“Heimur versnandi fer”, segir margt fullorðið fólk, þegar það hugsar til æskunnar. Það hristir höfuðið yfir mótþróa og uppreisnargirni unga fólksins gagnvart hinum fullorðnu. En þeir, sem hrista höfuðið, átta sig ekki á samhengi málsins við framkomu fullorðins fólks gagnvart börnum.
Hvarvetna má á almannafæri sjá fullorðið fólk sýna börnum ruddaskap. Oft eru börnin hálfgrátandi út af framkomu fullorðins fólks í verzlunum og þjónustustöðum. Myndirnar af frekju, kaldrana og skömmum eru óendanlega margar.
Barnið fer með sparibaukinn sinn í bankaútibú til að leggja aurana inn á bókina sína. Þetta er merkileg og hátíðleg stund í huga barnsins. En það er gert afturreka og sagt að snáfast til að koma, þegar minna er að gera. Í næstu atrennu er tekið við bauknum og barninu sagt að koma næsta dag, þegar búið sé að telja úr honum. Þegar barnið maldar í móinn, er öskrað á það.
Sundstaðir borgarinnar eru sagðir opnir almenningi. Barnið fer sólbjartan vordag með sundföt og nesti til að gera sér glaðan dag í sundi. Það er gert afturreka. Móðirin tekur upp símann og spyr, hvort sundlaugin sé lokuð í dag. Sagt er, að svo sé ekki. Þá spyr hún, hvers vegna barnið hafi verið gert afturreka. Hún fær langan reiðilestur um, að ekki sé hægt að hafa börn í sundlauginni, því að þau trufli kennslustund. Móðirin krefst þess, að sundlaugin standi við yfirlýsingar um, að hún sé opin almenningi og þá jafnt börnum sem fullorðnum. Svarið er, að símanum er skellt á.
Barnið er sent út í búð til að kaupa kaffipakka. Það bíður og bíður við afgreiðsluborðið. Engum viðskiptavinanna dettur í hug að benda á, að röðin sé komin að barninu. Þeir ryðjast bara fram fyrir það. Afgreiðslufólkið læzt ekki sjá barnið, en afgreiðir hina fullorðnu með mestu geðprýði. Loksins er yrt á barnið: “Hvað ertu að flækjast fyrir? Hvað ertu að troða þér fram?” Tónninn er frekjulegur og augnaráðið kuldalegt.
Börnin líða fyrir það, að þau eru minni máttar. Sumt fólk virðist fá útrás í að níðast á börnum, æpa á þau, tefja fyrir afgreiðslu erinda þeirra og sýna þeim hvers kyns andlega grimmd. Þetta fólk þorir ekki að sýna fullorðnum slíka framkomu og svalar sér á börnunum í staðinn.
Það er stundum kvartað um, að úti í heimi sýni hvítir menn svörtum mönnun yfirgang, traðki á rétti þeirra og mismuni þeim í stóru og smáu. Við höfum ekki aðstöðu til að hneykslast á þessu, því að við höfum alveg jafnstórt svertingjavandamál hér heima. Hér eru það börnin, sem gegna hlutverki svertingjanna. Þau eru réttlaus. Það má æpa á þau. Það má banna þeim aðgang að almenningsstöðum. Það má neita þeim um afgreiðslu.
Þetta eru engar fullyrðingar út í bláinn. Ef menn hugsa málið af fullkomnum heiðarleika, minnast þeir áreiðanlega margra slíkra atvika. Menn verða hvað eftir annað vitni að því, að börn eru meðhöndluð eins og sálarlaus kvikindi. Og það skyldi enginn furða sig á, að þau ör, sem þetta skilur eftir í barnssálinni, leiði síðar til mótþróa og uppreisnargirni.
Við þurfum að skipuleggja herferð í bættri umgengni við smælingja þjóðlífsins, – börnin.
Jónas Kristjánsson
Vísir
