Tíu milljarðar króna eru mikið fé. Íslendingum þætti ekki amalegt, ef þeir hefðu á hverju ári heila tíu milljarða til umráða umfram það, sem þeir hafa í dag. Sumt af þessu fé mætti nota til að bæta lífskjörin, sumt til að hraða orkuþróuninni og enn annað til að létta rekstur atvinnulífsins.
Menn kunna að telja það tilgangslitla dagdrauma að ræða út í loftið um tíu milljarða. En þessi tala er þannig komin, að hún er mismunurinn á nýtingu fjárfestingarpeninga okkar og ýmissa nágrannaþjóða okkar, sem kunna betur með fé að fara.
Við þurfum að leggja til hliðar 27% þjóðarteknanna eða 30 milljarða króna í fjárfestingu til þess að ná út 4,5% hagvexti á ári. Danir ná svipuðum.árangri út á 19% þjóðarteknanna, sem nemur á íslenzkri stærðargráðu um 20 milljörðum króna. Mismunurinn nemur 10 milljörðum króna á hverju ári.
Taka má tillit til þess, að vegna dreifbýlis er fjárfesting dýrari hér en víða annars staðar. En á móti því kemur, að við losnum við fjárfestingu í varnarmálum, sem víða eru veigamesti liðurinn í fjárfestingu nágrannaþjóðanna. Byggðastefna okkar á ekki að vera dýrari í rekstri en landvarnir eru með öðrum þjóðum.
Hver er þá skýringin á óvenju lélegri nýtingu fjárfestingarpeninga hér á landi? Hún er sú, að fjármagnskerfi okkar er allt úr skorðum gengið. Við búum ekki við markaðskerfi í.fjármálunum eins og allar nágrannaþjóðir okkar gera í höfuðatriðum, heldur pólitískt kerfi. Með pólitískum aðgerðum hindrum við eðlilega fjármagnsstrauma í þjóðfélaginu, hindrum sjálfvirka leit fjármagnsins að hagkvæmustu kjörum og arðbærastri fjárfestingu.
Í fyrsta lagi eyrnamerkjum við verulegan hluta af fjárfestingarpeningum okkar og verjum til atvinnugreina og landshluta, sem hafa hlotið pólitíska viðurkenningu. Á sumum sviðum ríkir jafnvel sjálfvirk fjármögnun og það til nánast óarðbærra verkefna.
Í öðru lag i mismunum við í lánakjörum eftir pólitískum forgangi atvinnugreina og landshluta. Þetta kemur fram í hlutfalli lána af heildarfjárfestingu, lánstíma, vöxtum og ríkisábyrgðum.
Í þriðja lagi veitum við framleiðslustyrki, niðurgreiðslur, útflutningsuppbætur og innflutningsbann til að halda uppi óarðbærri framleiðslu, sem hefur pólitískan forgang.
Í fjórða lagi veitum við slíkri framleiðslu tekjutryggingu, jöfnunargjöld og sjóðamillifærslur, vitanlega á kostnað annarrar framleiðslu, sem skilar arði til þjóðfélagsins á fljótari og betri hátt.
Í fimmta lagi höldum við uppi gífurlegri offjárfestingu í opinberri þjónustu. Fyrir þann niðurskurð, sem nú er fyrirhugaður, lét nærri, að opinber fjárfesting væri orðin 30% af allri fjárfestingu í landinu.
Á ýmsan slíkan hátt látum við handbært fjármagn þjóðarinnar renna í fyrirfram ákveðna pólitíska farvegi án tillits til arðsemi.Ef við berum árangurinn saman við aðrar þjóðir, er unnt að halda því fram, að við brennum upp á þennan hátt um tíu milljörðum króna á ári hverju.
Jónas Kristjánsson
Vísir
