Þriðja heimsstyrjöldin er komin á fulla ferð í þriðja heiminum að mati Sinnathamby Rajaratnam, utanríkisráðherra Singapúr. Síðan 1945 hafa 25 milljónir manna farizt í 130 styrjöldum milli 80 ríkja þriðja heimsins.
Í ræðu á þingi hlutlausra ríkja í Belgrað í sumar benti utanríkisráðherrann á, að ríki þriðja heimsins hefðu á sínum vegum fjórðung af öllum vígbúnaði jarðar og verðu að meðaltali 10% ríkistekna sinna til vígbúnaðar.
Rajaratnam varaði við tilhneigingu einstakra ríkja og valdaklíkna innan einstakra ríkja í þriðja heiminum að kalla á heimsveldin tvö eða leppríki þeirra til hernaðarlegrar aðstoðar.
Á næsta ári er ætlunin að halda þing hlutlausra ríkja í Havana á Kúbu, einmitt í því ríki, sem hefur nú um 50.000 hermenn í Afríku til að drepa þar svertingja fyrir aðra svertingja.
Svo kann að fara, að framtak Kúbustjórnar í Afríku verði kornið, sem fylli mælinn í samtökum hlutlausra ríkja heims. Þessi 22 ára samtök 86 ríkja, einkum í þriðja heiminum, ramba á barmi klofnings.
Marokkó hefur skorað á ríkin að mæta ekki til leiks í Havana. Egyptaland og Nígeria hafa harðlega gagnrýnt Kúbu fyrir Afríkustríðin. Og Tító Júgóslavíuforseti hefur varað við nýjustu nýlendustefnunni í bandalagi Sovétríkjanna og Kúbu.
Júgóslavía leggur mikla áherzlu á, að hlutlausu ríkin gæti sín á ofurvaldi Sovétríkjanna. Kúba vill hins vegar, að hlutlausu ríkin geri bandalag við sovézku blokkina. Þetta misræmi sjónarmiða er skýrasta dæmið um andstæðurnar í samtökum hlutlausra ríkja.
Einnig að öðru leyti eiga ríkin í þessum hópi í heiftarlegum deilum og styrjöldum sín í milli. Marokkó og Máritanía standa andspænis Alsír, Chad andspænis Lýbíu, Víetnam andspænis Kambódsíu og Eþíópía andspænis Sómalíu og Súdan, svo að nokkur dæmi séu nefnd, kunn úr heimsfréttunum.
Spennan milli ríkjanna er skiljanleg. Mörg eru þetta nýfrjáls ríki, sem skortir aldagamlar landamærahefðir Evrópu. Þau eru nú að heyja þau landamærastríð, sem Evrópuríkin eru búin að afgreiða sín í milli.
Þar á ofan eru hlutlausu ríkin flest einræðis- og alræðisríki, sem enga virðingu bera fyrir íbúum sínum. Líf og limir skipta litlu máli sem og mannréttindi og matarréttindi. Íbúarnir eru ekki spurðir, hvort heyja skuli stríð.
Af ýmsum slíkum ástæðum eru styrjaldir orðnar daglegt brauð í þriðja heiminum, raunar orðnar að hversdagslegu ástandi. Og auðvitað ákalla deiluaðilar heimsveldin í sífellu. Heimsveldin hafa svo ekkert á móti því að stæla hernaðarvöðvana.
Hópur hlutlausu ríkjanna var á sínum tíma stofnaður til að hamla gegn heimsvaldastefnu. Á síðustu tveimur áratugum hefur heimsvaldastefna orðið fjölbreyttari og margslungnari. Hin gömlu nýlenduveldi, sem áður voru hötuð í þriðja heiminum, hafa gersamlega fallið í skugga nýrra nýlenduvelda í vestri og austri, suðri og norðri.
Neyðaróp utanríkisráðherra Singapúr er því einstaklega tímabært. Annaðhvort klofna samtök hlutlausra ríkja í frumeindir eða þau taka frumkvæði í að leysa erjur þátttökuríkjanna án styrjalda og án afskipta heimsvelda og leppríkja þeirra, Trójuhestanna í samtökum hlutlausra ríkja.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
