Samningum er gott að gefa nafn til þess að einfalt sé að vitna til þeirra, þegar tímar líða fram. Vinstri menn hafa kerfisbundið vitnað til landhelgissamningsins við Breta frá 1961 sem “landráðasamningsins”. Þar sem ekki er til neitt hærra stig til að lýsa þeim miklu verri samningi, sem nú hefur verið gerður, verður að leita annarra leiða í nafngift þess samnings.
Nýi samningurinn er á tvennan hátt sérstæður. Annars vegar er hann kominn í höfn vegna tvöfalds gabbs. Ólafur Jóhannesson missti fótanna í viðræðum sínum í London við Heath forsætisráðherra og lét hann gabba sig. Ólafur leysti síðan málið með því að gefa villandi og tvíræðar upplýsingar um samkomulagið, þegar hann kom heim.
Það var svo smám saman, að sannleikurinn kom í ljós, eftir að ýmis samtök höfðu lýst stuðningi við samkomulagið. Þá voru menn búnir að binda sig og neyddust hreinskilnislega til að styðja málið áfram, þótt þeir væru ákaflega óánægðir.
Í ljós kom, að veiðiheimildir Breta í hólfunum voru tímasettar samkvæmt óskum Breta en ekki Íslendinga, eins og haldið hafði verið fram. Einnig kom í ljós, að ekki er gert ráð fyrir 130.000 tonna hámarksafla, heldur gæti afli Breta farið upp í 145.000 tonn samkvæmt enskum texta samningsins, þar sem talað er um “áætlað” magn, en það gefur kost á um það bil 10% skekkju í báðar áttir.
Ennfremur kom í ljós, að Bretar gætu hugsanlega aukið skipafjölda sinn á Íslandsmiðum úr 40-50 í 60-70. Loks reyndist engin yfirlýsing vera í samningnum af hálfu Íslendinga um væntanlegar 200 mílur. Þar við bætist svo óánægjan með, að engin viðurkenning á 50 mílum skuli felast í samningnum, né heldur lögsögu Íslendinga á hinu umdeilda svæði.
Þannig er annað megineinkenni samningsins, að Heath gabbaði Ólaf og Ólafur gabbaði okkur. Þess vegna mætti samningurinn heita Ólafsgabb.
Annað megineinkenni málsins er kúvending Alþýðubandalagsins og sér í lagi Lúðvíks Jósepssonar í málinu. Þegar í upphafi, er Ólafur kom heim, taldi Lúðvík samkomulag hans óaðgengi legt og ástæðulaust. Síðan kollsteyptist hann í málinu með allt sitt lið með eftirminnilegum hætti. Það var verðið sem Lúðvík og flokksbræður hans greiddu til að fá að sitja áfram á ráðherrastólum sínum.
Því mætti eins kalla samninginn Lúðvíksbyltu eins og Ólafsgabb. Ekki verður tíundað hér, hvor nafngiftin er betri. Bezt er, að almenningur dæmi um það sjálfur, undir hvaða nafni þessa samnings verður minnzt í framtíðinni.
En eitt er þó alténd víst, að ekki verður lengur hægt að kalla samninginn frá 1961 “landráðasamning”, því að ljóst er orðið, að hann er í mörgum greinum mun skárri en nýi samningurinn.
Jónas Kristjánsson
Vísir
