Niðurstöður prófkosninga Alþýðuflokksins og Sjálfstæðisflokksins hafa sýnt, að fjármagn nægir ekki til að ná kjöri. Þeir féllu, sem mestum peningum eyddu. En aðrir, sem engum peningum eyddu, náðu hins vegar kjöri.
Albert Guðmundsson og Vilmundur Gylfason voru sigurvegarar prófkosninganna. Um hvorugan voru gefnir út auglýsingamiðar né birtar auglýsingar í dagblöðum. Og ekki urðu kjósendur varir við skipulegar símhringingar í þágu þeirra.
Þriðji sigurvegari prófkosninganna var Friðrik Sófusson. Meira var haft fyrir hans kjöri, en án þess að það kostaði meira fé en nokkrir kunningjar gætu léttilega skipt á milli sín. Þar kom fyrst og fremst til mikil sjálfboðavinna kunningja og félaga í samtökum ungra sjálfstæðismanna.
Allir þessir þrír sigurvegarar nutu fjölmenns hóps ákafra stuðningsmanna. Ef öll sjálfboðavinna þessara stuðningsmanna væri metin til fjár, gæti verið um háar fjárhæðir að ræða. En kjarni málsins er, að þetta var sjálfboðavinna. Slík vinna er fyllilega í anda lýðræðis.
Svo voru aðrir frambjóðendur, sem fengu birtar um sig fokdýrar blaðaauglýsingar, í einu tilviki fyrir hátt í eina milljón króna. Samt féllu þessir frambjóðendur. Og mest varð fall þess, sem dýrast var auglýstur í dagblöðum.
Af þessu má ráða, að niðurstöður prófkosninga Alþýðuflokks og Sjálfstæðisflokks voru ekki sigur fjármagnsins. Þeir sigruðu einfaldlega, sem vinsælastir voru, í sumum tilvikum með óeigingjarnri aðstoð sjálfboðaliða.
Þessar staðreyndir verða menn að hafa í huga, þegar þeir lesa gremjuþrungin skrif. Morgunblaðsins um “öngþveiti” og “ógeðfelldar brautir” prófkosninganna. Það eina, sem er réttmætt í þeim skrifum, er krafan um skilmerkilega grein frambjóðenda fyrir kostnaðinum af baráttu þeirra.
Flokkarnir verða að setja reglur um fjármögnun kosningabaráttu frambjóðenda og um birtingu upplýsinga í því efni. En þessi nauðsyn stafar ekki af gefnu tilefni, heldur er hún til öryggis í framtíðinni.
Í rauninni stafar gremja Morgunblaðsins af því, að prófkosningar hindra blaðið og flokkseigendafélagið í að ráða framboðum Sjálfstæðisflokksins. Það er þess vegna, sem blaðið reynir nú að rægja prófkosninguna sem mest það má.
Sama ástæða liggur að baki fagnaði Þjóðviljans út af skrifum Morgunblaðsins. Þjóðviljinn tekur undir skoðanir Morgunblaðsins, af því að blaðið gætir hliðstæðra klíkuhagsmuna í öðrum flokki.
Klíkur allra flokka eru dauðhræddar við prófkosningar, einmitt vegna þess að reynsla undanfarinna vikna sýnir, að slíkar kosningar efla lýðræðið með því að auka áhrif almennings. Morgunblaðið og Þjóðviljinn eru að þyrla upp moldviðri í vonlausri tilraun til að dylja þessa staðreynd.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
