Stundum heyrast þær raddir, að Dagblaðið sé neikvætt blað, sem hafi allt á hornum sér, oft að ástæðulitlu. Í leiðurum og kjallaragreinum sé þar dag eftir dag verið að rífa niður í stað þess að byggja upp.
Ennfremur er sagt, að slíkt svartagallsraus eigi ekki heima í góðæri, þar sem velflestir hafi næga atvinnu og lífskjörin dugi til fleiri suðurlandaferða en nokkru sinni fyrr. Stjórnmálamennirnir séu hvorki fantar né fífl, heldur reyni nú sem fyrr að gera sitt bezta.
Rétt kann að vera, að leiðarar og kjallaragreinar Dagblaðsins hafi nokkuð staðnæmzt við það, sem aflaga fer í þjóðfélaginu. Sé svo, á það sínar skýringar, sem nauðsynlegt er að hafa í huga.
Áratugum saman hafa stjórnmálaflokkarnir einokað upplýsingastrauminn til almennings. Í útvarpsráði fara þeir með ritstjórn útvarps og sjónvarps. Og dagblöðin, önnur en Dagblaðið, eru beint eða óbeint gefin út á vegum flokkanna.
Í skjóli þessa ástands hefur hin pólitíska umræða smámsaman orðið að eins konar burtreiðum eða sýnileikjum til að blekkja almenning. Smámsaman hafa stjórnmálaflokkarnir áttað sig á hinum sameiginlegu hagsmunum sínum.
Hin pólitíska einokun fjölmiðlanna gerði flokkunum kleift að breiða samsæri þagnarinnar yfir samtrygginguna þeirra í milli og spillinguna, sem byggist á henni. Almenningur sá því ekki, hvað var að gerast.
Menn trúðu því, að ágreiningur væri milli flokkanna og að unnt væri að efla þjóðina með því að kjósa rétt. Menn héldu, að Alþýðubandalagið mundi koma varnarliðinu úr landi og að Sjálfstæðisflokkurinn mundi draga úr ríkisbákninu.
Dagblaðið hefur nú komið út í rúmlega hálft annað ár. Tilvist þess hefur smámsaman verið að opna fólki innsýn í það, sem gerist undir sléttu og felldu yfirborði stjórnmálanna. Almenningur veit núna miklu meira um slíka hluti en áður.
Þegar blaðamenn Dagblaðsins fóru að leita frétta úr myrkviðum stjórnmálanna, komu þeir að ónumdu landi, sem einokun stjórnmálaflokkanna hafði áður verndað. Þess vegna er eins og stífla hafi brostið, er hver óþverrinn á fætur öðrum hefur komið í ljós.
Þar á ofan fór hinn þögli meirihluti að skrifa, þegar hann leit staðreyndirnar augum. Hundruð manna hafa tekið fram ritvélina og skrifað kjallaragreinar í Dagblaðið, oftast bæði af þekkingu og innsýn. Og sumar þessar greinar eru vissulega tæpitungulausar.
Eftir áratuga þögn fer nú loks fram pólitísk umræða utan yfirráðasvæðis stjórnmálaflokkanna. Rós hins frjálsa orðs hefur skyndilega sprungið út. Opinber skoðanaskipti hafa komið í stað hinna gömlu burtreiða.
Sumum finnst fnykurinn of mikill, þegar höggvið er að rótum ýmissa meinsemda. En slíkt gerist oft, þegar flóðgáttir opnast skyndilega. Þegar tímar líða fram og stjórnmálaflokkarnir siðvæðast á nýjan leik, mun sjálfsagt draga aftur úr svokölluðu svartagallsrausi.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
