Mikla athygli vakti í Reykjavík á sínum tíma, er kínverskir sendiráðsmenn lögðu sig fram í kokkteilboðum um að sannfæra innfædda um nauðsyn og ágæti Atlantshafsbandalagsins. Þessi áróður sýndi, að Kínverjar voru hræddari við nálægt herveldi Sovétríkjanna en fjarlægt herveldi hinna vestrænu ríkja.
Það er gamalt pólitískt og hernaðarlegt lögmál að vera í andstöðu við nágrannann og reyna að gera bandalag við þann, sem er hinum megin við hann. Skiptir þá sáralitlu máli, hvort skyldleiki í pólitískum trúarbrögðum er meiri milli þín og nágrannans eða þess, sem býr hinum megin við hann.
Raunar er líklegt, að skyldleiki í pólitískum trúmálum hafi svipuð áhrif og landfræðileg nálægð. Það er gömul saga, að rétttrúarmenn hafa meiri áhuga á að ofsækja villutrúarmenn en vantrúarmenn. Baráttan stendur nefnilega milli þeirra. sem eru að fiska á svipuðum miðum, en ekki milli þeirra, sem fiska á ólíkum miðum.
Um þessar mundir eru ráðamenn Sovétríkjanna hræddir um, að vinstri flokkarnir nái meirihluta í Frakklandi. Hefur sendiherrann Í París lýst þessum áhyggjum í hanastélum með sama hætti og hinir kínversku kollegar gerðu í Reykjavík út af öðru máli.
Ástæðan er sú, að Sovétríkin treysta engan veginn Evrópukommúnismanum, sem ríður húsum í kommúnistaflokki Frakklands eins og í fleiri vestrænum kommúnistaflokkum. Ráðamenn eystra telja þessa stefnu stórhættulega. Þeir telja hættuna svo nálæga, að brýnna sé að berjast við Evrópukommúnismann en hið vestræna þjóðskipulag.
Menn skyldu ætla, að það væru Bandaríkjamenn, sem hagsmuna sinna vegna í Vestur-Evrópu ættu að hafa mestar áhyggjur af Evrópukommúnismanum. Svo er ekki. Kissinger kvartaði að vísu nokkuð á sínum tíma, en síðan hefur að mestu verið hljótt úr þeirri átt.
Ráðamenn Sovétríkjanna sjá hina ofboðslegu smithættu á eigin yfirráðasvæði af völdum Evrópukommúnismans. Þeir voru árið 1968 búnir að knésetja með hervaldi mjög svipuð sjónarmið ráðamanna í Tékkóslóvakíu. Nú eru enn Í sókn hugmyndir, sem eru andsnúnar alræði Sovétríkjanna í Austur-Evrópu.
Mikill meirihluti félagsmanna kommúnistaflokka Austur-Evrópu hefur megnustu óbeit á alræði Sovétríkjanna. Þessir menn eru næmir fyrir uppreisnarhugmyndum frá vestrænum flokksbræðrum sínum.
Undiraldan er orðin svo sterk meðal kommúnista í Austur-Þýzkalandi að komizt hefur upp um skjal, samið af háttsettum mönnum, þar sem tekið er undir Evrópukommúnismann, krafizt brottfarar sovézka hersins úr landinu, úrsagnar þess úr Varsjárbandalaginu og sameiningar Þýzkalands í hlutlaust ríki.
Spennan er orðin svo mikil, að sumir spá innrás Sovétríkjanna í Austur-Þýzkaland með svipuðum hætti og í Tékkóslóvakíu fyrir rúmum áratug. Sambúðin við stjórnir Póllands og Ungverjalands er líka slæm, enda hafa stjórnvöld þessara landa ekki tekið þátt í fordæmingu Rússa á Evrópukommúnismanum. Smithættan er því sannanlega mikil.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
