Loksins er komin hreyfing á opinberar umræður um kostnaðarmál varnarliðsins. Stjórnmálamennirnir Gunnar Thoroddsen, ráðherra Sjálfstæðlfslokksins, Benedikt Gröndal, formaður Alþýðuflokksins, Halldór E. Sigurðsson, ráðherra Framsóknarflokksins, og nú síðast Matthías Bjarnason, ráðherra Sjálfstæðisflokksins, hafa haldið því fram opinberlega, að varnarliðið greiði ekki eðlilegan kostnað af dvöl sinni hér. Mál þetta hefur verið rætt einu sinni í ríkissstjórninni og verður væntanlega rætt Í þingflokkum ofangreindra stjórnmálaflokka á næstunni.
Margir stjórnmálamenn í þessum sömu flokkum eru mjög andvígir þessum hugmyndum. Enda hefur það verið trúaratriði, að varnarliðið væri fyrst og fremst komið hingað okkar vegna. Sú kennisetning hefur dunið á eyrum manna í næstum þrjátíu ár, svo ekki er furða, þótt margir eigi erfitt með að brjótast undan áhrifum hennar.
Öðrum er ljóst, að varnarmáttur varnarliðsins fyrir landið er sáralítill og að tilgangur þess er fyrst og fremst að vara bandaríska herinn í tæka tíð við árás á Bandaríkin. Næst á eftir kemur það hlutverk að vera brúarsporður að vestan, ef ráðizt yrði á Vestur-Evrópu úr austri.
Það er aðeins í þriðja sæti, sem hagsmunir Íslendinga koma, þótt íslenzkir stjórnmálamenn hafi í upphafi og æ síðan látið líta svo út, sem Ísland hafi beðið um varnarliðið. Þeirri fölsun hefur nú verið rutt úr vegi. Almenningur veit núna, að þar var aðeins um formsatriði að ræða.
Í nærri þrjátíu ár hefur varnarliðið búið við margvísleg sérréttindi og fríðindi, sem eiga sér enga stoð í heilbrigðri skynsemi. Öll vara og þjónusta erlendis frá og til varnarliðsins og manna þess er tollfrjáls. Hvorki varnarliðið né starfsmenn þess greiða hér á landi skatta né skyldur.
Hinar nýju tillögur eru flestar á þá leið, að varnarliðið og starfsmenn þess greiði tolla og söluskatt, tekjuskatt og útsvör, svo og aðrar skyldur til jafns við landsmenn.
Hinar nýju tillögur eru einnig á þá leið, að varnarliðið taki þátt í margvíslegum tilkostnaði, sem er í þágu hlutverks þess hér á landi. Menn telja, að Atlantshafsbandalagið hafi gagn af varanlegum vegum milli hernaðarlega mikilvægra staða og að það hafi gagn af fleiri en einum flugvelli af fullri stærð. Menn telja líka, að slíkar framkvæmdir séu í þágu almannavarna á Íslandi, en almannavarnir eru einmitt mikilvægasti þáttur varna Íslands.
Varnarliðið bauðst raunar endur fyrir löngu til að leggja varanlega braut milli KeflavÍkur og Reykjavíkur, en þaó tilboð sofnaði í skrifborðsskúffum hinna rétttrúuðu. Varnarliðið bauðst líka til að reisa alþjóðlegen flugvöll við Húsavík, en því boði var heldur ekki tekið. Og nú hefur gráu verið bætt ofan á svart með nýjasta samningnum við varnarliðið, þar sem því er gefin gamla flugstöðin í KeflavÍk, þótt Ísland eigi hana samkvæmt fyrsta varnarsamningnum.
Staðreyndin er sú, að íslenzkir hagsmunir hafa hingað til alvarlega verið fyrir borð bornir í samningum íslenzkra stjórnmálamanna við bandaríska varnarliðið.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
