Að þessu sinni var betur staðið að kjarasamningum en gert hefur verið um langan aldur. Gallar vinnubragðanna voru færri og smærri en áður. Þetta á að gefa góðar vonir um, að nýtt tímabil sé að hefjast í atvinnusögu þjóðarinnar, tímabil vinnufriðar.
Strax í upphafi viðræðnanna varð ljóst, að minna yrði en áður deilt um, hvað væru staðreyndir og hvað ekki. Deiluaðilar töluðu nokkurn veginn sama tungumál, þegar kom að tölum og útreikningum. Slíkt hlýtur auðvitað að greiða fyrir samkomulagi um niðurstöðu.
Skýringin á þessum samhljóm er sú, að heildarsambönd deiluaðila hafa komið sér upp starfsliði með hagfræðilega þekkingu og sem treyst er af þeim, er standa í eldlínunni. Þessi vísindalega þekking á vafalaust eftir að aukast í báðum herbúðum.
Fljótlega kom í ljós, að framfarir voru á fleiri sviðum. Sáttasemjari og sáttanefnd hans höfðu óvenjumikið frumkvæði í viðræðunum, án þess að það skaðaði traust deiluaðila á réttsýni og hlutleysi þessara manna.
Veigamesta frumkvæði sáttamanna fólst í hugmynd þeirri um viðræðugrundvöll, sem þeir lögðu fram tiltölulega snemma, áður en komið var til verkfalla. Þessi hugmynd varð að undirstöðu samninganna á Vestfjörðum, sem síðan urðu grunnur heildarsamninganna.
Eðlilegt er að gera ráð fyrir, að starf sáttasemjara og sáttanefnda verði eflt í náinni framtíð og komið á stöðugri grundvöll. Þessi þróun mun verða til góðs eins og hin aukna fræðiþekking í herbúðum deiluaðila.
Sem enn eitt framfarasporið má benda á þá ákvörðun samtaka launþega að efna ekki beint til allsherjarverkfalls, heldur stíga aðeins eitt skref í senn. Fyrst var byrjað á yfirvinnubanni. Síðan var efnt til eins dags verkfalla í einstökum atvinnuvegum í einu. Næst átti að vera eins dags allsherjarverkfall, áður en skæðari verkföll hæfust, en þá voru samningar undirritaðir.
Í þessu felst, að þrýstingurinn er aukinn stig af stigi. Viðmælandinn er ekki settur skyndilega upp við vegg. Ráðrúm er gefið til að ræða málin ofan í kjölinn og dregið verulega úr hættu á, að upp úr samningum slitni. Verkfallatjón atvinnurekstrar, launamanna og þjóðfélagsins verður mun minna en ella.
Svo virðist sem forustumenn launamanna telji þessa aðferð hafa gefizt vel. Þess vegna eru líkur á, að í náinni framtíð verði verkföllum beitt af meiri varfærni en áður og færri vinnudagar tapist.
Loks má benda á, að í þetta sinn tókst að halda niðurstöðum samninganna innan þess ramma, sem heildarsamtök deiluaðila höfðu markað. Láglaunastefnan marði sigur í því formi, sem sáttamenn höfðu lagt til.
Síðast tókst ýmsum forréttindastéttum að sprengja rammann og ná betri kostum en láglaunafólkið. Í þetta sinn tókst það ekki. Heildarsamtökin voru við stjórnvölinn til leiðarenda. Það á að gefa góðar vonir um, að í náinni framtíð verði unnt að halda kjaraviðræðum í traustum farvegi.
Þjóðin getur gengið til sumars með þá vitneskju í veganesti, að vel og varanlega hafi tekizt til í þetta sinn.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
