Stjórnarflokkarnir hafa ekki treyst sér til að fylgja stefnu niðurskurðar ríkisútgjalda alla leiðina til hallalauss ríkisbúskapar. Síðustu 1850 milljónir hallans leystu þeir með því að leggja þær á þjóðina í formi 12% vörugjalds.
Ekki má samt gleyma því, að verulegur árangur hefur þegar náðst í niðurskurði ríkisútgjalda. Ríkisbúskapurinn verður á þessu ári minni hluti þjóðarbúskaparins en hann var í fyrra.
Fjármálaráðuneytið hefur hafnað því, að inn í rekstur ríkisins komi kostnaðarhækkanir vegna gengislækkunar og kjarasamninga í vetur og vor sem leið. Ríkisstofnanir hafa orðið að draga úr rekstrinum sem þessu nemur.
Ennfremur gátu fjárveitingarnefndarmenn stjórnarflokkanna náð saman lista yfir sérstakan sparnað, sem nemur 2000 milljónum króna. Eru þar aðallega ýmis verkefni, sem svo skammt eru á veg komin, að þau kæmu hvort sem er ekki í gagnið fyrr en að löngum tíma liðnum.
Allur þessi sparnaður er mikils virði, þegar þjóðartekjurnar fara minnkandi og allir verða að spara eftir mætti. En óneitanlega hefði verið rismeira, ef stjórnarflokkarnir hefðu náð samstöðu um að lyfta sparnaðinum úr 2000 milljónum í 3850 milljónir og gera þannig óþarfar allar nýjar álögur á þjóðina.
En þingmenn stjórnarflokkanna hafa sætt gífurlegum þrýstingi heiman úr héruðum. Óskalistarnir um aukna opinbera þjónustu virðast vera óendanlegir. Og stjórnmálamenn eru stundum ragir við að horfa framan í þá umbjóðendur sína, sem ekki átta sig á, að allt er þetta borgað með skattaálögum.
Ekki þarf ríkið að halda uppi atvinnubótavinnu. Það merkilega er, að atvinnuástand er jafn gott og á undanförnum árum, þrátt fyrir efnahagsörðugleikana, og hefur Ísland sérstöðu meðal Vesturlanda að þessu leyti. Ríkið gat því dregið meira úr fjárfestingu sinni án ótta við atvinnuskort.
Auðvitað hafa stjórnarandstöðuflokkarnir reynt að koma illu af stað með því að kvarta og kveina út af hverjum einstökum lið niðurskurðar ríkisútgjaldanna. Ef þessi áróður hefur haft áhrif á stjórnarflokkana, er stjórnarandstaðan vissulega samábyrg í þeirri skattahækkun, sem þurfti til að brúa bilið.
Fjármálaráðuneytið hefur leitazt við að haga hinu nýja 12% vörugjaldi á þann veg, að það komi sem minnst við neyzlu almennings. En augljóslega er ekki unnt að ná 1850 milljónum inn með vörugjaldi, án þess að fleira fljóti með en óþarfir hlutir einir.
Alténd er ástandið orðið þannig eftir skuldasöfnun ríkisins á undanförnum árum, að óhjákvæmilegt er að reka ríkið hallalaust á árinu. Að svo miklu leyti sem umboðsmenn þjóðarinnar ná ekki því marki með sparnaði einum saman, hljóta álögur að verða að brúa bilið.
Úr því sem komið var, valdi ríkisstjórnin réttar álögur. Söluskatturinn er þegar orðinn svo hár, að ekki kom til greina að hækka hann. Hækkun eignaskatts hefði dugað skammt upp í 1850 milljónirnar. Og hækkun tekjuskatts hefði verið andstæð þeirri stefnu, sem ríkisstjórnin og launþegasamtökin hafa sameinazt um að undanförnu.
Jónas Kristjánsson
Vísir
