Þegar sáttatillaga var lögð fram fyrir mánuði í kjaradeilu opinberra starfsmanna, sagði Dagblaðið, að hún gengi of skammt, einkum í neðstu flokkunum. Hún bar þess merki, að sáttanefnd hafði ekki metið stöðuna alveg rétt.
Vandi nefndarinnar var auðvitað mikill. Hún var bæði að reyna að taka mið af samningum Alþýðusambandsins í sumar og að brúa nokkuð af því bili, sem er milli kjara hjá ríkinu og hjá einkafyrirtækjum.
Neðstu kjaraflokkar opinberra starfsmanna eru tiltölulega hagstæðir í samanburði víð hliðstæða flokka í atvinnulífinu. Sáttanefndin horfði of stíft á þetta og gerði í tillögu sinni ráð fyrir minni hlutfallshækkun þessara flokka en hinna um miðbik kjarastigans.
Sáttatillagan féll réttilega, bæði vegna of lítillar hækkunar neðstu flokkanna og vegna of lítillar almennrar þrengingar á bilinu milli kjara opinberra starfsmanna og kjara atvinnulífsins.
Töluverður kraftur komst í viðræður um samninga, þegar sáttatillagan hafði verið felld. Ríkisstjórnin tók snöggan kipp og gerði ráðherrana Matthías Á. Mathiesen og Halldór E. Sigurðsson út af örkinni til samninga. Þeir buðu nokkru betur en sáttatillagan í von um samninga fyrir verkfall.
Samningamenn opinherra starfsmenna tóku nokkuð vel í viðleitni ráðherranna. Tilboðin gengu á víxl síðustu dægrin fyrir verkfall. Undir lokin bar lítið á milli, en ekki nógu lítið til að komizt yrði hjá verkfalli.
Um þetta leyti skildu leiðir í hópi opinberra starfsmanna. Forustumenn starfsmanna ýmissa bæjarfélaga, einkum Reykjavíkur, töldu verkfall vera óráð og vildu ná samningum án mikilla fórna. Þessi stefna leiddi smám saman til samninga í flestum sveitarfélögum landsins í fyrstu viku verkfallsins.
Samningar þeir, sem bæjarstarfsmenn náðu, voru töluvert misjafnir eftir stöðum, en voru þó yfirleitt heldur betri en síðasta tilboð ríkisstjórnarinnar fyrir verkfall. Forustumenn ríkisstarfsmanna töldu hins vegar, að meira blóð væri í kúnni og héldu áfram að kreista ríkið.
Það kom hins vegar í ljós, að þeir höfðu metið stöðuna rangt. Ríkisstjórnin var búin að gera sér grein fyrir, að hennar eigið tilboð var frammi á yztu nöf. Hún var ekki reiðubúin að ganga lengra en sveitarfélögin höfðu gert.
Ríkisstjórnin hefur lítið svigrúm. Hún hefur í öðrum efnum reynt að kenna öðrum um verðbólguna í þjóðfélaginu. Hún er þegar með tilboðum sínum í kjaradeilunni búin að stimpla sig sem forustusauð í verðbólguþróuninni. Hún má ekki við miklu meira af því tagi.
Ríkisstarfsmenn áttu að semja, þegar bæjarstarfsmenn sömdu. Þeir ná ekki út úr tveggja-þriggja vikna verkfalli neinum þeim launamismun, er réttlætt geti launatapið á verkfallstímanum. Stöðumat forustumanna þeirra var rangt.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
