Einn hinna röngu fána, sem skattafrumvarpið nýja veifar, er einföldun skattakerfisins. Það einfaldar ekki skattakerfið að færa tekjuskattsreglurnar nær útsvarsreglunum. Meðan einhverju munar á þessum reglum þarf að reikna allar skattskýrslur á tvennan hátt. Einföldunin gerist ekki fyrr en um samruna þessara reglna er að ræða.
Ein af leiðunum til raunverulegrar einföldunar skattakerfisins væri að greina skarplega milli tekjustofna ríkis og sveitarfélaga. Það mætti gera með því að láta sveitarfélögin sitja ein að tekjuskatti og ríkið sitja eitt að söluskatti.
Útsvar sveitarfélaganna er flatur 10-11% tekjuskattur. Ef sveitarfélögin misstu hlutdeildina í söluskatti, mætti hækka útsvarið um þann mun, ef til vill upp í 15%. Ef svo aukin verkefni væru flutt í hendur sveitarfélaganna og samtaka þeirra, eins og alltaf er verið að tala um, mætti hækka útsvarsprósentuna í um það bil 20%, sem rynnu til sveitarfélaganna og samtaka þeirra. Jafnframt þyrfti að banna sveitarfélögum að slá af þessu hlutfalli, svo að landsmenn allir verði að þessu leyti jafnir fyrir lögunum.
Við þessa breytingu mundu menn ekki greiða annan tekjuskatt en flatt 20% útsvar af heildartekjum án frádráttarliða og afsláttarliða. Hin félagslegu verkefni þessara liða mætti þá færa inn í tryggingakerfið, en skattakerfið sem slíkt héldist einfalt og fábrotið. Það mundi auðvelda staðgreiðslu skatta og losa um verulegt vinnuafl á skattstofum til arðbærari verkefna innan skattakerfisins.
Afnám tekjuskatts og hækkun útsvars upp í 20% ætti ekki að þurfa að valda hækkun söluskatta hjá ríkinu. Í fyrsta lagi fengi ríkið söluskattinn óskertan og í öðru lagi mundu sveitarfélög og samtök þeirra létta kostnaðarsömum verkefnum af herðum ríkisins.
Jafnframt hefðu starfsmenn skattstofa aukinn tíma til að einbeita sér að eftirliti með söluskatti og almennu bókhaldseftirliti gagnvart fyrirtækjum og stofnunum. Þeir þyrftu ekki lengur að eyða tímanum í sparðatíning frádráttarliða úr framtölum einstaklinga og gætu lagt stóraukna áherzlu á að tryggja, að söluskattur kæmist til skila.
Ef svo færi, að ríkið teldi sig bera skarðan hlut af slíkri breytingu, er fengið upplagt tækifæri til að draga ríkisgeirann örlítið saman eftir áratuga langa útþenslu á kostnað einkaneyzlu almennings og fjárfestingar atvinnuveganna. Þessi breyting mætti alls ekki leiða til hækkunar söluskatts úr 20%.
Þar sem með þessu væru allir skattar orðnir flatir, yrði að ná félagslegu réttlæti með greiðslu fjölskyldubóta, giftingarkostnaðargreiðslna og annars slíks úr tryggingakerfinu og með hækkun húsnæðismálastjórnarlána.
Einn meginkostur breytingarinnar væri svo sá, að staðgreiðsla 20% útsvars er ákaflega auðveld. Menn þurfa þá ekki að hafa áhyggjur af greiðslu skatta veltiárs á samdráttarári, né áhyggjur af því að geta ekki setzt í helgan stein á elliárunum.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
