Þingflokkur Alþýðuflokksins hefur loksins eftir dúk og disk dregið rökrétta ályktun af sérkennilegu stjórnarsamstarfi eins árs. Hann hefur ákveðið að taka ekki frekari ábyrgð á langverstu ríkisstjórn, sem þjóðin hefur mátt þola.
Raunar er verðugt umhugsunarefni, hvernig slík stjórn hefur getað lafað í rúmt ár í ríki, sem flokkað er með lýðræðisríkjum. Segja má, að ekkert hafi sameinað ríkisstjórnina nema sundrungin ein.
Aldrei hefur verið samkomulag í ríkisstjórninni um neitt, sem máli skiptir. Í vaxandi mæli hefur hún afgreitt málin með atkvæðagreiðslum og meirihlutavaldi, vitandi þess, að ekki væri þingmeirihluti fyrir gerðum hennar.
Sjálf Ólafslögin nutu ekki stuðnings allra stjórnarflokkanna. Ekkert samkomulag var um vaxtastefnuna, né um þær skattahækkanir, sem fyrirhugaðar voru í vetur. Og í annað sinn ætlaði fjármálaráðherra að leggja fram einkafjárlög.
Svona endaleysa getur hvergi ríkt nema hér á landi. Og sennilega gat hún því aðeins ríkt, að forsætisráðherra var Ólafur Jóhannesson, maður, sem að undanförnu hefur haft sérstaka unun af að spila fífl og véfrétt til skiptis.
Af viðbrögðum má ráða, að Alþýðuflokkurinn hefur komið samstarfsflokkum sínum í opna skjöldu. Þeir voru orðnir svo vanir að sparka í hann og heyra kveinstafina, að þeir töldu hann alveg lausan við manndóm.
Sérstaklega eru ráðamenn Alþýðubandalagsins hvítglóandi af bræði. Þeir voru sjálfir búnir að hugsa sér að leika þennan leik síðar. En nú hefur glæpnum verið stolið. Það er Alþýðuflokkurinn, sem getur barið sér á brjóst í kosningunum.
Flokksstjórn Alþýðuflokksins á þann einan kost að fallast á ákvörðun þingflokksins. Hún getur ekki fært ráðherrum og þingmönnum flokksins þann kaleik að reyna að þvinga þá til frekara stjórnarsamstarfs.
Slík nauðgun væri skrípaleikur, sem fæli í sér endanlegt sjálfsmorð Alþýðuflokksins. Það er því alger markleysa, er menn velta fyrir sér þeim fræðilega möguleika, að flokksstjórnin fallist ekki á niðurstöðu þingflokksins.
Þingrof og nýjar kosningar eru því óhjákvæmilegar. Ályktun þingflokks Alþýðuflokksins felur í sér kröfu um slíkt. Og Sjálfstæðisflokkurinn hefur á ótvíræðan hátt hafnað stjórnarþáttöku án kosninga.
Enginn vafi er á, að um helgina hefur Ólafur Jóhannesson gamnað sér við hugmyndir um, hvernig megi komast hjá þingrofi og nýjum kosningum. Hann gæti vel látið sér detta í hug að spyrna við fótum. En það tekst honum bara ekki.
Því miður verða desemberkosningar ekki til að efla lýðræðið í landinu. Svo skammur tími er til stefnu, að stjórnmálaflokkarnir geta réttlætt brottfall prófkosninga. Gömlu jálkarnir munu því halda áfram að stjórna.
Nýjar kosningar munu framlengja til fjögurra ára stjórnmálaferil duglausra manna, sem þjóðin ber ekki traust til. Raunar skiptir engu máli, hverjir sigra í kosningunum. Útkoman verður jafn vitlaus stjórn og nú situr.
Sjálfstæðisflokkurinn er vís til að vinna kosningasigur og verða forustuflokkur nýrrar ríkisstjórnar. Hann er hins vegar engan veginn undir það búinn að axla þessa ábyrgð. Það er nefnilega ekki búið að skipta um blóð í flokknum.
Þannig hefur Alþýðuflokkurinn bakað þjóðinni nokkurn vanda með rökréttri ályktun sinni.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
