Ríkisstjórninni hefur gengið vel að ná þjóðinni úr skýjunum niður á jörðina, – að laga hana að raunveruleika þjóðarteknanna. En stjórnin virðist í bili ekki hafa ráð til að hjálpa þjóðinni við að vinna sig upp á nýjan leik.
Að þessu leyti staðfesti þjóðhagsáætlunin í gær það, sem kom fram í fjárlagafrumvarpinu fyrir viku. Og þar sem þjóðhagsáætlunin er skrifuð í stíl pólitískrar stefnuskrár, er við því að búast, að forsætisráðherra segi hið sama í stefnuræðunni í kvöld.
Stefnan felst í stórum dráttum í, að á næsta ári haldi lífskjör þjóðarinnar áfram að vera í lægðinni, sem þau eru í núna. Árið 1984 á þjóðin ekki að lifa um efni fram og þar af leiðandi ekki safna skuldum í útlöndum.
Þetta er út af fyrir sig nauðsynlegt. En þó hefðu margir kosið, að þessari “lausn” efnahagsvandans fylgdu tilraunir til að gera atvinnulífinu kleift að leggja nýjan grundvöll að bættum lífskjörum á næstu árum.
Raunar hlýtur það að vera eitt helzta atriði sérhverrar stefnu í efnahagsmálum, að lífskjörin batni. Þess vegna er dálítið sorglegt, ef ríkisstjórnin ætlar nú að sitja með hendur í skauti og láta fyrsta skrefið nægja.
Fjárlögin hafa að vísu verið skorin niður til að halda óbreyttum hlut ríkisins af þjóðartekjum og stöðva hina árvissu aukningu hans. Ef lánsfjáráætlunin gerir slíkt hið sama, hefur ríkisstjórnin sýnt örlitla sparsemi.
Hins vegar er ekki hægt að lofa ríkisstjórnina fyrir fjárlagafrumvarpið að öðru leyti. Eins og fyrri frumvörp verndar það heimskulegustu útgjaldaliði ríkissjóðs, en sparar margt af því, sem er þarft og nauðsynlegt.
Til dæmis er gert ráð fyrir að verja hálfum öðrum milljarði króna til að hvetja til aukinnar framleiðslu á mjólkurvörum og kindakjöti, sem þjóðin þarf ekki hið minnsta á að halda. Þessi hvatning felst í styrkjum, niðurgreiðslum og uppbótum.
Þarna fara ekki aðeins 1,5 milljarðar í súginn á tímum sparnaðarhyggju. Fjárútlátin hafa varanlegri afleiðingu. Meira en ella verður um kinda- og kúabúskap, sem ríkissjóður þarf að standa undir á næstu árum og áratugum.
Í þjóðhagsáætlun gærdagsins var ekkert fjallað um, hvernig ríkisstjórnin hyggst létta þessu fáránlega oki af þjóðinni. Aðeins er sagt, að laga þurfi landbúnaðinn að markaðsaðstæðum, en ekkert minnst á aðferðir.
Í þjóðhagsáætluninni er ekki heldur fjallað um, hvernig eigi að minnka togaraflotann. Þar er ekki einu sinni minnzt á, að hann þurfi yfirleitt að minnka. Aðeins er sagt, að veita þurfi aðhald í skipakaupum.
Fjárlagafrumvarp, þjóðhagsáætlun og stefnuræða forsætisráðherra, sem ekki taka á hrikalegustu vandamálum þjóðarinnar, eru ekki nógu góð plögg handa þjóð, sem hefur af stakri þolinmæði sætt sig við umtalsverða kjaraskerðingu.
Ríkisstjórnin og ráðstafanir hennar njóta enn nokkurs stuðnings með þjóðinni. Sumir skilja vandann og vilja taka þátt í að bera byrðar hans. En það er ríkisstjórninni skammgóður vermir, ef hún ætlar að setjast í helgan stein.
Framkomin gögn hennar benda ekki til, að hún hyggist opna augun árið 1984. Ef til vill hefur hún ekki haft til þess nægan tíma. Kannski tekur hún við sér í ráðagerðum fyrir árið 1985. Betra er seint en aldrei.
Jónas Kristjánsson
DV
