Í meira en þrjá áratugi hefur þjóðin sótt fram til bættra lífskjara. Þessi sókn hefur verið misjafnlega hröð og stundum hafa komið skammvinnir afturkippir.
Mestar og samfelldastar voru lífskjarabæturnar á sjöunda áratugnum, viðreisnartímabilinu. Þá var meiri áherzla en áður lögð á undirstöðu lífskjarabótanna, framfarir og velgengni í atvinnulífinu, í samræmi við þau gömlu sannindi, að afla þarf verðmæta til þess að unnt sé að njóta þeirra.
Þá var þess líka gætt að lifa ekki um efni fram. Varasjóðir og aðrir sjóðir þjóðarinnar efldust gífurlega á þessu tímabili lífskjarasóknar. Þessi fyrirhyggja olli því, að þjóðin komst hratt og fyrirhafnarlítið yfir erfiðleika áranna 1967 og 1968.
Síðan viðreisnartímabilinu lauk og vinstra tímabilið hófst hafa lífskjörin haldið áfram að batna. En það hefur ekki gerzt með sama hætti og á árunum þar á undan. Vanhugsaðar aðgerðir hafa þrengt kosti atvinnulífsins og sjóðir hafa verið tæmdir í óhóflegu bráðlæti áhugans á að bæta lífskjörin.
Á viðreisnarárunum bötnuðu lífskjörin án þess að þjóðin lifði um efni fram. Á vinstristjórnarárunum hafa lífskjörin batnað á þann hátt, að þjóðin hefur lifað um efni fram.
Þetta kemur greinilega fram í uppkasti Ólafs Jóhannessonar forsætisráðherra að samkomulagi vinstriflokkanna um aðgerðir í núverandi efnahagsöngþveiti. Þessar tillögur Ólafs munu vera í töluverðu samræmi við hugmyndir efnahagssérfræðinga.
Ólafur stingur upp á aðgerðum, sem munu leiða til þess, að um áramótin verði lífskjör þjóðarinnar aftur komin niður í það, sem þau voru árið 1971, þegar vinstristjórnin hóf feril sinn.
Gert er ráð fyrir 15% gengislækkun eða gengisleka og 2% hækkun söluskatts upp í 19%. Gert er ráð fyrir frystingu kaupgjaldsvísitölu í eitt ár. Verður sú skerðing líklega komin upp í 40% um áramótin, ef allt er talið. Á móti að litlum hluta á að koma sérstök aðstoð við láglaunafólk, sem getur lækkað þessa skerðingu aftur niður í 35%.
Þessar aðgerðir nægja samt ekki til að koma þjóðarskútunni á flot. Til viðbótar gera tillögurnar ráð fyrir sérstakri aðstoð við sjávarútveginn og 25% niðurskurði framkvæmda á fjárlögum og á útlánaáætlunum fjárfestingarsjóða.
Þannig er ljóst, að Ólafur horfist nú í augu við raunveruleikann, kaldan og napran. Tímabili eyðslunnar er lokið. Engir viðreisnarsjóðir eru lengur til að hlaupa í. Óhjákvæmilegt er, að þjóðin heyri sannleikann. Hann er sá, að óstjórnin hefur valdið því, að kjarabætur undanfarinna þriggja ára eru allar byggðar á sandi og eru um það bil að hrynja.
Þrjú ár hafa því farið í súginn. Þjóðin stendur nú verr að vígi en fyrir þremur árum. Lífskjörin eru í þann veginn að fara niður í það, sem þau voru fyrir þremur árum. Og jafnframt hafa allir sjóðir þjóðarinnar verið tæmdir, svo að ljóst er, að ný viðreisn efnahags og lífskjara hlýtur að verða hægfara í fyrstu.
Með efnahagstillögum sínum hefur Ólafur viðurkennt, hversu dýr vinstristjórnin er orðin þjóðinni.
Jónas Kristjánsson
Vísir
