Dagblaðið rakti nokkur helztu atriði hins svonefnda Grjótjötunsmáls í ítarlegri grein, sem birtist 11. maí sl. Þeim, sem vilja kynna sér vönduð vinnubrögð í nútíma blaðamennsku, er bent á að lesa þessa grein.
Þar eru krónutölur og aðrar staðreyndir hins mikla fjármáladæmis lagðar á borðið, en lesendum leyft að draga ályktanir af staðreyndunum. Grunur yfirvalda um gjaldeyrissvik við kaupin á skipinu er ekki nema lítíð brot af öllu Grjötjötunsævintýrinu.
Þar kemur fram, að kaupverð skipsins var um 60 milljónir króna, þegar það var keypt til landsins fyrir rúmlega hálfu öðru ári, eða svo var gjaldeyrisyfirvöldum sagt. Þegar gjaldþrot var síðan yfirvofandi ári síðar, var skipið selt öðrum aðilum á 130 milljónir króna.
Þegar skipið var endurselt, voru skuldir Sandskips hf., fyrirtækisins, sem stofnað hafði verið til að reka skipið, orðnar rúmlega 100 milljónir króna. Voru flestar þessar skuldir raktar í grein Dagblaðsins.
Veðskuldir vegna skipakaupanna námu þá um 75 milljónum króna og sex fjárnám tæpum 2 milljónum króna. Vanskil við launþega fyrirtækisins höfðu mest numið um 8 milljónum króna, en námu um 6 milljónum króna, þegar greinin var skrifuð í maí. Lausaskuldir við ýmis þjónustufyrirtæki námu þá um 20 milljónum.
Í viðtölum Dagblaðsins við ýmsa þá aðila, sem áttu kröfur á hendur Grjótjötni, kom fram, að Kristinn Finnbogason, framkvæmdastjóri Tímans, hafði jafnan verið annar af tveimur helztu talsmönnum útgerðar skipsins, þótt hans væri hvergi getið í firmaskrá.
Grein Dagblaðsins byggðist á upplýsingum úr veðmálabókum og öðrum opinberum gögnum, svo og viðtölum við marga þá aðila, sem átt höfðu viðskipti við Grjótjötun. Voru kaflar úr sumum þeirra viðtala birtir.
Ekki voru í greininni dregnar ályktanir á grundvelli hinna ítarlegu upplýsinga. En ljóst er af tölunum, sem þar birtust, að eigendur Grjótjötuns höfðu fengið mikla fyrirgreiðslu á veikum forsendum. Ennfremur er ljóst, að útgerðin er eitt af fáum fyrirtækjum á landinu, sem kemur sér mánuðum saman hjá því að greiða starfsmönnum sínum umsamin laun. Loks er ljóst af greininni, að útgerð Grjótjötuns hefur leikið mörg þjónustufyrirtæki grátt.
Upplýsingarnar um Grjótjötunsævintýrið eru gott dæmi um þá þjónustu við almenning, sem Dagblaðið hefur verið að innleiða í fjölmiðlum hér á landi. Þjóðin þarf meiri upplýsingar en um aflabrögð og slysfarir. Hún þarf að fá að vita um þá fjármálaspillingu, sem dafnað hefur hér á landi meira eða minna í skjóli stjórnmálaflokka.
Pólitísku sorpritin taka ekki upp hjá sjálfum sér að rannsaka svona mál og segja frá þeim. Ef Morgunblaðið minnist á Grjótjötun, er Tíminn óðar kominn með hótanir á prenti um að segja frá svonefndu Ræsismáli, ef Morgunblaðið þegi ekki. Þannig er hugarfarið hjá dagblöðum á borð við Tímann.
Vonandi getur Dagblaðið haldið áfram að fletta ofan af sérréttindum fjárglæframanna í kerfinu. Upplýsingaöflun á slíkum sviðum er miklum erfiðleikum bundin. Þess vegna þurfa lesendur blaðisinis að hjálpa blaðinu með því að veita því aðgang að upplýsingum, sem þeir hafa.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
