að fá aðgang að þingpalli neðri deildar, og þegar þingið situr ekki, er hægt að fara í skoðunarferðir um höllina (D2).

National Library

Við göngum áfram norður Kildare Street um 50 metra að inngangi þjóðarbókhlöðunnar.

The National Library er fyrst og fremst áhugaverð fyrir Íra og þá, sem leita að forfeðrum sínum. Þar eru yfir ein milljón bóka og mikið af fornum handritum, auk landakorta og gamalla dagblaða. Húsbúnaður er úr dökkum viði og lampaskermar eru grænir (D3).

National Gallery

Við höldum áfram 100 metra norður Kildare Street, beygjum til vinstri í Leinster Street og áfram Clare Street, 200 metra leið, og svo til hægri að West Merrion Square. Við göngum innan við 100 metra frá götuhorninu og komum að inngangi þjóðlistasafnsins.

The National Gallery er hefðbundið listaverkasafn, sem leggur áherzlu á evrópska listasögu. Þar eru verk brezkra, hollenzkra og ítalskra listamanna fyrri alda. Þar eru einnig verk Jack B. Yeats, mesta málara Írlands og bróður rithöfundarins William Yeats (D3).

Merrion Square

Við förum út úr safninu og inn í garðinn handan götunnar.

Merrion Square er einn fegursti garður miðbæjarins, lagður 1762, friðarreitur í umferðarþunga miðbæjarins. Kringum hann eru stílhrein hús með hinum þekktu, vel máluðu írsku útihurðum. Við garðinn sýna oft alþýðlegir málarar listaverk sín (E2).

Natural History Museum

Við förum aftur úr garðinum að inngangi þjóðlistasafnsins og göngum götuna til suðurs, framhjá lokuðum garði þinghússins að náttúrugripasafninu, Museum of Natural History, um 100 metra leið.

Í náttúrugripasafninu eru beinagrindur af hinu forna og útdauða dádýri Írlands, af hvölum og öðru því, sem tíðkast í slíkum söfnum. Uppstilling safnsins er gamaldags (E2).

Baggot Street

Við höldum áfram eftir Upper Merrion Street framhjá stjórnarráði Írlands, rúmlega 100 metra leið að næstu gatnamótum.

Hér mætast hægra megin Merrion Row og vinstra megin Lower Baggot Street, helztu götur söngkráa, sem eru írsk sérgrein. Frægar krár við Merrion Row eru Donoghue’s og Foley’s og við Lower Baggot Street eru Doheny & Nesbitt’s, Baggot Inn og Toner’s. Á þessum slóðum eru líka góð veitingahús (DE2).

Fitzwilliam Square

Frá enda Upper Merrion Street göngum við um 100 metra til vinstri og austur Lower Baggot Street og beygjum síðan til hægri inn í Lower Pembroke Street, þar sem 150 metra leið er að Fitzwilliam Square.

Fitzwilliam Square er bezt varðveitti garðurinn frá georgískum tíma, lagður 1825. Í kringum hann eru stílhrein hús þess tíma, mörg hver með skartmáluðum útihurðum (E1).

Hér ljúkum við gönguferðinni um miðbæinn í Dublin, förum til baka til Baggot Street og hvílum okkur á einni af kránum þar.

1995

© Jónas Kristjánsson

Dublin gisting

Ferðir

Hér verða eingöngu talin hótel í hjarta miðbæjarins, í öllum verðflokkum, frá lúxushótelum yfir í B&B. Öll eru þau góð og bjóða flest þægindi, sem menn eiga nú að venjast á hótelum.

Bloom’s

Kjörhótel okkar í Dublin er fremur ódýrt og lítið, 86 herbergja Bloom’s, sem heitir eftir söguhetjunni í Ódysseifi eftir James Joyce.
Það er afar vel í sveit sett í miðbænum, í brekku milli Dame Street og Temple Bar, tæpum 100 metrum frá veitingagötunni Temple Bar og 300 metrum frá Grafton Street, burðarási miðbæjarins.

Þetta er þægilegt og örlítið þreytulegt hótel í gamaldags nútímastíl, með lífsreyndum og góðum reddurum í anddyri, fremur þröngt niðri, en rúmgott á herbergjum. Þjónusta er allan sólarhringinn og góð aðstaða fyrir kaupsýslumenn, svo og bílgeymsla.

Herbergi 506 er hátt uppi, með þreföldu gleri í gluggum, tvískipt í svefnhluta og setuhluta, sem mynda vinkil við svalir. Það er vel búið, með stóru skrifborði, buxnapressu og hárþurrku, beinum síma og sjónvarpi, rauðvínsflösku og dagblaði. Baðherbergi er vandað og vel búið.

Verðið var £71 fyrir tvo með morgunverði.

(Bloom’s, Anglesea Street, sími 671 5622, fax 671 5997, C4)

Westbury

Bezta og bezt staðsetta hótelið í Dublin er dýrt og stórt og nýtízkulegt, 195 herbergja Westbury, aðeins 30 metrum frá Grafton Street. Verzlanakringlan Powerscourt er að hótelbaki.

Hvorki meira né minna en þrír af beztu veitingasölum miðbæjarins eru á hótelinu, Russell, Sandbank og Rajdoot, sem allra er getið í veitingakafla þessarar bókar. Einnig er verzlanagata innan dyra, svo að hótelið er hentugur heimur út af fyrir sig í stórrigningu.
Anddyrið á tveimur hæðum er stór og kuldaleg marmarahöll með glæsilegum stiga milli hæða.

Herbergi 606 er ákaflega stórt og einstaklega vandað að húsbúnaði, mahóní og bláum litum, góðum lömpum og miklum speglum, virðulega stílhreint. Baðherbergi er fullflísað og fallegt, tvískipt með baði og salerni á innra svæði, en sturtan var ekki öflug.
Verðið var £149 fyrir tvo með morgunverði.

(Westbury, Grafton Street, sími 679 1122, fax 679 7078, C3)

Shelbourne

Dýrasta hótelið í Dublin er Shelbourne, sögufræg höll frá árinu 1824 við miðbæjargarðinn St Stephen’s Green, 300 metrum frá Grafton Street. Í þessari rauðu og hvítu höll 150 herbergja var samin stjórnarskrá írska lýðveldisins, og kaflar í þekktum skáldsögum eru látnir gerast þar.

Hótelið er gamalt og fínt, en samt líflegt, með brakandi gólfum, sem halla á ýmsa vegu undir þykkum teppum. Notalegir almenningssalir hafa verið endurnýjaðir í upprunalegri mynd og herbergi gesta eru afar glæsileg. Ein þekktasta krá borgarinnar, Horseshoe, er lengst til hægri á jarðhæðinni.

Helzti galli hótelsins er, að þjónustu hrakaði við sölu þess til Forte-keðjunnar. Reddarar í anddyri voru til dæmis sjaldan viðlátnir og burðarkarlar sjaldséðir, hvort tveggja lítt hugsanlegt á hóteli í þessum flokki.

Herbergi 222 er ákaflega stórt og raunar tvískipt í setustofu og svefnstofu, afar smekklega innréttað glæsilegum húsbúnaði, nýlega endurnýjuðum, með stórum gluggum út að miðbæjargarðinum. Baðherbergi er með glæsilegasta móti.

Verðið var £170 fyrir tvo með morgunverði.

(Shelbourne, St Stephen’s Green North, sími 676 6471, fax 661 6006, D2)

Buswell’s

Skemmtilegasta hótelið í Dublin er gamalt, þreytulegt og lítið, 70 herbergja þingmannahótelið Buswell’s, eins konar Hótel Borg, andspænis anddyri írska þinghússins, steinsnar frá nokkrum helztu söfnum hennar og 300 metrum frá Grafton Street.

Þótt hótelið sé vel í sveit sett, er gatan við hótelið róleg og lágvær. Starfslið var einkar vingjarnlegt og þægilegt, fljótt að leysa úr öllum vanda, einna bezta hótelfólk borgarinnar.

Herbergi 103 er gamaldags, lítið og fremur slitið, svo sem gólflistar. Það er vel búið, til dæmis buxnapressu og hárþurrku, beinum síma og sjónvarpi. Baðherbergið er líka lítið, en fullflísað og vel búið, en sturta var ekki öflug. Annars eru herbergi hótelsins afar misjöfn að gerð og búnaði.

Verðið var £102 fyrir tvo með morgunverði.

(Buswell’s, Molesworth Street, símar 676 4013, 676 4016 og 661 3888, fax 676 2090, D2)

Temple Bar

Fjörlegt og vel staðsett nútímahótel í hjarta borgarinnar er 108 herbergja Temple Bar, 50 metrum frá samnefndri veitingahúsagötu og um 400 metrum frá Grafton Street. Margir Íslendingar hafa búið þar á vegum Samvinnuferða í seinni tíð.

Hótelið var nýtt og óslitið með öllu, þegar bókarhöfundur bjó þar. Innréttingar eru vandaðar og stílhreinar, svo sem morgunverðarstofa í garðstofustíl á jarðhæð. Anddyrið er fremur lítið og stundum annasamt, þegar hópar koma eða fara.

Starfsfólk er vinsamlegt og þægilegt, en sumt ekki mjög þjálfað í starfi, einkum í morgunverðarstofu.

Herbergi 115 er vandað, stílhreint, notalegt og vel búið, til dæmis með góðu skrifborði, buxnapressu og kaffivél. Baðherbergi er glæsilegt, en sturtan varð ekki hættulega heit.

Verðið var £100 fyrir tvo með morgunverði. Afsláttarverð í ferðapökkum Samvinnuferða var £62, sem er afar hagstætt, eitt lægsta verð þessarar bókar.

(Temple Bar, Fleet Street, sími 677 3333, fax 677 3088, C4)

Grey Door

Afar vandað agnarhótel í borgarmiðju lætur lítið yfir sér og frægum veitingasal sínum, 7 herbergja Grey Door í sendiráðahverfinu. Það er 300 metrum frá St Stephen’s Green, 400 metrum frá Baggot Street og 700 metrum frá Grafton Street.

Anddyri er nánast ekkert nema lyftulaus stigagangur, en setustofa hótelgesta á annarri hæð er rúmgóð og vel búin fornum húsgögnum. Starfslið var afar þægilegt. Útidyr eru jafnan læstar og hótelgestir fá lykil að húsinu.

Um samnefndan veitingastað er fjallað í viðeigandi bókarkafla. Morgunverður er snæddur þar.

Herbergi 3 er glæsilegt og einstaklega notalegt, skipt með súlnariði í svefnhluta og setuhluta, með afar vönduðum innréttingum, tveimur sjónvarpstækjum, buxnapressu og kaffivél, góðu skrifborði og þremur hægindastólum. Baðherbergi er lagt afar fínum, hvítum flísum, búið gylltum krönum og þykkum baðsloppum.

Verðið var £95 fyrir tvo með morgunverði.

(The Grey Door, 23 Upper Pembroke Street, sími 676 3286, fax 676 3287, D1)

Staunton’s

Traust, en nokkuð dýrt og hljóðbært smáhótel í þremur húsum við St Stephen’s Green er Staunton’s on the Green, við hlið utanríkisráðuneytisins, 500 metrum frá miðbæjarásnum Grafton Street. Frá hótelinu er útsýni yfir götuna til St Stephen’s Green og frá bakhliðinni til Iveagh Gardens.

Anddyri er lítið, lyfta engin og stigar brattir, herbergi fremur lítil, en bjóða aftur á móti gott útsýni, sem eykur rýmið. Morgunverður er framreiddur í kjallara.

Herbergi 301 er afar lítið og þunnveggjað, en búið ýmsum þægindum, þar á meðal sjónvarpi og kaffivél. Baðherbergi er lítið og ekki fínt, dúklagt og óflísað, en í góðu lagi, sturta til dæmis ágæt, en engin kerlaug. Hljóðbært er milli herbergja.

Verðið var £88 fyrir tvo með morgunverði.

(Staunton’s on the Green, 83 St Stephen’s Green South, sími 478 2300, fax 478 2263, C1)

Georgian

Afar skemmtilegt og fremur ódýrt smáhótel í fjórum átjándu aldar borgarhúsum við söngkráagötuna Baggot Street er 33 herbergja Georgian House, 300 metrum frá St Stephen’s Green og 600 metrum frá Grafton Street.

Hótelið er í fjölskyldueigu. Í fremur þröngu og lyftulausu anddyri neðan við þrönga stiga var vingjarnlegt starfslið. Í veitingakafla bókarinnar er sérstaklega fjallað um ágætan fiskréttasal hótelsins, Ante Room, sem er í kjallaranum. Þar er morgunverður borinn fram.

Herbergi 124 er víðáttumikið og sneri út að götunni, vel búið gömlum og góðum húsgögnum, fremur þungum. Baðherbergi var fremur vel búið.

Verðið var £81 fyrir tvo með morgunverði.

(The Georgian House, 20-21 Lower Baggot Street, sími 661 8832, fax 661 8834, E2)

Fitzwilliam

Ódýrt smáhótel er í átjándu aldar borgarhúsi á horni Baggot Street og Fitzwilliam Street, 400 metrum frá St Stephen’s Green og 800 metrum frá Grafton Street. Fitzwilliam heitir það og hefur aðeins 12 herbergi, mörg hver búin fornum húsmunum.

Starfslið var vingjarnlegt og þægilegt, enda hótelið í fjölskyldueigu. Gestir fá útidyralykil, þegar þeir fara út á kvöldin. Morgunverður er framreiddur í kjallara.

Herbergi 32 er gamaldags, fremur stórt, búið þremur rúmum og snýr út að götu, sæmilega búið, þar á meðal sjónvarpi og síma. Baðherbergi er líka gamaldags, en í góðu lagi.

Verðið var £60 fyrir tvo með morgunverði, næstlægsta verð bókarinnar.

(Fitzwilliam Guest House, 41 Upper Fitzwilliam Street, sími 660 0448, fax 676 7488, C4, E1)

Kelly’s

Ódýrasta höfuðborgarhótelið í þessari bók er lítið og notalegt, hreinlegt og gamaldags, 24 herbergja Kelly’s, afar vel í sveit sett í miðbænum, 200 metrum frá Dame Street og 400 metrum frá Grafton Street.

Anddyri hótelsins er á annarri hæð. Þar er líka skemmtilegur bar með háum gluggum og leðursætum, setustofa og ágæt morgunverðarstofa. Þjónusta er góð, enda er hótelið í fjölskyldueigu. Útidyr eru læstar að nóttu, en gestir hringja bjöllu til að fá opnað fyrir sér.

Herbergi 23 er afar lítið, en smekklega innréttað og með flestum þægindum, þar á meðal hárþurrku, síma og sjónvarpi. Hnausþykkt teppi er yfir brakandi trégólfi. Teppalagt baðherbergi er lítið og smekklegt, vel búið að öllu leyti.

Verðið var £57 fyrir tvo með morgunverði, lægst í þessari bók, enda komið niður í Bed & Breakfast verð miðbæjarins í Dublin.

(Kelly’s, 36 South Great Georges Street, símar 677 9277, fax 671 3216, B3)?

1995

© Jónas Kristjánsson

Dublin skemmtun

Ferðir

Krárnar eru auðvitað hornsteinn skemmtanalífsins í Dublin. Við munum í þessum kafla nærri eingöngu dvelja við þá hliðina. Við förum í stórum dráttum frá norðvestri til suðvesturs í miðborginni, þannig að þræða má alla staðina í einu kráarrölti, ef mikið liggur við. En fyrst eru það íþróttirnar.

Gaelic Football

Vinsælasta flokkaíþrótt Íra er Gaelic Football, ákaflega hörkulegur leikur, sem er á bilinu milli knattspyrnu og rugby. Þegar úrslitaleikur landsmótsins er háður á Croke Park leikvanginum í Dublin, liggur við mannauðn í héruðunum að baki úrslitaliðanna.
Hurling er líka vinsæl íþrótt, leikin á sömu völlum og football, en boltinn er sleginn með kylfu.

Veðreiðar eru í Phoenix Park og góðir golfvellir eru auðvitað út um allt land.

Brazen Head

Elzta krá borgarinnar er Brazen Head og lætur lítið yfir sér niðri við ána Liffey, þar sem Lower Bridge Street liggur niður að henni, um 500 metrum frá Christ Church.

Veitingaleyfið er frá 1666, en talið er, að krá hafi verið hér frá 13. öld. Kráin er að öðru leyti frægust fyrir, að Robert Emmet skipulagði þar hina misheppnuðu uppreisn gegn Bretum árið 1803.

Kráin er tvískipt með ýmsum rangölum inn af steinlögðu porti. Lágt er til lofts og lýsing daufleg, kráargestir friðsælli en víðast hvar, en þægilegir viðskiptis eins og aðrir Írar. Ljóðalestur og írsk tónlist eru hér í hávegum höfð.

(The Brazen Head, 20 Lower Bridge Street, A3)

Palace

Dæmigerð reykjarmakkarkrá er Palace á góðum stað í götunni, sem liggur í framhaldi af Temple Bar að Westmoreland Street, sömu megin götunnar og hótelið Temple Bar.

Viðarskilrúm með speglum mynda stúkur við þungan eðalviðarbar og virðulegan barskápavegg. Inn af kránni er ferningslaga setustofa, þar sem eru sófar og kringlótt sófaborð.

Hér er mikið drukkið og enn meira reykt. Gestir virðast aðallega vera verkamenn og fjölmiðlafólk.

(Palace Bar, 21 Fleet Street, C4)

Mulligan’s

Þreytulega blaðamannakráin Mulligan’s við Poolbeg Street rétt hjá höfninni, dagblöðunum og Trinity-háskóla er ein af elztu krám borgarinnar, frá 1782, og ber aldurinn með sér. Hennar er getið í skáldsögunni Dubliners eftir James Joyce.

Kráin liggur í U með einum bar á hvora hlið og setuklefa þar á milli úti við glugga. Lágt er til lofts, dimmt og drungalegt, og húsbúnaður eins slitinn og frekast getur orðið. Tvö herbergi eru inn af kránni, óvistleg með öllu. Húsbúnaður er tilviljanakenndur, fátæklegur og ósmekklegur.

Gestir eru margir ölmóðir, enda er bjórinn talinn einna beztur í borginni. Hér rennur hann í stríðum straumum frá morgni til kvölds. Hingað koma blaðamenn af skrifstofunum í kring, hafnarverkamenn og námsmenn.

(Mulligan’s, 8 Poolbeg Street, D4)

Stag’s Head

Bezta kráarmatreiðsla miðbæjarins er í gamalli og torfundinni krá frá 1770, Stag’s Head, sem er í litlu sundi samsíða Dame Street.
Þessi fegursta krá borgarinnar var færð í núverandi búning rétt fyrir aldamót og bjargaði nýlega lífi sínu með aðstoð húsfriðunarmanna.

Hún er í fögrum Viktoríustíl með stórum speglum og bogariði yfir bar, gömlu timburlofti, miklum hjartarhaus yfir miðjum bar, mahóníborðum með marmaraplötum, steindum gluggum og fagurgrænum sófum.

Matreiðslan er einföld og maturinn bragðgóður, soðið beikon og hvítkál, írsk kjötsúpa, samlokur og borgarar með frönskum.
Gestir eru margir hverjir vel stæðir, meðal annarra mikið af lögmönnum.

(Stag’s Head, 1 Dame Court / Dame Lane, C3)

Old Stand

Helzta íþróttaáhugakrá miðborgarinnar er Old Stand í hliðargötunum að baki Grafton Street, um 100 metrum frá Powerscourt verzlunarmiðstöðinni.

Þetta er fremur björt krá, tvískipt, og óvenjulega rúmgóð, hreinleg og einföld að allri gerð, ekki mjög gömul að húsbúnaði. Innan dyra er hægt að ganga slitið trégólfið hringinn umhverfis barina tvo.

Hér safnast margir áhugamenn um keppnisíþróttir, svo sem veðreiðar og írskan slagsmálabolta. Margir fá sér snæðing.

(Old Stand, Exchequer Street, C3)

O’Neill’s

Nærtækasta stúdentakrá miðbæjarins er O’Neill’s á horninu andspænis St Andrews kirkju, 100 metrum frá aðalfumferðartorginu College Green, þar sem er aðalinngangur Trinity háskóla.

Einkennistákn kráarinnar er stór klukka yfir öðrum innganginum. Þetta er stór, hreinleg, vel viðuð og lítið skreytt krá með töluverðu setuplássi.

Kráin er vel sótt, bæði af stúdentum og borgurum. Menn sækja ekki bara í bjórinn, heldur líka í snarlið.

(O’Neill’s, 2 Suffolk Street, C3)

Bailey

Ein af þremur frægum krám við hina stuttu hliðargötu Duke Street út frá Grafton Street er Bailey, sem skartar dyrunum að 7 Eccles Street, þar sem Leopold Bloom bjó, söguhetjan í Ódysseifi eftir James Joyce.

Þetta er fín krá, teppalögð og búin vönduðum húsgögnum, þar á meðal notalegum sófum og hægindastólum, speglum á áberandi stöðum, meðal annars að barbaki. Hún er björt og nánast nútímaleg. Stórir gluggar snúa að götu, setustofur framan við og innan við og veitingasalur uppi á annarri hæð.

Nú orðið er mest um ferðamenn hér og aðra fína gesti, en áður var þetta samkomustaður skálda og listamanna, blaðamanna og stúdenta. Maturinn er vinsæll.

(The Bailey, 4 Duke Street, C3)

Davy Byrne’s

Tízkukrá uppanna í miðbænum er Davy Byrne’s, andspænis Bailey við Duke Street, frægust fyrir gorgonzola-ostinn og Búrgundarvínið, sem Leopold Bloom fékk sér þar í skáldsögunni Ódysseifi eftir James Joyce.

Innréttingar þessarar björtu kráar eru að hluta til í millistríðsárastíl, með veggmyndum af þekktum rithöfundum, sem voru uppi eftir aldamótin. Að aftanverðu er nýtízkulegri bar með amerísku hanastélssniði.

Hér er flest fólk vel klætt, ungt fólk á uppleið í viðð svipað fólk úr hópi ferðamanna.

(Davy Byrne’s, 21 Duke Street, C3)

Duke

Aðeins innar við sömu götu er ósvikin krá gamla Viktoríutímans, The Duke, fín og rúmgóð og björt, með múrmálverkum og fremur litlu af viði.

Barstólarnir eru bólstraðir og standa á parkettgólfi. Barinn er með steindu gleri að baki. Fínt teppi er á gólfi við útidyr og gefur tóninn. Sófar eru á pöllum við veggi og háir barstólar niðri á gólfinu framan við pallana.

Gestir eru margir hverjir úthverfafólk í innkaupaferð, sem fær sér bjór og snarl í hléi milli búða, enda er verðlagið hagkvæmt, þótt staðurinn sé fínn og snyrtilegur.

(The Duke, 9 Duke Street, D3)

McDaid’s

Bókmenntakráin í miðbænum er hin örsmáa McDaid’s við örstutta þvergötu frá Grafton Street, nánast undir Westbury hóteli. Hér sátu Brendan Behan og fleiri þekktir rithöfundar.

Kráin er fallega skreytt að utan og innan. Afar háir gluggar snúa út að götu, sumpart steindir. Skrautlegar postulínsflísar eru á veggjum undir myndum af Samuel Becket og minna frægum skriffinnum.

Enn þann dag í dag er bókmenntasvipur á kránni, því að hingað koma háskólakennarar og nemendur í bókmenntum til að halda hefðinni við.

(McDaid’s, Harry Street, C3)

Neary’s

Leikhúskrá miðbæjarins er auðvitað að baki Gaiety leikhússins. Leikarainngangur Gaiety og bakinngangur Neary’s standast nokkurn veginn á, en aðalinngangur kráarinnar er við þvergötu út frá Grafton Street.

Kráin er tvískipt, fremur lítil, með stórum speglum. Sérkennilegir gasljósastaurar úr smíðajárni eru á bleiku marmara-barborði. Fínt teppi er á gólfi og þykkar setur í stólum, enda er þetta ekki slordónastaður.

Í hópi viðskiptavina er slæðingur af leikurum og tónlistarmönnum innan um ferðamennina. Peter O’Toole er sagður halda til hér, þegar hann er í Dublin.

(Neary’s, 1 Chatham Street, C2)

Horseshoe

Frægasti hótelbar borgarinnar er Horseshoe Bar í austurenda jarðhæðar Shelbourne-hótels, afar lítill og þétt skipaður.

Með útveggjum eru leðursófar við hringlaga tréborð með öldubrjóti og í miðjunni er skeifulaga barborð með fínum barstólum. Hátt er til lofts og lítið um skreytingar, en mikið um spegla.

Hingað koma vel stæðir ferðamenn, einkum Bandaríkjamenn, því að hér eru löguð hanastél; svo og skartbúið fólk, sem kemur hingað á Benzum og Jagúörum úr úthverfunum.

(The Horseshoe Bar, The Shelbourne Hotel, St Stephen’s Green North, D2)

Foley’s

Söngkrá á uppleið við Merrion Row – Baggot Street kráarásinn reisir íslenzka fánann að húni, þegar tekur að hausta og mörlandar komast í innkaupastuð. Það er Foley’s Lounge Bar, eins konar millistig kráar og veitingasalar.

Þetta er frekar ánægjulegur staður, bjartur og rúmgóður, með teppi á gólfi, imbakassa og málverkasýningu á veggjum og voldugri klukku við endavegg. Brjóstmyndir eru af myndarlegum herrum, en engir eru þeir íslenzkir enn.

Írsk þjóðlög eru leikin og sungin hér öll virk kvöld vikunnar og í hádegi sunnudags, en á sunnudagskvöldum er djassað.
(Foley’s Lounge Bar, Merrion Row, D2)

O’Donoghue’s

Andspænis Foley’s við Merrion Row er ein frægasta söngkrá Írlands, O’Donoghue’s, skuggaleg krá, sem hefur írskar ballöður að sérgrein.

Kráin er lítil og kraðaksleg með rauðum og grænum neonljósum ofan við flöskur og glös í barvegg, þar sem líka eru peningaseðlar frá öllum heimshornum. Á veggjum eru gamlir auglýsingaspeglar.

Kráin hefur verið í fararbroddi endurreisnar írsku ballöðunnar. Gestir koma með gítarana sína, enda er tónlistin ekki skipulögð, heldur kemur upp úr grasrótinni. Hér byrjuðu Dubliners frægðargöngu sína um heimsbyggðina.

(O’Donoghue’s, 15 Merrion Row, D2)

Doheny & Nesbitt’s

Hefðbundin og fremur þreytuleg drykkjukrá stjórnmálanna innan um söngkrárnar í Baggot Street er Doheny & Nesbitt, ein frægasta krá miðbæjarins.

Þetta er afar dimm og afar lítil krá með ljótu dúkagólfi og rifnum auglýsingaspjöldum og speglaauglýsingum á veggjum, svo og stórum leirkerjum uppi undir lofti. Spegluð skilrúm eru við barinn og gera hann enn þrengslalegri.

Kráargestir koma úr þinghúsinu og stjórnarráðinu handan við hornið, stjórnmálamenn, þingfréttaritarar og embættismenn.

(Doheny & Nesbitt, 5 Lower Baggot Street, E2)

Baggot Inn

Rokkkrá miðbæjarins er Baggot Inn, snyrtileg krá við samnefnda söngkráagötu.

Kráin er fremur fínleg og björt af söngkrá að vera, U-laga og tvískipt. Speglar eru á súlum og lág skilrúm við veggi, þar sem hanga málverk og ljósmyndir af rokkurum.

Hingað koma gestir til að hlusta á nýjustu rokkhljómsveitirnar, sem einkum halda tónleika á hæðinni fyrir ofan.

(The Baggot Inn, Lower Baggot Street, D2)

Toner’s

Helzta listamannakrá borgarinnar er Toner’s við Baggot Street, 200 ára gömul krá, sem er að mestu leyti með upprunalegu útliti og raunar næsta þreytuleg.

Við barborð úr mahoní eru speglaðar stúkur og þröngar. Í barveggnum eru miklar skúffur og margar, leifar frá þeim tíma, er hér var einnig nýlenduvöruverzlun. Gamlar bækur eru þar fyrir ofan. Mikið flísaskraut er fyrir barenda og glerskápur með minjagripum andspænis barnum.

Meðal gesta er töluvert af samræðugóðum skáldum og fólki, sem heillast af samræðugóðum skáldum.

(Toner’s, 139 Lower Baggot Street, E1)

Abbey Tavern

Á endastöð borgarjárnbrautarinnar við Howth-höfða í norðri er þjóðlagakrá fyrir ferðamenn, sú bezta af því tagi. Það er Abbey Tavern við bratta götu upp frá höfninni.

Dagskráin fer fram í stórum sal að kráarbaki, þar sem margir rútufarmar ferðamanna sitja og fá sér snæðing við kertaljós fyrir skemmtunina, sem verður flestum minnisstæð.

Hljóðfæraleikararnir og söngvararnir spanna yfir breitt svið írskra þjóðlaga frá ýmsum tímum, fornum og nýjum. Þeir leika einkum á fiðlur og gítara, en einnig á skeiðar og blístrur og pípur. Tónlistin er ósvikin og sagnfræðilega rétt, en nær eigi að síður að hjörtum erlendra áheyrenda. Þetta er fyrsta flokks skemmtun.

Aðgangur án matar kostaði £3, en £28 með mat.

1995

© Jónas Kristjánsson

Dublin útrásir

Ferðir

Kurteisi, alúð og hjálpsemi Íra verður því meiri, sem fjær dregur höfuðborginni. Á vesturströndinni heilsa menn bílstjórum með handarsveiflu, alveg eins og væru þeir gamlir kunningjar. Hvarvetna leggja menn sig í líma við að greiða götu ókunnugra og draga þá inn í samræður heimamanna.

Bezta leiðin til að kynnast Írlandi á stuttum tíma er að fá sér bílaleigubíl. Þá erum við frjáls, getum valið hvaða sveitavegi, sem við viljum; og látið staðar nema, hvar sem okkur lízt á góða bændagistingu. B&B er hvarvetna á boðstólum og felur venjulega í sér fullnægjandi aðstöðu samkvæmt íslenzkum kröfum.

Írland ber mildan og grænan svip. Flestir vegir eru varðaðir trjám og beitilöndum, þar sem una sér kýr og kindur, hestar og geitur. Sveitabæir og þorp kúra í landslaginu eins og eðlilegur þáttur þess. úti við ströndina, einkum að vestan, rís náttúran í svipmeiri dráttum.

Forn mannvirki segja gamla sögu, einkum frá fyrstu öldum kristni, þegar Írland var miðstöð kristinnar kirkju á myrkum miðöldum. Við kynnumst klaustrum, þaðan sem munkar fóru norður og vestur um höf; og skráðu eins og Íslendingar frægar sögur á vandlega lýst bókfell. Við kynnumst líka kastölum og hústurnum, sem voru miðpunktar í erjum milli smákónga og í styrjöldum milli Íra og Englendinga.

Allt þetta þræðum við upp á eina langa perlufesti, sem nær hringinn um landið. Það getur tekið nokkrar vikur að aka þennan hring, en það er líka unnt á skemmri tíma, af því að fjarlægðir eru stuttar í landinu.

Lýsingin nær einkum til fornra mannvirkja og sérstæðs landslags, svo og halla og herragarða, sem yfirleitt leika nú hlutverk hótela og veitingahúsa. Gaman er að skoða þessar hallir og herragarða, þótt menn kjósi svefnstað í bændagistingu.

Hér er ekki bent á einstaka ferðabændur, enda skipta þeir þúsundum og eru oft ekki auðfundnir í leit. Bezt er að velja bændagistingu, B&B, eftir hendinni. Ef „en suite“ stendur á skiltinu, þýðir það, að herbergið sé með einkabaðherbergi, sem algengt er orðið nú á tímum.

Við förum norður úr Dublin, höldum fyrst til Norður-Írlands, síðan vestur með ströndinni og aftur inn í írska lýðveldið, förum einkum um slóðir keltneskrar tungu á vesturströndinni, síðan suður um og norður austurströndina til Dublin. Öllum er auðvitað frjálst að taka króka og útúrdúra af þeirri perlufesti, sem hér er lýst. Bezt er að taka lífinu með ró og setja sér ekki skýrt markaða áfanga.

Trim

Við förum N3 norður frá Dublin og beygjum í Black Bull á R154 til kastalans í Trim á bakka árinnar Boyne.

Rústir Trim Castle eru einna fyrirferðarmestar í öllu landinu, nærri hektari að flatarmáli. Enskir landvinningamenn reistu kastalann á miðöldum. Hann er lauslega normanskur að stíl, miðturninn frá 1220-1225 og útveggirnir frá 1250. Héðan slapp Hinrik IV úr fangavist á vegum Ríkharðs II og vann af honum ensku krúnuna.

Gengið er úr þorpsmiðju upp í kastalann að vestanverðu. Í miðturninum voru tveir veizlusalir og svefnherbergi þar fyrir ofan.

Aðalhlið kastalans var áður að austanverðu, þar sem voru tvær vindubrýr og útvirkisturn með dýflissum (I3).

Tara

Frá Trim förum við R161 í áttina til Navan og finnum vegprest, sem vísar leiðina til Tara-hæðar.

Tara var eins konar Þingvöllur Norðvestur-Írlands í heiðnum sið, en lætur núna lítið yfir sér. Þar er kirkja með trjálundum nær og beitilandi í brekkunum fjær. Þar mótar fyrir hólum, sem eru leifar af fornu helgisetri, konungshöll og þingstað Kelta frá heiðnum tíma, er Tara var eins konar höfuðstaður Írlands. Eftir valdatöku Njálunga í Ulster á 6. öld og kristnitöku á Írlandi var hér kristinn helgistaður fram til 1022. Eftir það hvarf Tara af sjónarsviðinu, en lifði áfram í sögum og ævintýrum (I3).

Newgrange

Við höllum okkur aftur að R161 og ökum hann til Navan og þaðan N51 um Slane í átt til Drogheda, unz við komum að vegvísi til Newgrange-hofs.

Newgrange er mikið útfararhof frá því um 3000 fyrir Krists burð, eitt hið merkasta af því tagi í Evrópu. Það er grasi vaxinn steinhaugur, klæddur hvítu kvarzi, gerður af manna höndum, 80 metra breiður og 12 metra hár. Hið næsta er hann umlukinn liggjandi björgum, sem sum eru höggvin táknum, en fjær er hringur lóðréttra steina. Bygging hofsins hefur verið mikið afrek á tímum frumstæðrar tækni og ber vott um öfluga trú og styrka stjórn.

Frá íhvolfum inngangi liggur 20 metra langur gangur inn í útfararsal með þremur útskotum. Á vetrarsólstöðum skín sólin nærri lárétt eftir ganginum inn í greftrunarsalinn og lýsir hann upp í nokkrar mínútur. Aðgangur £1,50 (I3).

Mellifont

Við förum til baka og beygjum til hægri á N51, en næstum strax aftur til vinstri eftir vegpresti til Mellifont-klausturs.

Mellifont eru vel varðveittar rústir elzta klausturs af reglu Sistersíana á Írlandi, frá 1142. Aðeins sjást undirstöður kirkjunnar, sem var vígð 1157. Eftir standa einkum garðport hægra megin og átthyrnt handþvottarhús fyrir miðju, hvort tveggja upprunalegt, svo og vinstra megin yngra kórsbræðrahús frá 14. öld. Klaustrið var lagt niður 1556. Aðgangur £0,80 (I3).

Monasterboice

Við förum áfram eftir hliðarveginum samkvæmt vegvísi til Monasterboice.

Í kirkjugarðinum í Monasterboice er mikill sívaliturn frá víkingatíma. Slíka turna reistu írskir munkar til að skýla sér og dýrgripum kirkjunnar fyrir víkingum. Turninn var brenndur 1097 og gripum tvístrað, en stendur enn að mestu leyti.

Í kirkjugarðinum eru þrír hákrossar, einsteinungar frá 10. öld, sá stærsti 7 metra hár. Þetta eru einna bezt varðveittu og fegurstu hákrossar Írlands, rækilega myndhöggnir atburðum úr biblíunni.

Hákrossar með löngum fæti og baug um krossmiðju voru einkenni írskrar kristni frá 8. öld og fram á 10. öld, á stórveldistíma Írlands sem miðpunkts hins kristna heims. Þeir voru 2-7 metra háir, fyrst skreyttir óhlutlægum táknum og síðar biblíumyndum (I3).

Ballymascanlon

Héðan förum við beint á N1 í átt til Dundalk. Við förum framhjá miðbænum eftir vegvísi í átt til Belfast, förum yfir brú og framhjá kirkjugarði út úr Dundalk, alltaf á N1, og skömmu síðar eftir vegvísi til Ballymascanlon hótels.

Ballymascanlon er gamall herragarður, sem breytt hefur verið í notalegt 36 herbergja hótel með golfvelli og heilsuræktarstöð.

Herbergi eru fremur lítil, en búin þægindum á borð við kaffivél og buxnapressu. Herbergi 30 kostaði £75 fyrir tvo með morgunverði.

Veitingasalurinn snýr stórum gluggum að garðinum. Flugnaveiðarar hanga í gömlum ljósakrónum. Þjónusta var góð, sömuleiðis matreiðsla gamaldags. Hefðbundinn, franskur matseðill bauð þríréttaðan kvöldmat, með nokkru úrvali á hverju sviði, á £40 fyrir tvo auk drykkjarfanga.

(Ballymascanlon Hotel, Dundalk, sími 42-71124, fax 42-71598) (I4).

Belfast

Aftur förum við inn á N1, yfir landamærin til Norður-Írlands, þar sem vegurinn heitir A1, alla leið inn í miðbæ í Belfast. Úr King Street ökum við inn í bílageymslu við Castlecourt verzlanakringluna. Þaðan er um 600 metra gangur, fyrst eftir King Street og síðan til vinstri eftir Wellington Place, að miðpunti borgarinnar, ráðhúsinu.

City Hall er mikilúðlegasta mannvirkið í Belfast, hvít höll, sem allar leiðir liggja að. Hún var reist 1898-1906 í nýgnæfum rjómatertustíl með mikilli koparhvelfingu yfir miðþaki. Ferðamenn mega skoða höllina.

Fyrir framan er Donegal Square, aðaltorg borgarinnar og strætisvagnamiðstöð hennar. Andspænis ráðhúsinu handan torgsins eru göngugötur (J4).

Crown Liquor

Sömu leið förum við til baka. Ef við beygjum til vinstri í Fisherwick Street í stað þess að fara til hægri í King Street, komum við eftir 200 metra að þekktasta hóteli og frægustu krá borgarinnar við Great Victoria Street.

Hotel Europe hefur nýlega verið gert upp og er nú afar vel búið að öllu leyti. Til dæmis eru kaffivélar á herbergjum. Herbergi fyrir tvo kostaði £125 með morgunverði.

(Hotel Europe, Great Victoria Street, Belfast, sími 232-327000 (Bretland))

Andspænis hótelinu er Crown Liquor Saloon, ríkulega skreyttur að utan og innan. Kráin er í vel varðveittum viktoríustíl, með postulínsflísum að utan, steindum gluggum, gasljósum, lokuðum gestabásum við útvegg og útskornum viðarsúlum og viðarlofti. Þetta er sennilega merkasta mannvirki borgarinnar og sælustaður göngumóðra. Ef hann væri ekki, mundum við tæpast stanza lengi í Belfast (J4).

Carrickfergus

Við ökum úr bænum, fyrst M2, síðan M5 og loks A2, samtals stutta leið til Carrickfergus úti við sjóinn. Við stönzum á bílastæði við bátahöfn og kastala, sem er áberandi við aðalgötu bæjarins.

Carrickfergus Castle stendur á sjávarhömrum, upprunalega laus frá meginlandinu. Hann er normanskur kastali frá 1180, einn af stærstu og bezt varðveittu kastölum á Írlandi. Hann varði innsiglinguna til Belfast og var lengi eitt helzta virki Englendinga gegn írskum uppreisnarmönnum. Hann var þó tekinn þrisvar, af Skotum 1315, af mótmælendum 1689 og Frökkum 1760.

Í kastalanum er safn, sem segir sögu hans. Elzti hlutinn er innsta og hæsta virkið, en utar eru tvö yngri virki. Kastalinn er afar gott sýnishorn af verk- og varnartækni hinna fransk-norrænu Normanna á miðöldum (J4).

Dobbin’s

Við göngum þvert yfir aðalgötuna til gamla kráarhótelsins á staðnum.

Dobbin’s Inn er dæmigert hótel í fornu húsi í gömlum stíl írskum, frægast fyrir nafnkunnan draug, “Maud”, sem þar er sagður búa. Frá hótelinu eru neðanjarðargöng til kastalans og til bæjarkirkjunnar. Hér getum við gist eða matast eða farið á krána áður en við höldum lengra.

Tveggja manna herbergi kostaði £60 með morgunverði. Hádegisverður fyrir tvo kostaði £10 auk drykkjarfanga.

(Dobbin’s Inn, 6-8 High Street, Carrickfergus, sími 9603-51905 (Bretland), J4)

Ballygally

Við ökum nú greiða leið áfram A2 og stönzum ekki fyrr en við gamalt kastalahótel á vegarbrúninni við sjávarsíðuna.

Ballygally Castle var reistur 1625 í skozkum stíl, enda er í góðu skyggni útsýni úr honum til Skotlands. Hann er vel varðveittur í upprunalegu ástandi, en mestur hluti hótelsins er í viðbyggingu. Sum gistiherbergin eru í gamla kastalanum og er sjálfsagt að panta þau. Herbergin eru vel búin nútímaþægindum, svo sem hárþurrku og buxnapressu. Og pípulögnin er ekki upprunaleg.

Tveggja manna herbergi kostaði £60 með morgunverði.

(Ballygally Castle Hotel, Ballygally, sími 574-83212 (Bretland), J5)

Cushendun

Áfram höldum við A2 til Glenariff, þar sem okkur eru tveir kostir á höndum. Við getum farið til vinstri smáhringferð eftir A43 um Glenariff-skóg og -foss og síðan B14 til Cushendun eða farið til hægri með sjónum eftir B92 til Cushendall og Cushendun.

Cushendall og Cushendun eru rómantísk þorp við ströndina. Hið síðarnefnda er allt undir verndun þjóð–minjalaga. Hvít og friðsæl smáhús lúra milli stóra trjáa við breiðar götur (J5).

Carrick-a-Rede

Frá Cushendun förum við aftur inn á A2 og á honum til Ballycastle, þar sem við beygjum til hægri eftir B15 og komum fljótlega að bílastæði, þaðan sem gengin er hálftíma leið að frægri hengibrú fyrir göngufólk.

Carrick-a-Rede er 20 metra löng göngubrú, sem liggur í 25 metra hæð frá landi yfir í höfða, þar sem fiskimenn stunda laxveiðar á sumrin. Göngubrúin er úr reipum og sveiflast undir fólki, svo að ekki er heiglum hent að fara yfir hana. Ekki fara þó neinar sögur af slysum á brúnni í 200 ára sögu hennar (I5).

Giant’s Causeway

Áfram förum við B15 út á A2 og komum fljótlega að ferðamannamiðstöð, þaðan sem litlir strætisvagnar flytja fólk fyrir £0,50 niður á strönd að stuðlabergi, sem er þekktasta náttúruundur Írlands.

Giant’s Causeway er víðáttumikið stuðlaberg, sem gengur í sjó fram. Steinninn er úr basalti og hefur myndazt við afar hæga storknun hrauns, þannig að steinninn hefur náð að kristallast í margstrendar súlur. Þetta fyrirbæri er víða á Íslandi, en sjaldgæft annars staðar. Súlurnar í Giant’s Causeway eru taldar vera 40.000. Aðgangur £1,50 (I5).

Bushmill’s

Við höldum áfram A2 stutta leið að Bushmill. Í þessum enda þorpsins er sögufræg krá, þar sem við gistum.

Bushmill’s Inn er notalegt og gamalt hús frá upphafi 19. aldar við þjóðveginn, vel við haldið. Lifandi eldur er í arni í gestamóttöku. Þröngir gangar og stigar og tröppur eru út um allt hús. Skemmtileg bókakompa er yfir inngangi. Herbergi 24 er fremur stórt og vel búið, með blómaveggfóðri, grófum viðarinnréttingum, brakandi trégólfi teppalögðu, svo og parketti á baðherbergi. Herbergið kostaði £74 fyrir tvo með morgunverði.

Veitingasalurinn er mikið stúkaður með grófum viðarinnréttingum. Boðið var upp á þríréttaðan kvöldmat fyrir tvo á £27 og fjórréttað á £35 auk drykkjarfanga. Matreiðslan var í bezta lagi.

(Bushmill’s Inn, Bushmill, sími 2657-32339, fax 2657-32048 (Bretland), I5)

Dunluce

Frá þorpinu förum við áfram A2 og komum fljótlega að kastalarústum.

Dunluce Castle ber drungalegan svip draugaborgar á 30 metra háum klettahöfða, sem stendur út í sjó. Elztu hlutar kastalans, austurturnarnir og suðurveggurinn, eru frá 14. öld, en annað að mestu frá 16. öld. Árið 1639 hrundi eldhúsið með manni og mús niður í sjó og lagðist kastalinn við það í eyði. Aðgangur £0,75, (I5).

Derry

Enn höldum við áfram A2 til borgarinnar Derry, öðru nafni Londonderry og ökum inn í gömlu borgarmiðjuna innan borgarmúranna.

Borgarmúrinn frá 1613-1618 er helzta stolt Derry, upphaflega með fjórum borgarhliðum, sem nú eru orðin sjö alls. Þetta er bezta dæmi Írlands um borgarmúr, sem haldizt hefur svo heillegur til nútímans að ganga má hringinn eftir honum. Svæðið innan múranna er 500 metrar á langveginn og 250 metrar á þverveginn.

Í miðjunni er torgið Diagonal. Þaðan liggur gatan Bishop’s Street Within til suðurs til dómkirkjunnar St Columb’s, frá 1628-1634, fyrstu dómkirkju, sem reist var á Bretlandseyjum eftir siðaskipti, í gotneskum stíl. Til norðurs frá torginu liggur verzlunargatan Shipquay Street, afar brött (I5).

Malin Head

Við getum farið héðan í 160 km hringferð um fjalllendi Inishowen-skaga. Þá förum við úr Derry eftir R238 um Moville, Carndonagh og Malin Head og til baka sama veg um Carndonagh, Ballyliffin og Buncrana. Við komum þá inn á N13 rétt áður en komið er að Grianan of Aileach, sem lýst er í næsta kafla.

Milli Moville og Carndonagh komum við fyrst að afleggjara til vinstri að tveimur hákrossum og krossaðri grafhellu við Carrowmore og skömmu síðar til hægri að Clonca kirkjurúst og hákrossi. Malin Head er lítið fiskiþorp í skjóli sjávarhamra. Á bakaleiðinni er hákross frá 8. öld rétt handan Carndonagh og krossuð grafhella frá 7. öld í kirkjugarði þorpsins Fahan.

Krossaðar grafhellur eru frá 7.-12. öld, flöt og óregluleg steinbjörg, höggvin krossum, öðrum helgitáknum og áletrunum á latínu, lögð yfir grafir manna (I5).

Grianan of Aileach

Ef við förum ekki krókinn, tökum við stefnuna frá Derry eftir A2 í átt til Buncrana og áfram handan landamæranna N13 í átt til Letterkenny. Vegprestur til vinstri sýnir krók upp fjallið til Grianan of Aileach.

Grianan of Aileach er heilleg endurgerð frá 1870 á virki, sem upprunalega var reist á 5. öld, í upphafi írskrar kristni. Það var konungssetur Njálunga frá þeim tíma og fram á 12. öld, en var eyðilagt árið 1101 í innanlandserjum írskra konunga.

Hringlaga virkið er efst á hæðinni, 23 metrar í þvermál, 5 metrar á hæð og með 4 metra þykkum útveggjum. Að innanverðu eru útveggirnir skásettir tröppum til að auðvelda tilfærslur varnarliðs. Ágætt útsýni er af virkisveggjunum, meðal annars til Derry (I5).

Rathmullan

Frá virkinu höldum við áfram N13 alla leið til Letterkenny og förum þar yfir á N56, sem við fylgjum í stórum dráttum alla leið til Donegal, með nokkrum útúrdúrum þó.

Við getum tekið krók frá Letterkenny eftir R245 og síðan R247 til Rathmullan, ef við viljum borða og gista á öndvegishótelinu Rathmullan House. Eftir það förum við R247 og R249 inn á N56, sem er áðurnefnd höfuðleið frá Letterkenny út á Donegal-skaga.

Rathmullan House er fagurt og afskekkt sveitasetur í georgískum stíl frá upphafi 19. aldar með notalegum fornminjum, bókasafni, arineldi, sundlaug, gufubaði, og friðsælum görðum.

Sum herbergin hafa útsýni yfir fagra garða til Swilly-fjarðar. Slík herbergi kostuðu £121 fyrir tvo með morgunverði.

Snætt er í garðskála sveitasetursins. Forréttavagninn er einn hinn bezti í öllu landinu og önnur matreiðsla er einnig til fyrirmyndar. Svo margir koma til að borða á þessum afskekkta stað, að ráðlegt er að panta með góðum fyrirvara. Kvöldmatur fyrir tvo kostaði £60 auk drykkjarfanga.

(Rathmullan House, Rathmullan, sími 74-58188, fax 74-58200, I5)

Glenveagh

Af N56 förum við til hægri afleggjara til Glenveagh-þjóðgarðs og -kastala. Frá ferðamiðstöð þjóðgarðsins er farið í litlum strætisvögnum til kastalans.

Þjóðgarðurinn nær yfir tæpa 10.000 hektara af skógi og mýrum umhverfis gervikastala í Disney-stíl, sem reistur var við Beagh-vatn 1870 til að búa til rómantískt umhverfi fyrir hallareigandann og gesti hans. Undir niðri er kastalinn hefðbundið sveitasetur í virkisklæðnaði. Þar er nú minjasafn með ríkmannlegum húsbúnaði fyrri eigenda. Aðgangur £1 að garði og £1 til viðbótar að kastala.

Við erum á þessum slóðum í afskekktasta héraði Írlands, eins konar rana, sem gengur úr írska lýðveldinu upp með Norður-Írlandi. Hér erum við komin í gelískar sveitir, eins og við sjáum á mörgum skiltum. Landslagið er skarpt og fremur nakið. Áður hét héraðið Tirconnaill, en nú Donegal, sem er afbökun úr írsku heiti, Dún na nGall, er þýðir virki útlendinga, það er að segja víkinga. Á þessum slóðum er líka talinn bruggaður bezti landi Írlands, Poitin (H5).

Doe

Við förum til baka leið merkta Creeslough yfir á N56 og beygjum næst til hægri eftir vegvísi til Doe-kastala, rétt áður en komið er til Creeslough.

Rústir Doe-kastala eru tiltölulega heillegar. Mannvirkin standa fagurlega á höfða við sjávarsíðuna. Ekki er vitað um aldur kastalans, en hann var byggður á ýmsum tímum og oft skemmdur í árásum. Margir sögufrægir herforingjar hafa komið við sögu hans, ýmist til varnar eða sóknar. Í lok 18. aldar fékk kastalinn loks sitt endanlega útlit og hefur varðveitzt að mestu síðan (H5).

Bunbeg

Frá Doe förum við aftur á N56 og höldum áfram, unz við komum að afleggjara til hægri til sjávarþorpsins Bunbeg.

Eins og í sumum öðrum írskum sjávarþorpum horfir byggðin í smáþorpinu Bunbeg ekki móti hafi, eins og við erum vön frá Íslandi, heldur inn til lands. Hafnarmannvirkin standa ein sér, töluvert frá byggðinni, sem er á víð og dreif. Það er eins og fólk hafi óttast sjóræningja eða náttúrukraft hafsins og viljað búa úr sjónmáli. Sjálf höfnin er ósköp friðsæl og nánast rómantísk, ber ekki vott um mikinn veiðiskap (H5).

Rosses

Við erum á slóðum, sem kallaðar eru The Rosses, sem þýðir skagar. Lítið er um mannabyggðir og skóga, en þeim mun meira um mýrar og smávötn. Hér er töluverð móvinnsla úr mýrum, eins og raunar víðar í landinu. Efsta torfulagið er tekið ofan og síðan lagt ofan á aftur, þegar búið er að taka nokkrar skóflustungur af mó undan laginu. Þess vegna eru langir mókantar einkennistákn mómýranna (peat bogs) (H5).

Glencolumbkille

Við höldum áfram N56, fyrst um Rosses-mýr–ar, framhjá Dungloe og Gwebarra unz við erum komin rétt framhjá Ardara. Þar beygjum við til hægri eftir skilti til Glengesh-skarðs. Í skarðinu er í góðu skyggni skemmtilegt útsýni til baka niður dalinn. Við höldum alla leið til Glencolumbkille.

Stórbrotið landslag er í dalnum og við ströndina kringum Glencolumbkille. Hér er talið, að dýrlingurinn Columba, öðru nafni Kólumkilli, hafi setzt að á efri árum, fjarri heimsins glaumi. Hér í dalnum er líka töluvert af forsögulegum mannvistarminjum.

Í þorpinu utanverðu, sunnan ár er héraðsminjasafn í nokkrum húsum, sem hafa verið reist í fátæklegum stíl áranna 1720, 1820 og 1920. Í húsunum eru verkfæri og áhöld, húsbúnaður og húsgögn frá þessum tímum. Aðgangur £1,50 (H5).

Bunglass

Frá Glencolumbkille förum við til Carrick og beygjum þar til vinstri til Teelin og áfram samkvæmt vegpresti til Bunglass-bjargs, þar sem örmjór bílvegur liggur glæfralega utan í klettum fram á útsýnisbrún. Útskot eru þó á leiðinni, svo að bílar geta mætzt, ef aðgát er höfð.

Frá bílastæðinu er gott útsýni til 600 metra bjargsins Bunglass í suðurhlíðum Slieve League fjalls. Í dimmviðri er þetta drungaleg sjón, en litskrúðug í sólskini, því að mislitar steintegundir leiftra í bjarginu (H5).

Killybegs

Frá Bunglass förum við til baka um Teelin og Carrick til Killybegs.

Killybegs er alvöru fiskveiðihöfn eins og við þekkjum þær á Íslandi. Hér eru nútíma fiskiskip og fjörlegt í höfninni, þegar landað er. Fámenn byggðin er í brattri hlíð ofan við höfnina. Í bænum eru handunnin teppi, sem eru kennd við staðinn og hafa verið vel þekkt frá því um miðja síðustu öld. Írski ullarvefnaðurinn tweed á einnig sína þungamiðju á þessum slóðum (H5).

Donegal

Frá Killybegs höldum við áfram og komum fljótlega á N56, sem við fylgjum alla leið til Donegal-borgar. Þar reynum við að stanza sem næst aðaltorginu, Diagonal.

Donegal var upprunalega víkingaþorp, enda þýðir nafnið Útlendingavirki. Þar er nú miðstöð tweed-ullarvefnaðar á Írlandi. Þríhyrnt aðaltorgið var skipulagt 1610. Á því miðju er nú einsteinungur til minningar um fjóra írska lista- og fræðimenn. Rétt hjá torginu er Donegal Castle, sem að hluta er gamall kastali og að hluta sveitasetur frá fyrri hluta 17. aldar, einnig porthús kastalans næst aðaltorginu (H5).

Sand House

Frá Donegal förum við N15 í átt til Bundoran og beygjum til hægri í átt til Rossnowlagh-strandar.

Sand House Hotel stendur eitt sér á ströndinni, bjart hús með skrautskotraufum á þaki. Húsakynni eru virðuleg, húsgögn vönduð og eldur logar í anddyri. Þjónusta var einkar góð, jafnvel á hátimbraðan írskan mælikvarða.

Herbergi 33 snýr að hafi og hlustar á notalega svæfandi brimhljóð, ef gluggar eru opnir. Innréttingar eru vandaðar og virðulegar og húsbúnaður raunar óvenjulega fagur. Baðherbergi var einnig fallegt. Herbergið kostaði £80 fyrir tvo með morgunverði.

Veitingasalur hótelsins er með bezta móti. Kvöldverður bauð upp á fjölbreytt val milli rétta á föstu verði og kostaði £44 fyrir tvo auk drykkjarfanga.

(Sand House Hotel, Rossnowlagh, sími 72-51777, fax 72-52100, H4)

Rosserk

Við förum aftur til baka inn á N15 og höldum áfram suður, um Bundoran og Sligo, og beygjum nokkuð fyrir sunnan Sligo til hægri út á N59 til Ballina. Þaðan getum við farið sama veg beint til Castlebar eða tekið fyrst krók til hægri eftir R314 út að afleggjara til hægri til Rosserk Abbey.

Rústir Fransiskusar-klaustursins Rosserk Abbey frá miðri 15. öld eru tiltölulega vel varðveittar, þótt það hafi verið brennt á 16. öld, þegar Englendingar stökktu munklífi á brott. Ýmsar upprunalegar skreytingar sjást enn á vesturdyrum, austurglugga og suðurþverskipi.

Þetta afskekkta hérað heitir Mayo, þekkt fyrir fábreytilegt mýrlendi og strjála byggð til sveita og sandstrendur og klettahöfða til sjávar (G4).

Breaffy

Leiðin liggur sömu leið til baka til Ballina og þaðan N59 og síðan N5 til Castlebar. Frá Castlebar getum við farið beint til Newport eftir R311 eða tekið fyrst krók úr Castlebar til vinstri eftir N60 í átt til Claremorris, þar sem við komum fljótt að skondnu sveitasetri.

Breaffy House er furðuleg blanda af gömlu og nýju, því að nýtízkulegri gler- og steypuálmu í reglubundnum stíl hefur verið skeytt við gamla og óreglulega höll. Hótelið stendur í stórum og fögrum garði. Það býður meðal annars fiskveiði, skotveiði og hestaferðir.

Aðalsalirnir eru skemmtilegir, nema borðsalurinn er hversdagslegur. Gestaherbergin eru nýtízkuleg, vel viðuð og búin, til dæmis kaffivélum og baðsloppum.

Herbergi fyrir tvo kostaði £76 með morgunverði. Hádegisverður fyrir tvo kostaði £20 og kvöldverður £30 auk drykkjarfanga.

(Breaffy House Hotel, Castlebar, sími 94-22033, fax 94-22033, G4)

Ballintubber

Við förum sömu leið til baka til Castlebar. Þaðan getum við enn farið beint til Newport eftir R311 eða tekið fyrst annan krók úr Castlebar til vinstri eftir N84 til enn eins klaustursins, Ballintubber Abbey.

Í gotneskri klausturkirkju Ballintubber Abbey hefur messa verið sungin í 780 ár, án þess að dagur hafi fallið úr, þótt mikið hafi stundum gengið á, og er það sennilega Írlandsmet. Kirkjan var reist fyrir reglu Ágústínusa 1216, en endurbyggð að hluta eftir bruna 1265.

Árið 1653 lét Cromwell eyðileggja klaustrið og brenna kirkjuþakið. Nýtt kirkjuþak í upprunalegum stíl var sett á kirkjuna 1966. Inni í kirkjunni eru ýmsir gripir frá 13. öld, svo sem altari (G4).

Newport

Við förum til baka N84 til Castlebar og þaðan R311 til Newport. Í miðbænum förum við yfir brúna á ánni og beygjum strax til vinstri um mikið hlið inn á landareign herragarðs og hótels.

Newport House er gamalt sveitasetur í georgískum stíl, fagurlega klætt gróskumiklum rauðblaða vafningsviði, svo að rétt grillir í gluggana. Húsakynni eru einstaklega virðuleg, til dæmis mikill stigasalur í miðju húsi. Matsalur er með sama brag, en matur ekki í frásögur færandi. Kaffi og konfekt eftir mat er borið fram í setustofu að höfðingja sið. Þjónusta er afar góð.

Herbergi 1 er stórt, búið fornminjum og gömlum húsbúnaði og því fylgir stórt og gott baðherbergi. Gott útsýni er til árinnar. Það kostaði £87 fyrir tvo með morgunverði og kvöldverði inniföldum.

(Newport House Hotel, Newport, sími 98-41222, fax 98-41613, (G4)

Burrishoole

Frá Newport getum við farið suður N59 til Westport. Við getum líka tekið krók norður N59 til að skoða gamlar rústir og fara út í Achill-eyju. Í síðara tilvikinu beygjum við fljótlega til vinstri á afleggjara til Burrishoole-klausturs.

Burrishoole Friary var klaustur Dóminíkusa, stofnað 1486, en breytt í virki einni öld síðar. Uppi stendur breiður og skakkur kirkju- eða virkisturn, kirkjuskip, kór og syðra þverskip, einnig hlutar klausturs (G4).

Carrigahowley

Við förum aftur út á N59, höldum þar áfram skamman veg og beygjum aftur til vinstri eftir afleggjara að gömlum hústurni.

Carrigahowley Castle er einnig nefndur Rockfleet Castle. Hann er á fjórum hæðum, reistur á 15. öld, eins og svo margir aðrir slíkir í landinu. Játvarður VI Englandskonungur niðurgreiddi slíka hústurna til að treysta tök lénsmanna sinna á óþægum þegnum írskum. Á neðstu hæð þeirra voru geymslur, en á fjórðu hæð voru vistar–verur húsráðanda. Carrigahowley Castle er vel varðveitt dæmi um þetta (G4).

Dooagh

Hér getum við snúið við, ef við höfum lítinn tíma. Annars förum við áfram N59 til Mulrany, þar sem við beygjum til vinstri eftir R319 út í Achill-eyju til þorpanna Keel og Dooagh.

Achill-eyja er tengd með brú við meginlandið. Landslag þar er sérstætt og veðurbarið, kjörið fyrir öldureið, strandlegur og fiskisport. Sandstrendur og klettahöfðar skiptast á við ströndina. Trjálaus þorpin hvíla hvítmáluð við langa sanda (G4).

Westport

Við förum sömu leið til baka R319 og N59 til Newport og síðan áfram suður til Westport.

Westport er þægilegur ferðamannabær, skipulagður og reistur 1780. Þar er þekktur herragarður, Westport House. Skemmtilegast er að koma á gamla hafnarbakkann, Quay, þar sem innréttuð hafa verið hótel og fiskveitingahús í gömlum húsum. Frá Quay er í góðu skyggni ágætt útsýni til fjallsins helga, Croach Patrick, sem við skoðum næst (G4).

Croach Patrick

Við förum R395 meðfram ströndinni frá Westport.

Til vinstri við okkur er 763 metra hár tindur fjallsins Croach Patrick, sem hefur verið heilagt fjall allt frá heiðnum tíma. Helgisögnin segir, að þar hafi heilagur Patrekur drepið alla snáka Írlands með því að hringja bjöllu sinni. Síðan hafa ekki verið snákar á Írlandi.

Síðasta sunnudag í júlí er fjallið klifið af tugþúsundum pílagríma, sumra berfættra, sem syngja síðan messu í bænhúsinu á fjallstindinum. Að vestanverðu eru ljót sár í hlíðum fjallsins af völdum þessa árlega áhlaups (G4).

Kylemore

Við förum áfram R395, unz hann mætir N59, þar sem við beygjum til hægri og förum N59 um Leenane til draumahallarinnar Kylemore.
Við sjáum Kylemore Abbey rísa skyndilega með ótal turnum og skotraufum úr skógi handan stöðuvatns eins og í draumi eða Disney-mynd.

Þetta er raunar ekki gömul bygging, nýgotneskur kastali frá 19. öld og hýsir skóla af nunnureglu Benedikts. Hlutar kastalans eru opnir almenningi (G3).

Connemara

Við höldum áfram N59 skamma leið og beygjum til vinstri afleggjara að þjóðgarðinum í Connemara.

Connemara National Park nær yfir 200 hektara af heiðum, mýrum, móum og skógi. Hér eiga heima rauða dádýrið írska og Connemara-smáhesturinn. Yfir ferðamiðstöðinni gnæfir tindurinn Diamond Hill, 445 metra hár. Þaðan er gott útsýni yfir Connemara-hérað.

Connemara er eyðilegt og fjölbreytt land, þar sem skiptast á vötn og ásar, lækir og mýrar, höfðar og fjörusandar. Strjálbýlt er í þessu ófrjósama landi og fólk talar enn gelísku að fornum sið. Héraðið er stundum kallað Gaeltacht, land keltanna (G3).

Currath

Áfram liggur leið okkar á N59. Fljótlega komum við að Letterfrack, þar sem við eigum ýmissa kosta völ. Fljótlegast er að halda beint áfram. Við getum líka beygt til hægri á hliðarveg niður að Tullycross og Renvyle.

Við ströndina í Renvyle er Currath Castle, einn margra hústurna Írlands. Þessi hefur þá sérstöðu, að brimið hefur brotið eitt hornið, svo að hægt er sjá innri gerð turnsins, svo sem steintröppur milli hæða (G3).

Rosleague

Við höldum sömu leið til baka upp á N59. Fljótlega komum við til hægri að Rosleague Manor.

Rosleague Manor er sveitasetur á smáhæð í stórum garði við Letterfrack. Það er nú hótel, hlaðið forngripum og listaverkum. Þjónusta er sérstaklega vingjarnleg. Gestaherbergin eru yfirleitt stór og afar vel búin. Tveggja manna herbergi kostaði £90 með morgunverði.

Veitingasalurinn Rosleague Manor er með hinum betri í landinu. Þetta er virðulegur og fallegur salur, þar sem boðið er upp á fjórrétta kvöldverð, sem kostaði £40 fyrir tvo auk drykkjarfanga.

(Rosleague Manor Country House, Letterfrack, sími 95-41101, G3)

Abbeyglen

Við förum áfram N59 til Clifden, þar sem við leitum uppi Abbeyglen Castle, sem er utan í hæðinni handan bæjarins.

Abbeyglen Castle er hótel, sem byggt hefur verið í kastalastíl með oddmjóum gluggum, hornturnum og skotraufum á þakbrún. Umhverfis hótelið eru miklir garðar og skógar fjær. Þjónusta er mjög góð. Gistiherbergi eru fremur stór og vel búin. Gott útsýni er úr flestum þeirra. Bezt eru herbergin í aðalbyggingunni. Tveggja manna herbergi kostaði £99.

(Abbeyglen Castle, Clifden, sími 95-21201, fax 95-21797, G3)

Clifden

Við höldum áfram þennan hliðarveg upp brekkuna. Við erum á svonefndum Sky Road, sem liggur í hring um skagann fyrir utan Clifden.
Gott útsýni er af þessum vegi, einkum til annesja, eyja og hafs. Þetta er fagra landslagið, sem Connemara er þekkt fyrir (G3).

Cashel

Aftur erum við komin upp á N59 og förum hann gegnum Clifden á nýjan leik. Næst beygjum við af honum til hægri, annað hvort á R341 eða R340 og fylgjum vegprestum til Cashel Bay.

Við þjóðveginn í Cashel Bay eru tvö frábær hótel, Zetland House og Cashel House. Hið síðarnefnda er í sérflokki að gæðum, þótt það sé frægast fyrir að hafa verið hvíldarstaður de Gaulle Frakklandsforseta.

Cashel House er einstaklega fagurt hús í fögrum garði, sem er nánast bótanískur. Að húsabaki eru hesthús. Húsakynni eru fremur fornleg og tilviljanakennd, en ákaflega viðkunnanleg. Til dæmis er hvert skotið inn af öðru á leiðinni á barinn. Alls staðar eru setustofur, bókasöfn og kimar með þröngum göngum á milli.

Herbergi 18 er stílhreint, fremur lítið, en afar vel nýtt og vel búið og með góðu útsýni út í garðinn. Hnausþykkt teppi er á gólfi. Það kostaði £127 fyrir tvo með morgunverði.

Veitingasalurinn er í virðulegum glerskála, sem skagar út í garðinn. Þar er matreiðsla afar góð, en leiðindaþjónn skildi litla ensku og talaði frönsku upp í nef á sér. Fimm rétta kvöldverður er með fjölbreyttu vali í hverjum lið og kostaði £64 fyrir tvo auk drykkjarfanga.

(Cashel House, Cashel Bay, sími 95-31001, fax 95-31077, G3)

Ashford

Frá Cashel förum við áfram R341 og síðan til vinstri R340 og svo til hægri N59 alla leið til Maam Cross. þar beygjum við til vinstri R336 til Maam og þaðan til hægri R345 til Cong. Þar er Ashford Castle handan steinbrúar í risastórum garði.

Ashford Castle er kapítuli út af fyrir sig. Það er steingrátt draumahótel í furðulegri blöndu af fornum 13. aldar kastala, gömlum herragarði í frönskum hallarstíl og nýjum byggingum í gömlum kastalastíl. Allt er þetta í óraunverulegum graut. Eigin golfvöllur er á landareign hótelsins.

Sem hótel er Ashford Castle frábær. Að innan er andrúmsloft takmarkalauss ríkidæmis, viðarklæðningar þungar og fornminjar margar. Góð fundaraðstaða er fyrir mandarína Evrópusambandsins, sem oft hittast hér. Gistiherbergi eru mjög rúmgóð og bjóða gott útsýni og hvers kyns lúxus, enda kostaði tveggja manna herbergi £256 (!) með morgunverði.

Matreiðsla er ekki síðri í Ashford Castle. Annar matsalurinn, Connaught Room, er í gamla herragarðinum, konunglegur að svipmóti, með miklum viðarklæðningum og risastórum gluggum. Hinn er George V Room, stærri og heldur ódýrari. Í fyrri salnum kostaði kvöldmatur £80 fyrir tvo og í hinum síðari £70, hvort tveggja auk drykkjarfanga.

Aðgangur að svæðinu kostaði £2.

(Ashford Castle, Cong, sími 92-46003, fax 92-46260, G3)

Ross

Áður en við snúum til baka frá Cong, getum við tekin krók og farið áfram 345 til Cross og síðan til hægri R334 stutta leið til klaustursins í Ross.

Ross Abbey er bezt varðveitta munkaklaustur Fransiskusa á Írlandi, upphaflega reist 1351, en stækkað og endurbyggt á 15. öld. Munklífi var hér til 1753. Úr kirkjuturninum frá 1498 er gott útsýni yfir klausturbyggingarnar og sveitirnar í kring. Í kirkjunni eru veggfreskur og 15. aldar gluggar. Í klaustrinu má meðal annars sjá skrúðhús, handþvottahús, mötuneyti og handritaverkstæði (G3).

Oughterard

Frá Ross förum við til baka, fyrst R334 og R345 til Cong, síðan áfram R345 til Maam og R336 til Maam Cross. Þar beygjum við til vinstri á N56 til bæjarins Oughterard.

Þegar við komum inn í Outherard, er hvíta hótelið Sweeny’s Oughterard House á vinstri hönd, klætt vafningsviði, 200 ára gamalt, með svefnálmu í yngra bakhúsi. Forngripum er smekklega komið fyrir í almenningssölum hótelsins og sumum herbergjum. Andrúmsloft staðarins er einkar þægilegt. Gistiherbergi eru einföld, en vel búin að öllu leyti. Tveggja manna herbergi kostaði £70 með morgunverði og kvöldverði.

(Sweeny’s Oughterard House, Oughterard, sími 91-82207, fax 91-82161, G3)

Currarevagh

Við förum áfram gegnum þetta rólega sveitaþorp. Úr þorpsmiðju er hliðargata til vinstri til Currarevagh House. Við tökum þann krók um skóga á bakka Corrib-vatns.

Currarevagh House er gamalt sveitasetur á friðsælum stað í eigin skóglendi. Húsið líkist ekki hóteli, heldur heimili. Það er einkum stundað af veiðimönnum og ber þess merki í húsbúnaði.

Herbergi 1 er frábært hornherbergi með þremur stórum gluggum með góðu útsýni til vatnsins. Hátt er lofts og vítt til veggja, húsbúnaður gamaldags, vel teppalagt alveg inn að baðkeri. Öll þægindi eru í herberginu, nema sjónvarp og sími, því að hér er ætlast til, að gestir vilji gleyma umheiminum. Herbergið kostaði £90 fyrir tvo með morgunverði.

Hótelgestir borða allir sama fjórréttaðan kvöldmat á sama tíma. Gestgjafinn ber sjálfur kjöt eða fisk á borð og spjallar við fólk. Á eftir drekka gestir saman kaffi í setustofu. Þetta er afar heimilislegt og þægilegt. Fólk fer snemma í háttinn og morgunverður hefst ekki fyrr en klukkan níu. Kvöldverður fyrir tvo kostaði £38 auk drykkjarfanga.

(Currarevagh House, Oughterard, sími 91-82313, fax 91-82731. Plastkort eru ekki tekin gild. G3)

Aughnanure

Við förum afleggjarann til baka til Oughterard, beygjum í þorpinu til vinstri N59. Síðan beygjum við til vinstri afleggjara, sem merktur er Aughnanure kastala.

Aughnanure Castle er vel varðveitt turnhús með virkisveggjum og rústum veizlusalar. Turninn er sex hæða með 73 þrepa hringstiga. Á næstefstu hæð eru svefnherbergi og setuskáli með arni á efstu hæð. Ofan af turninum er gott útsýni til Corrib-vatns (G3).

Galway

Við förum afleggjarann til baka og beygjum til vinstri inn á N59, sem við förum alla leið til Galway. Við förum yfir brúna og af hringtorginu inn í miðbæinn og finnum bílastæði.

Galway er stærsta borg vesturstrandarinnar og miðstöð gelískrar tungu. Gamli miðaldakjarninn með þröngum götum og lágum húsum er helzta aðdráttarafl ferðamanna.

Shop Street er aðalstræti gamla bæjarins og mætti vera lokað fyrir bílaumferð. Fyrir því miðju er Lynch’s Castle frá 16. öld með ýmsum skreytingum á útveggjum og lifir góðu lífi sem bankastofnun í nútímanum.

Aðeins sunnar við götuna er St Nicholas’ kirkja, reist 1320 og stækkuð á 15. og 16. öld, einföld og traustleg í sniðum (G3).

Dunguaire

Úr bænum förum við fyrst N6, síðan N18 og loks N67, þar sem við komum fljótt að Dunguaire kastala við sjóinn á hægri hönd.

Dunguaire Castle er fjögurra hæða hústurn með ytri virkisvegg, reistur 1520, en lagfærður á 20. öld. Á 1. og 2. hæð turnsins eru nú haldnar tvisvar á dag bráðskemmtilegar miðalda-matarveizlur með leikþáttum, gamanmálum, ljóðlist, klámi, söng og dansi, allt flutt af miklum krafti. Veizlurnar hefjast kl. 17:45 og 21 og kostuðu £60 fyrir tvo (G3).

Aillwee

Við höldum áfram N67 og beygjum til vinstri á R480, þar sem við komum að Aillwee-helli.

Aillwee Cave er langur og mjór hellir, sem fannst 1940. Hann nær 1034 metra inn í hriplekt kalksteinsfjallið. Hann skartar mörgum, litlum dropasteinum í lofti og gólfi og býr yfir örlitlum fossi. Skemmtileg flóðlýsing magnar hellisskartið. Í nágrenni hans er mikið kerfi hella og neðanjarðarlækja, sem fannst 1987 (G3).

Burren

R480 liggur áfram upp á Burren, nakið, vatnslaust og gróðurlítið, 260 ferkílómetra kalksteinshálendi, sem er verið að gera að þjóðgarði.

Við veginn, einkum vinstra megin, er töluvert af steinaldargröfum, eins konar Grettistökum, frá 4000-2000 fyrir Krist. Voldugar steinhellur hafa verið reistar upp á rönd og enn þyngri hellur lagðar yfir sem þak (Mynd aftan á bókarkápu) (G3).

Leamaneh

Við förum áfram R480 og beygjum til hægri inn á R476.

Á vegamótunum gnæfir mikilúðleg rúst Leamaneh Castle, fjögurra hæða hallar með stórum gluggum frá 17. öld, áföst eldri hústurni með litlum gluggum frá 15. öld. 88 þrep eru upp (G3).

Kilfenora

Áfram förum við R476 til Kilfenora.

Í miðju þorpinu eru klausturrústir, sem að hluta til eru frá elztu kristni, 6. öld. Í litlum kirkjugarði eru þrír hákrossar frá 12. öld. Sjálf kirkjan er að mestu frá 1190, en lagfærð á 15. öld og stendur nú uppi að mestu, enn notuð við guðsþjónustur. Fyrr á öldum var þetta biskupssetur, en má nú muna fífil sinn fegurri (G3).

Moher

Við höldum áfram R476 til Lisdoonvarna, þar sem við beygjum til vinstri á L54 (R478) og förum þann veg alla leið til Moher-kletta.
Cliffs of Moher er 8 kílómetra langt belti myrkra sandsteinskletta, sem gnæfa 182 metra úr sjó, næsta lóðréttir. Auðveldur göngustígur er upp að turni O’Brien’s, þaðan sem útsýni er gott til klettanna. Turninn er frá 1853. Við bílastæðið er ferðamannamiðstöð, þar sem upplýsingar fást um gönguferðir á svæðinu. Aðgangur að turni £0,65. Einnig bílastæðagjald (G3).

Ennis

Frá klettunum förum við áfram L54 (R478) til Lahinch, þaðan N67 til Ennistymon, þar sem eru skemmtilega gamlar framhliðar verzlana við aðalgötuna, og frá Ennistymon N85 til Ennis. Þar staðnæmumst við fyrir framan Ennis-munkaklaustrið.

Ennis Friary var á sínum tíma öflugt klaustur Fransiskusar-munka. Á 14. öld voru þar 350 munkar og 600 skólanemendur á sama tíma. Staðurinn komst nýlega aftur í eigu munkareglunnar.

Klausturkirkjan er frá 13. öld, nema suðurþverskip og miðturn frá 15. öld. Hún er þaklaus, en stendur að öðru leyti að mestu uppi. Þekktasta einkenni hennar eru háir og mjóir gluggar í kórbaki (G2).

Clare

Við förum R469 frá Ennis til Clare, Quin, Knappogue og Craggaunoven og komum fljótt að fyrsta áfangastaðnum, þar sem við beygjum til hægri framan við járnbrautarstöðina.

Clare Abbey eru víðáttumiklar rústir Ágústínusarklausturs frá 1189. Enn stendur uppi kirkjuskipið að mestu, miðturn hennar og hluti klaustursins (G2).

Quin

Áfram förum við R469, unz við komum að rústum á vinstri hönd.

Quin Fransican Friary eru umfangsmiklar rústir mikilfenglegs klausturs Fransiskusarmunka frá 1430. Enn standa klausturhús að mestu, miðturn og suðurþverskip kirkjunnar. Klaustrið var byggt á rústum normansks kastala, sem aftur á móti var reistur á rústum eldra klausturs (G2).

Knappogue

Enn liggur leiðin R469 og við beygjum til hægri að Knappogue kastala.

Knappogue Castle var reistur 1467 til varnar gegn normönsku innrásarliði og hefur að mestu verið í ábúð síðan. Hann er raunar fagurlega hönnuð höll, sem byggð er kringum kastala. Nú eru haldnar miðaldaveizlur í glæsilegum matsal kastalans tvisvar á dag, kl. 17:45 og 21 og kostuðu £60 fyrir tvo. Matur og borðbúnaður er að fornum hætti. Gestum er skemmt með söng og ljóðum, leikþáttum og dansi, sem gefa góða innsýn í sögu Írlands og sönghefð (G2).

Craggaunoven

Aftur förum við á R469 og staðnæmumst loksins við Craggaunoven-safnið.

Craggaunoven Centre er eins konar safn til írskrar fornsögu. Safnið er í fornum hústurni frá 16. öld. Þar hefur verið til sýnis nautshúðabáturinn Brendan, sem siglt var til Ameríku 1976-1977 til að staðfesta, að heilagur Brendan hafi getað fundið Ameríku á slíkum báti á 6. öld.

Fyrir neðan turninn hefur verið gerð eftirlíking af bronsaldarþorpi á hólma úti í vatni með brú í land. Byggingarstíll þorpsins minnir á hliðstæð Afríkuþorp (G2).

Dromoland

Við förum R469 til baka til Ennis og þaðan N18 til Newmarket-on-Fergus, þar sem við komum að víðáttumiklum görðum og golfvelli voldugs kastala.

Dromoland Castle er frá 1570 og var í eigu helztu ættar írskra konunga, Brjánunga, unz kastalanum var breytt í eitt mesta lúxushótel Írlands. Helzta einkenni hans er mikill sívaliturn á einu horninu. Að innanverðu er kastalinn einkar notalegur, með snarkandi eldi í arinstæðum, miklu af forngripum og listaverkum. Við fáum okkur drykk á bókasafnsbarnum og kaffi við einn arineldanna. Herbergin eru misjöfn að stærð, en öll einkar vel og fagurlega búin, enda kostar nóttin hér £252 (!) fyrir tvo með morgunverði.

Höfuðveitingasalur hótelsins, Earl of Thomond Room, er einn hinn bezti á Írlandi, enda þarf hann að vera það, því að kvöldverður fyrir tvo kostaði £90 auk drykkjarfanga.

(Dromoland Castle, Newmarket-on-Fergus, 61-368144, fax 61-363355, G2)

Bunratty

Frá Dromoland förum við N18 næstum alla leið til Limerick, en fylgjum vegvísi til Bunratty-kastala, sem er raunar alveg við þjóðveginn.

Bunratty Castle er óvenjulega stór og mikilúðlegur hústurn frá 1460, nýlega færður í það horf, sem hann var í á 16. öld. Í honum er safn húsmuna og teppa frá 14. öld til 17. aldar.

Við hlið kastalans er eins konar Árbæjarsafn, Bunratty Folk Park, þar sem sýnd eru gömul hús og endurgerðir gamalla húsa, sem mynda saman tilbúna þorpsgötu með vel heppnuðu 19. aldar yfirbragði.

Við kastalann er einnig veizlusalur, þar sem gestir fá að borða með hníf og fingrum og fylgjast með írskri skemmtidagskrá hávaðasamri. Veizlurnar hefjast kl. 17:45 og 21 allt árið um kring og kostuðu £60 fyrir tvo (G2).

Limerick Inn

Frá Bunratty er stutt leið eftir N18 til Limerick. Rétt fyrir utan bæinn komum við að ágætu gistihúsi vinstra megin vegar, greinilega merktu.

Limerick Inn er lágreist nútímahótel í stöðluðum hótelstíl, en eigi að síður notalegt. Þetta er annasamt flugvallar- og ráðstefnuhótel.

Herbergi 404 var stórt og vel búið, til dæmis hárþurrku og buxnapressu. Baðherbergið var ekki síðra. Það kostaði £73 fyrir tvo með morgunverði.

Matreiðsla er betri en við má búast á hóteli af þessu tagi. Boðið er upp á fjölbreyttan matseðil. Kvöldverður fyrir tvo kostaði £50 auk drykkjarfanga.

(Limerick Inn, Limerick, sími 61-326666, fax 61-326281, G2)

Limerick

Við höldum áfram N18 inn í Limerick, beygjum til vinstri, þegar við komum að ánni og förum yfir næstu brú. Þar komum við handan ár að borgarkastalanum.

King John’s Castle er afar vel varðveittur og mikilúðlegur normanskur kastali frá því um 1200. Hann kom víða við sögu Írlands, svo að vel er við hæfi, að þar hefur nú verið innréttað þjóðminjasafn.

Næst kastalanum neðar við ána er kirkja í rómönskum stíl, St Mary’s Cathedral, elzta mannvirki bæjarins, frá 1168.

Við ökum áfram beina línu Nicolas Street, Mary Street, yfir brú og síðan John Street og komum þar í borgarmiðju.

St John’s Cathedral er kirkja í nýgotneskum stíl frá 1861, með hæstu turnspíru Írlands, 85 metra hárri. Við kirkjuna er John Square, þar sem er borgarsögusafnið, Limerick Museum, í 18. aldar húsi (G2).

Adare

Úr Limerick förum við fyrst N20 og síðan N21 til Adare, fallegs þorps með afar fínu hóteli.

Adare Manor er höll í nýgotneskum stíl með mörgum smáturnum í stórum garði við ána Maigue. Hótelið er afar vel innréttað í gömlum stíl og gestaherbergin í aðalhúsinu eru sérstaklega falleg og vönduð. Tveggja manna herbergi kostaði líka £220 með morgunverði.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði £65 auk drykkjarfanga.

(Adare Manor, Adare, sími 61-396566, fax 61-396124, G2)

Crag

Áfram höldum við eftir N21 unz við komum rétt hjá Castleisland að afleggjara til vinstri til Crag-hellis.

Crag Cave er meira en milljón ára gamall kalksteinshellir, sem fannst af tilviljun 1983. Hann er nærri fjögurra kílómetra langur, en til sýnis er 350 metra kafli. Þar eru ósnertir dropasteinar, sem eru fegurstir í flóðlýstum aðalsalnum, Crystal Gallery (G2).

Blennerville

Við förum afleggjarann til baka inn á N21 og ökum um Castleisland til Tralee, þar sem við förum á R559 til Blennerville, þar sem við stönzum við vindmyllu handan langrar brúar.

Blennerville kornmölunar-vindmyllan er 18 metra og fimm hæða, reist um 1800 og er enn í lagi, þótt rafmótor fari í gang, þegar vindur bregzt. Í safni við hlið myllunnar er sagt frá vindmyllun og kornmölun, svo og frá írskum vesturheimsförum.

Hér er einnig brautarstöð rúmlega hundrað ára gamallar mjóspora járnbrautar milli Tralee og Blennerville. Ferðamenn fara þessa leið í þremur upprunalegum vögnum, sem eru dregnir af upprunalegum eimvagni (G2).

Connor

Við höldum áfram R559 og síðan R560 í átt til Connor Pass og loks þverveg merktan Connor Pass. Þann veg förum við upp í skarðið.
Connor Pass er hæsti fjallvegur Írlands, 456 metra hár. Vegurinn liggur í sneiðingi upp snarbratta klettahlíð inn í smáskarð í fjallakambinum. Í skarðinu er bílastæði, þaðan sem útsýni er til beggja átta. Á þessum slóðum er landslag nakið og hrikalegt (F2).

Dingle

Við förum niður sneiðinginn hinum megin til bæjarins Dingle.

Dingle er blanda af fiskveiðibæ og ferðamannabæ. Ytri og innri höfnin veita gott skjól gegn höfuðskepnunum, því að þær eru báðar næstum lokaðar. Annað hvert hús í miðbænum er annað hvort krá eða veitingahús (F2).

Doyle’s

Í miðbænum finnum við Doyle’s Seafood Bar, gamalt hús frá 1830. Þar eru átta þægileg gistiherbergi búin forngripum og glæsilegum baðherbergjum. Tveggja manna herbergi kostaði £62 með morgunverði.

Doyle er þó fyrst og fremst þekkt sem bezta fiskveitingahús vesturstrandarinnar. Þar fæst á hverjum degi ferskt sjávarfang og matseðillinn breytist frá degi til dags. Kvöldverður fyrir tvo kostaði £40 auk drykkjarfanga.

(Doyle’s Seafood Bar, 4 John Street, Dingle, s 66-51174, fax 66-51816, F2)

Fahan

Við förum vestur úr bænum leið merkta Slea Head Drive. Brátt komum við að vegamótum, þar sem hliðarvegur er merktur Gallarus Oratory. Við kjósum í bili að halda beint áfram og förum um þorpið Ventry.

Við komum að skilti við Dunbeg Fort. Þaðan er gengið til vinstri að forsögulegu strandarvirki frá járnöld niðri við sjávarhamra.
Skömmu síðar byrjum við að sjá vegvísa til Fahan-kofa. Við getum stanzað við hinn fyrsta, því að þar er örstutt leið til hægri frá bílastæðinu upp að fornleifunum.

Á þessum slóðum í hlíðum Eagle fjalls eru rúmlega 400 steinhlaðnir kofar (behive huts eða clochans) frá forsögulegum tíma, allir hlaðnir í hálfkúluformi án steinlíms eða annars bindiefnis, margir hverjir í ágætu ásigkomulagi. Þeir eru í smáhópum hér og þar um hlíðina. Flestir kofarnir eru taldir frá 6.-10. öld (F2).

Gallarus

Við getum snúið við og haldið að áðurnefndum gatnamótum til Gallarus Oratory og beygt þar til vinstri. Við getum líka haldið áfram skemmtilega útsýnisleið kringum nesið og komið að Gallarus Oratory úr hinni áttinni.

Gallarus Oratory er ein merkasta fornleif Írlands. Það er steinkirkja frá 8. eða 9. öld, hlaðin úr steinhellum frá jörð og upp í mæni án steinlíms eða annars bindiefnis. Hleðslan er afar vönduð og vatnsþétt og hefur varðveitzt fullkomlega, þótt flestar aðrar slíkar kirkjur hafi hrunið undan eigin þunga (F2).

Aghadoe

Frá Gallarus Oratory förum við aftur til Dingle og þaðan 559 Annaschaul, 561 til Castlemaine, N70 til Milltown og loks R563 næstum alla leið til Killarney, en beygjum til hægri eftir vegvísi til Aghadoe Heights hótels.

Aghadoe Heights er fremur nýtízkulegt og glæsilegt útsýnishótel uppi á hæð vestur af Killarney, með ágætu útsýni til Leane-vatns og fjallanna kringum Dunloe-skarð. Þjónusta er afar góð á þessu hóteli, enda sameinar hún þýzka nákvæmni og írskt hjartalag.

Herbergi 227 var afar stórt og glæsilegt og ekki sízt stílhreint, með góðu útsýni og öllum þægindum. Það kostaði £145 fyrir tvo með morgunverði.

Veitingasalurinn er ekki síður góður, að hönnun, útsýni og matreiðslu. Kvöldverður fyrir tvo var frábær og kostaði £60 fyrir tvo auk drykkjarfanga.

(Aghadoe Heights Hotel, Killarney, sími 64-31766, fax 64-31345, G1)

Waterwille

Frá Aghadoe förum við til Killarney og þaðan R562 til Killorglin og N70 fallega leið til Glenbeigh, Cahirciveen og Waterwille á Iveragh-skaga.

Waterville er þekktur sumardvalarstaður með ánægjulega gamaldags andrúmslofti. Aðalgatan er við sjávarsíðuna, með húsum á aðra hlið og vel ræktuðum garði sjávarmegin. Flest húsin eru gistihús eða veitingahús (F1).

Staigue

Frá Waterville höldum við áfram N70, fyrst upp í Coomakista-skarð fyrir ofan bæinn, þaðan sem er gott útsýni af bílastæði til beggja átta yfir stórbrotið landslag Iveragh-skaga. Áfram höldum við unz við komum að vegvísi til vinstri til Staigue.

Staigue er 2000 ára gamalt hringvirki, sem hefur að mestu staðizt tímans tönn. Veggirnir eru 5 metra háir og 4 metra breiðir. Það hefur sennilega verið reist sem griðastaður héraðsbúa gegn aðvífandi sjóræningjum. Fleiri slík virki hafa fundizt á þessum slóðum, en Staigue er stærst og bezt varðveitt. Aðgangur £0,40 (F1).

Dromquinna

Við förum áfram N70 til snoturs smábæjar, sem heitir Sneem, og áfram næstum alla leið til Kenmare, en beygjum til hægri afleggjara til Dromquinna hótels.

ður í Viktoríustíl í fögru landi við sjóinn, með eigin bátahöfn. Hótelið er einkar notalegt, með brakandi trégólfum, snarkandi arni og hverri setustofunni inn af annarri. Þetta er góður slökunarstaður.

Herbergi án númers, kennt við Robertson, er afar stórt og afar glæsilegt, með himinsæng og stórum gluggum út í garðinn. Baðherbergi er líka glæsilegt, með parketti á gólfi. Verðið var £70 fyrir tvo með morgunverði. Kvöldverður kostaði £40 fyrir tvo auk drykkjarfanga.

(Dromquinna Manor Hotel, Blackwater Bridge, Kenmare, sími 64-41657, fax 64-41791, G1).

Kenmare

Frá Dromquinna er stutt leið um N70 til Kenmare. Við stönzum við aðaltorgið eða sem næst því.

Kenmare er skemmtilegur bær með gamaldags verzlunargötu, Main Street, upp frá torginu. Samsíða þeirri götu liggur Market Street frá torginu að 4000 ára gömlum steinhring, sem sennilega er gerður af spönskum koparnámumönnum. Einn stór steinn er í miðjunni og 15 minni steinar kringum hann (G1).

Glengariff

Við förum frá Kenmare fallegan fjallveg um N71 með 726 metra jarðgöngum gegnum háfjallið og komum hinum megin niður að bænum Glengariff.

Þorpið hefur verið ferðamannastaður í hálfa aðra öld. Frægasta mannvirkið er Eccles-hótel við höfnina, reist 1833. Það ber enn hinn fagra og upprunalega svip frá þeim tíma, er Viktoría Bretadrottning varði þar sumarleyfi sínu. Að innan sem utan varðveitir hótelið sjarma 19. aldarinnar (G1).

Sea View

Við höldum áfram N71 til Ballylickey, þar sem tvö frábær hótel eru hlið við hlið vinstra megin við þjóðveginn, Ballylickey Manor House og Sea View House.

Sea View House Hotel er hvítmáluð sumarhöll á brekkubrún, afar notaleg, þekktust fyrir matreiðsluna. Forngripir eru víðs vegar um húsið.

Herbergi 4 er meðalstórt, stílhreint og gamaldags, með afar litlu baðherbergi með setubaðkari og sturtu. Þaðan er gott útsýni yfir garðinn í átt til sjávar. Verðið var £132 fyrir tvo með morgunverði, sem fól meðal annars í sér þjóðlegar kartöflupönnukökur og smjörsteikta kartöfluklatta.

Matsalurinn er í nokkrum samtengdum herbergjum. Þar er boðið upp á fimmréttaðan veizlukvöldmat, sem fól meðal annars í sér carragen-þang með rabarbara og rjóma í eftirrétt. Kvöldverðurinn kostaði £46 fyrir tvo auk drykkjarfanga.

(Sea View House, Ballylickey, sími 27-50462, fax 27-51555, G1)

Bantry

Áfram förum við N71 stuttan veg til 19. aldar bæjarins Bantry. Þegar við erum komin yfir aðaltorgið, beygjum við til vinstri um hlið á múrvegg um form–lega, ítalska garða að Bantry House.

Bantry House er höll frá 1740 og er í senn hótel og listmunasafn, þar sem ægir saman ýmsu því, sem fyrri eigendur hallarinnar hafa safnað saman á hálfri þriðju öld.

Safnið tekur á móti gestum í tíu gistiherbergi. Tveggja manna herbergi kostaði £90 með morgunverði, kvöldverður £40 fyrir tvo auk drykkja.

Aðgangur að safni £2,50 (G1).

Drombeg

Leið okkar liggur áfram eftir N71 um Skibberen og beygjum síðan til hægri hliðargötu til Glandore, lítið þorp við litla höfn. Við förum R597 um þorpið og gáum að afleggjara til hægri til Drombeg.

Drombeg Circle er einn bezt varðveitti steinhringur Írlands. Fjórtán miklar steinhellur, sem standa upp á rönd, sumar mannhæðarháar, mynda hring með níu metra þvermáli (G1).

Timoleague

Við höldum áfram til Roscarberry, þar sem við komum aftur á N71 og beygjum síðan í Clonakilty á R600 til Timoleague.

Í Timoleague eru rústir munkaklausturs Fransiskusa frá 1320, sem eyðilagt var af Cromwell 1642. Í nágrenninu eru rústir holdsveikraspítala frá 12. öld og Barrymore kastala frá 13. öld (G1).

Kinsale

R600 flytur okkur áfram til hafnarborgarinnar Kinsale. Við stönzum á stæði við bátahöfnina og skoðum bæinn.

Kinsale hefur löngum verið talin veitingaparadís Írlands, þótt minna fari fyrir því um þessar mundir. Sjávarfang einkennir matsölustaði og staðarhótel.

Seglskútur setja svip á höfnina. Þetta er með elztu bæjum Írlands. Götur eru þröngar og tæpast bílfærar. Hús eru hvít og vandlega máluð og snyrtileg. Þetta var lengi svo enskur bær, að Írar máttu ekki búa þar fyrr en við lok 18. aldar (G1).

Charles

Við förum áfram úr bænum og tökum stefnuna til borgarvirkisins.

Charles Fort stendur á höfða vestan innsiglingarinnar til Kinsale. Virkið er frá 1670. Það er svo víðáttumikið, að það er eins og heilt þorp, umlukið feiknalegum múr. Þetta virki reistu Englendingar eftir strandhögg Spánverja og notuðu það til 1922, þegar írska lýðveldið var stofnað. Gott útsýni er úr virkinu til hafnarinnar í Kinsale. Aðgangur £1 (G1).

Cork

Frá borgarvirkinu höldum við áfram eftir R600 inn í borgarmiðju í Cork, þar sem við leitum að bílastæði.

Aðalgöturnar í Cork eru breiðgatan Grand Parade og bogastrætið St Patrick’s Street. Húsin við þessar götur eru fremur lág og björt og gefa miðbænum notalegan svip.

Yfir honum sunnanverðum gnæfir kirkjan St Fin Barre’s Cathedral í nýgotneskum stíl frá 1865. Miðturninn er 73 metra hár. Rétt vestan kirkjunnar er virkið Elizabethan Fort frá 1590, þaðan sem er gott útsýni yfir miðbæinn (G1).

Arbutus

Við ökum úr miðbænum eftir St Patrick’s Street, síðan beint yfir brúna á Lee, beygjum til hægri, ekki á árbakkanum, heldur næstu götu ofar, Mac Curtain Street. Síðan beygjum við lítillega skáhallt til vinstri upp brekkuna Summerhill og í framhaldi af henni skáhallt upp Middle Glanmire Road. Þar er Arbutus Lodge hægra megin götunnar.

Arbutus Lodge er borgarhús í fallegum garði í brekku yfir miðbænum. Það er eitt allra bezta veitingahús Írlands og er lítið hótel um leið. Húsakynni eru gömul og virðuleg. Þjónusta er hressileg.

Herbergi Montenotte hefur því miður ekki útsýni yfir borgina eins og mörg önnur. Það er þó stórt og skemmtilegt, búið gömlum húsgögnum. Það kostaði £110 fyrir tvo með morgunverði, sem meðal annars fól í sér fersk jarðarber og hindber.

Kvöldveizla hússins hófst með geitaostssalati. Síðan komu kræklingur og valhnetur í hvítlaukssósu. Þá rabarbara- og engifer-ískrap. Aðalrétturinn var steikt önd með andalærisfyllingu. Svo komu írskir ostar að eigin vali, eftirréttir af vagni og loks kaffi.

Þessi frábæra veizla kostaði £56 fyrir tvo. Þríréttaður kvöldverður kostaði £44 fyrir tvo.

(Arbutus Lodge, Middle Glanmire Road, Cork, sími 21-501237, fax 21-502893, G1)

Cobh

Við förum niður Middle Glanmire Road og Summerhill og beygjum skarpt til vinstri á Lower Glanmire Road, þaðan sem N25 tekur við úr bænum. Við beygjum síðan til hægri afleggjara til Cobh, þar sem við stönzum við höfnina.

Cobh (borið fram “kóv”) var höfn brezka flotans í frelsisstríði Bandaríkjanna, brottfararhöfn hundraða þúsunda af írskum vesturheimsförum, og síðast áningarstaður stóru áætlunarskipanna á Atlantshafi.

Yfir höfninni gnæfir nýgotneska dómkirkjan St Colman’s Cathedral með risastórum turni, sem hýsir 47 kirkjuklukkur, reist 1868-1915 fyrir samskotafé vesturheimsfara (H1).

Youghal

Við förum aftur út á N25 og ökum alla leið til Youghal, þar sem við stönzum við aðalgötuna, Main Street.

Ýmis merkileg mannvirki eru við þessa götu. Clock Gate er hús í sunnanverðum borgarmúrnum og spannar götuna á fjórum hæðum, reist 1777. Við norðanverðan múrinn er vinstra megin Red House í hollenzkum stíl frá fyrri hluta 18. aldar, og hægra megin Tynte’s Castle, hústurn frá 15. öld. Undir norðurmúrnum er líka St Mary’s Collegiate Church frá fyrri hluta 13. aldar.

Múrinn umhverfis miðbæinn er merkasti borgarmúr Írlands, enda heill enn, þótt reistur hafi verið á 13. öld (H1).

Clonmel

Við förum N25 úr bænum í átt til Waterford, en beygjum fljótlega til vinstri R671, sem við fylgjum fagra leið til Clonmel. Við reynum að leggja bílnum í O’Connell Street eða sem næst því.

O’Connell Street er aðalgata bæjarins. Að austan endar hún á Main Guard, gömlu dómhúsi borgarinnar. Í vesturenda götunnar stendur West Gate klofvega yfir henni, 14. aldar hlið á borgarmúrnum. Frá hliðinu liggur sund til norðurs að St Mary’s Church, sem ber áttstrendan turn. Í kirkjugarðinum er heillegur kafli gamla múrsins (H2).

Caher

Við tökum N24 til Caher og stönzum á bílastæði milli aðaltorgs og kastala.

Höfuðprýðin í Caher er Caher Castle, umfangsmikill kastali við ána Suir. Hann var reistur á 13. öld og endurbættur á 15. öld. Í miðjunni er turnhús og þrjú port, en utar er virkisveggur með þremur stórum turnum. Kastalinn er í góðu ásigkomulagi og hýsir nú héraðsminjasafn (H2).

Cashel

Héðan förum við N8 til Cashel, beygjum til vinstri inn í aðalgötu þorpsins og þaðan til vinstri inn um hlið og heimreið að gamalli biskupshöll.

Cashel Palace Hotel var reist 1730 í palladískum endurreisnarstíl sem biskupssetur, en er nú virðulegt og næstum þreytulegt hótel með forngripum og arineldi, svo og fögrum garði að húsabaki.

Herbergi 35 er afar stórt og snýr miklum gluggum út að garði, búið notalega gömlum húsgögnum og góðu baðherbergi með stórum glugga út í garð. Herbergið kostaði £100 fyrir tvo með morgunverði. Kvöldverður fyrir tvo kostaði £46 auk drykkjarfanga. Enn betri matur fékkst í Chez Hans í nágrenninu á £60.

(Cashel Palace Hotel, Cashel, sími 62-61411, fax 62-61521, H2)

Cashel Rock

Frá hótelinu göngum við gegnum hótelgarðinn eftir svonefndum biskupsstíg 7 mínútna leið upp að Cashel-kletti, þar sem eru merkar fornminjar.

Kletturinn var aðsetur konunga Munster-héraðs 370-1101 og var þá svipaður helgistaður og áðurnefnd Tara fyrir norðan Dublin. Hér er heilagur Patrekur sagður hafa skírt Ængus konung 450. Á 12. öld varð kletturinn að dómkirkjusetri og hélzt svo til 1749. Inchiguin lávarður brenndi 3000 borgarbúa í kirkjunni 1647.

Við förum upp á klettinn um safn, sem er í hlíðinni. Safnið er í 15. aldar prestssetri. Aftan við það er svefnskáli frá sama tíma.
Andspænis svefnskálanum er elzti hluti fornminjanna, Cormac’s Chapel frá 1127-1134, byggður í rómönskum stíl, eitt kirkjuskip með kór og tveimur hliðarturnum.

Yfir kapellu gnæfir sjálf dómkirkjan, illa leikin eftir áðurnefndan bruna. Hún er að mestu leyti frá 13. öld, í gotneskum stíl, einföld krosskirkja án hliðarganga, með háum sverðgluggum og öflugum miðturni.

Í vesturenda kirkjuskipsins er kastalaturn frá 1450, upphaflega erkibiskupssetur á umrótatíma.

Aftan við norðurþverskip kirkjunnar er sívaliturn frá 12. öld, svipaður þeim, sem írskir munkar reistu víða á Írlandi til varnar gegn víkingum. Hann er heill alveg upp í keiluþak úr steinhellum.

Aðgangur £1,50 (H2).

Holycross

Við ökum R660 úr bænum til Holycross klausturs.

Holycross Abbey var reist 1168 sem Benediktusa-klaustur, en var nokkrum árum síðar yfirtekið af Sistersíanareglunni. Munklífi hélzt hér fram yfir siðaskipti, enda var mikil helgi á staðnum. Á 17. öld fór klaustrið í eyði, en hefur nú verið endurreist sem sóknarkirkja. Í kirkjunni er miðskip með ferilgöngum og tveimur þverskipum og öflugur turn á miðmótum. Í kirkjunni er veraldlegt veggmálverk frá fyrri hluta 15. aldar. Í munkaálmu er safn (H2).

Kilkenny

Frá Holycross ökum við áfram R660 til Thurles og þaðan N75, N8 og R693 til miðaldabæjarins Kilkenny. Við komum að miðbænum hjá kastalanum.

Kilkenny Castle er stór og virðulegur og vel varðveittur kastali frá 1192-1207 og hefur allan þann tíma verið í notkun. Hið ytra lítur hann út eins og virki en hið innra eins og höll. Hann er í þremur álmum og er núna listasafn. Aðgangur £1.

Í hesthúsum kastalans handan götunnar er ein bezta listmunabúð Írlands, Kilkenny Design Centre.

Aðalgata bæjarins er High Street og byrjar hún þar, sem Castle Road endar. Hægra megin götunnar er Tholsel, ráðhús frá 1761. Nafnið er norrænt og þýðir tollstöð. Nokkru innar er hægra megin þvergata að Kyteler’s Inn, sem er sennilega elzta íbúðarhús borgarinnar, steinhlaðið bindingshús, sem hefur verið krá síðan 1324.

Innar við High Street er Courthouse, dómhús, sem reist er á kastalakjallara frá 12. öld.

Á ská á móti er steinhlaðið hús frá 1594, Rothe House. Það er nú safn (H2).

Kells

Við förum N10 frá Kilkenny til Stoneyford og þaðan afleggjara, fyrst til Kells og síðan til Jerpoint. Fyrst förum við til Kells.
Kells Priory eru rústir Ágústínusarklausturs frá 1193. Lítið er eftir af klaustrinu, nema virkisveggur þess frá 14. og 15. öld (H2).

Jerpoint

Við förum aftur til Stoneyford og þaðan hliðarveg til Jerpoint.

Jerpoint Abbey er annað klaustur og öllu frægara. Það var upphaflega Benediktsklaustur frá 1160-1170, en varð Sistersíanaklaustur 1180. Klausturkirkjan er krosskirkja í rómönskum stíl. Þverskipin eru upprunaleg, en turninn er frá 15. öld. Klausturgarðurinn hefur varðveitzt með mörgum súlnapörum frá 14. og 15. öld. Á súlunum eru höggmyndir, sem gefa hugmynd um klæði og vopn Íra á þeim tíma. Aðgangur £0,80 (I2).

Instioge

Við höldum áfram frá Jerpoint N9 til Thomastown og R700 til Instioge.

Instioge er með skemmtilegustu þorpum í fögru landslagi þessa héraðs. Við ána er stór garður og útivistarsvæði, svo og rústir kastala frá 1220 (I2).

Granville

Áfram ökum við R700 fallega leið til New Ross og þaðan N25 til Waterford. Við stönzum á bílastæði við hafnarbakkann, andspænis Granville-hóteli.

Granville er fremur virðulegt og gamalt hótel fyrir miðjum hafnarbakka, andspænis þekktum klukkuturni frá 1861. Þar eru tveir veitingasalir og feiknarstór bar.

Herbergi 229 var fremur stórt, vel við haldið og snyrtilega innréttað, meðal annars búið hárþurrku og buxnapressu. Því fylgdi glæsilegt baðherbergi, rauðflísað í hólf og gólf. Það kostaði £83 fyrir tvo með morgunverði. Kvöldverður í betri salnum kostaði £44 fyrir tvo auk drykkjarfanga.

(Granville Hotel, Waterford, sími 51-55111, fax 51-70307, H1)

Waterford

Við göngum hafnarbakkagötuna frá hótelinu að umferðarhorninu við Tower-hótel. Þar er sögufrægur sívaliturn frá víkingatíma.

Reginald’s Tower var reistur 1003 af dönskum víkingi, Rögnvaldi Sigtryggssyni. Turninn var upphaflega varnarvirki, en varð síðar myntsláttuverkstæði, vopnabirgðastöð og síðast loftvarnabyrgi. Nú er þar borgarsögusafn. Aðgangur £0,50.
Gaman er að rölta um göngugötur miðbæjarins að baki hafnarbakkanum.

Waterford er þekkt fyrir glerverksmiðjurnar Waterford Crystal, 2,5 km. sunnan við bæinn á N25 (H1).

Wexford

Frá Waterford förum við N25 til baka til New Ross og þaðan áfram sama veg til Wexford, þar sem við stönzum í nágrenni aðalgötunnar, Main Street.

Wexford er gömul borg þröngra gatna. Main Street ber þess merki, enda er hún nú orðin að göngugötu. Hún er helzta aðdráttarafl bæjarins. Framhliðar margra verzlana við hana eru í gömlum 19. aldar stíl (I1).

Avondale

Við förum N11 frá Wexford til Arklow og

Dublin inngangur

Ferðir

Dublin og græna Írland

Fyrirmyndar ferðaþjónusta

Írar eru draumaþjóð ferðamennskunnar. Þeir eru alúðlegir og kurteisir að eðlisfari, hjálpsamir og sanngjarnir í viðskiptum. Þetta leynir sér ekki í ferðaþjónustunni. Hvergi í heiminum er auðveldara og afslappaðra að vera ferðamaður en einmitt á Írlandi.

Dublin er gluggi Írlands gagnvart umheiminum. Borgin er ekki stór, telur hálfa milljón manns. Sjálfur miðbærinn er þægilega lítill, innan við einn kílómetra radíus frá torginu College Green. Mörg beztu hótelin eru á þessu svæði; flest veitingahúsin, sem máli skipta; nærri allar sögufrægu krár borgarinnar; og allur þorri skoðunarverðra staða. Þægilegar gönguleiðir eru þess vegna milli allra staða og stofnana, sem lýst er hér.

Raunar er unnt að þræða alla helztu skoðunarstaði miðbæjarins upp á eina langa festi, sem nær frá víkingakirkjunni St Michan’s í norðaustri til söngkránna í Baggot Street í norðvestri. Unnt er að feta alla leiðina á einum degi, en auðvitað er hægt að gefa sér betri tíma, til dæmis til að sinna söfnum eða krám. Dublin er staður, þar sem gott er að taka lífinu með ró og reyna að leyfa andrúmsloftinu að síast inn.

Krárnar eru einkenni miðbæjarins. Þar hittast bláókunnugir og gerazt beztu vinir. Þar eru menn ekki lengi einmana, því að heimamenn eru alltaf tilbúnir að spjalla við ókunnuga. Ferðamenn smitast af þessu þægilega og opna hugarfari og verða smám saman eins og heimamenn. Sérstakur kafli er í bókinni um krárnar í Dublin.

Miðbærinn er einkum á syðri bakka árinnar Liffey, umhverfis borgarkastalann, göngugötuna Grafton Street og garðinn St. Stephen’s Green. Þetta er í senn elzti hluti borgarinnar og fegursti hluti hennar. Húsin eru lágreist og andrúmsloftið rólegt, þegar frá er talin ógandi umferð of margra bíla um of þröngar götur.

Bókarstefna

Við höfum lesið bækurnar, sem ekki taka tillit til, að mikill hluti ferðamanna ver nokkrum hluta tímans á hóteli og í veitingahúsum og hefur þess á milli töluverðan áhuga á að skemmta sér og líta í búðarglugga, en er ekki allan sólarhringinn að skoða söfn og merka staði. Við viljum taka tillit til þessa og reyna að semja raunsæja bók.

Við höfum líka lesið bækurnar, sem leggja dóm á hótel, veitingahús, verzlanir og skemmtistaði, en eru þá fremur að þjónusta þessar stofnanir en lesendur. Við teljum svo eindregið, að upplýsingar af því tagi eigi að vera óháðar, að við prófuðum allar þessar stofnanir og komum hvarvetna fram sem venjulegir gestir, greiðandi almennt og afsláttarlaust verð og gáfum okkur ekki fram fyrr en að reikningum greiddum. Á þann hátt teljum við mestar líkur á, að reynsla lesenda komi heim og saman við þá reynslu, sem hér er lýst.

Þá höfum við skoðað bæklinga hótela, veitingahúsa og ferðamálaráða og fundizt myndirnar falsaðar. Innanhúss eru þær stúdíóteknar og sýna ekki raunveruleikann, hvað þá þegar þær eru teknar í hótelsvítu, en viðskiptavinurinn fær venjulegt herbergi. Utanhúss er beðið dögum saman eftir réttri birtu og réttu birtuhorni og myndirnar sýna ekki þungskýjaðan raunveruleika ferðamannsins.

Við höfnuðum öllum gjafamyndum af slíku tagi, tókum okkar eigin og teljum þær gefa raunhæfari mynd en glansmyndir áróðursbæklinga.

Jónas Kristjánsson

Amsterdam veitingar

Ferðir

Hollendingar eiga það sameiginlegt með annarri verslunar og siglingaþjóð, Bretum, að hafa sogað til sín matargerðarlist fjarlægra þjóða og að hafa ekki sinnt sem skyldi að rækta sína eigin. Þess vegna eru flest beztu veitingahúsin í Amsterdam framandi ættar, einkum frá Indónesíu.

Hollendingar hafa hins vegar ólíkt Bretum ekki lagt sérstaka rækt við franska matreiðslu. Þess vegna vantar að verulegu leyti í Amsterdam matargerðarmusteri franskrar ættar á borð við þau, sem þrífast vel í mörgum stórborgum heims. Við getum þó látið nokkur góð, frönsk veitingahús fljóta með í umsögn okkar um matargerð frá ýmsum heimshornum í Amsterdam. Og auðvitað einnig tvö með ekta, góðum hollenzkum mat.

Síðan vendum við okkar kvæði í kross og segjum frá veitingahúsum, sem bjóða upp á frambærilega matreiðslu, en leggja þó einkum áherslu á að búa til hollenzkt eða amsturdammskt andrúmsloft, notalegar stofur með grónum, hollenzkum forngripum. Þetta eru stemmningshúsin, sem yfirleitt eru dýrari en hin fyrri, en eru þó peninganna virði.

Hafa verður í huga, að hér eru eingöngu nefndir staðir í miðborginni, þeim hluta Amsterdam, sem skiptir ferðamenn máli. Sakni lesendur kunnugra nafna meðal matstofanna, er hér verða nefndar, er skýringin annað hvort sú, að þau eru utan miðborgar eða að við teljum þau hús ekki standa undir frægð, vera síðri en þau, sem hér eru talin.

Ennfremur þurfa lesendur að muna, að heimamönnum er mörgum kunnugt um kosti þessara matstofa. Því er ætíð ráðlegt að panta borð í síma, líka fyrir hádegisverð, svo að ekki þurfi að hrökklast frá fullu húsi inn á nálægan börger, pizzeríu eða steikhús.

Verðið er alls staðar miðað við, að farið sé „út að borða“, snæddur þriggja rétta kvöldverður fyrir tvo með einni flösku af léttu víni hússins og kaffi.

Víðast má fá mun ódýrara snarl, einkum í hádeginu, þegar margir neðangreindra staða bjóða seðil dagsins. Sums staðar er því nefnt hér verð á föstum hádegisverðarseðlum, en þá eru ekki meðtalin drykkjarföng.

Aðalverðtalan fyrir hvert veitingahús er hins vegar að öllu inniföldu. Það verður að hafa í huga, þegar menn bera saman verð hér í kaflanum við hamborgarastaði og annað slíkt.

Ekki má heldur gleyma, að í sumum smáholum, svokölluðum „Petit Restaurant“ og bjórkrám er hægt að fá einfalt og gott snarl, sem er alveg fullnægjandi í hádeginu. Sama hlutverki gegna „Brodjewinkel“, sem eru samlokustaðir og „Pannekoekenhuis“, sem selja flatarmiklar, þykkar pönnukökur með ýmsu meðlæti, svo sem hunangi eða sírópi.

Rijsttafel – hrísgrjónaborð

Hollendingar voru nýlenduherrar þess ríkis, sem nú heitir lndónesía. Mikill fjöldi lndónesa hefur því fest rætur í Hollandi. Þeir hafa gert indónesísk veitingahús að hornsteini matargerðarlistar Hollands, einkum í Amsterdam.

Hin hollenska sérútgáfa af indónesískri matargerðarlist er svonefnt Rijsttafel eða hrísgrjónaborð, þar sem boðið er upp á hrísgrjón með 14-18-21-25 hliðarréttum af margvíslegu tagi. Hversdagslega eru Hollendingar í einfaldari útgáfum, þegar þeir snæða á slíkum stöðum. En þetta er veisluborðið, sem hentar útlendingum, er koma til Amsterdam til skamms tíma í senn. Hvergi í heiminum er Rijsttafel betra en einmitt hér í borg.

Þungamiðja veislunnar er Nasi. Það eru gufusoðin hrísgrjón, sem gestir láta í smáum skömmtum á miðjan súpudisk, er þeir fá. Hliðarréttina láta menn á diskinn, venjulega einn og einn í einu, og borða hvern fyrir sig, svo að bragð hvers og eins fái að njóta sín. Út á réttina setja hinir hugrökku, og þá varlega, Sambal, sem er mulinn, rauður pipar, afar bragðsterkur. Til hliðar er venjulega Krupuk, stökkt, flatarmikið brauð úr soppu af þurrkuðum rækjum.

Oft er byrjað á súpu, Salor, sem yfirleitt er úr kjúklingasoði. Meðal grænmetisréttanna er Sambal Goreng Sajoran, sem er bragðsterkt salat, Sambal Goreng Tahu, sem er sojabaunakaka; Sambal Goreng Kering, sem eru sætar kartöflur; Gado Gado, sem er pönnusteikt grænmeti, aðallega baunaspírur, með söxuðum jarðhnetum út á; og svo Atjar, sem er grænmeti í súrri sósu.

Meðal kjötréttanna er Babi Ketjap, sem er svínakjöt í sojasósu; Daging Madura, sem er kindakjöt í madura sósu; Ayam Bali, sem er steiktur kjúklingur í flókinni sósu; Sateh, sem er ýmislegt kjöt á teini, oftast svínakjöt og heitir þá Sateh Babi.

Af öðrum réttum má nefna Udang, sem eru stórar rækjur; og Dadar Jawa, sem er eggjakaka. Þá eru það eftirréttirnir Serundeng, sem eru ristaðar kókoshnetur; Pisang Goreng, sem eru steiktir bananar; Rudjak Manis, sem eru ávextir í sætsúrri sósu; og Katjang, sem eru saxaðar jarðhnetur.

Hér hafa verið nefndir 19 réttir, sem algengastir eru í Rijsttafel. Sums staðar eru nokkrir felldir úr og aðrir teknir inn. Réttunum er nær alltaf haldið heitum á sérstökum plötum, með logandi kertum undir. Með matnum er gott að drekka bjór og svo er nauðsynlegt að gæta þess að hafa nægan tíma til borðhaldsins.

Sama Sebo

Einu sinni var Bali við Leidsestraat talið besti staðurinn fyrir Rijsttafel í borginni. Þar státar veizlan af 25 réttum á Fl. 58, sem er í dýrara lagi, auk þess sem maturinn er hættur að vera góður og þjónustan er komin út í hött.

Um margra ára skeið hefur Sama Sebo við P.C. Hooftstraat verið hátindur indónesískrar matargerðarlistar utan heimalandsins og auðvitað um leið höfuðstöð Rijsttafel veizla í Amsterdam. Sebo Woldringh, eigandi staðarins, sér um, að matreiðslan haldi gæðum, en er lítið gefinn fyrir að sinna sérþörfum gesta.

Hér var líf og fjör í tuskunum. Þjónarnir voru snarir í snúningum og veittu góða þjónustu. Fólk stóð jafnvel frammi í anddyri til að bíða eftir einhverju af hinum eftirsóttu borðum. Hér sakar því ekki að panta borð með góðum fyrirvara. Skreytingar eru glaðlegar, þar á meðal blóm og luktir. Tágasetustólar voru þægilegir. Gestir voru kátir, enda þarf mikinn bjór til að skola niður miklu af bragðsterkum mat.

Hægt er að fá minni háttar Rijsttafel, sjö rétta Nasi Goreng eða sex rétta Bami Goreng á Fl. 23, en sautján rétta Rijsttafel hið meira kostaði Fl. 43. Okkur reyndust flestir réttir þess í góðu lagi, mun betri en við höfðum áður prófað á Bali.
Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 105.

(Sama Sebo, P.C. Hooftstraat 31, sími 662 8146, lokað sunnudaga, D5)

Radèn Mas

Indónesíumatur er hvergi snæddur í glæsilegra umhverfi en á hinum nýja Radèn Mas, sem er við sömu götu og Marriott-hótelið, aðeins norðar við götuna.

Þetta er mest hannaða veitingahús, sem við höfum séð á ævinni. Það er alsett flóknu speglaverki í hólf og gólf, innréttað á misháum pöllum, allt í grænum litbrigðum, hreint ævintýraland. Borðbúnaður er logagylltur og þjónusta í bezta gæðaflokki, skóluð og afslöppuð í senn.

Þetta er að sjálfsögðu dýr staður. Venjulegt Rijsttafel kostaði Fl. 68. Það reyndist gott, dálítið vestrænna en venjulegt er, og ekki í allra bezta gæðaflokki. En umhverfið á staðnum er aðdráttarafl. út fyrir sig.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 170.

(Radèn Mas, Stadhouderskade 6, sími 685 40 41, lokað í hádeginu laugardaga og sunnudaga, C5)

Indonesia

Sá af hinum hefðbundnu Rijsttafel stöðum í borginni, sem enn heldur reisn sinni og er sennilega hinn næstbesti, er Indonesia, á annarri hæð Carlton-hótels, með gluggum út að Muntplein og Europe-hóteli handan þess.

Þetta er stór salur, sem minnir lítið á lndónesíu, enda eru innréttingar hér óbreyttar frá því, er hér var franskt veitingahús. Þjónustan var mjög snör og gestir voru í fjölmennum hópum við langborð. Rijsttafel er auðvitað kjörinn matur fyrir stóra hópa. Og bjórinn flaut þarna í lítrakrúsum.

Tuttugu rétta Rijsttafel hið meira kostaði Fl. 45. Hægt var að fá minna, sextán rétta á Fl. 38.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 105.

(lndonesia, Singel 550, sími 623 2035, opið alla daga, C3)

Djawa

Vel í sveit sett, nánast við Leidseplein, er Djawa uppi á annarri hæð. Þar eru íburðarmiklar innréttingar í undarlegri blöndu af austrænum og „Jugend“ stíl, hógværlega lýstar. 20 rétta Rijsttafel hið meira kostaði Fl. 55 eða heldur meira en á Sama Sebo og lndonesia, en var nokkru lakara. Hádegisverður upp á Fl. 19 er vinsæl tilbreytni.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 125.

(Djawa, Korte Leidsedwarstraat 18, sími 624 6016, lokað í hádeginu á veturna, C4-5)

Kantjil

Fremur ódýrt og mjög vinsælt Indónesíuhús, Kantjil, er í miðbænum rétt hjá borgarminjasafninu, mikið sótt af ungu fólki. Það er stórt og skipt niður í nokkra sali, þar á meðal reyklaus svæði. Ekki er mikið lagt í innréttingar og borðin eru ekki dúkuð. Þjónusta var mun betri en búast má við á stað af þessu tagi.

Rijsttafel kostaði frá Fl. 40 á mann. Flestir fá sér eitthvað hversdagslegra, t.d. lúxusútgáfu af Nasi Goreng á Fl. 20. Gott er að byrja á að panta sér rækjuhrökkbrauð, sem kom á borðið nýsteikt og í miklu magni á Fl. 4. Kjúklingasúpa með sneiddu eggi var líka góð, Fl. 6.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 95

(Kantjil, Spuistraat 291, sími 620 0994, opið alla daga, B3)

Azïe

Í Binnenbantammerstraat í miðju kínverska hverfinu er ódýrt veitingahús, Azïe, sem býður upp á gott Rijsttafel, 18-rétta fyrir aðeins Fl. 25 á mann og 20-rétta fyrir Fl. 30. Þetta er hinn þægilegasti staður, þrátt fyrir lága verðið, sem hefur einkennt staðinn í aldarfjórðung. Hér kynntumst við Rijsttafel í fyrsta sinn fyrir aldarfjórðungi.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 85.

(Azïe, Binnenbantammerstraat 9, sími 626 3930, opið alla daga, B1)

Treasure

Ef við höldum áfram um fjarlæg Austurlönd, þá eru auðvitað Kínverjar næstir í röðinni. Svo vel vill til, að eitt bezta Kínahúsið í borginni er aðeins örfáum metrum frá konungshöllinni. Það er Treasure, ríkulega skreytt innan dyra með pagóðuþaki, bunulæk, málverkum, blómahafi og gullfiskabúrum.

Sérgrein staðarins eru smáréttir í hádeginu. Þeir fást í ýmsum samstæðum. Við prófuðum eina á Fl. 28. Þar voru góðar, djúpsteiktar rækjur í hveitihulstri, bornar fram í wonton-súpu með volgu, kínversku drekakexi; góð hrísgrjón soðin í vínviðarlaufi; svo og nokkrar tegundir af kjöt- og fiskibollum.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 140, en hádegisverðurinn Fl. 65.

(Treasure, Nieuwezijds Voorburgwal 115, sími 623 4061, opið alla daga, A2)

Manchurian

Annar góður Kínastaður og nærtækur, við sjálft Leidseplein, er Manchurian. Þetta er stórt veitingahús með nokkrum borðum í glerskála fyrir framan. Inni eru kínverskar skreytingar, þar á meðal pappírsluktir í lofti og íburðarmiklar veggskreytingar í stíl. Borðin voru snyrtilega dúkuð og þjónustar í bezta lagi.

Þarna var hægt að fá Rijsttafel með kínverskum réttum fyrir Fl. 40 og 50 og 80. Við fengum okkur hins vegar lótusróta- og döðlusúpu; svo og sterka sítrónusúpu með risarækjum í forrétt. Í aðalrétt fengum við gufusoðinn kola með sérkennilegu kryddbragði, borinn fram í soðinu; svo og tvo austurlenzka spörfugla. Allt var þetta gott.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 135.

(Manchurian, Leidseplein 10a, sími 623 1330, opið alla daga, C4)

Dynasty

Enn einn kínverski matstaðurinn er við veitingahúsagötuna Reguliersdwarsstraat, sem liggur út af Koningsplein. Hann er afar fínn af slíkum stað að vera, skreyttur aragrúa sólhlífa í lofti, samstæðum málverkum, blómaflóði, skrautlegum gluggatjöldum og teppum, svo og fínum borðbúnaði. Þjónusta var afar góð.

Verðlag var svipað og á Manchurian og matreiðslan lík að gæðum, enda eru þetta systurstaðir, en meira úrval er á Dynasty af dýrum réttum. Við prófuðum meðal annars ágætan humar, heilsoðinn, á 68 Fl.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 190.

(Dynasty, Reguliersdwarsstraat 30, sími 626 8400, lokað í hádeginu og sunnudaga, C3)

Edo

Japan á verðugan fulltrúa í Amsterdam. Það er Edo, sem er bakatil í Krasnapolsky hótelinu og býður upp á Hibachi matreiðslu, þar sem kokkurinn stendur við borð gestanna og matreiðir allt frá grunni.

Gestirnir sitja á eins konar barstólum við tréborð, sem umlykur risastóra eldavélarplötu á þrjár hliðar. Pláss er fyrir sjö við hverja slíka samstæðu. Maturinn kemur fram hrár, en sneiddur niður á bakka. Svo taka kokkarnir til við listir sínar, sem sumpart eru til að gleðja ferðamenn. Verst er, þegar þeir byrja að kasta kryddstaukum upp í loftið og grípa þá til skiptis.

Mjög er traustvekjandi að sjá hráefnið liggja glampandi ferskt fyrir framan sig og sjá framkvæmda hina einföldu pönnusteikingu með eins lítilli olíu og komist verður af með. Úr þessu hlýtur að koma holl fæða, þar sem eðlilegt bragð fæðunnar er ekki heldur eyðilagt. Og ekki er þetta fitandi, svo sem sjá má á Japönum.

Á Edo var boðið upp á hádegisseðla á Fl. 25-35, Hibachi kvöldverði á Fl. 59-71 og ýmsa veizluseðla fyrir tvo á Fl. 53-58 fyrir manninn. Japanska hrísgrjónavínið Sake er vinsæll fylgifiskur.

Við fengum okkur blandaða tvo hádegisseðla á Fl. 25 og Fl. 35. Fyrst fengum við smokkfisk, dýfðan í engifer og sinnepssósu; síðan steiktan lauk og gúrkubita með hvítlaukskeim, hörpuskelfisk, sveppi og rækjur; síðan nautakjötssneiðar, baunaspírur, papriku, kartöflur, eggaldin og eggjablönduð hrísgrjón.

Þetta var sannarlega frábær matur og einstaklega léttur í maga. Svona veitingahús ættu að vera í hverri borg, með eða án sirkusatriða matreiðslumannanna.

Kvöldverður fyrir tvo hefði kostað Fl. 130.

(Edo, Dam 9, sími 554 6096, opið alla daga, B2)

Hollenzk matreiðsla

Komin til Vesturlanda í veitingahúsaferðinni um Amsterdam, er ekki nema sanngjarnt, að við tökum næst fyrir þann mat, sem er raunverulega hollenzkur, og veitingahúsin, sem sérhæfa sig í slíkum mat.

Eins og Bretar borða Hollendingar staðgóðan morgunverð. Í hádeginu láta þeir sér nægja snarl, til dæmis Koffietafel á Broodjeswinkel. Aðalmáltíð Hollendinga er snædd á kvöldin og þá taka þeir hraustlega til matar síns.

Meðal þekktra hollenzkra forrétta eru Kaassoufflé, sem er djúpsteiktur ostur, Haring sem er þeirra síld, seld úr vögnum á götuhornum, og Aal Gestoofd, sem er kryddaður áll.

Af súpunum eru þekktastar Erwtensoep, sem er þykk baunasúpa úr svínakjötskrafti og með svínakjötsbitum; Kippensoep, sem er þykk kjúklinga- og grænmetissúpa; Groentensoep, sem er tær grænmetissúpa og Aardappelsoep, sem er kartöflusúpa.

Í hópi fiskrétta má nefna Gebakken zeetong, sem er pönnusteiktur koli; Gerookte paling, sem er reyktur áll; og Stokvis, sem er mjólkursoðinn saltfiskur.

Þekktir kjötréttir eru fleiri, svo sem Stamppot, sem er allt í einum potti; Biefstuk, sem er hakkabuff; Boerenkool met worst, sem er kál og kartöflur með reyktri pylsu og borið fram með kartöflustöppu; Gehaktballjes sem eru litlar kjötbollur; og Hutspot, sem er nautakjöt, kartöflur, gulrætur og Iaukur í einum potti.

Um eftirrétti er helzt að ræða Appeltaart, sem er kanilkrydduð eplaterta; Stroopwafels, sem eru vöfflur með sírópi, Pannekoeken, sem eru breiðar og þykkar pönnukökur; og Flensjes, sem er bunki af pönnukökum með sultu á milli laga.

Meðal hollenzkra osta eru þekktastir Edam, Gouda og Leiden.

Þjóðardrykkur Hollendinga er auðvitað Jenever, sem ýmist er drukkinn Jonge, sem þýðir hrár, eða Oude, sem þýðir leginn. Með því að blanda ýmsu í jeneverinn búa þeir til ýmsa líkjöra, kryddaða eða sæta.

Haesje Claes

Fremstur í flokki hollenzkra veitingastaða í Amsterdam er hinn mjög svo kunni Haesje Claes, sem verið hefur rétt við torgið Spui að minnsta kosti frá því fyrir aldamót. Þetta er stór staður, innréttaður í skemmtilega hollenzkum góðborgarastíl í mörgum smástofum hverri inn af annarri, og þykir ekki dýrseldur. Dimm og þung viðarinnrétting, sumpart útskorin, og kögraðir lampaskermar einkenna staðinn.

Haesje Claes er jafnvinsæll af Hollendingum af landsbyggðinni sem af erlendum ferðamönnum, sem koma hingað í vagnfyllum. Hollendingar fengu sér heitt súkkulaði með feiknarlega miklu af þeyttum rjóma í fordrykk og hef ég aldrei séð neitt þvílíkt áður.

Af ofangreindum, hollenzkum réttum, var á Haesje Claes m.a. boðið upp á Kaassoufflé og Haring, Kippensoep og Erwtensoep, Biefstuk og Stamppot, Appeltaart og Stroopwafels. Við fórum södd út.

Kvöldverður fyrir 2 kostaði Fl. 70.

(Haesje Claes, Nieuwezijds Voorburgwal 320, sími 624 9998, lokað í hádegi sunnudaga, B3)

Poort

Hinn hollenzki staðurinn er Poort í hótelinu Port van Cleve að baki konungshallarinnar. Hann er þó enn þekktari sem hið hefðbundna baunasúpu- og steikhús borgarinnar.

Veitingasalurinn hefur verið í notkun sem slíkur síðan 1870, en var áður bjórbrugghús, enda er hátt til lofts og vítt til veggja. Forverans má sjá merki í veggmálverkum innan í bogadregnum veggsúlnariðum. Innréttingar eru gamaldags við hæfi og staðurinn er ekki síður setinn heimamönnum en ferðamönnum. Frægar eru postulínsflísarnar frá Delft.

Pylsubitar flutu í baunasúpunni að hollenzkum hætti. Nautasteikin var í meðallagi góð, steikt eins og um var beðið, borin fram með frönskum kartöflum, sem voru blessunarlega fitulausar. Rósakál og blómkál voru dæmigert meðlæti. Á eftir fengum við hollenzka sandköku með vanilluís, rifsberjum og þeyttum rjóma.

Steikarkvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 140.

(Port van Cleve, Nieuwezijds Voorburgwal 178-180, sími 624 4860, opið alla daga, D5)

Pêcheur

Ef til vill eru fiskréttahúsin beztu veitingastaðirnir, sem hvíla á hollenzkri hefð. Hollendingar hafa jafnan verið mikil fiskveiðaþjóð og kunna vel að meta fisk sem mat. Bezta fiskistofan í Amsterdam er Le Pêcheur við veitingahúsagötuna Reguliersdwarsstraat, sem áður er getið, raunar við hlið áðurnefnds Dynasty.

Þetta er notalega lítil matstofa í frönskum stíl, með marmaragólfi, sólhlífum yfir veggspeglum, ungstílsljósi í lofti, pottablómum milli borða og þægilegum tágastólum. Réttir dagsins eru skráðir á töflur á veggjum.

Við prófuðum í forrétt rækjusalat með litlum og vel ferskum rækjum og góðu lárperumauki; svo og mjúkan hörpufisk með laxahrognum. Í aðalrétt mátulega soðna og snarpheita þykkvalúru; svo og gufusoðin kolaflök á pastabeði. Og loks hvítsúkkulaðiköku með mintusósu, svo og hollenzkan kanilís með trönuberjasósu. Allt var þetta einstaklega gott.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 160.

(Le Pêcheur, Reguliersdwarsstraat 32, sími 624 3121, lokað í hádeginu laugardaga og sunnudaga, C3)

Oesterbar

Oesterbar er vel í sveit settur við Leidseplein, hinn hefðbundni ostrubar borgarinnar. Á efri hæð hans er matsalur í venjulegum stíl. Mun meira gaman er að borða á neðri hæðinni, sem er sérkennilega kuldalega innréttuð. Stórar, gamaldags, hvítar eldhúsflísar eru á veggjum og á annan langveginn eru miklir fisktankar. Í auðum plássum hanga plaköt með myndum af fisktegundum. Þetta er langur og mjór salur með litlum glerskála úti á gangstétt.

Þjónarnir eru ítalskir og kunna sitt fag. Gestirnir, sem flestir eru heimamenn, geta setið á þægilegum, ísaumuðum stólum við venjuleg borð á marmaragólfinu. Þeir geta líka fengið sér sæti við barinn, sem er innst, og horft á matreiðslumennina meðhöndla hráefnið.

Matseðillinn er langur og nær yfir ótrúlega mikinn fjölda fisktegunda. Gott ráð hér sem á öðrum fiskistöðum er að biðja um einfalda matreiðslu fremur en flókna. Í forrétt er gott að fá sér sex ostrur með salati. Við prófuðum líka pönnusteikta sólflúru (Tong) með sítrónum og eggjasósu; svo og gufusoðna þykkvalúru. Með flúrunni fylgdu hinar venjulegu, pönnusteiktu kartöflur Hollendinga, en með lúrunni voru hvítar kartöflur.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 150.

(Oesterbar, Leidseplein 10, sími 623 2988, opið alla daga, C4)

Lucius

Annar og nútímalegri sjávarréttastaður í svipuðum stíl er Lucius, nágranni Haesje Claes, en með inngangi frá Spuistraat. Þessi staður er meira í tízku hjá unga fólkinu en Oesterbar, sem roskna fólkið sækir, enda var þjónustuliðið ungt og hresst.

Lucius er langur og mjór staður með fiskabúrum, sem hér eru ekki með matfiskum, heldur gullfiskum og sæfíflum. Matseðillinn er krítaður á flísaveggina, þar sem einnig hanga fiskaplaköt. Þröngt er stundum setinn bekkurinn við ber viðarborðin og mikið spjallað.

Við prófuðum silungskæfu með dillsósu; hæfilega soðinn lax með sveppasósu og skinkusneiðum, sem hæfðu laxinum vel, þótt ótrúlegt megi virðast; og loks möndluhúðaðan og steiktan ost, afar bragðsterkan.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 150.

(Lucius, Spuistraat 247, sími 624 1831, lokað í hádeginu, B3)

Seepaerd

Enn einn fiskréttastaðurinn er við annað skemmtilífstorg borgarinnar‚ Rembrandtsplein. Það er Seepaerd með þægilegum tágastólum við eins konar saumavélarborð innan um fiskaker, fiskaplaköt og gömul stýrishjól í lofti‚ lnnar er gryfja í kringum arin, sem verður mjög rómantískur á kvöldin. Uppi er svo líka veitingasalur, en ekki eins skemmtilegur.

Við prófuðum hádegisverðarseðil á Fl. 35. Þar var fiskisúpa (Viessoep) og val á milli rauðsprettuflaka (Scholfilets) og sólflúruflaka (Sliptongetjes), hvort tveggja pönnusteiktra og borinna fram með pönnusteiktum kartöflum og salati. Þetta var góður fiskur. Á eftir voru ferskir ávextir, ís og rjómakaffi.

Kvöldverður fyrir tvo hefði kostað Fl. 130.

(Seepaerd, Rembrandtsplein 22, sími 622 1759, opið alla daga, C-D2)

Mirafiori

Ítalirnir eiga sinn góða fulltrúa í Amsterdam eins og í öðrum borgum, sem máli skipta. Það er Mirafiori í næsta nágrenni við Sama Sebo.

Innréttingin er gömul og snyrtileg. Á veggjum eru viðarþiljur og snjáð parkett á gólfi. Á ellilegum borðum eru hvítir dúkar. Rykfallnar vínflöskur eru í rekkum og hillum hér og þar. Heill veggur er undirlagður ljósmyndum af ítölskum gestum. Niðursoðin -o cara mia- hljómlist var að tjaldabaki, en skemmtilegra var raulið í þjóninum.

Við prófuðum í forrétti hráskinku (Prosciutto crudo San Daniele) og eggjasúpu (Stracciatella alla romana). Súpan var mjög góð og skinkan frábær, aðeins borin fram með salatblaði og smjöri. Í aðalrétti fengum við fiskisúpu (Zuppa di pesce), sem er í boði fimmtudaga og föstudaga, og vínsoðnar kálfasneiðar (Scaloppina al marsala). Kálfurinn var sæmilegur, en fisksúpan frábær, afar bragðsterk. Hún er ein sérgreina hússins. Hinar eru Osso Bucco og Saltimbocca. Í eftirrétti fengum við tvenns konar, mátulega þroskaða, ítalska osta, Del Paese og Gorgonzola. Og svo auðvitað almennilegt kaffi, ítalskt kaffi.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 120.

(Miraflori, Hobbemastraat 2, sími 662 3013, lokað þriðjudagskvöld, D5)

Tÿrkiye

Ágætur fulltrúi eystri hluta Miðjarðarhafsins, matarsvæðisins, sem nær frá Grikklandi yfir Tyrkland til Botnalanda, er Tÿrkiye, sem er nokkra tugi metra frá Dam og bauð auk matar upp á tyrkneska hljómsveit og lélegan magadans.

Þetta er stór salur með rauðu lofti, rauðu gólfteppi, rauðum borðdúkum, rauðskyrtuðum þjónum, svo og veggteppum, marglitum Ioftljósum og pálmatrjám. Þjónarnir voru í útsaumuðum vestum.

Við fengum heita, mátulega þykka, ágæta baunasúpu og verulega góðan Iambahrygg, léttsteiktan með saffran-hrísgrjónum, kartöflum, ýmsu grænmeti, hrásalati og heitri sósu og kaldri. Við prófuðum síðan tyrkneskan karamellubúðing og hið góða, tyrkneska, hnausþykka kaffi. Þessi máltíð kom okkur skemmtilega á óvart.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 140.

(Tÿrkiye, Nieuwezijds Voorburgwal 169, sími 622 9919, lokað í hádeginu, B3)

Kopenhagen

Í nágrenninu, við aðalgötuna Rokin, er Kopenhagen í kjallara með litlum gluggaborum. lnnréttingar eru sérstæðar, gamanmyndasaga um sjóræningja máluð á veggi, olíuluktir og kerti á borðum, rá og reiði í lofti, nokkuð af borðfánum, þar á meðal íslenskur.

Hér er hægt að fá smørrebrød í dönskum stíl og meira af fiskréttum en kjötréttum. Við prófuðum í forrétt ágæta Hovmestersild, sem var bakki með sex tegundum síldarmatreiðslu og reyktum makríl. Viðkunnanlegur þjónninn benti okkur á að fá í aðalrétt slétthverfu (Griet), sem væri nýkomin inn úr dyrunum og var ekki á seðlinum. Við tókum boðinu og fengum hinn bezta fisk, heilsteiktan, með steiktum kartöflum og hrásalati. Með kaffinu fengum við konfekt og mintumola.

Kopenhagen bauð matseðla á Fl. 29-59 og sérstakan ferðamannamatseðil á Fl. 24. Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 120.
(Kopenhagen, Rokin 84, sími 24 93 76, lokað sunnudaga, B-C3)

Christophe

Kominn er tími til, að bók þessi vendi kvæði sínu til franskrar matargerðarlistar í Amsterdam. Í miðborginni er hún bezt á Christophe, sem er frekar einfaldur, en virðulegur staður á tveimur gólfum á bak við bogna búðarglugga um 400 metrum norðan við Pulitzer-hótel.

Bleikir veggir eru að mestu berir og langt er milli borða, en upplyfting er að blómaskreytingu í miðjum sal. Þetta er staður matargerðarlistar fremur en útlitshönnunar.

Í boði voru þrír matseðlar, fjögurra rétta á Fl. 90, þriggja rétta á Fl. 65 og fjögurra rétta grænmetismatseðill á Fl. 70. Auk þess voru stakir réttir á matseðli. Á fjögurra rétta seðlinum var gróft söxuð og bragðfín villisveppakæfa með grænni vætukarsasósu; nýfranskt grillaður lax, borinn fram á grænum hjartabaunum með rauðri tómatsósu; kálfabris á mauksoðnu ungandarkjöti, umkringt kartöflustöppu; og loks peru- og hindberjasúpa með rauðvínskrapi.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 220.

(Christophe, Leliegracht 46, sími 625 0807, lokað sunnudaga og mánudaga, A3)

Tout Court

Eitt allra beztu veitingahúsa borgarinnar er Tout Court á tveimur hæðum við mjóa götu, sem liggur samsíða Leidsestraat. Þarna eru einföld, fremur þröng og hugguleg húsakynni, ekki sérlega stílhrein. Þjónusta var óvenjulega elskuleg og staðurinn einkar glaðlegur.

Þarna eldar John Fagel á franska vísu. Í boði voru margs konar raðir rétta, til dæmis fjórréttaður á Fl. 70 og sexréttaður á Fl. 90. Við prófuðum sex rétta seðil. Við fengum skötusel með blaðlauk í humarhlaupi; tæra kjúklingasúpu með vætukarsa; eggaldin og krabbakjöt í saffransósu með hrísgrjónum; eplavíns- og eplabrennivínskrap; villiandarkjöt með sveppum, kirsuberjum og kirsuberjasósu; og loks osta og eftirrétti af vagni.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 230.

(Tout Court, Runstraat 13, sími 625 8637, lokað sunnudaga og mánudaga og í hádeginu, B4)

Mangerie

Rétt við Ramada hótelið er franskt matargerðarhús innréttað í gömlu vöruhúsi á fremur rustalegan hátt. Múrsteinsveggirnir eru hafðir berir og timburgaflinn virðist upprunalegur. Viðarstigi, viðargólf og viðarbitar einkenna staðinn, svo og fornlegar viftur í lofti. Frumlegar skreytingar eru á veggjum. Vingjarnlegar stúlkur í gallabuxum og með skinnsvuntur gengu um beina.

Við ákváðum að prófa fuglafroðu (Mousse de foie de volaille) og ferskan spergil í forrétti, lambakótilettur (cotelette de agneau) í mintsósu og nautalundir með pipar og gorgonzola osti, svo og franska osta á eftir. Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 130.

(Mangerie, Spuistraat 36, sími 625 2218, lokað í hádeginu, A2)

Swarte Schaep

Nú víkur sögunni að þeim veitingahúsum borgarinnar, sem mest leggja upp úr skemmtilegum, rómantískum og hollenzkum innréttingum. Við getum hér nokkurra matarstaða, sem eru í senn frægir meðal heimamanna og ferðafólks og bjóða um leið upp á frambærilegan mat, í mörgum tilvikum góðan.

Swarte Schaep eða Svarti sauðurinn er í gömlu hornhúsi frá 1687 við Leidseplein. Upp á þriðju hæð er þröngan og brattan stiga að fara til að komast í lítinn og fallegan veitingasal. Þar eru æsilegar kertakrónur í lofti, dökkur, þungur viður á veggjum, gluggar steindir, koparkatlar og annað gamalt dót, allt fínpússað. Skemmtilegast er að fá borð við glugga. Borðbúnaður er mjög vandaður.

Hádegisverðarseðill var í boði á Fl. 55. Á kvöldin var nokkurn veginn sama heildarverð á þriggja rétta vali af matseðlinum og svonefndum Menu Gastronomique á Fl. 95, sem er sex rétta, og gefur í ýmsum liðum kost á vali milli tveggja rétta. Við vildum prófa matreiðslu van de Bogaard til hins ýtrasta og völdum því langa seðilinn.

Fyrst fengum við reyktan lax með avocado og fuglalifrarkæfu, síðan lambasúpu með koriander, þá humarkæfu og lynghænu á rauðkálsbeði, svo rabarbarafroðu, næst kálfakótilettu og lambasíðu í rósmarín og loks blandaða eftirrétti. Með þessu fengum við hálfa af hvítu og rauðu víni hússins. Þetta var góður matur í rómantísku umhverfi.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 235.

(Swarte Schaep, Korte Leidsedwarstraat 24, sími 622 3021, opið alla daga, C-D4)

Vijff Vlieghen

Þetta frægasta veitingahús Hollands hefur verið starfrækt á þessum stað síðan 1627 eða í meira en 350 ár. Það heitir ekki eftir fimm flugum eða fimm húsum, sem raunar eru bara fjögur, heldur eftir fyrrverandi eiganda að nafni Jan J. Vieff Vlieghen.

lnnréttingar eru sumpart jafn gamlar húsunum sjálfum. Viðarinnréttingar eru þungar og dökkbrúnar, tréstólar og bekkir ekki mjög þægilegir. Miklar kertakrónur úr messing, málverk, látún, gamlar bækur og flöskur skreyta salina. Það væri gaman að sitja hérna, jafnvel þótt maturinn væri vondur.

Svo er þó ekki. Við sátum í Rembrandtsal undir koparstungum, sem staðarmenn segja vera eflir Rembrandt og völdum okkur Fl. 60 matseðil, sem bauð upp á góða, kalda, fyllta lynghænu með rabarbarafroðu, sæmilega lúðukæfu með laxasósu, heita og góða, tæra villibráðarsúpu með eggjahjúpi og karsa, hæfilega soðinn karfa með humarsósu og spínati, mjög góðan sítrónu-og Chablis-kraumís, ágætt bris með góðu salati og loks kiwiávexti í kiwi-sósu.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði F1 240.

(Vijff Vlieghen, Spuistraat 294, sími 624 8369, lokað í hádeginu, B3)

Silveren Spiegel

Í tveimur 17. aldar húsum, sem kúra undir Ronde Luterse Kerk andspænis hótelinu Ramada, er Silveren Spiegel, innréttað í gömlum, hollenzkum stíl. Barinn er niðri, en uppi á hæðinni er borðað. Þar er lágt undir loft, gólf snarhallandi, bitar í lofti og veggjum, smárúðótt gluggatjöld og borðdúkar. Þetta er staður mikillar stemmningar og góðrar þjónustu.

Við fengum okkur í forrétt heita, létta, tæra fiskisúpu með grænmeti, rækjum og kræklingi, í aðalrétt hrásteiktar nautalundir með ýmsu meðlæti og í eftirrétt profiteroles. Fyrst var kjötið miðlungi steikt, en var umyrðalaust tekið til baka og hrásteikt borið fram í staðinn.

Matseðlar voru á Fl. 68 og Fl. 88. Kvöldverður fyrir tvo kostaði FI. 165.

(Silveren Spiegel, Kattengat 4, sími 624 6589, lokað sunnudaga og í hádeginu, A2)

Prinsenkelder

Í kjallara Dikker en Thijs á horni Leidsestraat og Prinsengracht er Prinsenkelder í lágu og löngu herbergi með marmaraflísum á gólfi, grófum innréttingum, bitalofti, messing og kopar á veggjum og fínum borðbúnaði.

Með Barolo víni fengum við fuglalifrarkæfu með tveimur tegundum berja og lynghænu með salati. Réttirnir voru fallega útlítandi í nýja, franska stílnum og voru bragðgóðir. Hollenski sauðaosturinn var svo að lokum skemmtilegur eftirréttur.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 230. (Prinsenkelder, Prinsengracht 438 sími 626 7721, lokað mánudaga og í hádeginu, C4)

Dikker en Thijs

Á annarri hæð í húsinu, þar sem einnig er hótelið Alexander (sjá bls. 11), er veitingahúsið, sem Hollendingar telja virðulegast og bezt í Amsterdam. Það er Dikker en Thijs með fallegum innréttingum í hvítu, grænu og rauðu. Teppið, gluggatjöldin og loftið er rautt, plönturnar grænar, borðdúkarnir hvítir og gluggatjöldin rauð, græn og hvít.

lnnan um þetta eru stórir kertastjakar, risastórir speglar og þjónar á hverjum fingri. Við fengum okkur fastan matseðil á Fl. 85, en auðvitað var líka hægt að fá mun dýrari sérrétti.

Við snæddum reyksoðinn lax, karsasúpu, hörpuskelfisk innbakaðan, kampavíns-kraumís, perluhænur með léttsoðnu grænmeti og loks vínfroðu með jarðarberjum. Vínglösin voru óhrein, áður en skipt var um, en maturinn var góður, svo sem hæfir dýrasta veitingahúsi borgarinnar.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði Fl. 260.

(Dikker en Thijs, Prinsengracht 444, sími 626 7721, lokað sunnudaga og í hádeginu, C4).

1984 og 1992

© Jónas Kristjánsson

Dublin veitingar

Ferðir

Mikið framboð af veitingahúsum er í miðborginni. Hér eru valdir staðir, sem allir eru góðir, en misjafnlega dýrir og hver með sínum sérkennum og matreiðslu. Samanlagt gefa þeir góða hugmynd um veitingamennsku borgarinnar. Veitingahúsin eru talin í stafrófsröð.

Ante Room

Einna beztu sjávarréttir miðbæjarins fást í fremur dýru veitingahúsi, Ante Room, í kjallara hótelsins Georgian við Baggot Street, þar sem flestar söngkrárnar eru.

Hann er í ruddastíl, þröngt setinn á hörðum timburstólum, þegar ferðahópar koma, en öðrum þræði rómantískur við kertaljós. Hann er í nokkrum kimum, svo að stærðin leynir á sér.

Matreiðslan er yfirleitt einföld og traust, með bragðgóðri niðurstöðu, þótt undantekningar séu á því, einkum þegar mikið er umleikis vegna ferðahópa. Þjónusta er fagmennskuleg.

Bragðgóður krabbaskelfiskur (crab clams) í hvítlaukssmjöri var borinn fram í miklu magni. Sama var að segja um krækling (mussels) í skelinni. Reyktur villilax var prýðilegur. Þetta voru forréttir.

Hvítvínssoðin risaharpa (king scallops) í rjómasósu með kartöflustöppu (piped potatos) var afar góð og meyr, bæði vöðvinn og fiskurinn.

Pönnusteiktar risarækjur (tiger prawns) í hvítlauk, með graslauk og pasta voru hins vegar ekki nógu meyrar. Úrbeinaður og ofnbakaður Dover-koli með sítrónusmjöri var einstaklega bragðgóður.

Súkkulaðiterta var góð og enn betri var eins konar ís með karamellubitum (parfait).

Gott hvítvín er á boðstólum, til dæmis góður Muscadet á £16.

Kvöldverður fyrir tvo kostaði £44 auk drykkjarfanga.

(Ante Room Seafood Restaurant, 20 Lower Baggot Street, sími 660 4716, E2)

Bewley’s

Við miðja göngugötuna Grafton Street, sem er burðarás miðbæjarins, er ódýra kaffistofan Bewley’s, sem um langan aldur hefur verið þekktasti áningarstaður borgarbúa í verzlunarferðum. Þetta er móðurstöð samnefndrar kaffihúsakeðju, í senn morgunverðarstofa, kaffihús og hádegismatstaður.

Fremst er bakarí, en inn af því og upp af því eru samtals þrír sjálfsafgreiðslusalir og tveir þjónustusalir. Skemmtilegast er að vera í þjónustusalnum á millihæðinni ofan við bakaríið, helzt við litlu marmaraborðin úti við opna glugga með útsýni niður á göngugötuna.

Fallegust innrétting er í sjálfsafgreiðslusal inn af bakaríinu, þar sem eru stórir og fallegir gluggar steindir ofan við þykka og rauða sófa. Þar er yfirleitt mest um að vera.

Hér sitja borgarbúar lon og don og lesa blöðin, fá sér te og hafragraut (porridge); skóna (scones) eða múffur (muffins); egg og beikon; hádegissalöt og létta rétti, kalda og heita. Kaffi og te eru af mörgum gerðum. Sumir ferðamenn fá sér morgunverð hér fremur en á hótelinu.

Hádegismatur fyrir tvo kostaði £14 auk drykkjarfanga.

(Bewley’s, 78-79 Grafton Street, sími 677 6761, C3)

Blazing Salads

Bezta grænmetisréttastofa miðbæjarins er ódýr sjálfsafgreiðslustaður á þriðju hæð verzlunarkringlunnar Powerscourt.

Viðarinnréttingar eru grófar, opin skilrúm og lakkað gólf, gegnheilar borðplötur á renndum fótum og tréstólar með tágasetu.

Staðurinn býður ferskt pressaða ávaxtasafa kryddaða, lífrænt ræktað borðvín, marga rétti dagsins og salöt af ýmsu tagi, að flestu leyti fjölbreyttara úrval en tíðkast á slíkum stöðum. Í matreiðslunni er hunang notað í stað sykurs og grænmetisseyði í stað kjötseyðis. Gestir eru flestir ungir.

Bezt er að fara eftir tilboðum dagsins, sem skráð eru á krítartöflu ofan við afgreiðsludiskinn. Í bland við þau fást svo hefðbundnir réttir þessarar tegundar matreiðslu.

Grænmetiskássa (couscous) bjó yfir sætu, góðu bragði, með ívafi sterkrar paprikusósu (harissa). Þangvafið grænmeti frísklegt var ekki síður gott. Olíuvætt hrásalat (tabbouleh) með sprengdu hveiti (cracked wheat), tómötum og grænmeti er þekktur írskur réttur, afar góður á þessum stað. Hefðbundið kartöflusalat var líka gott, svo og baunakássa. Gulrótarterta með þeyttum rjóma var sérstaklega góð.
Hádegismatur fyrir tvo kostaði £12 auk drykkjarfanga.

(Blazing Salads, Powerscourt Townhouse Centre, Clarendon Street, sími 671 9552, C3)

Cave

Ein notalegasta matstofa miðbæjarins er fremur ódýr og ekta frönsk bistró, lítil kjallarahola, La Cave, í hliðargötu út frá Grafton Street.

Það komast varla nema 30 manns fyrir í þessum rauða og dökka stað, með rauðum veggjum, rauðu teppi, rauðum borðlömpum og dökkum sófum og pílárastólum. Hvítir og rauðir pappírsdúkar eru á borðum, svo og rauðar pappírsþurrkur. Barinn tekur mikið af plássinu.

Edith Piaf og franskir raularar heyrast lágt af bandi. Frönsk ljóð eru lesin upp á sunnudagskvöldum. Þetta er fyrst og fremst franskur staður franskrar matreiðslu. Hér er vinstri bakki Signu kominn á hægri bakka Liffu.

Þjónusta er góð og hröð. Nóg af brauði og smjöri er á boðstólum. Þjónustugjald er ekki sett á reikninga, svo að gestir þurfa sjálfir að bæta því við.

Tabbouleh var afar gott forréttasalat. Það er raunar írskur réttur með írsku nafni, olíuvætt hrásalat með sprengdu hveiti, tómötum og grænu laufi. Sveitakæfa (terrine de campagne) var frönskuleg og góð.

Góð sjávarréttapanna (cassoulet de fruits de mer) hafði að geyma krækling, litlar rækjur, smokkfisk og fisk í tómatsósu. Lambasteik var fallega milt elduð og bragðgóð eftir því.

Bourdalou-terta reyndist vera eins konar peru-pæ með perugraut, afar gott.

Á svona stað var auðvitað hægt að fá sterkt espresso-kaffi samasem beint í æð.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £14 og kvöldverður £28 auk drykkjarfanga.

(La Cave, 28 South Anne Street, sími 679 4409, C2)

Chicago

Beztu pizzur borgarinnar eru í Chicago Pizza Pie Factory, fremur ódýrum veitingasal niðri í kjallara á horninu, þar sem Grafton Street mætir St Stephen’s Green. Þetta eru þykk pönnupizzu-pæ í bandarískum Chicago-stíl.

Einkenni staðarins er mikill glerveggur milli veitingasalar og bars, þar sem eru 700-800 áfengisflöskur. Salurinn er víður og hár, með plakötum og umferðarskiltum á rauðum veggjum. Hárauðir og dimmgrænir borðdúkar eru á borðum. Á gólfi er fínasta parket.

Hér eru fjölskyldur velkomnar og mikið látið með börnin, sem fá stórar blöðrur og óskafæðu, allt frá pizzum yfir í rjómaísa. Þjónusta er fremur vingjarnleg og góð, en ung og óskóluð.

Pizzur kostuðu £4, tveggja manna £8 og þriggja manna £12. Þær hurfu í stríðum straumum í gesti um allan sal.
Fylltir sveppir með smjöri, brauðmylsnu, osti og hvítlauk voru fremur góðir.

Grískt salat var í meðallagi gott og í miklu magni, með jöklasalati, olífum, feta-osti, gúrku og tómati, en ég saknaði rauðlauks og oregano, sem gefa snerpu og áttu að fylgja.

Súkkulaðiterta með súkkulaðisósu var fremur góð og ákaflega matarmikil.

Hádegisverður eða kvöldverður fyrir tvo kostaði £28 auk drykkjarfanga.

(Chicago Pizza Pie Factory, St Stephen’s Green, sími 478 1233, C2)

Cooke’s Café

Einn helzti tízkustaður miðbæjarins er lítið og einfalt veitingahorn vandaðrar matreiðslu og afar hátimbraðs verðlags, Cooke’s Café, með stórum gluggum fyrir framan aðalinngang verzlunarkringlunnar Powerscourt.

Miðjarðarhafsmyndir eru málaðar beint á veggi og hansatjöld milda risagluggana. Opið er inn í þröngt eldhús. Þröngt er líka setið á hörðum tréstólum við gólfdúkuð borð á flísagólfi. Þetta á að gefa slitinn Miðjarðarhafsbaksvip og tekst ágætlega.

Gestir eru málglaðir og háma í sig olífur meðan þeir bíða eftir matnum. Þeir slóra ekki við matinn, því að nokkur holl gesta eru á hverju kvöldi. Staðurinn er umsetinn fjársterku menntafólki.

Matreiðslan er í nútímalegum stíl, ættuðum frá Kaliforníu, en hér að mestu leyti að ítölskum hætti. Þetta er vönduð matreiðsla með Hollywood-stælum í framsetningu. Brauðið er heimabakað og afar gott.

Reykt þorskhrogn með sýrðum rjóma voru hrogn úr túbu með óhrærðum, þéttum rjóma beint úr dollunni. Rauðpiparsúpa með geitaosti var hins vegar sérstök og eftirminnileg.

Pönnusteiktur hafurriði (sea bass) með pipar, tómati, kryddi, hvítvíni og olífuolíu var afar góður á bragðið. Sömuleiðis ristuð og meyr akurhæna með blaðseljufrauði og sítrónu-blóðbergssmjöri. Pasta er talið gott á þessum stað.

Bláber með þeyttum rjóma voru stór og bragðgóð, með óþarfri vanillusósu til hliðar.

Þetta er einn fárra gæðastaða, sem eru opnir á sunnudögum í miðbænum. Ekki er hægt að setja þjórfé á krítarkort.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £35 og kvöldverður £70 auk drykkjarfanga.

(Cooke’s Café, 14 South William Street, sími 679 0536, C3)

Elephant & Castle

Annar tízkustaður vandaðrar matreiðslu er milliverðsstofan Elephant & Castle í veitingahúsagötunni Temple Bar.

Þar er alltaf fullt og gestir leysa hverjir aðra ört af hólmi. Ekki er tekið við pöntunum, gestir eru látnir bíða á kránni á móti eftir lausu borði og eru sóttir í fyllingu tímans. Biðin er ekki löng.

Húsakynni eru óformleg, borðplötur berar, sætaskipun fremur þröng og kliður töluverður. Karlar fara úr jökkum og taka til óspilltra málanna við snæðinginn. Þjónusta er markviss og skjót, fellur greinilega í geð gesta.

Matreiðslan er fyrsta flokks og minnir dálítið á Hard Rock Café-keðjuna. Hráefnið er yfirleitt mjög gott og kokkarnir eru ungt fólk á uppleið.

Maíssúpa (corn chowder) var bragðmikil og góð, en mexíkósk piparsúpa (chilli soup) var þó enn bragðmeiri og betri. Bezti forrétturinn var hrærð eggaldin-samloka (guaccamole).

Pastaþræðir (fettucini) með kjúklingakjöti voru mjög góðir, sömuleiðis grilluð nautasteik, sem elduð er eins lítið og gesturinn vill. Hér fást líka hamborgarar og hliðstæð lýðræðisfæða fyrir ungt fólk.

Verðið er teygjanlegt í báða enda. Kvöldverður kostaði okkur £40 auk drykkjarfanga. Hægt er að borða fyrir mun lægra verð.

(Elephant & Castle, 18 Temple Bar, sími 679 3121, C4)

Frères Jacques

Annað af tveimur beztu veitingahúsum bæjarins er Frères Jacques við Dame Street, fremur dýr staður andspænis Dublin Castle og City Hall.

Gengið er inn í veitingahúsið úr litlu göngusundi út frá Dame Street. Staðurinn er lítill og langur og mjór og tvískiptur. Annar hluti er frá barnum og út að götu, en hinn er yfir eldhúsinu, sem er innan við barinn. Innbú er franskt að sjá, skápar með Feneyjahurðum, virðulegt veggfóður og vandlega dúkuð borð.

Þjónusta er frönsk og afar kurteis, en mettuð írskri ljúfmennsku. Hér er svo notalegt að vera, að margir gestir koma einir til að ná stemmningu frá fremsta matargerðarlandi heims. Matreiðslan sveiflast frá hefðbundinni línu yfir í nýfranska.

Kræklingur í afar þunnri tómatsósu var mjög mjúkur og góður. Enn betri var andalifur í púrtvínssósu. Lambalifur var undurljúf, með chanterelle-sveppum. Kræklinga- og fennikkusúpa var nánast fullkomin.

Sjóbleikja var afar ljúf, enda hæfilega lítið elduð, vafin þunnt sneiddri skinku, sem gaf fiskinum heitreykt bragð. Kjúklingabringa í mildri karrí og mangósósu hvarf í skuggann, þótt góð væri.

Heitur hrísgrjónabúðingur með aprikósum var góður og efnismikill eftirréttur. Hindberjafroða Romanoff í stökku horni, með jarðarberjum og rifsberjum á diskrönd, var konungleg.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £30 og kvöldverður £45 auk drykkjarfanga.

(Les Frères Jacques, 74 Dame Street, sími 679 4555, B4)

Gallagher’s

Írska sveitaeldhúsið hefur ágætan fulltrúa í miðbænum, milliverðsstaðinn Gallagher’s við veitingahúsagötuna Temple Bar.

Þetta er dimmur og þröngur staður, með gömlum viðarveggjum, gömlum tréborðum og gömlu trégólfi, einkar notalegur staður. Írskt raul er í hátölurum og logandi eldur í arni, einnig í hádeginu.

Móttökur eru írskar og ágætar, en staðurinn oftast fullur og ekki tekið við pöntunum, svo að fólk fer í krána á móti og bíður eftir að verða sótt.

Írskt kjötseyði var ágætt, einnig smjörvuð og mjúk baunakæfa (butter bean paste) með afar þykku og grófu rúgbrauði.

Sérgrein hússins er boxty, þykkar og seigar pönnukökur úr kartöfludeigi, sem eru vafðar utan um heitan rétt. Í gamla daga voru þær borðaðar einar sér, voru fátæklingamatur landsins og þá gerðar án nokkurs hveitis, sem þótti of dýrt, ef það var fáanlegt.

Lamba-boxty með jógúrt og mintusósu var borið fram með rauðkáli, blómkáli og gulrótum. Nauta-boxty með piparrótarsósu var betra. Bauna-boxty var einna bezt, enda mest í stíl.

Einnig er hægt að fá frægasta rétt Írlands, kjötsúpuna Irish Stew, svo og annan þekktan þjóðarrétt, blómkál með beikoni.

Brauð- og smjörbúðingur með rúsínum, þeyttum rjóma og eggjahvítur var verðugur endir á þessu þjóðlega borðhaldi.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £16 og kvöldverður £36 auk drykkjarfanga.

(Gallagher’s Boxty House, 20-21 Temple Bar, sími 677 2762, C4)

Good World

Bezta Kínahúsið í Dublin er hið ódýra Good World við eina af aðalgötum miðbæjarins, South Great George’s Street, sem liggur niður á Dame Street rétt austan við Dublin Castle.

Þetta er mjög skemmtilegt fjölskylduveitingahús, fjörlegast í hádeginu á sunnudögum, þegar fjölmennar kínverskar fjölskyldur halda upp á daginn með því að fara út að borða Dim Sum, kínverska smárétti, sem eru ættaðir frá Hong Kong. Allir virðast þekkja alla við það tækifæri.

Good World er fremur fínt og virðulegt af kínverskum veitingastað að vera, búið vönduðum húsgögnum og teppalagt í hólf og gólf. Lítið er um kínverskar skreytingar, sem einkenna lakari staði af þessu tagi.

Smáréttirnir koma í turnum af gufusuðuskálum úr málmi. Sumir eru gufusoðnir og aðrir djúpsteiktir. Hver réttur kostar £2. Gestir velja það, sem þeim lízt á, og úrvalið verður fjölbreytt, þar sem fjölmennt er við borð.

Réttirnir eru ótal margir, sumir mjúkir og aðrir harðir, sumir sætir og aðrir súrir, sumir sterkir og aðrir mildir. Með þessu eru snædd hrísgrjón og drukkið grænt te, til dæmis jasmínute.

Djúpsteikt og stökkt Won Ton; límkenndar og uppvafðar pönnukökurnar Cheung Fun úr hrísgrjónahveiti, fylltar svínakjöti; og djúpsteiktu kjötbollurnar Char Siu eru dæmi um fjölbreytni í smáréttunum.

Hádegisveizla fyrir tvo kostaði £18 auk drykkjarfanga.

(Good World, 18 South Great George’s Street, sími 677 5373, BC3)

Grey Door

Einn virðulegasti matstaður miðbæjarins er Grey Door, fremur dýr salur á samnefndu hóteli í rólegu hverfi átjándu aldar húsa milli Baggot Street og Leeson Street og hefur rússneska og finnska matreiðslu að sérgrein sinni, einkum á kvöldin.

Staðurinn er í þremur stofum á fyrstu hæð hússins, einni rauðri, annarri blárri og hinni þriðju grænni. Gömul málverk hanga á veggjum, ljósakrónur í loftum, hvítt og þykkt er á borðum og bláfóðraðir stólar eru þægilegir.

Rússneskar pönnukökur (blini) voru eftirminnilegar, ýmist með reyktum laxi, styrjuhrognum, laxahrognum eða sveppum. Kálfalifrarkæfa var góð, borin fram með sultu, ristuðu brauði og salati. Laxasúpa með lauki, gúrku og kapers var sérstaklega góð.

Léttreyktur lax, ofnbakaður undir osta- krabba- og kryddskorpu, borinn fram með sólseljusósu úr sýrðum rjóma var til fyrirmyndar.

Ofnsteikt lambalæri í hvítlauks- og sædaggarsafa var ljúft, með nýjum hýðiskartöflum og blönduðu grænmeti soðnu. Nautasteikursneiðar á víxl við laxasneiðar með sinneps- og svepparjómasósu voru fremur góðar, en fullmikið eldaðar.

Eftirréttir eru mestmegnis tertur af vagni.

Í kjallaranum er einfaldari og alþýðlegri matstofa, Blushes, sem notar sama eldhús.

Í Grey Door kostaði hádegisverður fyrir tvo £32 og kvöldverður £50 auk drykkjarfanga.

(The Grey Door, 23 Upper Pembroke Street, sími 766 3286, D1)

Guilbaud

Bezti matstaður borgarinnar og einn sá dýrasti er Patrick Guilbaud í sérhönnuðu og yfirlætislausu múrsteinshúsi í lítilfjörlegri hliðargötu að baki kastala Írlandsbanka við Baggot Street.

Lágt er til lofts í miðhluta veitingasalarins, afar hátt í innsta hlutanum og hátt og bjart á gróðursælli garðstofunni, sem er fremst. Allt er í gulmildum tónum.

Þetta er fagmennskustaður fram í fingurgómana, og um leið næsta ópersónulegur. Allt stefnir traustlega að sama marki, húshönnun, þjónusta og matreiðsla. Þetta er musteri franskrar matargerðarlistar, þar sem þrautskipulagið þjónar listinni, en ekki öfugt.

Kjúklingalifur og rækjur í kæfu á graslauk var mildur og ljúfur forréttur. Hörpudisks-kastarhola var hins vegar hressileg og bragðmikil. Svartpylsa var eftirminnileg.

Gufusoðinn hafurriði með saffrankryddaðri kartöflustöppu og rauðpiparsósu var yfirlýsing um, að þetta væri sérstakur staður.

Villigæsabrjóst með fíkjum var í verðlaunaklassa. Nautasteik með sykruðum gulrótum var fullkomlega elduð.

Peruterta var góð, sömuleiðis berja- og súkkulaðiterta, báðar af eftirréttavagni.

Hádegisverður kostaði £36 fyrir tvo og kvöldverður £74 auk drykkjarfanga.

(Patrick Guilbaud, 46 James Place, Lower Baggot Street, sími 676 4192, E1)

Imperial

Ágætur Kínastaður og ódýr í nútímastíl er Imperial við Wicklow Street, aðeins steinsnar frá Grafton Street.

Þetta er hreinlegur veitingastaður í vestrænum tízkustíl, nokkurn veginn laus við kínverskar skreytingar. Viðskiptavinir eru eigi síður margir hverjir úr heimahögunum í Kanton eða Hong Kong, ekki sízt í hádeginu á sunnudögum.

Á matseðlinum eru einkum kantonskir réttir, sérstaklega Dim Sum, hádegissmáréttir, sem kosta £2-3 stykkið, þar á meðal Char Siu og Cheung Fung, en alls eru nærri 40 slíkir á matseðlinum.

Við prófuðum m.a. gufusoðin rækjufiðrildi og djúpsteiktar uxahalabollur, hrísgrjón í lótuslaufi, baunakæfu og soðið nautakjöt, allt saman staðnum til sóma.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £14 og kvöldverður £30 auk drykkjarfanga.

(Imperial, 12a Wicklow Street, sími 677 2580, C3)

Lord Edward

Andspænis Christ Church er hefðbundinn sjávarréttastaður á miðlungsverðlagi, Lord Edward, sem verður að háværum lögmannaklúbbi í hádeginu, því að stuttan veg er að fara frá dómhöll borgarinnar.

Barinn er á annarri hæð í gömlu og berskjölduðu húsi og lítil veitingastofan á þriðju hæð. Brattir og þröngir stigar vísa veginn. Sandblásinn viður er í borðum, fallegt teppi á gólfi og skemmtileg gluggaskot mynda ramma utan um þrískipta sófa.

Þetta hefur áratugum saman verið höfuðstöð hefðbundinnar sjávarréttamatreiðslu og felur í sér dálitla ofeldun, en ekki mikið annað umstang, og hefur að hornsteini afar ferskt hráefni, sem berst að tvisvar á dag. Matseðillinn byggist á um það bil sex tegundum hráefnis, svo sem rækju, lax, kola, þykkvalúru og hafbleikju; og þremur-fjórum einföldum matreiðsluaðferðum á hverri tegund.

Þjónusta er í góðum millistríðsárastíl, maturinn kemur á fötum og þjónarnir skammta á diskana.

Þykk tómatsúpa með rækjum (prawn bisque) var vel rjómuð og góð. Fyllt lárpera með rækjum og krabbakjöti var einnig góð.

Grilluð sjóbleikja var heldur þurr, en rauð og góð, með léttelduðu, stöðluðu meðlæti hússins, kartöflustöppu, rófu- og gulrótastöppu og blómkáli. Sama meðlæti var með grillaðri þykkvalúru, sem einnig var fremur þurr, enda matreiðslan í hefðbundnum stíl, en eigi að síður góð.

Marens með ís, ávöxtum og þeyttum rjóma var ágætur eftirréttur, sömuleiðis búðingur (crème brulée) með ávöxtum og þeyttum rjóma.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £34 og kvöldverður £46 auk drykkjarfanga.

(Lord Edward, 23 Christchurch Place, sími 454 2420, B3)

Periwinkle

Skemmtileg og hversdagsleg og afar ódýr sjávarréttastofa er á jarðhæð verzlanakringlunnar Powerscourt í borgarmiðju og býður einna ferskastan fisk í bænum.

Þetta er lítill staður í skúmaskotum undir miklum hvelfingum. Þröngt er setið á lágum og háum stólkollum við mjóar, grófar og lakkaðar tréborðalengjur. Flísar eru á gólfum og berar vatnspípur hanga í loftinu.

Fengur dagsins er skráður á krítartöflu ofan og aftan við sjálfsafgreiðsluborðið. Nokkurt úrval er jafnan af skelfiski.

Fiskisúpa (fish chowder) dagsins var mjög góð, boðin í tveimur stærðum, borin fram með góðu, heimabökuðu rúgbrauði. Sömuleiðis skeldýraþrenna, krabbaklær, rækjur og kræklingur með sama heimabakaða rúgbrauðinu.

Fiskisalat með rækjum, kræklingi, þorski og hrásalati var afar gott. Fiskur dagsins var ljómandi ferskur koli með ostafroðuþaki í kastarholu. Krabbaklær í hvítlaukssmjöri nutu sömu góðu eldamennskunnar og allt annað.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £6 auk drykkjarfanga.

(Periwinkle, Powerscourt Townhouse Centre, William Street South, sími 679 4203, C3)

Pigalle

Eitt af örfáum góðum veitingahúsum í frönskum bistró-stíl er milliverðsstaðurinn Pigalle við veitingagötuna Temple Bar.

Farið er þröngan stiga upp á aðra hæð í fremur rustalega stofu með svörtu lofti og hvítum múrsteinsveggjum berum, þungum gluggatjöldum að utanverðu og dökkum furuvegg að innanverðu, blómapottakrónum í lofti, en hvítum dúkum og þurrkum á borðum. Húsgögn eru af ýmsu tagi og hnífapörin einnig.

Þjónusta er góð og vís, eins og á öðrum stöðum af þessu tagi í miðbænum. Írsk hlýja og kurteisi fer vel við tilfinninganæma matreiðslu af frönsku ætterni. Edith Piaf og franskir raularar heyrast í bakgrunni.

Matreiðslan er skemmtileg og hráefnið í ýmsum tilvikum ekki það algengasta. Villibráð er víða á matseðlinum. Þetta er staður, sem kitlar bragðlaukana. Og hann bregzt aldrei. Matseðillinn er á föstu verði, með nokkru úrvali forrétta, aðalrétta og eftirrétta.

Sterk og óvenjuleg appelsínu- og gulrótarsúpa (crème de carotte a l’Orange) var afar góð. Hefðbundnara, en jafngott, var kolkrabbasalat (salade tiede de calamares) með bráðnu smjöri.

Steikt kornhæna með grænum pastareimum (caille rotie aux poivre vert) var í bezta lagi. Sömuleiðis niðursneidd perluhæna með frábæru innmatarmauki sveppablönduðu (supreme de pintade duxelle de champignons et vin blanc).

Ískrap úr rauðum ávöxtum (sorbet aux fruits rouges) var hressandi eftirréttur. Hindberjafroða (mousse aux framboises) var í sama stíl.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £24 og hádegisverður £38 auk drykkjarfanga.

(Pigalle, 14 Temple Bar, Merchant’s Arch, sími 671 9262, C4)

Rajdoot

Höfuðvígi indverskrar matreiðslu er meðalverðsstaðurinn Rajdoot Tandoori í húsakynnum Westbury-hótels við Grafton-Street, gengið inn að aftanverðu, frá Clarendon Street. Indversku veitingahúsin í London gerast ekki betri.

Þetta er afar mikið innréttað veitingahús. Fremst er á palli fagur bar með djúpum hægindastólum, vönduðum viði í veggjum, pjátri og messing á borðum. Neðar er teppalagður veitingasalur með útskurði á veggjum og fallega dúkuðum borðum.

Hér fást hornsteinar norður-indverskrar matreiðslu, eins og við þekkjum hana á Vesturlöndum. Við prófuðum teinarétti á borð við lambakjöt á teini (shish kabab) og rækjur á teini (prawn kabab), jógúrtrétti á borð við lambakjöt (lamb korma), svo og rétti húðaða í karríi og jógúrt og eldaða í leirofni (tandoori). Með þessu eru snædd hrísgrjón, einföld (pillau) og saffrankrydduð (biryani), svo og pönnusteikt brauð (nan).

Matseðillinn er viðamikill, en einfalda má valið með því að velja fastar, þríréttaðar máltíðir. Tandoori er sérgrein staðarins, glansandi rautt og bragðmagnað.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £25 og kvöldverður £40 auk drykkjarfanga.

(The Rajdoot Tandoori, 26-28 Clarendon Street, Westbury Centre, sími 679 4274, C3)

Russell

Fíni matsalurinn á Westbury hóteli við Grafton Street er Russell Room, með fínum teppum, miklu af blómum, speglum, ljósakrónum og glæsilegum stólum. Þetta er einn af fegurstu matsölum miðbæjarins, fremur dýr, en þó ekki eins og ætla mætti.

Þjónustan er virk og góð og andrúmsloftið er létt og gott, þrátt fyrir virðulegan svip húsakynna.

Bragðsterk andakæfa (foi de canard) með fögru hrásalati var góður forréttur. Góð sveskjusúpa kom skemmtilega á óvart.

Nautasteik var ofelduð eins og hættir til á Írlandi, borin fram með sæmilegu grænmeti, svo sem djúpsteiktu blómkáli og grænmetisþráðum.

Skorpuönd með sítrónu, lime og coriander var miklu betri. Einnig sjóbirtingur með heslihnetum og hunangssósu.

Smjördeigskaka með jarðarberjum og afar sterkri jarðarberjasósu var nokkuð góð.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £28 og kvöldverður £46 auk drykkjarfanga.

(Russell Room, Westbury Hotel, Grafton Street, sími 679 1122, C3)

Sandbank

Þriðji merki veitingasalurinn á Westbury-hóteli og hinn ódýrasti þeirra er Sandbank, annasamur og skemmtilegur og fremur ódýr fiskréttastaður.

Steindar rúður stórar eru í gluggum og skilrúmum í salnum. Lýstir speglar að baki barsins magna skrautið. Þykkur viður útskorinn er víða í innréttingum. Grænir sófar liggja þétt að skilrúmum. Borðin eru dúklaus og skarta fallegum viði.

Þjónarnir bera stráhatta og klæðast síðum svuntum. Stemmningin er notaleg, ekki sízt þegar mikið er að gera, sem er alvanalegt.
Sjávarréttir í smjördeigi (vol-au-vent) voru ágætir og enn betri var eikarreyktur lax. Lifrarkæfa hússins var hversdagsleg.

Sjávarréttagratín var gott, sömuleiðis villtur lax írskur. Heilsteiktur koli var bezti aðalrétturinn.

Eftirréttir voru franskir og fínir, froður, kökur og búðingar.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £32 og kvöldverður það sama auk drykkjarfanga.

(Sandbank, Westbury Hotel, Grafton Street, sími 679 1122, C3)

Stampa

Fegursti matsalur Írlands er á franska veitingahúsinu La Stampa við Dawson Street, sem liggur samsíða Grafton Street. Verðlagið er hátt og matreiðslan er greinilega frönsk, þótt nafnið sé ítalskt.

Hinn stóri matsalur er einstæður. Hátt er til lofts og vítt til veggja og voldugur gluggi í þaki. Risastórir speglar eru í röðum á veggjunum og margalda rýmið. Milli þeirra eru veggsúlur, sem renna í rauðum bogum upp í loftið. Mikill gróður er í stórum pottum við veggsúlurnar og risastór blómaskreyting í miðjum sal. Hafsjór kertaljósa framan við spegla magnar veizlutilfinninguna.

Rúm er fyrir marga gesti og yfirleitt er mikið að gera í hávaðasömum salnum. Þjónarnir óðu renningana á trégólfinu fram og aftur með stóra piparstauka á lofti og misstu smám saman tökin á verkefni sínu, létu til dæmis tilviljanakennt sum borð hafa brauð og önnur ekki.

Matreiðslan er afar góð og hæfir vel glæsibrag húsakynna.

Kryddlegnir sveppir með parmiggiano-ostaflögum á salati voru mjög olíuvættir og nokkuð góðir. Betri voru þó pastaræmur með tómatsósu, Toulouse-pylsum og koríander. En bezti forrétturinn var einföld humarsúpa.

Ljúffeng lambarif voru fituskorin og hæfilega lítið steikt, borin fram með kartöflustöppu og afar stórum tómati, sem var fylltur spínatstöppu. Saltfiskur á kartöflustöppu með beikoni í kring var magnaður.

Þunnar melónusneiðar með sýrðum rjóma mintukrydduðum voru góðar, en karamellubúðingur var full límkenndur.

Hádegisverður fyrir tvo kostaði £30 og kvöldverður £56 auk drykkjarfanga.

(La Stampa, 35 Dawson Street, símar 677 8611 og 677 3336, CD2)

King Sitric

Borgarlestin í Dublin nær til norðurs að smábátahöfninni við höfðann Howt norðan við Dublin. Þar við nyrðri enda hafnargötunnar er afar gamaldags og góður fiskréttastaður, King Sitric, fremur dýr, en peninganna virði.

Þetta er lítill staður í tveimur stofum og þröngt er milli borða. Þykk tjöld eru fyrir gluggum og gefa staðnum miðevrópskan svip.

Ákaflega kurteis yfirþjónn af gamla skólanum hafði góð tök á starfi sínu.

Matreiðslan er gamaldags, en hráefnið ferskt, enda kemur mikið af sjávarafla á land einmitt í þessari höfn. Yfirþjónninn gefur góð ráð um, hvað sé ferskt og gott í dag.

Reyktur Írlandslax með kapers og lauk var afar góður. Villisveppagrautur var einnig góður.

Soðin skata með kapers var fersk og fín. Hörpufiskur með nektarínum og kryddsósu var með afbrigðum meyr.

Rjómaís með marens og súkkulaðisósu er eftirrétta-sérgrein staðarins. Vínlisti staðarins er einn hinn bezti í landinu.

Hádegisverður kostaði £35 og kvöldverður £50 auk drykkjarfanga.

(King Sitric, East Pier, Howth, sími 832 6729)

Na Mara

Til suðurs stanzar borgarlestin við höfnina í Dun Laoghaire, þar sem er annar góður og fremur dýr fiskréttastaður, Restaurant na Mara, í matsal járnbrautarstöðvarinnar, sem er komin á þjóðminjaskrá.

Matstofan er hlýleg, einkum við skin kertaljósa. Þykk teppi eru á gólfi og veggir eru mildilega laxableikir. Þjónusta er afar góð og gefur greinargóðar upplýsingar um það, sem er á boðstólum.

Við prófuðum humarsúpu, sjávarréttapylsu, grillaðan kola og soðna þykkvalúru, allt saman gætilega eldað á nútímavísu. Vínlistinn er óvenjulega góður.

Hádegisverður kostaði £40 og kvöldverður £60 auk drykkjarfanga.

(Restaurant na Mara, 1 Harbour Road, Dun Laoghaire, sími 280 0509)

1995

© Jónas Kristjánsson

Amsterdam göngur

Ferðir

1. ferð:

Grachten

Sú ferð, sem nýkomnir ættu að byrja á, er raunar engin gönguferð, heldur þægileg bátsferð um Grachten, síki borgarinnar. Þannig kynnumst við Amsterdam frá því sjónarhorni, sem áður fyrr var hið eðIilega. Við sjáum hana eins og siglandi gestir fyrri alda sáu hana.

Auk þess er bátsferð um síkin ágæt aðferð til að átta sig á lögun borgarinnar og afstöðu ýmissa merkisstaða, sem gaman væri að skoða nánar síðar á hestum postulanna. Við finnum líka, hvernig síkin liggja eins og skeifur, hver utan yfir aðra, og hvernig umferðargöturnar liggja eins og geislar út frá borgarmiðju, yfir hvert síkið á fætur öðru.

Úr bátnum kynnumst við gaflhúsagerðinni og ýmsum tilbrigðum hennar. Húsin voru reist svona há og mjó, af því að borgarskattur manna fór eftir því lengdarmáli, sem þeir tóku af síkisplássi. Persónuleiki byggingarmeistara fékk svo útrás í nánari útfærslu gaflanna.

Tígulsteinn gaflanna er misjafn á litinn. Sum húsin eru ljósgrá, önnur brúnleit, gul, ljósrauð eða jafnvel blárauð. Þá er toppstykkið útfært á misjafnan hátt, sumpart vegna tízkustrauma á 17. og 18. öld, og höfðu tilhneigingu til að verða voldugri, eftir því sem auður kaupmanna jókst með tímanum.

Þessi saga byggingalistar, samþjappaðrar í mjóum göflum, rennur saman við fegurð ótal bogabrúa yfir síkin og voldugra trjáa á síkisbökkunum. Úr þessu verður heildarmynd, sem bezt er að njóta úr báti á miðju síki.

Mörg fyrirtæki reka bátsferðir og hafa brottfararstaði víðs vegar um miðborgina. Sama er, hvar við byrjum hringferðina, sem tekur eina stund. Bátarnir eru svipaðir, verðið svipað og leiðin í stórum dráttum hin sama.

Singel

Innsta skeifusíkið umhverfis gamla miðbæinn er Singel, og framhald þess til norðausturs, handan Amstel, í Oudeschans. Singel var upprunalega síkið framan við borgarmúrana og var svo fram að gullöld Hollands og Amsterdam, sem hófst um 1600.

Við tökum eftir grennsta húsi borgarinnar, við Singel 7. Það er jafnmjótt og útidyrnar. Nokkru ofar, þar sem við komum að fyrstu beygjunni á síkinu, sjáum við sérkennilegt fangelsi í brúnni, sem við förum undir. Að fangelsinu verður einungis komizt á báti.

Við Singel eins og við Herengracht, Keizersgracht og Prinsengracht eru hús númeruð frá norðurendanum til suðurs og síðan til austurs að ánni Amstel.

Herengracht

Næsta skeifusíki utan við Singel er Herengracht, „herramannasíki“, sem varð í upphafi 17. aldar að fína heimilisfanginu í Amsterdam. Þar reistu ríkustu kaupmennirnir hús sín og kepptu hver um annan þveran í glæsibrag.

Þessi hús standa nærri öll enn og hýsa skrifstofur og banka. Glæsilegust eru þau við aðra beygju síkisins, „gullbeygjuna“, við um það bil nr. 390, þar sem Nieuwe Spiegelstraat mætir síkinu. Rétt ofan við þriðju beygju, á nr. 502, er svo borgarstjórabústaðurinn.

Keizersgracht

Þriðja skeifusíkið heitir Keizersgracht eftir Habsborgaranum Maximilian I, sem meðal annarra landa réði Hollandi í upphafi 16. aldar. Við sjáum á húsunum, að þau eru ekki alveg eins ríkmannleg og við Herengracht. Hér bjuggu miðlungskaupmenn og vel stæðir iðnrekendur. Einnig hér standa 17. aldar húsin enn.

Prinsengracht

Yzta skeifusíkið innan við nýrri borgarmúrana á 17. öld er Prinsengracht. Þar eru íbúðarhúsin enn minni um sig og mikið er um vöruhús í bland. Mörgum þessara vöruhúsa hefur nú verið breytt í lúxusíbúðir, þótt ytra útlit sé óbreytt, enda eru þau yfirleitt friðuð.

Singelgracht

Utan um þessi hverfi 17. aldar var svo reistur nýr virkisgarður, innan við hann skeifusíkið Lijnbaansgracht og utan við hann síðasta skeifusíkið, Singelgracht. Það var raunverulegt virkissíki og engin borgarbyggð við það. Seint á 19. öld voru borgarvirkin rifin og fékkst þá dýrmætt rými fyrir samgönguæðar, garða, torg, opinberar byggingar og söfn.

Til greina kemur að endurtaka bátsferðina að kvöldlagi, þegar fallegu brýrnar eru lýstar miklum fjölda rafmagnspera. Þá lítur Amsterdam út eins og ævintýraborg.

2. ferð:

Allar gönguferðirnar þrjár í þessari bók byrja og enda við aðaltorgið Dam. Fyrsta ferð leiðir okkur um austurhluta gömlu miðborgarinnar.

Dam

Þar sem nú er Dam, var fyrsta stíflan í ánni Amstel gerð einhvern tíma á 13. öld. Eftir þeirri stíflu fékk borgin nafn og kallaðist Amsteldamme. Við stífluna myndaðist höfn og út frá henni stækkaði fiskiþorpið upp í kaupsýsluborg.

Við hefjum gönguna framan við Krasnapolsky hótel og frestum því að skoða konungshöllina og Nieuwe Kerk handan torgsins. Í okkar enda þess trónir þjóðarminnisvarðinn (sjá líka bls. 42), sem reistur var 1956 fyrir samskotafé til að minnast afreka Hollendinga í síðari heimsstyrjöldinni.

Hægra megin við hótelíð, handan lítils sunds, er ein af hinum gömlu Bruine kroegs, De Wildeman, í elzta húsi torgsins, frá 1632. Þar væri gott að styrkja sig á kaffi fyrir gönguna og skoða um leið veggskreytingu hinna mörgu peningaseðla gamalla tíma frá ýmsum löndum.

Við getum líka litið inn í vetrargarðinn Wintertuin, morgunverðarsal Krasnapolsky (sjá bls. 18), sem er einstakur í sinni röð, ekki sist ef við erum á ferðalagi að vetrarlagi.

Warmoesstraat

Frá hótelinu göngum við til hægri eftir Warmoesstraat, elztu götu borgarinnar. Þar bjuggu á 15. öld fínustu borgararnir. Þegar þeir fluttu á 17. öld til Herengracht, varð þessi gata að helztu verzlunargötunni og hótelgötunni. Hertoginn af Alba bjó hér, þegar hann vildi sauma að Hollendingum.

Tvær kaffiverzlanir endurspegla enn hina gömlu tíma. Thee en koffiehandel á nr. 102 og Geels & Co á nr. 67. Og farfuglaheimilið á nr. 87, sem bauð gistingu á Fl 17 og Fl 12 í sal, síðast þegar við gengum hjá, endurspeglar líka gamla tímann.

Við tökum fljótt eftir, ef við höfum ekki gert það á siglingunni um síkin, að mjóu gaflhúsin slúta í rauninni fram. Þau eru byggð svona af ásettu ráði. Efst í gaflinum er bálkur fyrir blokk. Þannig má á reipi draga stóra muni upp á hæðirnar, án þess að reka þá utan í. Engin leið er að koma þeim upp þrönga stigana. Þessa iðju verða menn að stunda enn þann dag í dag um alla borg.

Við förum götuna út að Oudebrugsteeg, sem liggur til vinstri og lítum aðeins inn í hana, því að þar er þétt setinn bekkurinn af smáhótelum, börum og búðum. Síðan förum við spölkorn til baka eftir Warmoesstraat, unz við sjáum Oudekerk til vinstri.

Oudekerk

Við göngum kringum Oudekerk, Gömlukirkju, og furðum okkur á tvennu. Annars vegar litlu húsunum, sem skotið er inn í króka kirkjuveggjanna til að nýta plássið. Og hins vegar, að hálfklæddu og digru dömurnar í rauðlýstu gluggunum skuli stunda iðju sína beint undir kirkjuveggjunum.

Oudekerk er elzta kirkja borgarinnar, frá því um 1300, næstum því eins gömul og Sturlungaöld. Hún er byggð úr tígulsteini og er í rómönskum stíl, en þó með miklum gluggum, fallega steindum, eins og tíðkaðist á síðari gotneskum tíma. Turninn er yngri, frá miðri sextándu öld, í blandstíl gotnesku og endurreisnar.

Turninn er raunar furðuleg smíði. Neðsti stallurinn er voldugur og ferstrendur með klukkuskífum til allra átta. Þar á ofan kemur port hárra og mjórra súlna. Síðan kemur næpa. Málið er ekki enn búið, því að þar á ofan kemur annað súlnaport og loks önnur, gullin næpa efst uppi.

Oudezijds Voorburgwal

Kirkjan er við Oudezijds Voorburgwal, sem er þungamiðja gleðikvennahverfisins, ásamt með hinu samhliða Oudezijds Actherburgwal. Íflestum húsunum umhverfis síkin tvö sitja þær í stórum gluggum og bíða viðskiptavina um bjartan dag sem á kvöldin.

Við höldum til vinstri norður eftir bakkanum og tökum fljótlega eftir mjóstu götu borgarinnar, milli nr. 54 og 62. Þaðer nafnlaust og liggur inn að rauðum ljósum.

Museum Amstelkring

Örlitlu norðar komum við að Museum Amstelkring á nr. 40. Þar uppi á lofti er leynikirkja kaþólskra frá 1663. Hún var notuð í tvær aldir, meðan Kalvínismi Hollendinga var sem strangastur. Talið er, að 60 slíkar leynikirkjur hafi verið í borginni, en þessi er hin eina í upprunalegu ástandi.

Kirkjan er innréttuð á efstu hæðum og í risi þriggja íbúðarhúsa. Hún er sjálf á þremur hæðum. Kirkjugestir skutust úr hliðargötu inn um litlar dyr upp þrönga og flókna stiga. Við tökum eftir, hversu slitin þrepin eru.

Kirkjan er til sýnis og sömuleiðis neðri hæðir hússins, þar sem innréttað hefur verið minjasafn, sem sýnir híbýli og húsbúnað hins vel stæða fólks, er lét gera kirkju uppi á lofti.

Sint Olofssteeg

Við förum áfram norður meðfram síkinu og sjáum framundan kirkjuna, sem tók við, þegar kaþólikkar máttu aftur þjóna guði opinberlega. Það er St Nicolaaskerk.

Við enda síkisins hægra megin brúar sjáum við hrörlegt hús hanga yfir síkinu. Það er frá því um 1500, eitt elzta hús borgarinnar. Þar var til skamms tíma hið fræga veitingahús Le Chat qui pelote, sem orðið hefur mörgum harmdauði.

Áfram höldum við síðan ferð okkar eftir Sint Olofssteeg upp á hina frægu götu Zeedijk. Á horninu verða fyrir okkur smáhópar iðjuleysingja frá fyrrverandi nýlendum Hollands. Þeir eru sumir í vímu og taldir meinlitlir, en lögreglan er þó oftast hér á vakki.

Út á brúna förum við og virðum fyrir okkur útsýnið til baka eftir Oudezijds Voorburgwal og enn fremur í gagnstæða átt eftir þröngu síkinu Oudezijdskolk, þar sem er bakhlið St. Nicolaaskerk innan um gömul vöruhús. Síðan snúum við til baka af brúnni og höldum til vesturs Zeedijk stuttan spöl að Prins Hendrikkade.

Beurs

Hér sjáum við til vinstri, handan bátalægisins við Damrak, kauphöllina í Amsterdam, Beurs. Það er skrítin höll, reist um aldamótin í eins konar Jugend-stíl. Hún þótti mikið hneyksli á þeim tíma og þykir jafnvel enn. Þetta er þunglamalegt tígulsteinshús, sem tekur sig einna bezt út frá þessu sjónarhorni.

Jugendstíll, ungstíll, eða Art Nouveau, nýstíll, kom til skjalanna rétt fyrir síðustu aldamót, þegar byggingarmeistarar voru orðnir þreyttir á stælingum gamalla stíla, á nýgrísku, nýrómversku og nýgotnesku. Mælirænni formfestu var kastað fyrir róða og frelsið fekk að ríkja. Stíllinn stóð ekki lengi, því að milli heimsstyrjaldanna leysti nytjastíll nútímans hann af hólmi.

Sá, sem hér horfir á tilviljanakennt útlit Beurs, á erfitt með að trúa, að eins konar nytjastíll ríkir að innanverðu, þar sem gríðarlegir stálbogar spanna yfir margra hæða kauphallarsal undir risavöxnum þakgluggum. Þannig blandaði byggingameistarinn Berlage saman innra svifi og ytri þunga.

Gamla kauphöllin, sem brann, var reist hér á sama stað árið 1611. Hún var þannig gerð, að skipin gátu siglt eftir henni miðri, undir þaki. Til beggja hliða voru svo sölubúðir á tveimur hæðum. Eftir lýsingum og myndum hlýjur það að hafa verið miklu skemmtilegri kauphöll en þessi.

Centraalstation

Í hinni áttinni, til hægri, sjáum við aðaljárnbrautarstöðina í 19. aldar nýgotneskum stíl, teiknuð af Petrus Cuypers þeim, sem líka teiknaði Rijksmuseum. Stöðin er reist á þremur tilbúnum eyjum og hvílir á 8687 tréstaurum. Hún er þarna nánast úti í sjó, af því að hvergi var annars staðar rúm fyrir hana.

Fyrir framan er fjörlegt, hvítt timburhús, Noord-Zuid Hollands Koffiehuis, þar sem er veitingastofa og upplýsingastofa ferðamálaráðs borgarinnar.

St Nicolaaskerk

Við göngum eftir Prins Hendrikkade framhjá St Nicolaaskerk, höfuðkirkju kaþólikka, um það bil 100 ára gamalli. Nicolaas þessi er verndardýrlingur sjómanna og barna. Samkvæmt siðvenju í Amsterdam kemur hvítskeggjaður náungi í rauðri biskupsskikkju til borgarinnar í lok nóvember á hverju ári. Hann heitir Sinterklaas og heimsækir borgarstjórann til að kynna sér, hvort borgarbörnin hafi hegðað sér nógu vel til að fá gjafir.

Þannig varð St Nicolaas að Sinterklas og síðan að Sankti-Kláusi eða þeim jólasveini, sem breiðzt hefur út um allan heim, einmitt frá Amsterdam. Og þetta er kirkjan hans.

Schreierstoren

Við tökum beygjuna á Prins Hendrikkade og sjáum strax turninn Schreierstoren á hægri hönd. Þessi turn frá 1482 var upphaflega hluti borgarmúrsins og þá náði höfnin hingað. Sagan segir, að nafnið stafi af, að hingað komu konurnar og börnin til að veifa og gráta, þegar karlarnír lögðu á hafið.

Scheepvaart Museum

Frá turninum sjáum við handan vatnsins miklar byggingar, reistar 1656 sem birgðaskemmur flotans á 18.OOO tréstaurum í höfninni. Þar er nú Scheepvaart Museum eða hollenzka siglingasafnið með ótal líkönum skipa, korta, hnatta og annars, sem minnir á siglingar.

Siglingasafnið er um leið hollenzkt sögusafn, því að saga landsins er saga siglinga. Á stórveldistíma Amsterdam náðu Hollendingar í sínar hendur mestöllum siglingum um Evrópu vestanverða og norðanverða. Þeir endurbættu gamlar skipagerðir og fundu upp á nýjum. Hvarvetna hleyptu þeir nýju blóði í handverk og kaupsýslu. Hvarvetna voru þeir aufúsugestir, nema hjá hirðum einvaldshneigðra konunga, sem stefndu að verzlunareinokun, til dæmis Kristjáns IV yfir Danmörku og Íslandi.

Binnenbantammer

Okkur finnst of langt þangað að sinni og beygjum heldur til hægri eftir austurbakka Geldserkade. Þriðja þvergatan til vinstri er Binnenbantammerstraat, miðpunktur Kínahverfisins í borginni. Þar eru kínversku veitingahúsin í röðum, þar á meðal Azïe (sjá bls. 26). Á þessum slóðum er einna ódýrastan veitingahúsamat af almennilegu tagi að fá í miðborginni.

Zedijk

Úr Binnenbantammerstraat göngum við til baka yfir Geldserkade og beygjum til hqri eftir hinum síkisbakkanum. Síðan förum við næstu þvergötu til vinstri, Waterpoortsteeg, og erum strax komin inn á Zeedijk enn án ý, en á öðrum stað en í fyrra skiptið.

Þetta er hin hefðbundna sjómanna-skemmtigata borgarinnar. Barirnir og búlurnar eru hlið við hlið og mikill mannfjöldi er úti á götu að kvöldlagi. Á morgnana er gatan hins vegar steindauð og hasslyktin horfin.

Við getum gengið götuna til hægri og komizt fljótlega á fyrri slóðir þessarar gönguferðar. En við kjósum heldur að fara til vinstri. Nálægt endanum ber fyrir okkur sjón, sem kemur á óvart í þessari gleðskapargötu. Það er leikvöllur með skrítnum leiktækjum, bleikum fíl og skærum veggmálverkum.

Nieuwmarkt

Hér komum við út á Nieuwmarkt, sem einu sinni var fiskmarkaður borgarinnar. Enn eru hér ýmsar góðar verzlanir, þar sem höndlað er með fisk, kjöt, osta, vín og annað góðgæti. Á torginu er dálítill blómamarkaður og svo fjörlegur fornminjamarkaður á sunnudögum.

Waag

Á miðju torginu er gamall turn, sem eitt sinn var hlið á virkisvegg borgarinnar. Hann hét áður St Anthoniespoort, en hefur lengi verið kallaður Waag, því að þar voru hinar opinberu vigtir, þar sem tryggt var, að vörur væru rétt mældar.

Waag hefur sjö turna og margar dyr, byggður 1488. Lengst af var hann aðsetur ýmissa gilda iðnaðarmanna og hafði hvert gildi sínar útidyr. Meðal þeirra var gildi skurðlækna, sem leyfði Rembrandt að mála hér hinar tvær frægu myndir: Kennsla í anatómíu. Myndin af dr. Tulp er í Mauritzhuis í Haag og myndin af dr. Deijman í Rijksmuseum hér í Amsterdam.

Nú er Waag Sögusafn gyðinga, opið 9:30-17, sunnudaga 13-17. Þar eru til sýnis ýmsir heilagir gripir gyðinga og minjar um hernámið í seinni heimsstyrjöldinni.

Kloveniersburgwal

Af torginu förum við suður eftir síkinu Kloveniersburgwal, fyrst á hægri bakka, en færum okkur svo á fyrstu brú yfir á vinstri bakka. Við sjáum hægra megin, á nr. 26, eitt af grennstu húsum borgarinnar, hús vagnstjóra Tripps. Að baki þess er sú saga, að vagnstjórinn óskaði sér eigin húss, jafnvel þótt það væri ekki breiðara en dyrnar á húsi húsbóndans. Sá heyrði óskina og uppfyllti hana, nákvæmlega.

Zuiderkerk

Við beygium til vinstri inn Zandstraat og komum að Zuiderkerk. Hún var reist 1611 af hinum þekkta byggingameistara Hendrick de Keyser og er fyrsta kirkja borgarinnar í kalvínskum sið. Mesta skart hennar er turninn, sem er sagður hafa haft mikil áhrif á kirkjuturna Christophers Wren í London.

Montelbaanstoren

Við höldum áfram Zandstraat og út á brúna yfir Oudeschans. Af henni er ágætt útsýni til vinstri til turnsins Montelbaanstoren. Hann er einn af 15. aldar virkisturnum borgarinnar. Árið 1606 bætti Hendrick de Keyser ofan á hann tæplega 50 metra hárri spíru. Margir telja þetta fallegasta turn borgarinnar, enda sést hann oft á málverkum og ljósmyndum.

Rembrandthuis

Áfram höldum við yfir brúna og sjáum strax á hægri hönd hús með rauðum gluggahlerum. Það er Rembrandthuis, þar sem sjálfur meistarinn bjó mestu velgengnisárin, frá 1639 til 1658, þegar hann varð gjaldþrota. Hér málaði hann mörg þekktustu verk sín.

Nú er húsið minningasafn um Rembrandt, opið 10-17, sunnudaga 13-17. Sjá má prentvél hans og rúmlega 250 stungur, en húsbúnaður er ekki hans, heldur annarra samtíðarmanna. Heimilisfangið er Jodenbreestraat 4-6 og minnir á, að þetta var miðja gyðingahverfisins fram að síðari heimsstyrjöld.

Mozes en Aaronkerk

ið förum áfram Jodenbreestraat út að torginu Mr Visserplein. Við enda götunnar er á hægri hönd afturendi kirkju, sem ber hið gyðinglega nafn Mozes en Aaronkerk. Hún var samt upphaflega kaþólsk, en hefur verið breytt í félagsmálamiðstöð.

Hér er nú griðastaður fyrir erlenda verkamenn og ungt ferðafólk. Selt er gos og snarl og boðið upp á sýningar á handíð og list eða á vandamálum íbúa þriðja heimsins. Einnig eru þar á sunnudögum sérhæfðar poppmessur fyrir ungt fólk. Þannig er þetta fjörugasta kirkjan í borginni.

Valkenburgerstraat

Vinstra megin við torgið förum við á flóamarkaðinn í Valkenburgerstraat (sjá bls. 45)

Portugese Synagoge

Þegar við komum aftur inn á Mr Visserplein, höfum við kassalagað stórhýsi á vinstri hönd. Það er höfuð-sýnagóga gyðinga, reist 1675. Þá hafði mikill fjöldi gyðinga streymt frá ofsóknum rannsóknaréttarins á Spáni og í Portúgal til trúfrelsisins og uppgangsins í Amsterdam.

Synagógan er í eins konar jónískum stíl og á að vera stæling á meintu útliti musteris Salómons í Jerúsalem. lnni standa tólf voldugar súlur undir kvennasvölum. Mest áberandi eru kertaljósakrónurnar miklu, er bera þúsund kerti, sem öll eru látin loga við guðsþjónustur á laugardögum.

Portugese Synagoge er opin til skoðunar 10-15, sunnudaga 10-13, lokuð laugardaga.

Blauwbrug

Frá torginu göngum við Nieuwe Amstelstraat að ánni Amstel, þar sem er brúin Blauwbrug. Hún er eftirlíking af brú Alexanders lll Rússakeisara yfir Signu í París, byggð 1880, skreytt miklum ljósakúplum. Þaðan er eitt bezta útsýni í borginni, til suðurs að hinni hvítu Magere Brug.

Við Blauwbrug sjáum við sérkennilega gróinn húsbát í eigu listamannsins Bulgar. Þetta er einn af rúmlega 2000 húsbátum á síkjum borgarinnar. Um helmingur þeirra er þar í óleyfi, en borgaryfirvöld hafa ekki mátt til aðgerða, af því að húsbátamenn í Amsterdam eru jafn harðir af sér og hundaeigendur í Reykjavík. Sumir þessara báta eru verstu hreysi, en aðrir eru lúxusíbúðir með öllum þægindum, þar á meðal rafmagni úr landi. Öllum er þeim sameiginlegt að nota síkin fyrir úrgang, en ekki ræsi borgarinnar.

Magere Brug

Við förum yfir Blauwbrug, Bláubrú, og göngum eftir bakka Amstel í átt til Magere Brug, Mögrubrúar, frægustu og fegurstu brúar borgarinnar. Hún er orðin nærri 3OO ára gömul og þykir sérstaklega falleg að næturlagi, þegar hún er prýdd ótal ljósum. Þessi mjóa trébrú er mikill umferðarhnútur og sýnir því verndun hennar, hve mikla virðingu borgarar Amsterdam bera fyrir hinu gamla.

Museum Willet-Holthuysen

Frá Magere Brug göngum við til baka meðfram Amstel að Herengracht og göngum þar inn hægri bakka síkisins. Þar komum við fljótt að Museum Willet-Holthuysen á Herengracht 605. Það var reist 1687 sem auðmannsheimili og er nú minjasafn um lífið á slíkum heimilum í þá daga. Allt er þetta svo eðlilegt, að það er eins og fjölskyldan hafi skroppið út fyrir klukkustund, en ekki fyrir tæpum 300 árum.

Að húsabaki er skemmtilegt dæmi um húsagarð eins og þeir tíðkuðust hjá auðugum 17. og 18. aldar borgurum, sem höfðu lítið rými, en reyndu þó að stæla garða franskra aðalsmanna.

Thorbeckeplein

Við göngum Herengracht út að Thorbeckeplein og förum þar út á brúna yfir Herengracht. Þaðan er skemmtilegt útsýni til margra brúa á Herengracht og Reguliersgracht. Síðan förum við norður Thorbeckeplein inn á Rembrandtsplein.

Rembrandtsplein

Skemmtanalífsins á Thorbeckeplein og Rembrandtsplein var getið framar í bókinni (sjá bls. 42). Í þetta sinn göngum við inn í garðinn á miðju torgi og skoðum styttuna af Rembrandt. Kannski er líka kominn tími til að fá sér fiskrétt í hádegisverð á Seepaerd (sjá bls. 32).

Í norðausturhorni torgsins er pínulítil lögreglustöð milli Reguliersbreestraat og Halvemansteeg, sögð sú minnsta í heimi. Þar kveðjum við þetta torg, sem einu sinni var smjör- og ostamarkaður borgarinnar, og göngum norður Halvemansteeg og yfir ána Amstel á brú.

Groenburgwal

Komin yfir Amstel göngum við skamman veg meðfram Kloveniersburgwal, unz við komum að fremstu brúnni yfir það síki. Það er ein af hinum skemmtilegu járnvindubrúm frá gömlum tíma, þegar slíkar brýr tóku við af trévindubrúm á borð við Magere Brug.

Að þessu sinni förum við ekki strax yfir brúna, heldur göngum spölkorn í gagnstæða átt eftir Staalstraat að litlu og Iaglegu síki, sem nefnist Groenburgwal. Af brúnni þar er skemmtilegt útsýni til Zuiderkerk (sjá bls. 65)

Oudemanhuispoort

Síðan förum við sömu leið til baka, göngum yfir áðurnefnda járnvindubrú og beygjum svo til hægri eftir vinstri bakka Kloveniersburgwal.

Brátt komum við að mjóu húsasundi til vinstri og förum þar inn. Það er Oudemanhuispoort eða Gamalmennahússund, sem heitir svo, af því að þetta var einu sinni inngangurinn í fátækrahæli borgarinnar. Nú er þetta inngangurinn í háskólann. Aðalbyggingu hans sjáum við brátt hægramegin, handan húsagarðs. Á vinstri hönd er hins vegar bókamarkaðurinn (sjá bls 46)

Grimburgwal

Þegar við erum komin út úr Oudemanhuispoort, förum við yfir brúna framundan. Þar á horninu fyrir framan er Þriggjasíkjahús, sem heitir svo, af því að það liggur að síkjum á þrjá vegu. Framhlið hússins, fallegri hliðin, er hinum megin.

Við göngum áfram með Grimburgwal, sem við höfum á vinstri hönd. Það er lítið og ljúft síki með háskólabyggingum á vinstri bakka.

Við vorum búin að fara yfir brúna á Oudezijds Achterburgwal og förum nú yfir brúna á Oudezijds Voorburgwal. Af brúnni lítum við til baka að Þriggjasíkjahúsi. Síðan höldum við áfram meðfram Grimburgwal, unz við komum að nokkrum gömlum húsum á síkisbakkanum vinstra megin götunnar.

Þar leynist lítil hurð og að baki hennar þröngur og brattur stigi upp að örsmárri kökustofu, Carla lngeborg‘s Pannekoekenhuis, þar sem er kjörið tækifæri til að fá sér eina stóra, hollenzka pönnuköku með hunangi.

Pijlsteeg

Við göngum síðan aftur til baka að Oudezijds Voorburgwal og röltum nokkurn veg eftir vinstri bakka síkisins. Við förum yfir Damstraat og beygjum síðan inn næsta húsasund til vinstri, Pijlsteeg. Þar er miðja vega jenever-búlan Wijnand Fockink, þar sem við fáum okkur glas ítilefni af, að nú er fyrstu gönguferðinni lokið. Héðan eru aðeins nokkur skref út að Dam og Krasnapolsky, þaðan sem við hófum ferðina

2. ferð:

Enn hefjum við ferð frá Dam, en í þetta sinn byrjum við í hinum enda torgsins, fyrir framan konungshöllina og Nieuwe Kerk. Við höfum áður lýst lífinu á torginu (sjá bls. 42), svo að við snúum okkur strax að konungshöllinni.

Koninklijk Paleis

Höllin var reist 1655 sem ráðhús borgarinnar á miðri auðsældaröld hennar. Hún er teiknuð af Jacob van Campen í síðbúinni, hollenzkri útgáfu af endurreisnarstíl, svokölluðum palladískum fægistíl. Við tökum eftir einkar formföstum hlutföllum hallarinnar, mildum útskotum, veggsúlnariðum og láréttri skiptingu milli hæða.

Höllin minnir raunar á sum ráðhús 16. aldar. Allur útskotni miðbálkurinn er einn risastór og bjartur salur, sem lengi var hinn stærsti í heimi. lnni í höllinni eru ein hin beztu dæmi um Empire húsgögn, arfur frá Louis Bonaparte, er skyndilega hafði sig á brott héðan.

Þessi volduga höll var sem ráðhús ein helzta miðstöð hollenzka heimsveldisins í hálfa aðra öld. Þegar Napóleon Bonaparte tók Holland 1808, gerði hann bróður sinn, Louis, að kóngi í ráðhúsinu. Það konungsveldi varð skammvinnt, en síðan hefur ráðhúsið verið konungshöll landsins.

Að vísu býr drottningin ekki þar, því að tæpast er hægt að búa í höll með háværum umferðaræðum á alla vegu, hafandi ekki einu sinni garð á milli. Hún býr að venju í Haag og kemur bara hingað í opinberar móttökur eða til að gista eina nótt í senn.

Höllin er opin almenningi á sumrin 12:30-16 og veturna sömu tíma á miðvikudögum. Gestir geta gert sér í hugarlund, að það þurfti 13.659 tréstaura til að halda höllinni uppi í mýrinni. Að skilnaði skulum við minnast þess, að höllin er eitt fullkomnasta skólabókardæmi um ákveðinn byggingarstíl í fortíðinni.

Sint Luciensteeg

Frá höllinni skellum við okkur í mannhafið og látum okkur berast suður eftir Kalverstraat (sjá bls. 43). Við förum svo til hægri í Sint Luciensteeg, þar sem fyrir okkur verða á vegg vinstra megin húsmerkingarsteinar. Þetta eru eins konar skjaldarmerki, höggvin í stein, sem í gamla daga komu í staðinn fyrir götunúmer í Amsterdam. Hvert hús í fínni hverfunum hafði slíkan húsmerkingarstein. Á göngum okkar um borgina sjáum við marga slíka, en hér hefur verið safnað á einn stað nokkrum steinum af húsum, sem hafa verið brotin.

Við getum litið inn á Nieuwezijds Voorburgwal. Á þessum parti þeirrar götu er frímerkjamarkaðurinn haldinn (sjá bls. 47)

Hlstorisch Museum

Við förum Sint Luciensteeg til baka og höldum áfram suður Kalverstraat nokkra metra, unz við komum að nr. 92 hægra megin. Þar er inngangurinn í borgarminjasafnið Historisch Museum, sem áður var munaðarleysingjahæli borgarinnar.

Þetta er safn fyrir þá, sem ekki hafa áhuga á söfnum. Það er svo vel gert, að óhjákvæmilegt er, að við öðlumst dálítinn áhuga á merkri sögu Amsterdam. Við förum sal úr sal og fylgjumst með þróun og vexti borgarinnar öld fyrir öld.

Amsterdam var upprunalega fiskipláss, sem fékk eins konar kaupstaðarréttindi 1275. Íbúarnir voru aðallega Frísar. Fátt segir af borginni, fyrr en eftir brunann mikla 1452, er timburhús voru bönnuð og fyrirskipað var að byggja úr tígulsteini. Í ríkjamyndunum miðalda komst Amsterdam fyrst undir veldi Búrgundarhertoga og síðan Habsborgara.

Sextánda öldin einkenndist af tilraunum Hollendinga til að losna undan oki hinnar spönsku deildar Habsborgara. Vilhjálmur þögli barðist við hertogann af Alba og varð forfaðir konungsættarinnar af Oranje. Á þessum tíma voru Hollendingar knúnir áfram af kalvínismanum, sem var í ofsafenginni andstöðu við ofsafengna kaþólsku Filipusar II af Kastilíu.

Árið 1602 var Austur-Indíafelagið stofnað, 1609 Amsterdambanki og 1611 kauphöllin. Borgin var virkur aðili að þessum fyrirtækjum og varð heimsveldi á þessum áratug. Um þetta leyti voru gerðir Herengracht, Keizersgracht og Prinsengracht. Miðborgin fékk þann svip, sem hún ber að mestu enn. Holland eignaðist nýlendur út og suður og fræga flotaforingja, sem eru grafnir í Nieuwe Kerk.

Á stórveldístíma sínum mynduðu Hollendingar mikilvægan hlekk í þróunarkeðju Norðvestur-Evrópu, sem fól í sér tæknilegt stökk frá miðöldum inn í vísindatíma nútímans. Siglingar örvuðu handverk, sem örvaði svo aftur siglingar. Þetta hlóð upp á sig og Amsterdam varð Evrópumiðstöð fjármála, kaupsýslu, iðnaðar, tækni, vísinda, lista og menningar.

Amsterdam og Hollendingar urðu á öldinni átjándu að víkja fyrir afli London og Englendinga. Hollendingar voru samt búnir að koma sér vel fyrir, svo sem sýna dæmin af Unilever, Royal Dutch Shell og Philips, stórveldisfyrirtækjum nútímans. Á síðustu áratugum felast þó mestu afrek Hollendinga í gífurlegri tækni við gerð flóðgarða.

Safnið er opið 9:30-17, sunnudaga 13-17.

Begijnensteeg

Við yfirgefum fortíðina í Historisch Museum og höldum áfram suður Kalverstraat. Næsta hliðargata til hægri er Begijnensteeg, þar sem við beygjum til hægri. Þar er skemmtileg bjórkrá, Pilsener Club (sjá bls. 49). Einnig er þar rómantískt veitingahús, Bistrogijn, með steindum gluggum, gamalhollenzkum húsbúnaði og kertaljósum. Gatan stefnir beint að hliðinu á Begijnhof.

Við hefðum líka getað komizt hingað beint úr safninu bakdyramegin. Þá hefðum við farið um Varðmannasalinn, sem er tveggja hæða glerskáli með stórum málverkum af hetjum Amsterdam, er söfnuðust saman 1580 til að verja borgina fyrir hertoganum af Alba.

Begijnhof

Begijnhof er kyrrlátur unaðsreitur mitt í ys og þys stórborgarinnar. Þar kúra saman smáhýsi í kringum stóra garðflöt og kirkju. Þetta var öldum saman heimili kristilegra kvenna, sem þó voru ekki vígðar sem nunnur. Slík kristileg kvennaþorp hafa hvergi varðveitzt nema hér og í Breda.

Ferðamenn koma lítt við hér, enda eru dyrnar að Begijnhof ekki áberandi. En þetta er einmitt ánægjulegur hvíldarstaður frá hávaða, þrengslum og mannhafi umhverfisins. Sérstaklega er notalegt að koma hingað á sunnudagsmorgnum, þegar orgeltónarnir hljóma úr kirkjunum. Ef Shangri La er einhvers staðar, þá er það hér.

Kirkjan á flötinni er mótmælenda, kölluð Enska kirkja. Andspænis henni er kaþólska kirkjan felld inn í húsaröðina, á nr. 31. Hún er hin raunverulega kirkja Begijnen, kristilegu kvennanna.

Rétt vinstra megin við kaþólsku kirkjuna er elzta íbúðarhús borgarinnar, timburhús frá 1478, meira en 500 ára gamalt. Það er eins gamalt og hálf Íslandssagan. Í skotinu að baki hússins eru nokkrir húsmerkingarsteinar eins og þeir, sem áður hefur verið lýst.

Spui

Við förum úr þessum enda Begijnhof um flísalagt portið út á torgið Spui. Þar getum við litið inn í 3OO ára gamla bjórkrá, Hoppe (sjá bls. 48).
Síðan förum við aftur í Kalverstraat, sem liggur um austurenda torgsins. Þar komum við brátt á hægri hönd að vaxmyndasafninu Madame Tussaud, sem er eitt útibúið frá móðursafninu í London, opið 10-18.

Leldsestraat

Við beygjum næst til hægri inn Heiligeweg og í beinu framhaldi af honum Koningsplein og Leidsestraat. Við fylgjum þannig áfram verzlunarás borgarinnar, sem hófst í hinum enda Kalverstraat við konungshöllina og mun halda áfram handan Leidseplein í P.C.Hooftstraat og von Baerlestraat.

Leidsestraat er göngugata eins og Kalverstraat, full af fólki á öllum tímum dags og jafnvel nætur, því nú erum við farin að nálgast Leidseplein. Við förum á brúm yfir Herengracht, Keizersgracht og Prinsengracht og erum óheppin, ef eitt einkennistákna borgarinnar, handknúið og ríkulega litskreytt götuorgel eða lírukassi, verður ekki á vegi okkar.

Við skulum staðnæmast á brúnni yfir Herengracht og virða fyrir okkur Gullbogann á síkinu vinstra megin. Þar eru fínustu heimilisföngin í borginni, áður heimili auðugustu borgarherranna og nú virðulegustu bankanna.

Komin á Keizersgracht getum við tekið smákrók til hægri til að líta á hús nr. 446, vinstra megin síkis. Þar átti Casanova um tíma í platónsku ástarsambandi við Esther, dóttur Hope bankastjóra.

Við getum líka staðnæmzt við Prinsengracht. Þar í húsinu á hægra horninu er hótelið Alexander (sjá bls. 11), veitingahúsin Dikker en Thijs og Prinsenkelder (sjá bls. 40) og sælkerabúðin Dikker en Thijs. Hún er hin fremsta hér í borg og vitnar því miður ekki um, að Hollendingar séu miklir matgæðingar.

Leidseplein

Og þá erum við komin á Leidseplein, miðstöð hins ljúfa lífs. Hér eru í röðum veitingahúsin góðu, krárnar fínu og allar útgáfur skemmtanalífsins. Margir eru þeir, sem búa á American hóteli (sjá bls. 18) við torgið og sjá enga ástæðu til að fara út fyrir torgið.

Við Leidseplein eru veitingahúsin Oesterbar (sjá bls. 32), Djawa (sjá bls. 26), Borderij (sjá bls. 38) og Swarte Schaep (sjá bls. 38). Hér eru krárnar Wiinlokaal (siá bls. 48), Continental Bodega (sjá bls. 48), Reynders (sjá bls. 47) og Eylders (sjá bls. 47). Hér er næturklúbburinn Blue Note (sjá bls. 53) og rétt hjá ungmennastaðirnir Melkweg (sjá bls. 52) og Paradiso (sjá bls. 52).

Og á miðju torgi trónir Stadsschouwburg í öllu sínu veldi, borgarleikhúsið, ríkisóperan og ríkisballettinn. Við setjumst handan þess á stól fyrir framan Café Americain og hvílum lúin bein, virðum fyrir okkur mannlífið og sötrum sérgrein hússins, lrish Koffie.

P.C.Hooftstraat

Handan við Singelgracht eru hótelin Marriott (sjá bls. 16) og Centraal (sjá bls. 20). Milli þeirra er gatan Vondelstraat og inn af henni Roemer Visscherstraat með nokkrum ódýrum hótelum, þar á meðal Owl (sjá bls. 21), Vondel, Parkzicht, Sipermann og Engeland.

Við förum brúna yfir Singelgracht og beygjum síðan til vinstri. Þar verður á vegi okkar enn eitt einkennistákn borgarinnar, einn af mörgum síldarvögnum hennar. Þar er hægt að stýfa úr hnefa ýmsar tegundir af síld, ólíkt matarlegri en pylsurnar hjá okkur.

Við göngum suður garðinn og Stadhouderskade, unz við komum að Hobbemastraat til hægri. Þar á hægra horninu er veitingahúsið Mirafiori (sjá bls. 32). Síðan beygjum við til hægri inn í P.C.Hooftstraat, þar sem sitt á hvoru horninu eru veitingahúsin Sama Sebo (sjá bls. 25) og Rembrandt (sjá bls. 31).

P.C.Hooftstraat er fínasti hluti verzunarássins, sem við höfum fylgt á göngu okkar. Hér eru tízkubúðirnar og ýmsar sérverzlanir með dýrar vörur. Og hér er veitingahúsið Fong Lie (sjá bls. 27).

A mótum P.C.Hooftstraat og Constantijn Huygenstraat getum við beygt til hægri og farið í Vondelpark, notalegan útilífsgarð, sem er mikíð stundaður af trimmurum, hjólreiðafólki og hassreykingamönnum.

Ef við tökum ekki krókinn í garðinn, beygjum við á horninu tíl vinstri og förum von Baerlestraat alla leið að Concertgebouw, sem er hægra megin götunnar. Concertgebouw hýsir samnefnda sinfóníusveit, sem er í frægara lagi (sjá bls. 50).

Concertgebouw snýr út að gras- og blómatorginu Museumsplein. Handan þess sjáum við hið volduga Rijksmuseum, ríkislistasafnið, og á vinstri hönd Stedelijk Museum, borgarlistasafnið, og Rijksmuseum Vincent van Gogh.

Stedelijk Museum

Við höfum nú lokið göngu okkar um verzlunargöturnar Kalverstraat, Heiligeweg, Koningsplein, Leidsestraat og P.C.Hooflstraat og getum hætt að líta í búðarglugga. Hér tekur við menningarsagan.

Við förum til baka götuna, yfir hana og inn í hina nýju álmu Stedelijk Museum, Kjarvalsstaði Amsturdammara. Það er opið 9:30-17, sunnudaga 13-17. Hér skoðum við svokallaða nútímalist, þaðer að segja 20. aldar list frægra nafna.

Á veggjum hanga verk eftir Cézanne, Picasso, Renoir, Monet og Manet, einnig Chagall, Malevich, Kandinsky og Mondrian, svo og málverk eftir Cobra-hópinn. Þar eru líka yngri stefnurnar, popplist og conceptual list og hvað þær nú annars allar heita.

Þetta safn nýtur mikils álits, enda er það stöðugt að kaupa ný listaverk og heldur næstum þrjátíu sérsýningar á ári hverju.

Rijksmuseum Vincent van Gogh

Komin úr Stedelijk Museum förum við til hægri og síðan aftur til hægri inn Paulus Potterstraat, framhjá eldri álmu safnsins og að van Gogh safninu, sem er sömu megin götunnar. Það er í nútímabyggingu frá 1973, sem þykir merkilegur aldur í miðborginni!

Rijksmuseum Vincent van Gogh er opið 10-17, sunnudaga 13-17. Það er eitt skemmtilegasta listasafn í heimi. Hvergi er til jafn heildstætt safn málverka eins, heimsfrægs málara. Hér eru til sýnis um 200 málverk hans í réttri tímaröð. Hægt er að fylgjast mánuð fyrir mánuð með listþróun hans og vaxandi brjálsemi undir ævilokin, er hann framdi sjálfsmorð 37 ára gamall árið 1800. Hér eru einnig 500 rissmyndir hans.

Svo merkilega vill til, að mestur hluti afgangsins af málverkum Vincent er líka í Hollandi, ekki langt frá Amsterdam, í safni Kröller-Müller í Hoge Veluwe skógi. Þannig einokar Holland van Gogh gersamlega, öfundað af listvinum í öðrum löndum. En skýringin er, að enginn vildi kaupa myndir Vincents, meðan hann lifði. Síðar sáu ættingjar hans um, að „ruslið“, sem hann skildi eftir í Frakklandi, yrði flutt til heimalandsins.

Coster

Við göngum áfram Paulus Potterstraat að Rijksmuseum. Á enda götunnar, vinstra megin, er gimsteinasalan Coster. Í borginni eru margir góðir gimsteinasalar, sem sýna ferðamönnum slípun gimsteina, og Coster er einn sá besti. Það kostar ekkert að fylgjast með gamla manninum stunda þessa nákvæmnisvinnu með þar til gerðum vélakosti. En viljir þú kaupa, skaltu bara nefna upphæðina. Það er sama, hversu há hún er, Coster hefur eitthvað fyrir þig.

Rijksmuseum

Þunglamaleg höllin Rijksmuseum stendur klofvega yfir Museumstraat. Við komum hér aftan að henni og förum göngin til að komast að framhliðinni, þar sem inngangurinn er.

Rijksmuseum er ekki beinlínís á borð við Louvre, Ufflzi, Prado og National Gallery, en slagar þó hátt upp i þessi söfn Parísar, Flórens, Madrid og Lundúna. Gimsteinn þess er auðvitað Rembrandt og síðan aðrir Hollendingar á borð við Frans Hals og Vermeer.

Hinir miklu málarar Hollands voru uppi á 17 öld, einmitt gullöldinni, þegar opinberar stofnanir og einstaklingar höfðu nóg fé til að moka i listamenn. Þannig fylgdi menningin gróðanum.

Erfitt er að veita leiðsögn um samið, því að í seinni tíð hefur það ekki haft starfslið til að halda öllum vængjum opnum samtímis. Til að komast í alla vængina yrðum við að hafa allan daginn til ráðstöfunar. Til að þjóna þeim, sem ekki hafa tíma til slíks, hafa frægustu málverkin verið látin í míðsalina hægra megin, sem áður voru fyrir sérsýningar. Þessir miðsalir eru alltaf opnir.

Þar er mest látið með risastórt málverk Rembrandts af varðsveit Frans Banning Cocq og Willem van Ruytenburgh, oftast kallað Næturvaktin. Tveir varðmenn vaka yfir Næturvaktinni, sem í rauninni er dagvakt, svo sem í ljós kom, þegar fernisinn var hreinsaður af málverkinu skömmu eftir stríð.
Safnið er opið 10-17, sunnudaga 13-17.

Nieuwe Spiegelstraat

Þegar við komum úr safninu, höldum við beint af augum yfir Singelgracht og götuna Weteringschans, þar sem veitingastofan Opatija (sjá bls. 33) er nálægt horninu hægra megin.

Við höldum áfram yfir Lijnbaansgracht og síðan meðfram Spiegelgracht, þar sem við erum komin inn í hverfi forngripasala. Þeir eru hér á stóru svæði við Spiegelgracht, Prinsengracht og Keizersgracht, en þekktastir og flestir eru þeir við Nieuwe Spiegelstraat, sem er í beinu framhaldi af Spiegelgracht. Á kaflanum milli Prinsengracht og Keizersgracht er einmana vínbúð innan um þrjá tugi forngripasala.

Þessi samþjöppun er einkar þægileg fyrir áhugafólk um þessi efni. Á nokkrum tugum metra er hægt að finna sérfræðinga í flestum greinum forngripasölu. Og þeir selja ekki bara hollenzka forngripi, heldur hvaða lands sem er. Fransk- og brezkættaðir hlutir eru áberandi í þessum búðum.

Museum Van Loon

Þegar við erum komin út að Keizersgracht, beygjum við til hægri meðfram síkinu, förum yfir umferðargötuna Vijzelstraat að Keizersgracht 672, þar sem Museum Van Loon er til húsa. Það er ættarsafn van Loon ættarinnar, sem löngum hefur verið áberandi í opinberu lífi Amsterdam. Skemmtilegastur er skrautgarðurinn að húsabaki. Safnið er opið 10-12 og 13-16, lokað miðvikudaga.

Museum Fodor

Við þurfum að krækja út á brúna til baka til að komast í Museum Fodor, sem er andspænis Van Loon, við Keizersgracht 672. Þar eru sýnd málverk þeirra, sem enn eru ekki orðnir nógu frægir til að koma verkum sínum í Stedelijk Museum. Þess vegna fara menn hingað til að kynnast nýjum straumum i myndlist.

Verkaskipting þriggja safna er með þeim hætti, að Fodor sýnir list dagsins í dag, Stedelijk list 20. aldar og Rijksmuseum list fyrri alda. Hér á Museum Fodor gerðu Íslendíngar garðinn frægan í árslok 1983, fyrstir erlendra málara. Þetta safn á því stað í hjarta okkar.

Íslendingarnir, sem sýndu á Fodor, voru Árni Ingólfsson, Daði Guðbjörnsson, Eggert Pétursson, Helgi Þorgils Friðjónsson, Ingólfur Arnarson, Ívar Valgarðsson, Kristinn Harðarson, Steingrímur Eyfjörð Kristmundsson og Tumi Magnússon.

Bloemenmarkt

Við förum til baka út á Viezelstraat, ljótustu götu borgarinnar, og göngum hana til norðurs fram hjá Algemene Bank Nederland, sem er svo stirður, að hann tekur ekki einu sinni gildar eigin ávísanir. Á brúnni yfir Herengracht stönzum við stutta stund til að virða fyrir okkur Gullbogann til vinstri, sem við vorum áður búin að sjá frá Leidsestraat.

Síðan förum við áfram að blómamarkaðinum, Bloemenmarkt (sjá bls. 46) við Singel og drekkum í okkur litskrúð blómanna. Slíkan blómamarkað sjáum við tæpast í öðrum borgum.

Munttoren

Við erum komin að torginu Muntplein, sem heitir eftir turninum Munttoren. Hann er einn af turnum hins gamla borgarvirkis frá miðöldum og hét áður Reguliers, en fekk nafnið Munttoren, af því að borgin sló eigin mynt í honum um tíma. Á 17. öld brann turninn að mestu og fékk þá nýjan efri hluta. Sjálft torgið er mesta umferðartorg bíla í borginni.

Rokin

Handan Rokin síkis blasir við okkur hótelið Europe (sjá bls. 14) með veitingasalnum Excelsior (bls. 34) og matreiðslumönnunum í kjallaranum undir yfirborði vatnsins. Að baki okkar er veitingahúsið Indonesia (sjá bls. 26) á annarri hæð í hótelinu Carlton.

Við göngum norður eftir Rokin, þar sem við getum á ný tekið upp á að skoða í búðarglugga, ef við fáum okkur ekki bara að borða á Kopenhagen (sjá bls. 34). Margar verzlanir, sem hafa dyr út að Kalverstraat, hafa einnig dyr út að Rokin. Innan skamms erum við komin á Dam, þar sem þessi ferð var hafin. Við höfum skoðað suðvesturhluta miðborgarinnar.

4. ferð:

Þá er ekki annað eftir en norðvesturhlutinn. Við byrjum enn á Dam og í þetta sinn fyrir framan Nieuwe Kerk.

Nieuwe Kerk

Nieuwe Kerk er, þrátt fyrir nafnið, ein elzta kirkjan í Amsterdam, reist á 15. öld. Hún er eins konar Westminster Abbey Hollendinga, krýningarkirkja konungsættarinnar. Þar hafa þrjár Hollandsdrottningar verið krýndar í röð, Vilhelmína 1898, dóttir hennar Júlíana 1948 og dótturdóttirin Beatrix 1980. Svo virðist sem kvennaveldi hafi í heila öld ríkt í ættinni Oranje-Nassau. En nú hefur Beatrix eignast krónprins til að taka við ríkinu.

Nieuwe Kerk er ef til vill frægust fyrir að vera án turns. Mjó spíra var sett á hana til málamynda á 19. öld. Um miðja 17. öld höfðu borgarfeður deilt um, hvort byggja skyldi kirkjuturn eða ráðhús og varð ráðhúsið ofan á. Kirkjan er opin 12-16, sunnudaga 13-17.

Gravenstraat

Að baki Nieuwe Kerk eru nokkur skemmtileg húsasund. Næst kirkjunni er Gravenstraat. Þar á nr. 28 er skemmtileg, lítil ostabúð, Crignon, sem rúmar varla fleiri en einn viðskiptavin í einu, en býður þó upp á rúmlega hundrað tegundir osta frá ýmsum löndum. Að búðarbaki er ostaveitingastofa. Við sömu götu, á nr. 16, er gamla jenever-búlan Drie Fleschjes (sjá bls. 50).

Nieuwendijk

Við förum Gravenstraat til austurs að Nieuwendijk, sem er eins konar framhald Kalverstraat til norðurs frá Dam. Það er gata verzlunar og býður upp á ótal hliðarsund, sem meira að segja höfundar þessarar bókar hafa ekki kannað öll. Eftir því sem norðar dregur, vex skemmtanalífið á kostnað verzlunarinnar. Gatan tekur þverbeygju til vesturs og endar við Singel.

Ronde Luterse Kerk

Við tökum örstuttan krók suður með vinstri hlið Singel, bæði til að virða fyrir okkur mjósta hús borgarinnar, sem er á Singel nr. 7, og til að skoða Ronde Luterse Kerk, sem er kúpulkirkja frá 1671.

Tvær milljónir tígulsteina og þakkopar frá Karli XI Svíakonungi fóru í þessa tæplega 50 metra háu kirkju í barokk- eða hlaðstíl. Hún var um síðir afvígð og gerð að pakkhúsi, unz Sonesta hótelið (sjá bls. 16) endurlifyaði hana.

Brouwersgracht

Til baka förum við og yfir Singel, göngum spölkorn inn Haarlemmerstraat, þar sem á nr. 43 er mjósta veitingahús heims, Groene Lanteerne í 17. aldar stíl og þjónusturnar bera eins konar þjóðbúninga.

Síðan göngum við götuna til baka, beygjum til hægri og síðan aftur til hægri eftir Brouwersgracht. Við þetta síki byrja hin margnefndu skeifusíki Herengracht, Keizersgracht og Prinsengracht. Hér er síkjastemmningin í algleymingi. Við tökum sérstaklega eftir fallega endurnýjuðu pakkhúsi á nr. 118.

Hér erum við um það bil að detta út af kortinu á bls. 36, svo að nú verða menn að fylgja þessari leiðarlýsingu undanbragðalaust. Við höldum áfram eftir hægri bakka Brouwersgracht framhjá Herenmarkt, sem er greinilega huggulegt torg, úr því að gamla fólkið situr þar og ungu börnin leika sér þar.

Jordaan

Þegar við komum að Prinzengracht, beygjum við til vinstri eftir henni, förum yfir á hægri bakkann og heilsum upp á Norderkerk og markaðinn við hana (sjá bls. 46). Kirkjan var reist 1623 og er í laginu eins og grískur kross.

Við erum komin í Jordaan, hverfið milli Prinsengracht og Lijnbaansgracht. Það var upphaflega fetækrahverfi franskra Húgenotta, en hefur á síðustu árum verið endurlífgað af miðaldra hippum, sem hafa innréttað dýrar íbúðir í gömlum pakkhúsum. Og við erum aftur komin inn á kortið á bls. 36.

Suður eftir Prinsengracht göngum við og lítum að vild inn í hliðargöturnar á hægri hönd. Á kránni Prins við Prinsengracht lO4 er kjörið að hvíla lúin bein.

Á næsta horni förum við inn Egelantiersgracht, afar notalegt síki, sem er dæmi um, hve vel hefur tekizt að endurreisa Jordaan. Af 8000 húsum hverfisins hafa 800 verið tekin undir verndarvæng húsfriðunarnefndar borgarinnar.

Anne Frank Huis

Við göngum hinn bakka Egelantiersgracht út að Prinsengracht og förum þar yfir næstu brú. Þar komum við á vinstri bakkanum að Anne Frank Huis á Prinsengracht 263. Það er opið 9-17, sunnudaga 10-17.

Hér bjó Anna Frank með sjö ððrum gyðingum í felum frá 1942 og þangað til þau voru svikin í hendur nazista í ágúst 1944. Hér skrifaði Anna dagbókina, sem hefur öðlazt heimsfrægð. Hér sjáum við bókaskápinn, sem var um leið hurð að felustað flóttafólksins.

Við sjáum einnig blaðaúrklippurnar, sem 13 ára stúlkan límdi á vegginn fyrir ofan rúmið sitt. Þar er mynd af Deanna Durbin og Margréti Bretaprinsessu. Fyrir tilviljun fannst þetta allt og þar á meðal dagbókin.
Lesendur fjögurra milljón eintaka af dagbók Önnu Frank geta hér endurlifað bókina á dramatískan hátt. Íslenzkir lesendur geta glaðzt yfir, að íslenzka útgáfan er þar til sýnis með öðrum útgáfum bókarinnar. Þetta er án efa eitt af allra merkustu söfnum borgarinnar.

Westerkerk

Aðeins ofar og sunnar við Prinsengracht er Westerkerk, byggð 1631 af feðgunum Hendrick og Pieter de Keyser í hreinskornum formum og mælirænum einingum. Hún hefur tvö snubbótt þverskip og kubblaga turn. Hún er dæmigerð kalvínsk kirkja, hefur engar hliðarkapellur fyrir dýrlinga og kórinn er stuttur, svo að skammt sé milli prests og safnaðar.

Turninn er hinn hæsti í Amsterdam, 85 metra hár, og býður dugnaðarfólki upp á óviðjafnanlegt útsýni í góðu skyggni. Í turninum er klukknasamstæða eftir Francois Hemony, sem raunar hefur sett saman slíkar klukkur í fleiri turnum borgarinnar. Samstæður þessar spila fjörug lög, sem klingja í eyrum ferðamanna, löngu eftir að þeir eru farnir heim.

Á torginu fyrir framan bjó franski heimspekingurinn Descartes um tíma á nr. 6. Þaðan skrifaði hann í bréfi: „Í hvaða landi væri að finna slíkt fullkomið feelsi?“ Þar vísaði hann til þess, að Holland, með Amsterdam í fararbroddi, hefur löngum verið griðastaður flóttamanna og annarra þeirra, sem ekki bundu bagga sína sömu hnútum og samferðamenn.

Héðan getum við farið til baka yfir Prinsengracht og kynnst Jordaan nánar. Slíkri könnun hæfir engin sérstök leiðarlýsing. Ef við höfum hins vegar fengið nóg af rölti í bili, þá göngum við Raadhuisstraat til austurs að fyrrverandi ráðhúsi og núverandi konungshöll, þar sem við hófum þessa göngu.

Leiðsögninni um Amsterdam er lokið og við getum stungið okkur inn á Drie Fleschjes að baki Nieuwe Kerk eða farið yfir torgið til að prófa nýjan snafs hjá Gijsberti Hodenpijl.

1984 og 1992

© Jónas Kristjánsson