Heyrzt hefur, að einhvers staðar fáist súkkulaðihúðaðar rúsínur fyrir fimm aura stykkið. Væri þá fundin tímabundin forsenda minnstu mynteiningarinnar í nýkrónukerfinu. Að öðru leyti eru 25 ára töggur ódýrasta vara markaðarins.
Þrátt fyrir myntbreytinguna þarf 25 taldar einingar til að mæla verð einnar töggu. Og fimm einingar smæstu myntar þarf til að greiða verð þessarar töggu.
Dæmið sýnir, að neðri endi nýkrónukerfisins nýtist ekki sem skyldi. Hin nýja króna er orðin verðbólgin um leið og hún heldur innreið sína. Hún er eftir sem áður lélegasta króna Norðurlanda, þótt litlu muni á hinni dönsku.
Þetta er náttúrlega ekki nógu góð niðurstaða fyrirhafnar og kostnaðar. Með meiri framsýni hefði mátt ákveða niðurskurð þriggja núlla í stað tveggja. Þá mundi krónan mæla verðlag með svipuðum hætti og myntir gerðu í gamla daga, fyrir stóru kreppur, þegar verðbólgan í heiminum var því sem næst engin.
Niðurskurði núlla fylgir gífurlegur undirbúningur og útgjöld. Þessi fyrirhöfn og kostnaður eru ekki meiri, þótt einu núllinu fleira sé fækkað. Við höfum misst af að nýta gullið tækifæri myntbreytingar til hins ítrasta.
Segja má, að þægilegt sé að færa kommuna fram um tvö sæti. Hinar gömlu upphæðir gilda eftir sem áður, en nú taldar í aurum í stað króna. Ef menn hafa þetta í huga, eiga þeir auðvelt með að átta sig á sambandi nýs og gamals verðs.
Fólki hefði þó verið enn auðveldara að venja sig á að reikna í krónum í stað þúsunda króna og í þúsundum króna í stað milljóna króna. Einingin þúsund er nefnilega mun merkari áningarstaður í reikningskerfinu en einingin hundrað.
Auðvitað er ekki til mikils að setja fram þessa vizku eftir á að hyggja. Þó er jafnan gott að staðnæmast að loknum mikilvægum áfanga og gera sér grein fyrir, hvað betur hefði mátt fara. Til þess eru mistökin að læra af þeim.
Við ættum að geta verið sammála um, að betra hefði verið að skera þrjú núll í stað tveggja og slá einseyrings mynt til viðbótar. Jafnvel þótt slíkt hefði verðbelgt tögguna úr 25 nýaurum upp í þrjá beztuaura.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
