Atvinnuhermenn hafa óhugnanlega tilhneigingu til að telja sig vita, hvað er fólkinu fyrir beztu. Þetta sjálfstraust, sem stundum stappar nærri hreinni geðveiki, er sennilega byggt á hinni ströngu sérþjálfun þeirra.
En þessi sérhæfing þeirra gerir þá einmitt óhæfa til að stjórna löndum og lýðum. Dæmin um þetta eru óteljandi og nýlega höfum við séð þau í Grikklandi, Chile og Portúgal.
Atvinnuhermenn hrista oft höfuðið yfir augljósum brestum lýðræðisins. Þeir telja sig geta lagað þá með byltingu og alræði hersins. Árangurinn er jafnan hinn sami: Harðstjórninni fylgir miklu meiri óstjórn en er í lélegum lýðræðisríkjum.
Herforingjastjórnin í Grikklandi var átakanlegt dæmi um þetta. Hún hugðist uppræta spillingu og flokkadrætti. Í staðinn kollvarpaði hún efnahag landsins og magnaði spillingu um allan helming. Að endingu neyddist hún til að hlaupa frá öllu saman og afbenda stjórnmálaflokkunum völdin.
Chilebúar eru ekki jafnheppnir og Grikkir. Þar virðast herforingjarnir, sem ráða landinu, vera meira eða minna truflaðir á geðsmunum. Landinu virðist stjórnað samkvæmt reglunni: Kvelja, kvelja, drepa, drepa.
Á sama tíma eru þeir að koma efnahag landsins í kaldakol og drepa fátækasta hluta þjóðarinnar úr sulti -jafnvel þótt skammsýnir ráðamenn á Vesturlöndum hafi stutt þá með fjármagni.
Atvinnuhermenn hafa víðast hvar slæm áhrif á utanríkisstefnu lýðræðisríkja. Þetta er sérstaklega bagalegt í Bandaríkjunum og hefur grafið undan lýðræðinu í heiminum. Herjastjórnin og varnarmálaráðuneytið virðast jafnan hafa styrk til að sveigja stefnu Bandaríkjastjórnar í átt til stuðnings við herforingjastjórnir. Tilraun hennar til að koma Spáni inn í Nató er nýjasta og fáránlegasta dæmið um þessa glópsku.
Portúgalir bjuggu við skammvinnt sumar eftir byltinguna gegn einræði Caetanos. Herinn er smám saman að taka öll völd í landinu með stuðningi hins fámenna en hávaðasama liðs kommúnista.
Atvinnuhermennirnir eru mjög sárir yfir því, að þjóðin neitaði að sitja heima í kosningunum í vor og lýsti eindregnum stuðningi við lýðræðisflokkana. Þeir reyna að gera lítið úr kosningunum og telja sig vita betur um þjóðarviljann en þjóðin sjálf.
Ekki bætir úr skák, að frelsishyggja lýðræðissinna með deilum þeim og gagnrýni, sem henni fylgir, er herforingjum mjög á móti skapi. Þeir halla sér fremur að kommúnistum, sem nota hvert tækifæri til að sleikja upp herforingjana.
Sorgarleikurinn í Portúgal er rétt að hefjast. Svívirðileg framkoma herforingjanna gagnvart sósíalistaflokki Soares er bara upphaf kvöldsins. Sjálft svartnættið er framundan.
Horfurnar eru enn verri fyrir þá sök, að í Portúgal mun fara saman alræði hers og kommúnisma. Grikkir gátu losnað við sína herforingjastjórn. Og Chilebúar munu um síðir losna við ógnarstjórn herforingjanna. En þar sem kommúnisminn er með í spilinu verður ekki aftur snúið.
Jónas Kristjánsson
Vísir
