Leiðtogum Framsóknarflokksins er mikið í mun að finna á varnarmálunum lausn, sem haldið geti flokknum og ríkisstjórninni saman. Tillaga Einars Ágústssonar utanríkisráðherra er athyglisverðasta framlagið í þessa átt. Hún er tilraun til að rjúfa hefðbundna flokkadrætti í varnarmálunum.
Skoðanakannanir undanfarinna ára hafa bent til þess, að sjö af hverjum tíu Íslendingum vildu hafa hér varnarlið enn um sinn og að þrír af hverjum tíu vildu losna við það sem allra fyrst Milli þessara tveggja sjónarmiða hafa verið skörp og stöðug skil um langt árabil.
Aðeins tveir stjórnmálaflokkanna, Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðubandalagið, hafa ekki haft vandamál af þessum skörpu skilum. Þeir hafa verið nær einróma sinn hvoru megin skilanna.
Öðru máli gegnir um milliflokkana. Þeir áttu með Sjálfstæðisflokknum þátt í að byggja upp það form landvarna, sem við búum við. Meirihluti fylgismanna þessara flokka hefur stutt varnastefnuna. En hávær minnihluti hefur verið varnarliðinu andvígur, einkum í Framsókn.
Þennan vanda má auðveldlega sjá af yfirlýsingum undanfarinna daga. Þingmenn Alþýðuflokksins lýsa yfir stuðningi við undirskriftasöfnun Varins lands, en Samband ungra jafnaðarmanna heimtar herinn úr landi. Hannibal Valdimarsson vill gera orðalag tillagna Einars ákveðnara í þá átt, að hér verði áfram varnir, en Félag frjálslyndra og vinstri manna í Reykjavík heimtar herinn úr landi. Um 170 kunnir framsóknarmenn mæla með þátttöku í undirskriftasöfnun Varins lands, en Samband ungra framsóknarmanna heimtar her inn úr landi.
Í Framsóknarflokknum hefur forustunni verið mest raun af þessum innanflokksklofningi. Hún hefur árum saman verið að bíða eftir lausn, sem gæti sætt báða arma flokksins, svo að flokkurinn hefði einu sviðinu færra að tvístíga á. Slík lausn mundi eyða stærsta veikleika flokksins.
En hver er samnefnari gagnstæðra skoðana á því, hvort varnarliðið eigi að vera eða fara? Sá samnefnari er greinilega núll. Eðli málsins sam kvæmt hlutu tillögur Einars því að verða hvorki fugl né fiskur.
Innihald eða innihaldsleysi tillagnanna skiptir forustu flokksins raunar litlu. Aðalatriðið var að finna þriðja flötinn á varnarmálunum, eitthvað sem ryfi hina hefðbundnu skiptingu þjóðarinnar í fylgjendur og andstæðinga varnarliðs. Flokkurinn gæti þá hugsanlega heill og óskiptur boðið kjósendum upp á þriðju leiðina, raunhæfa eða óraunhæfa og snúið vörn í sókn í baráttunni um fylgið.
Kjósendur áttu að geta túlkað tillögurnar í samræmi við skoðanir þeirra. Enginn veit með vissu, hvort lágmarksvarnir og kafbátaeftirlit felast í tillögunum, né hvort flugsveitir eigi jafn an að vera hér á landi. Þessa þoku ætlaði Einar að bera eins og klæði á vopnin og fá flokksfrið og helzt þjóðarfrið um málið.
En bragðið tókst ekki. Hernámsandstæðingarnir í flokknum eru jafnharðir og áður og landvarnasinnarnir sömuleiðis. Það sýna ályktanir og undirskriftir þessara aðila. Það verður því engin flokkseining og hvað þá þjóðareining um tillögur Einars. Þær ganga nefnilega á svig við þá staðreynd, að í varnarmálunum verða menn að velja eða hafna.
Jónas Kristjánsson
Vísir
