Erfitt er að átta sig á stöðunni í landhelgismálinu, þótt mikil hreyfing hafi verið á því undanfarnar vikur. Samningamenn vilja af eðlilegum ástæðum sem minnst segja um gang mála í miðju kafi. En flest bendir til þess, að ekki séu miklar horfur á samningum á næstunni.
Vakið hefur athygli, að fulltrúar Vestur-Þjóðverja hafa að undanförnu verið hinir þýðustu. Framganga þeirra á samningafundum er gerbreytt frá því, sem áður var. Og þar að auki hefur togaraskipstjórum þeirra verið sagt að hafa hægt um sig á Íslandsmiðum og gefa íslenzku Iandhelgisgæzlunni sem minnstan höggstað á sér.
Vestur-Þjóðverjar eru nú tilbúnir til að fallast á, að frystitogurum þeirra verði ekki leyft að veiða á Íslandsmiðum. Þetta er gerbreyting á fyrra við- horfi þeirra, er viðræður um 50 mílurnar strönduðu einmitt á þessu atriði. Þá er ekki óhugsandi, að þeir geti sætt síg við engar heimildir innan 50 mílna og mjög skerta veiði milli 50 og 200 mílna.
Að sjálfsögðu teljum við þessar eftirgjafir ekki nægar. En við hljótum að viðurkenna, að nokkur sáttfýsi hljóti að felast í jafnmikilvægum eftirgjöfum sem þessum og að ástæða sé til að reyna samninga til þrautar.
Bretar eru langtum harðari um þessar mundir. Ráðamenn þeirra bíta í skjaldarrendur. Þeir tala um herskipavernd á Íslandsmiðum. Þeir segjast jafnvel telja eðlilegt, að brezkir togarar veiði upp að tólf mílum eftir viku, þegar 50 mílna samningurinn við þá rennur út. Það virðist því ekki enn hafa fundizt neinn raunverulegur viðræðugrundvöllur milli sjónarmiða Breta og Íslendinga.
Þar með virðist fremur ólíklegt, að nokkrir samningar takist í bráð við erlend ríki um 200 mílna landhelgina. Við teljum eðlilega lítils virði að semja við einstök aðildarríki Efnahagsbandalags Evrópu, nema samningunum fylgi afnám refsitolla þeirra, sem bandalagið beitir okkur nú í vaxandi mæli.
Efnahagsbandalagið virðist ætla að koma meira við sögu í viðræðum um 200 mílurnar en í fyrri landhelgisviðræðum. Sjálft bandalagið er farið að fjalla um ýmis vandamál efnahagslögsögu. En ekki er ljóst, hvort þessi áhugi bandalagsins verður til ills eða góðs í viðræðunum um 200 mílurnar okkar.
Samningamenn okkar, ráðherrarnir Einar Ágústsson og Gunnar Thoroddsen, virðast hafa haldið fast á spilunum í undanförnum viðræðum. Þeir hafa flaggað mjög hinni svokölluðu Svörtu skýrslu, þar sem íslenzkir fiskifræðingar rökstyðja hina knýjandi þörf á samdrætti í veiðum á Íslandsmiðum. Og þessi skýrsla er einmitt nú umræðuefnið á sameiginlegum fundi brezkra og íslenzkra fiskifræðinga í Reykjavik.
Á þessu stigi er ástæðulaust að ásaka ríkisstjórn okkar fyrir linkind í 200 mílna málinu. Ríkisstjórninni er áreiðanlega ljós sú afstaða þjóðarinnar, að svo miklir Iífshagsmunir séu í húfi, að litið svigrúm sé til eftigjafa af okkar hálfu. Ekkert hefur komið fram, sem bendir til undanhalds ríkisstjórnarinnar, enda eru sáralitlar horfur á samningum í bráð.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
