“Ákvörðunin um stofnun Þörungavinnslunnar við Breiðafjörð byggðist á lítt prófuðum forsendum um afköst og rekstrarhagkvæmni sérstakra þangskurðarpramma. Þessar forsendur hafa brugðist gersamlega og er sú staðreynd meginskýringin á þeirri niðurstöðu nefndarinnar, að ekki yrði komist hjá verulegum rekstrarhalla, ef áfram yrði haldið.”
Svo segir í niðurlagsorðum skýrslu nefndar, sem sérstaklega var skipuð til að gera úttekt á hinum hörmulega rekstri Þörungavinnslunnar, sem þegar hefur kostað 270 milljón króna tap á aðeins tveimur árum. Í niðurlagsorðunum segir ennfremur:
“Nefndin kemst að þeirri niðurstöðu, að ef rekstri Þörungavinnslunnar h.f. yrði haldið áfram, sé fyrirsjáanlegur hallarekstur, sem nema mundi tugum millj. kr. á ári hverju … Í þessum tapstölum hefur ekki verið tekið tillit til afskrifta af framleiðslutækjum og vaxta af fjármagni bundnu í þeim.”
Fjórir kostir eru gefnir í skýrslunni. Sá fyrsti er, að verksmiðjan verði hreinlega lögð niður. Annar er sá, að reynt verði að skipta um öflunaraðferðir á þörungum. Hinn þriðji er að selja verksmiðjuna. Og hinn fjórði og sá líklegasti, að framkvæmdur verði, er að hætta rekstri verksmiðjunnar í bili, þar til fundnar hafi verið nýjar öflunaraðferðir.
Þörungavinnslan h.f. er eitt stærsta hneyksli síðustu ára hér á landi. Sigurður V. Hallsson efnaverkfræðingur, sem hafði rannsakað þörungavinnslu í 17-18 ár á þessum stað, hafði áður en verksmiðjan var reist varað við því hvað eftir annað, að enn væru ýmsir annmarkar á því, að vinnslan gæti orðið arðbær.
Aðvörunarorðum Sigurðar var svarað með því að reka hann. Vísindi hans hentuðu ekki Steingrími Hermannssyni, framkvæmdastjóra Rannsóknaráðs og þingmanni Vestfjarða, sem hugðist kaupa sér atkvæði á Vestfjörðum. Og starfsmaður Rannsóknaráðs, Vilhjálmur Lúðvíksson, núverandi stjórnarformaður Þörungavinnslunnar h.f., tók að sér hlutverk Lysenkos – að búa til ný vísindi í stað vísinda Sigurðar V. Hallssonar.
Sigurður taldi þangskurðarprammana of vanþróaða, svo að 24 slíka þyrfti til að anna vinnslunni. Einkavísindamaður Steingríms taldi hins vegar 11 pramma mundu nægja, enda vissi hann lítið um málið. Sigurður vildi kaupa hitara, er nýtt gætu heita vatnið í 20-25 gráður. Einkavísindamaður Steingríms keypti hins vegar hitara, sem nýttu vatnið aðeins niður í 60 gráður, en gleymdi jafnframt að láta bora eftir meira heitu vatni.
Svo forhertir eru þessir menn, að þeir neituðu bæði að borga og lesa skýrslur Sigurðar V. Hallssonar um málið. Í staðinn hafa þeir sóað til einskis hundruðum milljóna af fé almennings í landinu og gert heilt sveitarfélag, Reykhólasveit, gjaldþrota. Ef pólitíkin væri ekki gegnrotin hér á landi, mundu hinir ábyrgu aðilar vera látnir. bera refsiábyrgð á sukkinu.
Þjóðfélagið ætti svo að taka Sigurð V. Hallsson í sátt og fela honum að gera frekari tilraunir í þeirri von, að um síðir finnist hentugri vinnsluleiðir, er geti gefið góðan arð.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
