Sennilega koma hér á landi aðeins tvær leiðir til greina, ef menn vilja ná árangri í baráttunni gegn verðbólgunni. Báðar þessar leiðir eru róttækari en kák það, sem hingað til hefur verið beitt. Við ættum líka að hafa rúmlega aldarfjórðungs reynslu af því, að hér duga ekki hefðbundin ráð gegn verðbólgu.
Gallinn er bara sá, að stjórnmálamenn okkar hafa takmarkaðan áhuga á að draga úr verðbólgunni, þótt þeir þykist hafa það. Í kringum stjórnmálaflokkana hafa myndazt öflugir hagsmunahópar verðbólgubraskara. Þeir nota yfirráð stjórnmálaflokkanna yfir bönkunum til að skapa sér forgang að óverðtryggðu lánsfé, sem þeir breyta síðan í verðtryggða steinsteypu.
Hingað til hefur aðeins verið bent á eina leið til að draga úr slæmum áhrifum verðbólgunnar. Hún er sú að eyða þeim gróða, sem menn hafa hingað til haft af því að ná sér í óverðtryggð lán. Það er unnt að gera með því að verðtryggja allar fjárskuldbindingar í samræmi við sérstaklega útreiknaða mánaðarlega vísitölu fjármagns.
Þessi leið er áreiðanlega vel fær, þótt stjórnmálamenn og sérfræðingar þeirra finni henni allt til foráttu. Hún mundi hafa óbein áhrif á vísitöluna. Með því að eyða gróða verðbólgubraskaranna mundi hún rjúfa hagsmuni stjórnmálaflokkanna af verðbólgunni og auðvelda á þann hátt aðgerðir gegn henni.
Hin leiðin hefur svo vitað sé ekki verið nefnd áður, enda gengur hún lengra. Hún gengur út frá því, að hagsmunatengsl verðbólgubraskara, stjórnmálaflokka og banka séu slík, að ókleift sé að stjórna fjármálum landsins af viti. Hún gengur út frá því, að ekki sé nóg að beita sálrænum brögðum á borð við að taka nokkur núll aftan af krónunni. Leiðin er sú, að krónan verði lögð niður.
Luxemborgarar hafa að vísu til eigin gjaldmiðil að nafninu til. En þeir nota jöfnum höndum belgíska franka í viðskiptum sínum og verður ekki meint af. Í fjölda smáríkja Evrópu, t.d. Í Sviss, eru menn vanir að nota heimafyrir hvaða harðan gjaldmiðil sem er.
Við getum tekið upp notkun á ýmsum norrænum krónum, dölum, pundum, mörkum og frönkum og tengt þannig innanlandsmarkaðinn við milliríkjaviðskipti okkar. Þótt þessir gjaldmiðlar sveiflist nokkuð, eru það hreinir smámunir í samanburði við stöðugt hrun krónunnar.
Með því að leggja niður íslenzku krónuna hættum við að geta búið til ýmisleg sjálfskaparvíti, svo sem íslenzka einkaverðbólgu og margvíslegar fjármagnstilfærslur í blekkingarskyni. Eftir það verður nánast ekki hægt að hafa meiri verðbólgu hér á landi en Í nágrenninu.
Vitanlega særir það stolt þjóðarinnar að hafa engan eigin gjaldmiðil. En það er illskárra en skömmin af þeirri krónu, sem þjóðin hefur verið að rýra Í aldarfjórðung. Skynsamlegt gæti verið að viðurkenna getuleysi okkar við að halda reisn krónunnar og reyna að byggja upp heilbrigð fjármál á öðrum grundvelli.
Þessi hugmynd er sett hér fram í fullri alvöru. Ef menn vilja í raun og sannleika losna við verðbólgubölið, þá verður annaðhvort að verðtryggja allar fjárskuldbindingar eða leggja niður krónuna.
Jónas Kristjánsson
Dagblaðið
