Orðið “vítavert” kemur níu sinnum fyrir og orðin “óaðgæzla” eða “aðgæzluleysi” koma einnig níu sinnum fyrir í skýrslu Rannsóknanefndar sjóslysa um 50 sjóslys áranna 1972 og 1973
Þar bregður einnig fyrir orðum eins og “ábótavant”, “óeðlilegt”, “óvarlegt”, “athugunarleysi”, “kæruleysi” og “gáleysi”. Í einu tilviki eru “alvarlega brotin fyrirmæli Siglingamálastofnunarinnar” og í öðru voru “viðbrögð skipshafnar með afbrigðum óeðlileg”.
Rannsóknarnefndin er ekkert að skafa utan af þeirri skoðun sinni, að um helmingur slysa á sjó séu ekki óhappaslys, heldur slys, sem koma hefði mátt í veg fyrir, ef meiri aðgæzlu hefði verið beitt um borð.
Birting skýrslunnar kemur beint í kjölfar mikillar öldu vinnuslysa á skuttogurum. Sumir segja, að þau slys hafi stafað af of miklu vinnuálagi, og aðrir, að þau stafi af reynsluleysi áhafna í meðferð slíkra skipa.
Sjóslysanefndin mun væntanlega taka þessi slys fyrir í næstu skýrslu sinni og skýra frá áliti sínu á orsökum þeirra. Í formála skýrslunnar hvetur nefndin sjómenn og einkum sjómenn á skuttogurum til að hafa samband við starfsmann nefndarinnar og koma á framfæri ábendingum um atriði, er geti fækkað slysum um borð í skipum.
Í formálanum segir einnig: “Með tilkomu nýrra skipa og breyttra vinnuaðferða skapast sífellt ný vandamál varðandi öryggi, sem glíma þarf við. Mjög mikilvægt er, að þeir, sem vinna við þessar nýju aðstæður, geri sér hætturnar ljósar og geri sér grein fyrir því, hvernig bezt verði brugðizt við þeim.”
Að sjálfsögðu er það mikið vandamál, að ný veiðitækni skuli setja sjómenn þjóðarinnar í mikla lífshættu til viðbótar við þá lífshættu, sem þeir eru stöðugt í vegna óútreiknanlegs hamsleysis náttúruaflanna.
Sjómenn hljóta því að sjá, hve nauðsynlegt er, að þeir aðstoði Rannsóknanefnd sjóslysa við að finna orsakir vinnuslysa og annarra sjóslysa og leiðir til að koma í veg fyrir þau. Slysaaldan að undanförnu ætti að geta flýtt ýmsum fyrirbyggjandi aðgerðum, sem nefndin hefur mælt með og mun mæla með eftir frekari athuganir.
Aukin tækni um borð í skipum á að geta gert sjómenn öruggari um líf sitt og limi. Skipin sjálf eiga að vera traustari en áður. Og allur öryggis- og björgunarbúnaður á að vera langtum fullkomnari en áður tíðkaðist. Þess vegna er engin ástæða til að sætta sig við, að sjómenn séu í meiri lífshættu en áður var.
Ljóst er, að efla þarf starf sjóslysanefndarinnar og flýta framkvæmd endurbóta á hennar vegum, svo og að gera Siglingamálastofnuninni kleift að gera skipaskoðun strangari. En höfuðatriðið virðist vera að ná fram hugarfarsbreytingu hjá skipstjórnarmönnum og öðrum sjómönnum.
Jónas Kristjánsson
Vísir
