Gunnar Thoroddsen ráðherra hefur sett fram hugmynd um málamiðlun í deilunum með og móti “aronskunni”, sem hefur farið sigurför um þjóðfélagið gegn vilja ráðamanna þjóðarinnar.
Mikilvægast í þessum hugmyndum er, að Gunnar telur koma til greina, að afnumin verði ýmis fríðindi varnarliðsins og að það taki þátt í kostnaði við ýmsar almannavarnir.
Gunnar bendir á fleiri atriði, sem athuga þurfi. Í fyrsta lagi þurfum við að eignast menn með sérmenntun í landvörnum, svo að við þurfum ekki að sjá allt með annarra augum, þegar metin er varnaþörfin.
Í öðru lagi telur Gunnar, að varnarliðið geti keypt meira af íslenzkum iðnaðarvörum en nú er, svo og af búvörum á borð við kjöt, osta og smjör.
Í þriðja lagi verði athugað, hvort fleiri íslenzkir verktakar en nú er gætu átt þess kost að taka þátt í framkvæmdum á vegum varnarliðsins. Þessi hugmynd um afnám hermangsaðstöðu Íslenzkra aðalverktaka er ágæt, svo framarlega sem þessar framkvæmdir yrðu boðnar út á heilbrigðum, opnum markaði.
Flestir þættir hugmyndar Gunnars fjalla um ýmis fríðindi, sem varnarliðið nýtur og eðlilegt væri að afnema. Bendir hann á, að varnarliðið eigi að greiða tolla, söluskatt og bensíngjald og að greiða starfsliði sínu laun í íslenzkum krónum.
Nú er varnarliðið eins og herraþjóð í landinu og safnar í kringum sig hjörð hermangara, sem reynir að hagnast á verðmismun þeim, sem leiðir af forréttindum varnarliðsins. Afnám þeirra mundi höggva að rótum spillingarinnar við Keflavíkurflugvöll.
Um almannavarnirnar segir Gunnar: “Í öllum öðrum löndum Norður-Atlantshafsbandalagsins er ekki aðeins séð fyrir landvörnum, heldur einnig hugað að vörnum fyrir fólkið sjálft, almannavörnum …
Þessu mikilvæga verkefni höfum við Íslendingar ekki sinnt sem skyldi, fyrst og fremst vegna kostnaðar. Margs konar varnarviðbúnað fyrir fólkið vantar. Ástand vega og brúa er víða þannig, að torvelt yrði að flytja fjölda manna skyndilega burt frá hættusvæði. Ef til ófriðarátaka kemur, eru borgararnir ofurseldir hættu og hörmungum, séu þessum mál. um ekki gerð skil …
Allar slíkar varnaraðgerðir vegna fólksins sjálfs kosta mikið fé. Þótt þær yrðu að sjálfsögðu undir stjórn Íslendinga sjálfra, þá eru þær hluti af vörnum Íslands og því eðlilegt, að undir þeim útgjöldum verði staðið í samræmi við það.
Það er ekki nægilegt að verja landið, það þarf að vernda fólkið sjálft.”
Í þessu felst, að Gunnar telur ýmsar aðgerðir í samgöngumálum vera verkefni í almannavörnum. Hingað til hafa ráðamenn þjóðarinnar, hermangarar ekki síður en aðrir, afneitað “aronskunni” einum rómi. Hugmynd Gunnars um málamiðlun er mjög athyglisverð tilraun til að brúa bilið milli umtalsverðs meirihluta þjóðarinnar annars vegar og ráðamanna hennar hins vegar.
Fylgismönnum “aronskunnar” ber að taka slíkri málamiðlun vel.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
