42 námsbrautir eru nefndar sem dæmi í greinargerð frumvarps um framtíðarskipan framhaldsskóla hér á landi. Augljóst er, að upp á slíka fjölbrautaskóla verður aðeins unnt að bjóða á Reykjavíkursvæðinu.
Hvað verður þá um hugsjónina um jafna aðstöðu til náms án tillits til búsetu? Henni verður ekki þjónað innan ramma frumvarpsins, þrátt fyrir yfirlýsingu þess um góðan vilja. Jöfn aðstaða næst ekki, nema hinn íslenzki framhaldsskóli verði að verulegu leyti færður inn í útvarp, sjónvarp og myndsegulbandstæki.
Við skulum taka hjúkrunarfræðibrautina sem dæmi. Fyrirlestra á því sviði má flytja í útvarp og sjónvarp, einkum þó í sjónvarp, því að sýnikennsla þarf í flestum tilvikum að fylgja með. Þessa þætti má sumpart þýða, því að margir eru þeir til erlendis, og sumpart frumsemja, eftir því sem hentar hverju sinni.
Ólíkt meira vit væri í slíkum fyrirlestrum og slíkri sýnikennslu en þeirri fræðslu á sviði hjúkrunar, sem unnt væri að veita í fámennum skólum úti á landi. Í sjónvarpinu eða á myndsegulböndunum eru kennararnir sérfræðingar, hver í sinni grein,. bæði innlendir og útlendir. Jafnframt gefur sýnikennslan raunsæja mynd af starfi hjúkrunarfræðinga á sjúkrahúsum og öðrum heilbrigðisstofnunum.
Þetta nám geta menn stundað í litlum skólastofum úti á landi, ef þar eru sjónvarps-, útvarps- og myndsegulbandstæki. Kennararnir heima í héraði sérhæfa sig ekki í fáum námsbrautum. Þeir sérhæfa sig í námsráðgjöf, leiðbeiningum og eftirliti. Þeir fela nemendum verkefni, sem þeir fá póstsend frá miðstöð hjúkrunarfræðinámsins, og senda úrlausnirnar til baka.
Til viðbótar þarf svo hreint verknám á heilbrigðisstofnunum í nágrenni heimavistarskóla. Hver nemandi dvelst við slíkt heimavistarnám í tvær-fjórar-átta vikur á hverjum vetri, eftir því sem hæfilegt er talið. Slík námskeið eru auðvitað ódýrari en heilir heimavistarvetur.
Bretar eru komnir svo langt á sviði kennslusjónvarps, að þeir reka heilan háskóla með þeim hætti og með góðum árangri. Nemendur framhaldsskóla eru tæpast eins áhugasamir og háskólanemendur. En þeir ættu samt að geta náð langt, ef sjónvarpsnámið fer fram í skóla og undir handleiðslu kennara, sem umgangast nemendur persónulega.
Þetta er í rauninni eina lausn vandans. Við höfum ekki fé til byggingar og rekstrar fjölbrautaskóla í öllum héruðum. Við höfum ekki sérfræðiþekkingu til að kenna fjölbrautir á ótal stöðum. Hið fína kerfi frumvarpsins um framhaldsskóla getur hvergi orðið að raunveruleika nema í Reykjavík, ef sjónvarp og útvarp koma ekki til skjalanna.
Ekki má heldur gleyma því, að námsbrautirnar 42 eru aðeins dæmi um ennþá fleiri atvinnubrautir í flóknu þjóðfélagi nútímans. Með sjónvarps- og myndsegulbandaskóla er unnt að fjölga nærri því óendanlega námsbrautunum, sem boðið er upp á í fámennum framhaldsskólum víðs vegar um landið.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
