Margir heyrðust hnussa, einnig hinir færustu menn, þegar blaðaskrif hófust í sumar um flutning orku frá Íslandi um gervihnött. Þeir kváðu þetta vera tilgangslausar skýjaborgir og jafnvel hrein óskhyggja.
Þegar Dagblaðið skýrði frá því snemma í þessum mánuði, að hinn heimskunni geimferðafræðingur, Werner von Braun, og samstarfsmaður hans, Krafft A. Ehricke, hefðu mikinn áhuga á málinu og að hinn síðarnefndi hefði sérstaklega komið til Íslands út af því, komu þessi tíðindi mönnum á óvart.
Von Braun og Ehricke hafa unnið saman allt frá stríðslokum og eiga umtalsverðan þátt í geimferðum Bandaríkjamanna. Ehricke átti fyrir sex-sjö árum hugmyndina að því, hvernig mætti flytja raforku um langan veg með gervihnetti sem áningarstaði. Hafa þeir félagar og tveir aðrir menn stofnað sérstakt fyrirtæki til að hrinda hugmyndinni í framkvæmd.
Ívar Guðmundsson, aðalræðismaður Í New York, frétti af þessu og skýrði iðnaðarráðuneytinu frá því. Gekkst Gunnar Thoroddsen iðnaðarráðherra fyrir því, að Ehricke kom til Íslands í vor og ræddi við forviða orkumálamenn íslenzka. Margir þeirra höfðu aldrei séð stafkrók um geimflutning orku.
Ehricke telur, að nýting orkunnar í geimflutningi verði rúm 60%, sem sé betri nýting en fáist, ef orka er flutt með sæstreng svipaða vegalengd. Hann áætlar, að a þennan hátt megi selja orku til útlanda fyrir tæplega 100 milljarða íslenzkra króna, sem er ákaflega há tala, þegar litið er til þess, að þjóðarútgjöld Íslendinga veróa þó ekki nema 200 milljarðar á þessu ári.
Hingað til hafa menn reiknað með því, að hér á landi mundi smám saman rísa stóriðja til að nýta orku fallvatna og jaróhita. Tvennt hefur þó skyggt á stóriðjuhugmyndirnar. Annars vegar hafa erlend fyrirtæki ekki sýnt neinn sérstakan áhuga á slíku. Og hins vegar hefur myndazt hér mögnuð andstaða gegn stóriðju, sem erlendir aðilar eigi að meira eða minna leyti, svo og gegn stóriðju yfirleitt, m.a. vegna mengunarhættu.
Við slíkar aðstæður hlýtur hugmyndin um geimflutning íslenzkrar orku til iðjuvera erlendis að koma til álita, ef Íslendingar vilja nýta stærra brot af þessari auðlind, sem ekki eyðist af. Það er því æskilegt að fylgjast með frekari þróun hugmyndarinnar.
Ehricke vill nota næstu fjögur ár til frekari undirbúningsrannsókna, sem leiða eigi í ljós, hvort hagkvæmt verði að reisa hér orkuver, einkum jarðgufuver, er framleiði þrjú gígavött af rafmagni, og megi síðar stækka upp í sjö gígavött. Vill hann stefna að því, að þessi orkuflutningur geti hafizt eftir tíu ár. Telur hann, að stofnkostnaður þriggja gígavatta stöðvar muni nema um 400 milljörðum króna.
Afgangsorkuna má að hans mati nota til ylræktar á 700 hektara svæði. Er augljóst, að slíkt mundi gerbylta aðstöðu landbúnaðar hér á landi.
Hugmyndin um geimflutning íslenzkrar orku virðist raunhæf. Hitt vitum við ekki, hvort hún hentar okkur. En það þurfum við að fá rannsakað nánar.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
