Eins til tveggja prósentustiga fylgisrýrnun stjórnmálaflokks í stjórnaraðstöðu er tæpast nokkurt tiltökumál. Ríkisstjórnin þarf út af fyrir sig ekki að hafa miklar áhyggjur, þótt skoðanakönnun Dagblaðsins sýni 0,9 stiga fylgisrýrnun Alþýðuflokksins, 1,3 stiga fylgisrýrnun Framsóknarflokksins og 1,8 stiga fylgisrýrnun Alþýðubandalagsins.
Alþýðuflokkurinn og Alþýðubandalasið mega að því leyti vel við una, að báðir flokkarnir unnu á í síðustu kosningum, einkum Alþýðuflokkurinn. Nýtt fylgi er gjarna ótryggt, ekki sízt þegar flokkar eru í erfiðu stjórnarsamstarfi á erfiðum tímum, Við slíkar aðstæður er ekki umtalsvert, þótt hvor flokkur um sig tapi einum þingmanni, svo sem skoðanakönnun gerir ráð fyrir, að yrði í kosningum, ef þær yrðu haldnar nú.
Útlitið er svartara hjá Framsóknarflokknum, þótt fylgistap hans sé ekki meira en hinna stjórnarflokkanna. Sumir þingmenn hans standa tæpt. Ef þeir falla, eiga þeir ekki von í uppbótarsætum, af því að Framsóknarflokkurinn hefur flokka fæst atkvæði á bak við hvern þingmann. Alvarlegast er, að flokkurinn hefur ekki efni á að tapa næst þremur þingmönnum eftir að hafa tapað fimm síðast.
Ef kosningar verða í vetur og Framsóknarflokkurinn tapar þremur þingmönnum, svo sem könnunin bendir til, er hann búinn að missa átta af þeim sautján þingmönnum, sem hann hafði fyrir aðeins hálfu fimmta ári. Þvílíkt hrun væri einsdæmi í stjórnmálasögu síðustu áratuga.
Erfitt er að finna skýringar á því, að Framsóknarflokkurinn skuli halda áfram að tapa eftir herfilega útreið í síðustu kosningum. Hugsanlegt er, að mikið sé um hægri menn í röðum kjósenda flokksins og að þeim líki illa stjórnarforusta Framsóknarflokksins í hækkun gjalda og útþenslu ríkisbáknsins. Ólafur Jóhannesson var búinn að hrekja hina vinstri sinnuðu Möðruvellinga úr flokknum og nú ergir hann hægri mennina án þess að ná Möðruvellingunum til baka.
Annað atriði í skoðanakönnuninni, sem erfitt er að skilja, er, að fylgi Samtakanna, 3,3 prósentustig, virðist hafa gufað upp án þess að koma fram í einum vinstri flokkanna. Sennilegasta skýringin er sú, að þessir kjósendur hallist nú að Alþýðuflokknum, en hann hafi á móti misst hægri kjósendur til Sjálfstæðisflokksins vegna meintra svika flokksins við kosningayfirlýsingar sínar.
Sé þetta rétt, felst í því töluverður sigur Alþýðuflokksins á Framsóknarflokknum og Alþýðubandalaginu. Síð- astnefndi flokkurinn hefur lengi talið sig eiga brotthlaupna samtakamenn. Og Framsóknarflokkurinn hefur töluvert biðlað til þeirra, meðal annars með því að gera Magnús Torfa að blaðafulltrúa sínum og ríkisstjórnarinnar. Samkvæmt skoðanakönnuninni virðist þessi viðleitni ekki hafa borið árangur.
Skoðanakönnunin bendir til, að stjórnarsamstarfið haldi áfram, þótt á móti blási í fjárlögum. Alþýðubandalaginu hefur enn ekki tekizt að grafa undan Alþýðuflokknum og vill sennilega leita betra færis síðar í stjórnarsamstarfinu. Framsóknarflokkurinn þarf líka á að halda stjórnarsamstarfinu til að vinna tíma til að bæta sér fylgisrýrnun síðustu mánaða. Og Alþýðuflokkurinn sér, að hann getur áfram leikið stjórnarandstöðu í stjórninni án þess að fylgið hrynji af honum.
Allir flokkarnir þrír hafa ástæður til að halda áfram samstarfi, þótt erfitt sé á köflum.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
