Undanfarnar vikur hefur á Íslandi andað kaldar en áður í garð varnarliðsins og Atlantahafsbandalagsins. Þessi breyting hefur orðið, síðan brezku herskipin komu inn í 50 mílna fiskveiðilandhelgina. Vísir mun væntanlega reyna að kanna á næstunni, hve miklu þessi breyting nemur.
EinarÁgústsson sagði í Kaupmannahöfn í gær, að meirihluti Íslendinga vildi losna við varnarliðið. Líklega eru þetta ýkjur hjá Einari. Fjórar skoðanakannanir Vísis frá l968 til 1972 sýna, að mikil meirihluti manna vill hafa varnarliðið hér áfram enn um sinn. Niðurstöðutölurnar sýndu meira að segja vaxandi stuðning við varnarliðið, úr 63% í 68%, meðan andstæðingunum fækkaði úr 37% í 32%. Ótrúlegt er, að þessi hlutföll hafi nú gerbreytzt á skömmum tíma.
Stuðningur Íslendinga við Atlantshafsbandalagið hefur verið enn eindregnari. Vísir hefur kannað hann þrisvar á sama árabili. Í fyrra var niðurstaðan sú, að 60% vildu vera áfram í bandalaginu, en 12% vildu fara úr því. Það hlýtur að teljast mjög ótrúlegt, að þessi hlutföll hafi nú breytzt svo rækilega, að meirihluti Íslendinga vilji segja skilið við bandalagið, ef því tekst ekki að koma brezku herskipunum á brott.
En það er engu að síður athyglisvert, hve fast er kveðið í orði í mörgum ályktunum samtaka að undanförnu, þegar þau hafa tekið landhelgismálið og vestræna samvinnu til meðferðar. Þessar ályktanir sýna, að framkoma Breta hefur magnað upp hér á landi aukna andstöðu við vestrænt samstarf. Menn segja sem svo að varnarliðið og Atlantshafsbandalagið komi okkur ekki að gagni, úr því að þau geti ekki varið okkur fyrir Bretum.
Þessi andstaða ber einkenni múgsefjunar. Menn líta fram hjá þeirri staðreynd, að Atlantshafsbandalagið er einmitt sú stofnun, sem hefur flutt mál okkar gagnvart Bretum með virkustum hætti. Á vettvangi bandalagsins hafa Norðmenn og Danir krafizt þess af Bretum, að þeir dragi herskip sín í hlé, svo að viðræður um landhelgismálið geti hafizt að nýju. Og sjálfur framkvæmdastjóri bandalagsins, Joseph Luns, hefur lagt sig allan fram við að reyna að fá Breta til að láta af ofveldi sínu.
Því miður sjást þess enn ekki merki, að Bretar hafi látið undan þrýstingnum frá Atlantshafsbandalaginu. Við vonum þó, að til þess komi, áður en langt um líður. Og á meðan verðum við að sýna þolinmæði. Vafasamt gagn er að yfirlýsingu Einars Ágústssonar á utanríkisráðherrafundi bandalagsins í gær: “Ef svo skyldi reynast, að NATO geti ekki orðið við kröfu okkar, hljótum við Íslendingar að taka til endurskoðunar, hvaða hag við höfum af því að vera í bandalaginu.” Slíkar hótanir verka betur, ef þær eru látnar ósagðar.
Hitt var betra hjá Einari, er hann lét hjá líða að nota fundinn til að leggja fram bréf um endurskoðun varnarsamningsins. Það þótti bera vitni um, að Íslendingar vildu ekki blanda saman landhelgismálinu og varnarsamningnum, og var okkur til álitsauka. Múgsefjunin hefur sem betur fer ekki heltekið okkur.
Jónas Kristjánsson
Vísir
