Skríllinn er kominn

Nýmiðlun
Skríllinn er kominn

Howard Rheingold: Smart Mobs, The Next Social Revolution,2002

Hvernig á að þekkja framtíðina, þegar hún lendir á þér?
Farsímar, maður-til-manns tækni, tölvutækni. Þessi tækni gerir hópum kleift að skipuleggja sameiginlegar aðgerðir í meira mæli en nokkru sinni fyrr. Þessir hópar eru samtals “klári skríllinn”

Klár skríll myndast, þegar tækni samskipta og tölva magnar hæfni fólks til samvinnu. Getur verið til góðs eða ills. Sumir nota þetta til að efla lýðræði, aðrir til að stunda hryðjuverk. Tækni klára skrílsins eru farsímar og altölvun, ódýrar örflögur í daglegu umhverfi fólks.

Þegar hafa ríkisstjórnir fallið og undirheimar ungs fólks blómstrað frá Asíu til Skandinavíu. Nýjar atvinnugreinar hafa fæðst og gamlar hafið gagnsókn. Óeirðir árið 1999 notuðu síuppfærðar vefsíður, farsíma og flugnager. Estrada var felldur með SMS.

Við sjáum alls staðar spjöld úr pússluspilinu, en þau hafa enn ekki verið tengd. Útvarps-örflögur skipta þar máli. Þráðlaust samband á kaffihúsum, hótelum og í hverfum eru þáttur. Einkunnir kaupenda og seljenda á eBay eru einnig þáttur af pússluspilinu.

Rannsóknir líffræðinga, félagsfræðinga og hagfræðinga á samvinnu skýra rammann. Ein alþjóðleg spurning skiptir máli. Af hverju græðir DoCoMo, meðan þráðlaus fyrirtæki á vesturlöndum eiga í erfiðleikum?

Fólkið í klára skrílnum vinnur saman á nýjan hátt, af því að það ber tæki, sem fela í sér samskipti og tölvur. Farsíminn tengir það öðrum upplýsingatækjum í umhverfinu og símum annarra. Hræódýrar örflögur gegnsýra umhverfið. Farsíminn er fjarstýring.

Fjölmiðlunarhringir og opinberar stofnanir reyna að hemja frelsi fólks. Valdabaráttan um skjalaskipti, afritunarvernd, skömmtun útvarpsbylgja. Verður farsímafólk neytendur gróinna hagsmuna eða notendur eins og þeir, sem nota tölvur og veraldarvefinn?

Moore’s Law: Öflögur lækka um helming í verði á 18 mán. fresti.
Metcalfe’s Law: Fjölgun eininga í neti eykur mátt þess í 2ru veldi.
Reed’s Law: Fjölgun vefhópa eykur mátt vefsins í n’ta veldi.

Vefsíður eBay, Epinions, Amazon, TripAdvisor og Slashdot eru sumpart framleiddar af notendunum. Þar er komin gagnvirkni. Fólk tjáir reynslu sína og skoðanir sínar og aðrir gefa einkunn þessum skoðunum og þessari reynslu.

Vitrun á Shibuya-gatnamótunum: Að tengja farsíma við veraldarvefinn er meira en að fá kauphallarskráningu í símann. Stutt skilaboð ollu ungmennabyltingu í Tokyo og Helsinki og pólitískri byltingu í Manila.

Fyrst héldu menn, að sími væri ritsími með tali, en hann varð allt annað og meira. Núna halda menn, að þráðlausar tölvur/símar séu sama og þráðtengdar tölvur og símar, en þær verða allt annað og meira. Þráðleysið hefur t.d. frelsað unga fólkið frá heimilunum.

Farsímar gera fólki kleift að finnast það vera á stað, sem það er í sambandi við. Tilfinning fyrir tíma hefur orðið þokukenndari. Unga fólkið kemur ekki á tilsettum tíma, en það er í símasambandi. Fólk skiptir ekki tíma sínum í fyrirfram ákveðin tímabil.

Imode ofar öllu:
Mörg evrópsk fyrirtæki hafa varið miklum fjárhæðum til að taka þátt í 3G tíðninni. Erfitt verður að ná því til baka.
Málið er að skilja, að farsími er ekki tæki til að tala í. Hann er fjarstýring þín á tilverunni.

Fólk notar SMS í sífellu til að halda sambandi við hópinn. “Hvar ertu”, “hvað ertu að gera”. Þetta fólk hefur ekki áhuga á internetkaffihúsum. Staðsetningar eru orðnar mikilvægur þáttur farsíma. Hver er nálægt mér og vill koma í kaffi með mér?

Txtkynslóðin:
Ef ég sé ekki SMS skilaboð að morgni og fæ bara fá yfir daginn, finnst mér, að enginn elski mig.
Múslimar eru skelfingu lostnir yfir að strákar og stelpur séu í sambandi í farsíma. Þar geta þau verið ein saman.

SMS hefur gengið hægar í Bandaríkjunum en í Evrópu og Asíu, af því að þar ekki staðall. Hinir hafa GSM-staðalinn.
Persónuvefir, staðlausir staðir og aðrir félagsárekstrar:

Farsímar hafa áhrif á persónuleika ungs fólks, þegar það er að reyna að losna undan valdi fjölskyldunnar. Þeir hafa áhrif á félagshópa og nágrenni. Þeir hafa áhrif á samfélagið allt, menningu, völd, siðmenningu. Innihaldið er ekki mikilvægt, heldur miðillinn.

Notkun farsíma í almenni hefur valdið deilum, einkum talið. Sá, sem talar í síma, truflar fólk í kringum sig. Hann er á tveimur stöðum í einu og tekur símann fram yfir nágrennið. Fólki finnst hann tillitslaus. Hegðun hans truflar siðareglur samfélagsins.

Samstarfstækni: Fartækni og altækni. Og gullgerðartækni:
Farsíminn mun breyta lífi okkar meira en veraldarvefurinn. Fleira fólk sameinar félagslegan auð sinn á nýjan hátt en áður hefur gerst í sögunni. Fleiri nota síma en tölvu.

Farsíminn býr til frjálsan afrétt, þar sem menn gefa og þiggja og þar sem sumir eru sníkjudýr. Það er sorgarsaga afréttanna. Í vefmiðlum hafa risið kerfi, þar sem sníkjudýrum er refsað og hinir ósérhlífnu eru verðlaunaðir. Orðspor fylgir fólki, samanber eBay.

Frjáls afréttur gengur vel, þegar:
* Mörk hópsins eru skýr.
* Reglur um notkun þjóna vel.
* Fólk ræðir reglur og breytir.
* Ytra vald fellst á reglurnar.
* Aðhaldskerfi hegðunar er til.
* Stighækkandi refsingar notaðar.
* Lágvær leið til að leysa deilur.

Kropotkin fursti sá, að samhjálp stuðlaði fremur að úrvali tegundanna en samkeppni. Mörg dæmi um það eru í dýraríkinu. Fólk hneigist að samhjálp. Það lætur plata sig einu sinni, en ekki oftar (tit for tat). Til eru stærðfræðiformúlur um samhjálp-samkeppni.

Gagnvirkni, endurgjald í sömu mynt, orðstír, félagsþjálfun eru allt atriði, sem hafa stuðlað að gagnsemi frjálsra afrétta í heimi klára skrílsins.

Fundinn upp afréttur uppfinninga:
Veraldarvefurinn er nýtt dæmi um frjálsan afrétt:
* Aðgangur að tölvum fyrir alla.
* Allar upplýsingar séu frjálsar.
* Vantreystu valdinu, studdu valddreifingu.

Helstu forrit veraldarvefsins eru sameign allra, frjáls afréttur.

ARPA, Unix, GNU, Linux, WWW eru dæmi um afrétt. Microsoft og fleiri fyrirtæki hafa reynt að eignast afréttina, en ekki tekist. Afréttin gerir öllum kleift að finna upp endurbætur. Það er lykillinn að velgengni Unix, Linux og WWW.

Fyrirtæki og samtök þeirra reyna að komast yfir afréttina. Þar eru kapalkerfi, kvikmyndaiðnaður, eigendur höfundarréttar, Microsoft, Apple o.s.frv. Þessir aðilar reyna að hindra frelsi í þráðlausa heiminum.

Rétt er að tala um vefi heldur en hópa. Fólkið lifir í vef. Hver einstaklingur hefur sinn vef. Hann er punktur í vefnum, hann er mótaldið. Um vefinn gilda reglur Sarnoff, Moore, Metcalfe og Reed. Vægi vefjanna margfaldast í hærra veldi endapunktanna.

Fyrsta valdastríðið er búið. Gömlu fyrirtækin sigruðu Napster. En stríðið heldur áfram. Barist er um, hvort ljósvakinn sé óendanlegur eða hvort það þurfi að skammta hann.
Hver þekkir hvern? Félagsvefir eru í ökumannssætinu.

Tölvuþjóðir og ofurtölvur gersins: Vinnslugeta borðtölva hefur margfaldast og veraldarvefurinn hefur tengt hundruð milljónir af tölvum með auknum hraða. Því er fólk farið að tengja tölvur sínar í samvinnufyrirtækjum.

Geimverur, ormar og sívinnandi tölvur:
Seti er félag milljóna manna, sem nota frístundir tölva sinna til að taka þátt í leit að sendingum frá öðrum hnöttum.

Annað fjöltölvustarf:
* Folderol, genafræði
* Distributed, dulmálslausnir
* SaferMarkets, markaðsfræði
* Evolution, hvarf tegunda

Maður til manns (p2p) máttur:

Úrslitabúnaður:
* Excel fyrir tölvur.
* Póstur og WWW fyrir vefinn.
* Napster fyrir p2p, hefði getað það, 70 milljón notendur, en var skotinn í kaf, notaði miðlægan þjón. Svipuð vefkerfi lifa áfram, fara ekki um miðlægan vefþjón.

Gnutella er algerlega dreift kerfi, hefur ekki miðlægan vefþjón. Winamp hefur líka verið vinsælt. Nullsoft var keypt af AO.
Gnutella er nafnlaust, lifir af atómstríð og hundruð lögmanna. Gallinn við Gnutella er veikleiki gegn sníkjudýrum.

MojoNation bætti þremur kostum við:
* Samvinna er verðlaunuð.
* Nafnleysi í spurningum, vistun.
* Flugnagers-dreifing á sundurtættum skrám.
MojoNation heitir núna MNet.

Kindur skíta grasi:
Nýr vefbúnaður skoðar notkun hvers einstaklings og notar hana til að gera öllum kleift að meta ferli. Sbr. eBay, Amazon. Menn leggja sjálfkrafa sitt af mörkum í púkkið, sem hjálpar öllum.

Grindur og bráðræði:
Grind af tölvum er framtíðin. Ástæða er þó til að óttast, að netþjónar á breiðbandi reyni að útiloka p2p tölvuvinnslu á sínum hluta veraldarvefsins.

Örflögur með útvarpsbylgjum gegnsýra umhverfið, tölvur eru í fötum, upplýsingageislar eru í borgum. Þetta eyðir múr milli bita og frumeinda. Upplýsingar eru samvaxnar hlutum og tengdar stöðum. Þetta skapar mikla hættu og mikil tækifæri.

Rannsóknasvið:
* Miðlun tengd við stað.
* Klár herbergi.
* Stafrænar borgir.
* Hlutir sem finna til.
* Áþreifanleg bit.
* Tölvur sem fatnaður.

Sjá nánar:
Howard Rheingold: Smart Mobs, The Next Social Revolution, 2002

Fair Use © Jónas Kristjánsson, 2008

Hlé