Bandaríska herliðið á Keflavíkurflugvelli getur ekkl varið Ísland. Það hefur þó dálítið óbeint varnargildi, þar sem það er hlekkur Í varnarkeðju Atlantshafsbandalagsins. Fyrir okkur er nokkurt öryggi fólgið í að vera undir regnhlíf þessa svæðisbandalags. En um leið felast hættur í að hafa hér herlið, sem gæti dregið að sér árás á ófriðartíma.
Hlutverk herliðsins í vörnum Atlantshafsbandalagsins er miklu veigaminna en hlutverk þess í vörnum Bandaríkjanna sjálfra. Herliðið er fyrst og fremst yzta heimavarnalína Bandaríkjanna, eftirlits- og aðvörunarstöð sem Bandaríkin geta varla verið án.
Íslenzkir stjórnmálamenn hafa frá upphafi blekkt sjálfa sig og aðra að því er varðar tilgang bandaríska herliðsins. Menn hafa bitið sig fast í orðalagið “varnarlið Íslands” og þannig gert lítið aukahlutverk að aðalhlutverki. Þetta viðhorf er á engan hátt raunsætt.
Í skjóli þessarar sjálfsblekkingar hafa íslenzk stjórnvöld veitt bandaríska herliðinu ýmis fríðindi, sem eiga engan rétt á sér. Það er fráleitt, að herliðið og starfsmenn þess skuli ekki greiða tolla og söluskatt til jafns við innfædda. Þar á ofan virðist eðlilegt, að starfsmenn þess greiði hér tekjuskatt og einnig útsvar, ef þeir eru búsettir utan flugvallarsvæðisins. Einnig má líta svo á, að herliðið hafi hingað til tekið allt of lítinn þátt í uppbyggingu þeirra samgangna í landinu sem nauðsynlegar eru vegna hlutverks herliðsins á vegum Atlantshafsbandalagsins.
Bandaríska herliðið tekur allt of lítinn þátt í kostnaðinum við að greina á milli borgaralegs og hernaðarlegs flugs frá Keflavíkurflugvelli. Þar sem ætlunin er að eftirláta því gömlu flugstöðina, er ekki nema eðlilegt, að herliðið kosti sama fermetrafjölda í nýju flugstöðinni, sem senn á að reisa. Bandaríska herliðiið ætti að kosta að verulegu leyti gerð alþjóðlegs varaflugvallar á Egilsstöóum. Það ætti ennfremur að kosta að verulegu leyti gerð varanlegra vega frá Keflavíkurflugvelli vestur á Öndverðarnes og austur á Stokksnes og Egilsstaðaflugvöll framtíðarinnar. Að sjálfsögðu verður að veita herliðinu eitthvert svigrúm til að afskrifa slík mannvirki.
Ekki virðist óeðlilegt, að gerður verði tíu ára samningur við Bandaríkin um dvöl herliðsins og þær framkvæmdir, sem raktar eru hér að ofan. Ríkisstjórn Íslands ætti þegar að hefja undirbúning að framkvæmd slíkrar endurskoðunar við fyrsta leyfilega tækifæri. Sumir eru af siðferðisástæðum andvígir viðskiptum af þessu tagi. En hinum hefur að undanförnu farið ört fjölgandi, sem sjá, að undanfarna áratugi höfum við ástæðulaust og getulaust verið að spila stórmenni. Það er orðið tímabært að svipta brott blekkingunni og taka upp raunsæja stefnu í samskiptunum við bandaríska herliðið.
Varnarliðið svonefnda gat okki varið okkur, þegar við þurftum á því að halda, í þorskastríðinu. Við skulum því láta af draumórum og taka upp viðskipti í staðinn.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
