Stöðvunin á öllum þorra gjaldeyriskaupa í bönkum er lokapunkturinn á þriggja ára efnahagslegri helreið þjóðarinnar. Þetta er síðasta aðgerðin á undan formlegri yfirlýsingu um, að þjóðin sé orðin gjaldþrota.
Allir hugsanlegir yfirdrættir þjóðarinnar erlendis, jafnt í austri og vestri, eru komnir á hámark og yfir það. Allir lánamöguleikar hafa verið gernýttir og frekara lánstraust er ekki neins staðar að hafa. Gjaldeyrisvarasjóðurinn er svo að segja tómur.
Síðasta hálmstráið var að stöðva allan innflutning með því að loka fyrir afgreiðslu gjaldeyris. Þetta hálmstrá endist í allmarga daga, áður en þjóðin verður ekki aðeins raunverulega heldur einnig formlega gjaldþrota.
Sama auðnin er í efnahagslífinu innanlands. Allir meginaðilar þjóðfélagsins eru um það bil gjaldþrota. Ríkissjóður er gjaldþrota. Sveitarfélögin eru gjaldþrota. Opinberir sjóðir eru gjaldþrota. Og síðast en ekki sízt er atvinnulífið gjaldþrota. Seðlabankinn hamast við að prenta verðlausa peninga handa bönkunum, svo að þeir geti enn um skeið haldið þjóðfélaginu gangandi.
Tölurnar, sem sýna þetta, eru hrikalegar. Árlegt tap frystihúsanna er komið í 1.500 milljónir. Árlegt tap fiskiskipanna er komið í 1.600 milljónir. Staða sveitarfélagunna er neikvæð um 1.000 milljónir. Staða ríkissjóðs er neikvæð um svipaða upphæð, samkvæmt áætlunum um árið í heild. 0g opinbera sjóði skortir um 4.000 milljónir til að standa við útlánaáform sín.
Að óbreyttu ástandi verður afleiðingin sú, að atvinnuvegirnir og opinberar framkvæmdir stöðvast að meira eða minna leyti á næstu vikum og mikill hluti þjóðarinnar verður atvinnulaus. Að óbreyttu ástandi hefst þá hrikaleg kreppa, líklega sú hin hrikalegasta í sögu þjóðarinnar.
Engar töfralækningar duga gegn þessu endanlega hruni. Ekki dugir neitt annað en sársaukafullur uppskurður, sem veldur óhjákvæmilega verulegri skerðingu á lífskjörum þjóðarinnar. Lífskjörin fara að minnsta kosti niður í það, sem þau voru fyrir þremur árum, hvaða stjórnmálaflokkar sem taka nú við stjórn.
Þetta vissu leiðtogar vinstri flokkanna, sem nýlega voru að reyna að mynda ríkisstjórn. Þeir voru búnir að fallast á 15% gengislækkun og frystingu launa og fleiri aðgerðir til björgunar, þegar viðræður þeirra strönduðu af öðrum ástæðum og þetta sama sjá þeir aðilar,sem nú eru að reyna að mynda ríkisstjórn.
Næstu árin verða þjóðinni enginn dans á rósum. Það er hægt að lifa hátt á leiðinni til gjaldþrots, en eftir gjaldþrotið er það ekki lengur hægt. Leiðin til nýrrar endurreisnar verður brött og löng. Á henni munu margir púkar sitja og hvísla að mönnum, að ósanngjarnt sé að “ráðast á” lífskjör þeirra. Í vændum er mikilvægt uppgjör púkanna og ábyrgra leiðtoga í stjórnmálunum. Á þeirri viðureign veltur, hvort endurreisnin úr þjóðargjaldþrotinu tekst eða ekki.
Jónas Kristjánsson
Vísir
