Helmut Schmidt, kanslari Vestur-Þýzkalands, hefur lýst því yfir, að heimsókn hans til Íslands og viðræður við íslenzka ráðamenn hafi fært honum skilning á fiskfriðunarsjónarmiðum Íslendinga.
Gott er að heyra þetta frá einum þeirra valdamanna heimsins, sem hafa verið okkur þungir í skauti í landhelgismálinu. Hins vegar felst engin greiðasemi í síðbúnum skilningi Schmidts, Því að sá tími er liðinn, að unnt sé að kúga Íslendinga í þessu efni.
Að baki sjónarmiða Íslendinga liggur köld skynsemi, sem Schmidt á manna bezt að geta skilið. Það er engum til hagsbóta, að farið verði með íslenzka þorskinn á sama hátt og farið hefur verið með síldina í Norðursjó.
Svo vel vill til, að hafréttarráðstefna Sameinuðu þjóðanna hefur gert Íslendingum kleift að vernda fiskimiðin á 300 mílna belti frá yztu nesjum. Að minnsta kosti þrjú ár eru síðan Schmidt kanslara átti að verða fullljóst, hvert stefndi á ráðstefnunni.
Friðunaraðgerðir Íslendinga ná vissulega ekki nógu langt. Sjávarútvegsráðherra hefur komið í veg fyrir ráðagerðir Hafrannsóknastofnunarinnar um stækkun möskva. Það er enn ofveiði á þorski.
Samt hefur mikið verið gert til friðunar. Möskvastærð er hér orðin meiri en þekkist annars staðar. Sett hafa verið skyndileg veiðibönn á viðkvæmum svæðum. Settar hafa verið hertar reglur um lágmarksstærð fisks í afla. Og nú síðast hefur verið ákveðið að leggja flotanum samtals í mánuð, það sem eftir er af árinu. Í þessu öllu felst mikil sjálfsafneitun.
Samanlagt er þetta langt umfram það, sem aðrar þjóðir gera. Skýringin er sú, að Íslendingar vilja sitja enn um aldir að auðlindum sjávarins, en ekki éta þær upp á einni kynslóð. Íslendingum má treysta í friðun fiskimiða, því að örlög þeirra sem þjóðar eru samtvinnuð örlögum fiskistofnanna við landið.
Ef vestur-þýzk og brezk stjórnvöld hefðu viljað skilja þetta fyrir nokkrum árum, hefðu þau líklega náð samningum um varanlega hlutdeild í þorskafla Íslandsmiða. Nú er hins vegar orðið of seint að skilja. Hafréttarráðstefnan hefur séð til þess.
Í Bretlandi og Vestur-Þýzkalandi réðu ferðinni einsýnir embættismenn, sem létu stjórnast af skammsýnum sjónarmiðum þrýstihópa útgerðar og þingmanna útgerðarstaða. Á toppnum voru svo menn, er vildu láta menn halda, að þeir væru karlar í krapinu, sem létu ekki vaða ofan í sig í samningum. Þetta voru menn eins og Schmidt kanslari og Hattersley hinn brezki.
Um tíma náðu harðjaxlarnir nokkrum árangri, sem byggðist á því, að íslenzku ríkisstjórnina skorti bein í nefið. Hámarki náði sú þróun, er vestur-þýzku stjórninni tókst að knýja fram tveggja ára undanþágusamning. En þá sprakk líka blaðran. Upp reis þjóðleg vakning meðal Íslendinga gegn endurtekningu slíks fíflaskapar.
Enn gamna brezk og vestur-þýzk stjórnvöld sér við óskhyggjuna um að viðskiptakúga Íslendinga á vegum Efnahagsbandalagsins. Ef Schmidt kanslari hefur áttað sig á vonleysi slíkra aðgerða, hefur Íslandsför hans ekki orðið til einskis.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
