Josep Luns, framkvæmdastjóri Atlantshafsbandalagsins, reitti embættismenn í brezka utanríkisráðuneytinu til reiði í gær. Hann sagði blaðamönnum í London, að Bretar séu sjálfir síðasta hindrunin í vegi lausnar landhelgisdeilunnar.
Við höfum lengi vitað, að Atlantshafsbandalagið sem heild hefur dregið taum okkar í þessu máli. Ráðherrar sumra aðildarríkjanna hafa gagnrýnt Breta á fundum bandalagsins. Og embættismenn þess með Luns í fararbroddi hafa reynt að telja um fyrir Bretum. .
En það var í fyrsta skipti í gær, að Luns veitti brezku stjórninni opinberlega ákúrur fyrir framkomu sína í málinu. Hin nýju ummæli hans eru þungt lóð á vogarskál okkar í landhelgisdeilunni.
Hann benti á friðsamlegt samkomulag, sem Íslendingarhafa gert við ýmsar þjóðir til lausnar málsins, og mælti á þessa leið: “Íslenzkir og belgískir fulltrúar hafa þegar komizt að samkomulagi, og samningur við Vestur-Þjóðverja er á næsta leiti. Það er næstum hægt að segja, að Bretar séu síðasta hindrunin í vegi endanlegrar lausnar”.
Þetta er mergurinn málsins. Það eru brezk stjórnvöld, sem með dularfullri þvermóðsku hindra samkomulag um 50 mílur á sama tíma og 200 mílur hafa hlotið meirihlutafylgi meðal þjóða heims. Það eru brezk stjórnvöld, sem reyna með hámarksþjarki við samningaborðið og kraftalátum á miðunum að hindra hið óumflýjanlega.
Brezk stjórnvöld hafa síður en svo verið hrifin af afskiptum Luns af málinu. Komu hans til London á leiðinni frá Íslandi til höfuðstöðva Atlantshafsbandalagsins í Bruxelles hefur varla verið fagnað. Og ekki hefur ánægjan aukizt í gær, þegar Luns notaði tækifærið til að miðla til blaðamanna yfirlýsingu sinni um ábyrgð á hendur brezkum stjórnvöldum.
En embættismönnum brezka utanríkisráðuneytisins stoðar lítt að bölva Luns. Einhvern tíma kemur að því, að þeir vakna upp við vondan draum. Og þess getur ekki verið langt að bíða. Þeir hljóta að fara að sjá, að Luns fer ekki með neinn óþarfa skæting. Þeir hljóta að fara að sjá, að landhelgissjónarmið þeirra njóta sáralítils stuðnings úti um heim. Þeir hljóta að fara að sjá, að í þessu máli eru þeir einangraðir í Atlantshafsbandalaginu og verða vinafáir á hafréttarráðstefnunni í Santiago á næsta ári.
Ekki getur heldur farið hjá því, að þeir sjái það, sem ekki er síður alvarlegt fyrir þá, að stífni þeirra leiðir til rýrnandi möguleika á undanþágum fyrir togara þeirra. Með sama áframhaldi 50 mílna þjarksins endar málið á þann veg, að þeir fá 200 mílna alþjóðlega og undanþágulausa reglu í hausinn án þess að fá rönd við reist.
Eins og Vísir hefur áður sagt er engu líkara en brezkum stjórnvöldum þyki landhelgismálið fremur lítilfjörlegt og hafi falið meðferð þess eftirlaunaliðþjálfum úr nýlenduráðuneytinu sáluga. Vonandi hafa beinskeytt ummæli Luns vakið þau til meðvitundar um, að ekki sé allt með felldu í stefnumörkun brezka utanríkisráðuneytisins í landhelgismálinu. Brezk stjórnvöld verða að taka mark á Luns, af því að hann er Luns.
Jónas Kristjánsson
Vísir
