Velta ríkissjóðs á þessu ári kemst upp í 33 milljarða króna, ef skattbreytingafrumvarp ríkisstjórnarinnar nær fram að ganga. Það er töluverð aukning frá fjárlögum, sem gerðu ráð fyrir 29 milljarða króna veltu. Þessi hækkun stafar sumpart af verðbólgunni og sumpart af þeirri auknu skattheimtu, sem felst í skattbreytingafrumvarpinu.
Talan 33 milljarðar, sem komin er frá efnahagssérfræðingum ríkisstjórnarinnar, er meðal annars athyglisverð fyrir þá sök, að hún felur í sér þreföldun fjárlaga á aðeins þremur árum vinstristjórnarinnar. Það er því kominn tími til að staldra við og undirbúa stórtækar aðgerðir gegn þenslunni á ríkisbákninu og gegn verðbólgunni almennt.
Flestir geta verið sammála um, að nú sé kominn tími til að skera niður útgjöld ríkisins. Ríkissjóður má ekki lengur hafa forustu í að kynda undir verðbólgunni. Mikill niðurskurður ríkisútgjalda í einu vetfangi getur að vísu valdið nokkurri röskun, svo að heppilegt getur verið að framkvæma hana í áföngum. Mætti þá byrja með um 5% niðurskurði á þessu ári og halda síðan áfram næsta ár. 5% niðurskurður mundi spara einn og hálfan milljarð króna og tvö söluskattstig.
Stjórnmálaflokkarnir eru ekki sammála um, hversu mikið þurfi að hækka söluskattinn til að kosta tekjuskattslækkunina, sem ríkisstjórnin samdi um við Alþýðusambandið. Hafa þeir þó allir látið efnahagssérfræðinga kanna málið. Ríkisstjórnin heldur sig við fimm söluskattstig, Alþýðuflokkurinn er með þrjú og hálft stig og Sjálfstæðisflokkurinn tvö stig.
Þessi tvö stig vilja svo þingmenn Sjálfstæðisflokksins losna við með því að skera niður ríkisútgjöldin. Jafnframt vilja þeir nota tækifærið og ganga miklu lengra í lækkun tekjuskatts en frumvarp ríkisstjórnarinnar gerir ráð fyrir, þótt sú lækkun valdi því að taka verði aftur inn þau tvö söluskattstig, sem hverfa við 6% samdrátt ríkisútgjalda. Þessi stefna er í samræmi við frumvarp, sem þingmenn Sjálfstæðisflokksins lögðu fyrir Alþingi í vetur.
Það liggur í augum uppi, að mikilvægt er að finna leiðir til að sporna gegn hækkun söluskatts. Slíkar leiðir ættu að bera árangur í varanlegri kjarabótum, minni verðbólgu, stöðvun á útþenslu ríkisbáknsins, og meiri vaxtarmöguleikum atvinnulífsins.
Ríkisstjórn, sem ekki hefur meirihluta í báðum deildum Alþingis, verður að bíta í það súra epli að taka tillit til sjónarmiða stjórnarandstöðunnar og sætta sig við minnkaða útþenslu ríkisbáknsins og mildari skattheimtustefnu. Brjóti hún ekki odd af oflæti sínu, bregzt hún því, sem hún lofaði launþegasamtökunum, og sýnir með áþreifanlegum hætti, að hún er ekki fær um að stjórna landinu. Siðferðilega ber henni þá skylda til að efna til nýrra kosninga, en það þorir hún ekki fyrir sitt litla líf.
Jónas Kristjánsson
Vísir
